İçeriğe atla

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinde dezenformasyon

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında, hem Rus hem Ukraynalı her iki tarafın medya organları da bir bilgi savaşı yürüttü ve aktif olarak dezenformasyon yaydı.[1] 2021-2022 Rusya-Ukrayna krizi ve ardından gelen Rusya işgali ile ilgili olarak Rusya Federasyonu, Ukrayna'nın Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Lugansk Halk Cumhuriyeti ayrılıkçı bölgelerinin devlet kurumları ve web tugayları tarafından dezenformasyon yayıldı. Rusya'nın dezenformasyonu ve sahte haberleri; Ukrayna ve NATO saldırganlığına ilişkin sahte bayrak iddiaları, insan hakları ihlalleri iddiaları ve hatta Ukraynalılar tarafından Rusça konuşanlar üzerinde gerçekleştirilen soykırım iddiaları, NATO ve Ukrayna'nın Rusya'yı hedef alan biyolojik silahlar geliştirdiği iddiaları ve Rusya'nın "kurtuluşu" için yaygın yerel halk desteği iddialarını içeriyordu. Dezenformasyonun bir kısmı, Ukrayna'ya yönelik uluslararası desteği zayıflatmak amacıyla Ukraynalı mültecilere karşı düşmanlığı teşvik etmeyi amaçlıyordu.

Rusya'nın dezenformasyonu, savaş haberlerinin sansürü ve çoğu medyanın devlet kontrolünde olması nedeniyle Rusya'da özellikle yaygın ve başarılı oldu. Yanlış bilgilendirmeleri nedeniyle Rus medyasının birçok Batılı ve gelişmiş ülkede faaliyetleri kısıtlanırken ve bu medya organları itibar kaybına uğrarken, gelişmekte olan birçok ülkede kendi bakış açısını daha başarılı bir şekilde yaymayı başardı. Özellikle Çin devlet medyası, Rusya'ya karşı dostane bir tutum takındı ve savaş haberlerini sık sık sansürledi veya Rusya'nın sahte haber ve yanıltıcı bilgilerini yeniden yayınladı.

Ukrayna medyası da Kiev'in Hayaleti gibi propaganda hikâyelerine başvurdukları gerekçesiyle eleştirilmekteyse de bu tür girişimler Rusya'nın dezenformasyon kampanyalarına kıyasla oldukça sınırlıdır.[2] Her iki taraf da kendi kayıplarını en aza indirirken karşı tarafın askerî kayıplarını abartmakla suçlanıyor.

Sansür uygulamaları

Rusya

4 Mart 2022 tarihinde, Rusya Devlet Başkanı Putin, Rus ordusu ve operasyonları hakkında "kasıtlı olarak yanıltıcı bilgi yayınlayanları" cezalandırmak için 15 yıla kadar hapis cezası öngören bir yasa tasarısını imzaladı. Bu yasa tasarısı bazı Rus medya kuruluşlarının Ukrayna veya Ukrayna hakkında haber yapmayı durdurmasına ve hatta kapatılmasına yol açtı.[3][4][5] 1993 Rusya Anayasası'nda sansürün açıkça yasaklanmasına rağmen,[6] Rus sansür organı Roskomnadzor, ülke medyasının sadece Rus devlet kaynaklarından gelen bilgileri kullanmasını emretti. Aksi takdirde para cezaları ve engellemelerle karşı karşıya kalabilecekleri uyarısında bulundu. Ayrıca bir dizi bağımsız medya kuruluşunu, "güvenilmez, sosyal açıdan önemli ve gerçek dışı haberler yaymakla" suçladı. Bu kapsamda, Rus ordusunun Ukrayna şehirlerini bombalaması ve sivil ölümleri hakkında haber yapmak isteyen medya kuruluşları da engellenmiştir.[7][8]

