Rusya'daki Türk halkları
| Diller | |
|---|---|
Rusya Federasyonu Özerk Türk Devletleri veya Rusya Türkleri Rusya dahilinde yaşayan Türk halkları.
Rusya içerisinde yaşayan pek çok Türk kökenli halk bulunmaktadır. Bu halkların birçoğu özerk statüye sahiptir. Bunların yanında Rusya'nın çeşitli şehirlerinde dağınık halde de yaşarlar. Rusya Federasyonu içinde yaşayan Türk kökenli halkların dört bölge yoğunlaştığı görülmektedir.
- Volga çevresi
- Kafkas bölgesi
- Sibirya
- Altay çevresi
Rusya Federasyonu içinde yaşayan Türk halkları ve sıralaması
Rusya Federasyonu'nda yaşayan toplam nüfusun %8,6'sını Türk halkları oluşturmaktadır. Bu oran 12,2 milyon insana tekabül etmektedir. Bu nüfusun yaklaşık %50'sini Tatarlar oluşturmaktadır.
| Sıra | Halk | Nüfus | Tüm Rusya'ya göre oranı | |
|---|---|---|---|---|
| 1- | Tatarlar | 5.554.601 | %3,83 | |
| 2- | Başkurtlar | 1.673.389 | %1,15 | |
| 3- | Çuvaşlar | 1.637.094 | %1,13 | |
| 4- | Kazaklar | 653.962 | %0,45 | |
| 5- | Azerbaycan Türkleri | 621.840 | %0,43 | |
| 7- | Yakutlar | 443.852 | %0,31 | |
| 8- | Kumıklar | 422.409 | %0,29 | |
| 9- | Tuvalar | 243.442 | %0,17 | |
| 10- | Karaçaylar | 192.182 | %0,13 | |
| 11- | Özbekler | 122.916 | %0,08 | |
| 12- | Balkarlar | 108.426 | %0,07 | |
| 13- | Kafkas Türkmenleri ve Türkler | 95.672 | %0,06 | |
| 14- | Nogaylar | 90.666 | %0,06 | |
| 15- | Hakaslar | 75.622 | %0,05 | |
| 16- | Altaylar | 67.239 | %0,02 | |
| 17- | Yaka Türkmenleri | 33.053 | %0,02 | |
| 18- | Kırgızlar | 31.808 | %0,05 | |
| 19- | Şorlar | 13.975 | %0,01 | |
| 20- | Gagavuzlar | 12.210 | %0,01 | |
| 21- | Dolganlar | 7.261 | %0,01 | |
| 22- | Kırım Tatarları | 4.131 | %0,00 | |
| 23- | Tofalar | 837 | %0,00 |
Rusya Federasyonu içerisindeki yönetim birimlerinde Türk halkları
Özerk Cumhuriyetlerde Türk halkları
Rusya Federasyonuna bağlı özerk cumhuriyetlerdeki Türk halklarının oranı listelenmiştir:
| Bayrak | Cumhuriyet | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Adige | Kafkasya | %0,7 | ~5.000 | Tatar | - |
 | Altay Cumhuriyeti | Altaylar | %41,2 | ~85.000 | Altaylı | Kazak, Teleüt, Tuba, Telengit |
 | Başkurdistan | Volga | %56,3 | ~2.300.000 | Başkırt | Tatar, Çuvaş |
 | Buryatya | Altaylar | %0,8 | ~9.000 | Tatar | - |
 | Çeçenistan | Kafkasya | %0,9 | ~9.000 | Kumık | - |
