Rusya Azerileri, Rusya'da yaşayan etnik gruplardan birisidir. Rusya'nın Dağıstan Cumhuriyeti'nde yaşayan etnik Azeriler istisna olmakla birlikte bu ülkenin diğer bölgelerinde yaşayan Azeriler, Azerbaycan Diasporası'nı oluşturur.
2010 verilerine göre Rusya'da 130.919'u Dağıstan'da olmak üzere 603.070 yaşamaktadır.
Ülke ve bölgelere göre Azeri nüfusu | |
|---|---|
| Geleneksel alanlar | |
| Eski SSCB | |
| Avrupa |
|
| Asya | |
| Amerika | |
| Ayrıca bakınız |
|
 Azerbaycan konuları | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | |||||||||||||
| Siyaset ve yönetim |
| |||||||||||||
| Coğrafya |
| |||||||||||||
| Ekonomi | ||||||||||||||
| Toplum |
| |||||||||||||
| Semboller |
| |||||||||||||
Rusya Federasyonu, 85 federe yapıya, birliğe dahil birime, bölünmüştür. Bu yapılanmanın 22 tanesi cumhuriyetlerden oluşur. Cumhuriyetlerde, toplumun çoğunluğunu etnik kökeni Rus olmayan halk oluşturur, fiziki sınırlar bu şekilde belirlenmiştir. Bir cumhuriyette yerel halkın etnik kökeni cumhuriyete isim veren milliyet olarak bilinir. On yıllarca süren Rusya içi göçler nedeniyle artık bu milliyet o cumhuriyetin nüfusunda çoğunluğu temsil etmeyebilir ama yine de o belirli etnik milliyetin cumhuriyeti olarak kabul görür.
Dağıstan, resmî adıyla Dağıstan Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'nın Kuzey Kafkasya kısmında, Hazar Denizi kıyısında bulunan Rusya'ya bağlı, özerk bir cumhuriyettir. Kuzey Kafkasya Federal bölgesinin bir parçasıdır ve Büyük Kafkas Dağları'nın kuzeyinde konumlanır. Rusya'nın en güneyinde yer alan Dağıstan, güney ve güneybatıda Gürcistan ve Azerbaycan ile, batı ve kuzeyde Rusya'ya bağlı cumhuriyetler olan Çeçenistan ve Kalmukya ile kuzeybatıda ise Stavrapol Krayı ile sınır komşusudur. Mahaçkale, başkenti ve en büyük kentidir. Diğer büyük kentleri ise Derbent, Kizlyar, İzberbaş, Kaspiysk, Buynaksk'tır.
Avarlar veya Kafkasya Avarları, Kafkasya halklarından biridir. Rusya'nın Dağıstan Cumhuriyeti'nde yaşayan çeşitli etnik gruplar arasında baskın olan Kuzeydoğu Kafkasya yerli etnik grubudur. Avarlar, Karadeniz ile Hazar Denizi arasında Kuzey Kafkasya olarak bilinen bir bölgede yaşarlar. Kuzey Kafkasya bölgesindeki diğer etnik grupların yanı sıra Kafkas Avarları, deniz seviyesinden yaklaşık 2.000 m yükseklikte bulunan eski köylerde yaşarlar. Kafkas Avarları tarafından konuşulan Avar dili, Kuzeydoğu Kafkas dilleri ailesine aittir ve Nah-Dağıstan grubu olarak da bilinir. İslam, 13. yüzyıldan beri Avarların hakim dini olmuştur. Çoğunluğu Dağıstan'da yaşamakta ve Dağıstan nüfusunun % 29.6'sıyla en kalabalık etnik grubunu oluşturmaktadır. Avarların ezici çoğunluğu Sünni Müslüman olup dilleri ise Kuzeydoğu Kafkas dillerine bağlı bir dil olan Avarcadır.
Lezgiler, Kuzeydoğu Kafkasya'da Azerbaycan'ın kuzey ve Dağıstan'ın güney kesimlerinde yerleşik halk. Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. Konuştukları dil Lezgice olarak adlandırılır. Samurçay civarında yaşamaktadırlar.
Dargiler Kuzeydoğu Kafkasya'da, özellikle de Dağıstan'da yaşayan ve Doğu- Kafkas dillerinden Dargice'yi konuşan halk. Günümüzde Dağıstan Cumhuriyeti'ndeki nüfusları tahminen 516 bin kadar olup, diğer eski Sovyet toprakları üzerinde yaşayanlarla birlikte yaklaşık 680 binin üzerinde bir nüfusa sahip oldukları tahmin edilmektedir.
Laklar, daha çok Dağıstan'ın orta kesimlerinde dağlık bölgelerde yaşayan ve 178,630 kadar bir nüfusa sahip etnik bir gruptur. Lakça konuşurlar. Konuştukları dil; Kafkas dil gruplarının Kuzey Kafkas ana kolundan Kuzeydoğu Kafkas dilleri kolu içinde Dargwa-Lak dil grubuna girer. Yaşadıkları bölgelerin doğusunda Dargi boyları, batı ve doğusunda Avarlar, güney bölgelerinde de Lezgi boyları yaşamaktadır. Antik çağ yazarların ın Lega, Gele ve Gelon kabileleri olarak adlandırdığı Laklar'a Gürcü dilinde Leki (Dağlı), Avarlar ise Gumi / Toma, Dargiler Kumuçan / Bulikan denir.
Kafkasya halkları, Kafkasya'da yaşayan halklar. Bu halklar, coğrafi olarak Kuzey Kafkasya halkları ve Güney Kafkasya halkları biçiminde adlandırılırlar. Etnik açıdan, özellikle dil açısından da Kafkasya yerlileri, Hint-Avrupa kökenliler ve Türk asıllı halklar biçiminde üç öbeğe ayrılırlar.