Rus sansür organı Roskomnadzor; Novaya Gazeta, Moskova'nın Yankısı, inoSMI, Mediazona, The New Times, Dojd ve diğer bağımsız Rus medya kuruluşları hakkında soruşturma başlattı. Gerekçe olarak bu kuruluşların, Ukrayna şehirlerinin bombalanması ve çatışmalar sonucu Ukrayna'da sivil kayıpları hakkında yanlış bilgi yayınlamaları gösterildi. Bu suçlama Rus Ordusu'nun faaliyetleri ile ilgili haber yapmak isteyen bağımsız medya kuruluşlarını zor durumda bırakmıştır.[9] 1 Mart 2022'de Rus hükûmeti, Ukrayna'nın Rus güçleri tarafından işgalini haber yapması nedeniyle Dojd ve Moskova'nın Yankısı gibi medya kuruluşlarına erişimi engelledi. Bu engelleme sonucunda Dojd, genel müdürünün 3 Mart 2022'de "faaliyetlerini geçici olarak durduracağı" açıklamasıyla kapatıldı.[10]

Ukrayna

2021 yılında Ukrayna Millî Güvenlik ve Savunma Konseyi, Rusya yanlısı muhalif TV kanalları olan 112 Ukrayna, NewsOne ve ZIK'i yasakladı. Zelenski'nin sözcüsü, yasaklanan istasyonların "savaş araçları" haline geldiği için kararın "ulusal güvenliği koruma" amacıyla alındığını açıkladı.[11] Mart 2022'de, Zelenski sıkıyönetim kapsamında bir kararname imzalayarak, ulusal kanallarda yayınlanan haberleri tek bir platformda birleştiren ve birleşik bir bilgi politikası getiren bir girişim başlattı.[12] TV kanallarının yöneticileri, içeriğin hükûmet tarafından dikte edildiği yönündeki suçlamaları reddettiler ve sansürün Ukrayna askeri pozisyonları gibi bilgileri saklamaya odaklandığını belirttiler. Ancak bazı yorumcular, yayın süresinin "neredeyse yalnızca başkana yakın kişilere verildiği" şeklinde eleştiriler yönelttiler.[13]

Çin

Savaşın Çin'deki sosyal medyada yer alması sansürlendi ve Çin medyası, Rus kaynaklarından dezenformasyon ve komplo teorileri aktarmakla suçlandı.[14]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Hoi, Geraldine Wong Sak (18 Mart 2022). "How to counter lies and propaganda in war zones". Swissinfo (İngilizce). 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  2. ^ Stuart A. Thompson, Davey Alba (3 Mart 2022). "Fact and Mythmaking Blend in Ukraine's Information War". The New York Times (İngilizce). 0362-4331. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  3. ^ "Over 150 Journalists Flee Russia Amid Wartime Crackdown On Free Press – Reports". Moscow Times. 3 Nisan 2022. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. Dozhd, Ekho Moskvy and Znak have closed down after being blocked by the authorities 
  4. ^ "Putin Signs Law Introducing Jail Terms for 'Fake News' on Army". Moscow Times. 4 Mart 2022. 14 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  5. ^ "Even Russia's Kremlin-backed media is going off message and beginning to question Putin's war on Ukraine". Fortune. 11 Mart 2022. 13 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  6. ^ "Explained: What Russia's war on Ukraine has meant for its news media". The Indian Express. 18 Mart 2022. 29 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  7. ^ "Russia Bans Media Outlets From Using Words 'War,' 'Invasion'". Moscow Times. 26 Şubat 2022. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Use Only Official Sources About Ukraine War, Russian Media Watchdog Tells Journalists". Moscow Times. 24 Şubat 2022. 24 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  9. ^ "Russian Government Orders Media Outlets To Delete Stories Referring To 'Invasion' Or 'Assault' On Ukraine". Radio Free Europe/Radio Liberty, RFE/RL. 26 Şubat 2022. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "Russian TV channel says it is temporarily halting work". Reuters. 3 Mart 2022. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. Dozhd (Rain) is temporarily halting its work 
  11. ^ "Ukraine: Zelenskiy bans three opposition TV stations". DW. dpa/Reuters. 3 Şubat 2021. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  12. ^ Sauer, Pjotr (20 Mart 2022). "Ukraine suspends 11 political parties with links to Russia". The Guardian. 25 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  13. ^ Koshiw, Isobel (25 Mayıs 2022). "'Death to the enemy': Ukraine's news channels unite to cover war". The Guardian. 1 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 
  14. ^ Wang, Kai (12 Mart 2022). "Ukraine: How China is censoring online discussion of the war". BBC. 28 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Belgorod, Rusya'nın Merkez Rusya Federal Bölgesi'nde yer alan Belgorod Oblastı'nın merkezi olan şehir. Şehrin nüfusu 2008 yıl itibarıyla 353.043'tür.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Ukrayna Savaşı</span> Rusya ve Ukrayna arasında Şubat 2014te başlayan uzun süreli çatışma