 | Çuvaşistan | Volga | %70,2 | ~930.000 | Çuvaş | Tatar |
 | Dağıstan | Kafkasya | %20,3 | ~520.000 | Avarlar(Kafkasya halkı) | Nogay, Azeri, Kumık |
 | İnguşetya | Kafkasya | %0,1 | ~1.000 | Kumık | Nogay, Balkar |
 | Kabardin-Balkar | Kafkasya | %12,3 | ~110.000 | Balkar | Karaçay |
 | Kalmuk | Kafkasya | %2,8 | ~9.000 | Kazak | Türkmen, Nogay |
 | Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti | Kafkasya | %42,4 | ~180.000 | Karaçay | Nogay, Tatar |
 | Karelya | Baltık | %0,1 | - | Tatar | - |
 | Hakasya | Altay | %14,3 | ~75.000 | Hakas | Tatar |
 | Komi Cumhuriyeti | Ural | %2,8 | ~30.000 | Tatar | Çuvaş, Azeri |
 | Mari El | Volga | %7,2 | ~50.000 | Tatar | Çuvaş |
 | Mordovya | Volga | %5,2 | ~50.000 | Tatar | - |
 | Kuzey Osetya | Kafkasya | %1,8 | ~ 13.000 | Kumık | - |
 | Yakutistan | Sibirya | %48,3 | ~450.000 | Yakut | Dolgan, Tatar, Başkırt, Azeri, Çuvaş, Özbek |
 | Tataristan | Volga | %56,4 | ~2.300.000 | Tatar | Çuvaş, Başkırt, Azeri, Özbek, Kazak |
 | Tuva | Altay | %78,1 | ~235.000 | Tuva | Hakas |
 | Udmurtya | Volga | %7,1 | ~110.000 | Tatar | - |
Kraylardaki Türk halkları
Rusya Federasyonunu oluşturan kraylardaki (Türkçesi; bölge veya eyalet) Türk halklarının oranı listelenmiştir:
| Bayrak | Kray=Eyalet | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Altay Kray | Altay | %1,1 | ~23.000 | Tatar | Kazak |
 | Kamçatka Kray | Uzakdoğu | %0,9 | ~3.000 | Tatar | - |
 | Khabarovsk Kray | Uzakdoğu | %0,6 | ~9.000 | Tatar | - |
 | Krasnodar Kray | Kafkasya | %1,1 | ~55.000 | Tatar | Türkmen, Azeri, Çuvaş, Özbek, Kırım Tatarı |
 | Krosnajarski Kray | Sibirya | %3,8 | ~105.000 | Tatar | Dolgan, Azeri, Çuvaş, Hakas, Kırgız, Başkırt, Yakut, Özbek, Kazak, Tuva. |
 | Perm | Ural | ||||
 | Primorsky Kray | Uzakdoğu | %1,5 | ~35.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş, Başkırt, Özbek, Kazak. |
 | Stavropol Kray | Kafkas | %4 | ~95.000 | Nogay | Karaçay, Azeri, Türkmen, Tatar. |
 | Zabaykalsky Kray | Altay | %2,7 | ~25.000 | Tuva | Tuva, Tatar. |
Oblastlardaki Türk halkları
Rusya Federasyonu içinde Türklerin yoğun olarak yaşadığı oblastlar şunlardır: Astrahan, Orenburg, Samara, Ulyanovsk, Çelyabinsk, Omsk, Tümen, Kurgan ve Amur olarak sayılabilir. Örneğin; Astrahan Oblastı'nın %27'si, Ulyanaovsk Oblastı'nın %22'si Türk halklarından oluşmaktadır.