Dargince, bir Kafkas halkı olan Dargiler tarafından kullanılan ve Kuzeydoğu Kafkas dil ailesine mensup bir dil. Dil, Lakça, Avarca, Andi, Dido, Lezgice ve Tabasaranca gibi diğer Dağıstan dilleriyle aynı köke dayanmaktadır.
Dağıstan, İzmir ilinin Bergama ilçesine bağlı bir mahalledir. 1877 yılında Kafkasya'nın Dağıstan Bölgesi'nde yaşayan 12 ailelik bir Lezgi topluluğunun 19. yüzyılda büyük Rusya Sürgünü neticesi sonucunda Osmanlı topraklarına sığınmasıyla oluşmuştur. Lezgice diline hakimdirler ve günlük yaşantıda 1970'li yıllara kadar Lezgice konuşmuşlardır. Ancak günümüz tarihinde köy sakinlerinden Lezgice konuşabilen kişi sayısı oldukça azdır.
Kafkasya Emirliği veya Kafkas Emirliği veya Kafkasya İslam Emirliği, İçkerya Çeçen Cumhuriyeti'nin ardılı kabul edilen, 31 Ekim 2007 tarihinde eski Çeçenistan lideri Dokka Umarov tarafından ilan edilen devlettir. Devlete bağlı askeri birlik Kafkasya Cephesi'dir. Kafkasya Emirliği'nin toprakları Çeçenistan, İnguşetya, Dağıstan, Karaçay-Çerkez, Kabardin-Balkar, Doğu Osetya (İriston) ve Stavropol eyaletidir.
Pavlodar, Kazakistan'ın bir eyaleti. Başkenti 300.200 nüfuslu Pavlodar şehriyken eyaletin yaklaşık nüfusu 744.860 kişidir. Pavlodar Eyaleti, Kuzeyinde Rusya, Batısında Akmola ve Kuzey Kazakistan eyaletleri, Doğusunda Doğu Kazakistan Eyaleti ve Güneyinde Karagandı Eyaleti ile sınır komşusudur. Nikita Sergeyeviç Kruşçev'in Bakir Topraklar Projesi ile birçok millet, özellikle Ukraynalılar Pavlodar'a göç etmiştir.
Mahaçkale veya Mahaçkala, Dağıstan'ın başkenti.
Gürcistan Azerileri, Gürcistan Azerbaycanlıları veya Gürcistan Türkleri 2002 yılı sayımlarına göre Gürcistan’da 284.761 Azeri yaşamaktadır. Bu rakam Gürcistan nüfusunun % 6,5’ine tekabül etmektedir. Gürcistan’daki Azeriler çoğunlukla Kvemo Kartli, Kaheti, Shida Kartli ve Mtskheta-Mtianeti bölgelerinde yaşamaktadır. Ülkedeki en büyük Azeri nüfusunu barındıran şehir ise başkent Tiflis’tir.
Udinler, Doğu Kafkasya'da yaşayan Kuzeydoğu Kafkas dilleri ailesine mensup Udinceyi konuşan az sayılı Hristiyan bir etnik grup. Udince; Çeçence, İnguşça ve diğer yerel Dağıstan dilleriyle akrabadır. Ağırlıklı olarak Azerbaycan'ın Oğuz şehrinde, ayrıca Kabala Rayonu'nun Nic kasabasında yaşarlar. Udinler Rusya, Gürcistan, Kazakistan, Ermenistan, Ukrayna ve başka ülkelerde de mevcutturlar.
Azeri diasporası, Azerbaycan ve İran Azerbaycanı dışında yaşayan ve kendisini bu adla değerlendiren Azerilere verilen genel ad. Azerbaycan dışında 3-4 milyon kadar Azerbaycanlının yaşadığı iddia edilmektedir. Ancak sağlıklı istatistikler yoktur. Azerbaycanlıların en yoğun olduğu ülkeler Rusya, ABD, Ukrayna, Kazakistan, Almanya ve Fransa'dır. Türkiye, Gürcistan ve Rusya'nın Azerbaycan'a komşu bölgelerinde yaşayan etnik Azerbaycanlılar kendilerini diaspora kapsamında değerlendirmemektedirler.
İzberbaş (Rusça:Избербаш), Kuzeydoğu Kafkasya'da yer alan Dağıstan'da bir kent. Hazar (Kaspi) denizinin batı kıyılarında ve Dağıstan Cumhuriyetinin başkenti Mahaçkala kentinin güneyinde, tarihi ve turistik kent Derbent'in kuzeyinde yer alır.
Kırgızistan Azerileri, Kırgızistan'da yaşayan etnik gruplardan biridir.
Dağıstan Azerileri, Rusya Federasyonu'a bağlı Dağıstan Cumhuriyeti'nde yaşayan Azeriler. Yerli halk statüsüne sahiptirler.
Kazakistan Azerileri, Kazakistan'da yaşayan Azerilerdir. Kazakistan Azerileri, 1930'lu yıllarda Kazakistan'a yerleşen Azerilerin torunlarıdır.
2022 yılı itibarıyla Hristiyan Ermeniler en eski Hristiyan kiliselerinden biri olan, Ermenistan'ın ulusal kilisesi olan Ermeni Apostolik Kilisesi'ne bağlıdır. MS 1. yüzyılda kurulmuştur ve MS 301'de devlet dini haline gelen ilk Hristiyan mezhebi olmuştur. Ülkenin etnik homojenliği nedeniyle, Yezîdîzm ve İslam gibi Hristiyanlık dışı dinlerin çok az sayıda inananı var.