Rusya-Ukrayna Savaşı, bir yanda Rusya, Beyaz Rusya ve Rus yanlısı güçlerin, diğer yanda Ukrayna'nın dahil olduğu, sürmekte olan bir savaştır. Yevromaydan'ın ardından görevden alınan Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'in Kırım'daki gerginlik nedeniyle Rusya'dan bölgeye asker göndermesini istemesinin ardından 2014 yılında başlayan ve Şubat 2022'de büyüyen askerî hareketliliktir. Bu savaşa Rusya'nın Kırım'ı ilhakı (2014), Donbass Savaşı (2014-günümüz), siber savaş ve siyasi gerilimler de dahildir. Rusya'nın bölgedeki jeopolitik çıkarlarını, vatandaşlarını ve konuşlandırılmış askerlerini koruduğunu iddia eden Devlet Başkanı Vladimir Putin, müdahale için parlamentodan onay almıştır. 21 Şubat 2022 de Rusya Donetsk ve Luhansk Halk Cumhuriyetlerini resmen tanıdığını açıkladı.24 Şubat 2022 tarihinde ise Rusya lideri Putin Ukrayna'yı istilaya başladıklarını televizyondan duyurdu. 2021'de diplomatik krizin ardından Ukrayna sınırlarına yakın bölgelere askeri yığınak yapan Rusya, 24 Şubat 2022'de geniş çaplı bir şekilde Ukrayna'yı işgal etmeye başladı.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Rusya ilişkileri</span>

Çin ile Rusya arasındaki diplomatik ilişkiler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından ve 1991'de Rusya Federasyonu'nun kurulmasından sonra oldukça düzelmiş hale gelmiştir. Amerikalı uluslararası ilişkiler araştırmacısı Joseph Nye şu argümanı ileri sürmektedir:

Sovyetler Birliği'nin çökmesiyle birlikte, fiili ABD-Çin ittifakı sona erdi ve bir Çin-Rusya yakınlaşması başladı. 1992'de iki ülke bir "yapıcı ortaklık" peşinde olduklarını ilan ettiler; 1996'ta "stratejik ortaklık"a doğru ilerlediler; 2001'de ise bir "dostluk ve işbirliği" antlaşması imzaladılar.
<span class="mw-page-title-main">Rusya-Ukrayna ilişkileri</span> ikili ilişkiler

Rusya-Ukrayna ilişkileri, Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasındaki ilişkileri ifade etmektedir. Şu anda iki ülke, Rusya'nın Kırım'ı Ukrayna'dan ilhak etmesinden sonra 2014 yılında başlayan Rus-Ukrayna Savaşı'nı sürdürüyor. Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasındaki modern ikili ilişki, resmi olarak I. Dünya Savaşı sırasında eski Rusya İmparatorluğu'nun siyasi reform sürecinden geçmesiyle başladı. 1920'de, Ukrayna'nın Rus ve Polonya Kızıl Ordusu tarafından işgali ile iki ülke arasındaki ikili ilişkiler değişti. 1990'larda, hem Sovyet Rusya'nın hem de Sovyet Ukrayna'nın resmi olarak kurucu cumhuriyetleri olduğu Sovyetler Birliği'nin dağılmasının hemen ardından ikili ilişkiler yeniden canlandı. Savaş Devam Etmektedir Şu Anda Savaşta Hareketlilik Yoktur