Rusya Federasyonunu oluşturan oblastlardaki (Türkçesi; yöre veya il) Türk halklarının oranı listelenmiştir:
| Bayrak | Oblast=İl | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri - |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Amur | Uzakdoğu | %6,2 | ~7.000 | Tatar | Tuva |
 | Arkhangelsk | Baltık | %0,08 | ~1.000 | Tatar | - |
 | Astrahan | Hazar | %27,3 | ~270.000 | Kazak | Tatar, Azeri, Nogay, Türkmen, Kumuk, Özbek, Astrahan Tatarı, Kafkas Türkmenleri |
 | Belgorod | Batı | %0,8 | ~13.000 | Azeri | Kafkas Türkmeni, Tatar. |
 | Bryansk | Batı | %0,3 | ~5.000 | Azeri | Tatar |
 | Çelyabinsk | Volga | %12,3 | ~390.000 | Tatar | Başkırt, Kazak, Çuvaş, Azeri, Özbek |
 | Irkutsk | Altay | %0,01 | ~850 | Tofa | |
 | Ivanovo | Merkez | %1,1 | ~13.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş |
 | Kaliningrad | Batı | %0,8 | ~10.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş, Kazak, Özbek |
 | Kaluga | Batı | %1 | ~11.000 | Tatar | Çuvaş, Azeri, |
| Kemerovo | Altay | %1,4 | ~25.000 | Tatar | Çuvaş | |
 | Kirov | Merkez | %2,4 | ~30.000 | Tatar | - |
| Kostroma | Merkez | %0,6 | ~4.200 | Tatar | Azeri | |
 | Kurgan | Volga | %5,7 | ~60.000 | Tatar | Başkırt, Kazak |
 | Kursk | Batı | %0,4 | ~4.700 | Azeri | Tatar, Türk |
 | Leningrad | Baltık | %0,9 | ~14.000 | Tatar | Azeri, Özbek, Kazak |
 | Lipetsk | Merkezi | %0,4 | ~5.200 | Azeri | Tatar |
 | Magadan | Uzakdoğu | %2,1 | ~3.600 | Tatar | Azeri, Yakut, Çuvaş, Başkırt |
 | Moskova Oblast | Merkez | %1,2 | ~130.000 | Tatar | Çuvaş, Kazak, Özbek. |
 | Murmansk | Baltık | %1,4 | ~12.000 | Tatar | Azeri |
| Nijni Novgorod | Merkez | %2,3 | ~62.000 | Tatar | Çuvaş | |
 | Novgorod | Merkez | %0,5 | ~4.000 | Tatar | Azeri |
 | Novosibirsk | Altay | %1,2 | ~30.000 | Tatar | Kazak, Azeri, Çuvaş |
 | Omsk | Altay | %7,1 | ~142.000 | Kazak | Tatar, Azeri, Çuvaş |
 | Orenburg | Volga | %19,1 | ~400.000 | Tatar | Kazak, Başkırt, Çuvaş, Azeri, Özbek |
 | Oryol | Batı | %0,4 | ~3.500 | Tatar | Azeri |
 | Penza | Volga | %2,1 | Tatar | ||
 | Pskov | Baltık | %0,3 | ~2.300 | Tatar | Azeri, Çuvaş |
 | Rostov | Kafkasya | %1,5 | ~75.000 | Kafkas Türkmenleri (Türk) | Tatar, Azeri, Kazak, Çuvaş |
 | Ryazan | Merkez | %1,2 | ~10.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş |
 | Sakhalin | Uzakdoğu | %1,6 | ~6.000 | Tatar | Azeri |
 | Samara | Ural | %10,8 | ~310.000 | Tatar | Çuvaş, Azeri, Kazak, Başkırt, Özbek |
 | Saratov | Volga | %6,5 | ~170.000 | Kazak | Tatar, Çuvaş, Azeri, Başkırt, Özbek. |
 | Smolensk | Batı | %0,4 | ~4.000 | Tatar | Azeri |
 | Sverdlovsk | Ural | %5,5 | ~240.000 | Tatar | Başkırt, Azeri, Çuvaş, Özbek, Kazak |
 | Tambov | Volga | %0,7 | ~8.000 | Çuvaş | Tatar, Azeri |
 | Tomsk | Sibirya | %2,3 | ~24.000 | Tatar | Azeri |
 | Tula | Merkez | %0,9 | ~14.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş |
 | Tver | Merkez | %1 | ~13.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş |
 | Tümen | Ural | %12,3 | ~390.000 | Tatar | Başkırt, Azeri, Çuvaş, Kazak, Kumık, Sibirya Tatarı, Özbek, Nogay, Kırgız, Gagavuz |
 | Ulyanovsk | Volga | %22,3 | ~320.000 | Tatar | Başkırt, Azeri. |
| Vladimir | Merkez | %0,9 | ~14.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş | |
 | Volgograd | Volga | %4,1 | ~95.000 | Kazak | Tatar, Azeri, Çuvaş |
 | Vologda | Merkez | %0,3 | ~3.600 | Azeri | Tatar |
 | Voronezh | Batı | %0,7 | ~18.000 | Azeri | Tatar, (Kafkas Türkmeni) Türk, Çuvaş |
 | Yaroslavl | Merkez | %1,1 | ~12.000 | Tatar | Azeri |
Federal Şehirlerdeki Türk Halkları
Rusya Federasyonunu oluşturan iki federal şehirde yaşayan (Türkçesi; yöre veya il) Türk halklarının oranı listelenmiştir:
| Bayrak | Federal şehir | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Moskova | Merkez | %3,1 | ~310.000 | Tatar | Azeri, Özbek, Çuvaş, Kazak, Başkırt... |
 | Sankt-Peterburg | Baltık | %1,3 | ~63.000 | Tatar | Azeri, Çuvaş |
Özerk Oblastlardaki Türk Halkları
Rusya Federasyonunu oluşturan özerk oblastlardaki (Türkçesi; özerk yöre veya özerk il) Türk halklarının oranı listelenmiştir:
| Bayrak | Özerk İl | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Yahudi Özerk İli | Uzakdoğu | %1,3 | ~2.500 | Tatar | Azeri, Çuvaş, Başkırt, Özbek |
Özerk Okruglardaki Türk Halkları
Rusya Federasyonunu oluşturan özerk okruglardaki (Türkçesi; özerk yöre veya özerk ilçe) Türk halklarının oranı listelenmiştir:
| Bayrak | Özerk Okrug | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Çukotka | Sibirya | %3,6 | ~2.200 | Çuvaş | Tatar, Başkırt, Azeri |
 | Nenets | Ural | %0,7 | ~250 | Tatar | - |
Rusya Federasyonunun yeni oluşturulmuş olan kraylardan (Eyaletlerinden) biri olan Krasnoyarsk Kray'ın özerk bölümlerinde yaşayan Türk halkları listelenmiştir:
| Bayrak | Bölümleri | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Taymir | Sibirya | %15,2 | ~7.250 | Dolgan | Tatar, Azeri |
 | Evenk | Sibirya | %7,3 | ~1.200 | Yakut | Tatar, Hakas |
 | Krasnoyarsk | Sibirya | %3,3 | ~95.000 | Tatar | Özbek, Kazak, Hakas |
Rusya Federasyonunun oblastlarından biri olan Tümen Oblastının özerk bölümlerinde yaşayan Türk halkları listelenmiştir:
| Bayrak | Bölümleri | Konumu | Türk halkları oran | Türk nüfusu | En çok bulunan grup | Diğerleri |
|---|---|---|---|---|---|---|
 | Khanty-Mansi | Ural | %15,1 | ~250.000 | Tatar | Başkırt, Azeri, Çuvaş, Kumık, Özbek, Kazak, Nogay, Kırgız, Gagavuz, Türk. |
 | Yamalia | Ural | %8,6 | ~45.000 | Tatar | Azeri, Başkırt |
| Tümen | Ural | %8,4 | ~100.000 | Tatar | Başkırt, Azeri, Çuvaş, Kumık, Özbek, Kazak, Nogay, Kırgız, Gagavuz, Türk. |
Ayrıca bakınız
- Rusya'nın Federal Yapılanması
- Türk halkları
Kaynakça
- Tablolardaki veriler İngilizce Wikipedia'nın Rusya'nın idari bölümleri ile ilgili maddelerinden derlenmiştir. Söz konusu veriler aynı zamanda Rusya devleti'nin 2002 tarihli resmi verileridir.