<span class="mw-page-title-main">2021-2022 Rusya-Ukrayna krizi</span>

2021-2022 Rus-Ukrayna krizi, Rusya ve Ukrayna arasında 2021 ve 2022 arasında gerçekleşmiş siyasi gerginliklerdir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Ukrayna'yı işgali</span> 2022den bu yana Doğu Avrupada süregelen askerî mücadele

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, 2014 yılında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı dahilinde yaşanan anlaşmazlıklar sonrası 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'da "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı. İşgal her iki taraftan on binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı ve Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşadığı en büyük mülteci krizine neden oldu. Mayıs ayı sonuna kadar tahminî 8 milyon insan ülke içinde yer değiştirdi ve 3 Ekim 2022 itibarıyla 7,6 milyon Ukraynalı da ülkeyi terk etti. İşgalden sonraki beş hafta içinde Rusya, 1917 Ekim Devrimi'nden bu yana en büyük göçünü verdi. İşgal ayrıca küresel çapta gıda kıtlığına neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">2022 Yılan Adası seferi</span> 2022 Rusyanın Ukraynayı istilasında sefer

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ilk günü olan 24 Şubat 2022'de Rus Donanması, Karadeniz'de bir Ukrayna adası olan Yılan Adası'na saldırdı ve tüm garnizonu ile birlikte adayı ele geçirerek adayı askeri işgale başladı. Rus kruvazörü Moskva'nın telsizden adanın garnizonuna teslim olmalarını talep ettiği ve yanıt olarak "Rus savaş gemisi, siktir git" dendiği bir ses klibi, garnizonun ölümleriyle ilgili ilk yanlış raporlarla birlikte viral hale geldiğinde, saldırı geniş çapta duyuruldu. Daha sonra garnizonla birlikte askerleri tahliye etmeye çalışan sivil bir arama kurtarma gemisinin de ele geçirildiği ortaya çıktı. Gemi, mürettebatı ve en az bir asker daha sonra esir takasıyla serbest bırakıldı.

<span class="mw-page-title-main">Güney Ukrayna Taarruzu</span> Rusyanın Ukraynada 2022 askeri taarruzu

Güney Ukrayna Taarruzu, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında devam eden bir taaruzdur. Rusya Silahlı Kuvvetlerinin, Rus işgali altındaki Kırım'daki üslerinden, Güney Ukrayna'daki Herson Oblastı, Mikolayiv Oblastı ve Zaporijya Oblastı'na yönelik saldırısıdır. 24 Şubat'ta Rus kuvvetleri Ukrayna Silahlı Kuvvetleri ile çatışmaya girdi.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Ukrayna Taarruzu</span> Ukraynada 2022 askeri taarruzu

Doğu Ukrayna Taarruzu, Doğu Ukrayna'nın üç Donbas ilinde (oblast) - Harkiv Oblastı, Luhansk Oblastı ve Donetsk Oblastı - 2022 Rusya istilasında devam eden bir operasyondur. İstilanın bir parçası olarak, 2014'ten beri Ukrayna ve Rus vekilleri arasında şiddetle devam eden Donbas Savaşı'nda büyük bir tırmanış söz konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Mariupol Kuşatması</span> 2022 Rusyanın Ukraynayı istilasında kuşatma

Mariupol Kuşatması, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Rusya ve ayrılıkçı Donetsk Halk Cumhuriyeti güçlerinin Mariupol şehrinde Ukrayna güçleriyle çatıştığı bir kuşatmaydı. Rusya'nın Doğu Ukrayna Taarruzu'nun ve Güney Ukrayna Taarruzu'nun bir parçası olan kuşatma, 24 Şubat 2022'de başladı ve 20 Mayıs 2022'de Rusya'nın Mariupol'da kalan Ukrayna kuvvetlerinin savaşı durdurma emri verildikten sonra teslim olduğunu açıklamasıyla sona erdi.

Volnovaha Muharebesi, Rusya ve DHC güçleri tarafından, 2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Doğu Ukrayna Taarruzu'nun bir parçası olarak başlatıldı. Rus ve Donetsk kuvvetleri, Ukrayna - DHC sınırına yakın olan Donetsk Oblastı'ndaki küçük Volnovaha kentinde Ukrayna güçleriyle çatıştı.

<span class="mw-page-title-main">Buça Katliamı</span> Ukraynada Rus güçleri tarafından 2022de işlenen katliam

Buça Katliamı, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sürerken Ukrayna'nın Buça kentindeki işgal ve muharebe sırasında Rusya Silahlı Kuvvetleri tarafından Ukraynalı sivillerin toplu olarak öldürülmesi, tecavüze uğraması ve işkence görmesiydi. Katliamın fotoğraf ve video materyalleri, 1 Nisan 2022'de Rus kuvvetlerinin şehirden çekilmesinin ardından ortaya çıktı.

Avdiyivka Muharebesi, bir yanda Rus Silahlı Kuvvetleri ile Donbas Ayrılıkçı Güçleri, diğer yanda Ukrayna Silahlı Kuvvetleri arasında devam eden bir askerî muharebedir. Donbas Bölgesi'ndeki Avdiyivka kasabası için savaşılıyor. Donbas'ta şiddetin yeniden patlak vermesiyle çatışmalar başladı ve 21 Şubat'ta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Donetsk Halk Cumhuriyeti'ni tanıdı ve ayrılıkçılar Ukrayna ile yeniden savaşmaya başladı. Avdiyivka, 2017'de eski Avdiyivka Muharebesi'nin yapıldığı yerdi, ancak yine de Ukrayna kuvvetleri tarafından tutuluyordu. Daha sonra Rusya Ukrayna'yı istila ettiğinde, saldırıya ilk uğrayan yerlerden biri de Avdiyivka oldu.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline Çeçen katılımı</span>

Yaygın olarak Çeçenya olarak bilinen Çeçen Cumhuriyeti, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında çeşitli rollerde yer alan Rusya'nın federal bir cumhuriyetidir. Kadirovcu güçler Rus istila güçlerinin yanında savaştı. Dzhokhar Dudayev Taburu ise Ukraynalı savunucuların yanında savaştı. Bu sebeple uluslararası güçlerin istila ile Birinci ve İkinci Çeçen Savaşı arasında bir takım karşılaştırmaları var.

<span class="mw-page-title-main">İzyum Muharebesi (2022)</span> 2022 Rusyanın Ukraynayı işgalinde muharebe

İzyum Muharebesi, Rusya ile Ukrayna arasında, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sırasında Kuzeydoğu Ukrayna Taarruzu'nun ve Doğu Ukrayna Taarruzu'nun bir parçası olarak meydana gelen askeri bir çatışmaydı. Muharebe, şehrin bir ulaşım düğümü olarak önemi nedeniyle İzyum kasabasının kontrolü için Mart 2022'de başladı. Rus ordusu, Harkov Oblastı'ndaki kuvvetlerinin Donbas bölgesindeki birlikleriyle bağlantı kurabilmesi için İzyum'u ele geçirmek istedi.

"Rusya Ukrayna ile Ne Yapmalı?" Timofey Sergeytsev tarafından yazılmış bir makaledir. Rusya devlet haber ajansı RIA Novosti tarafından yayınlandı. Makale, Ukrayna'nın bir devlet olarak tamamen yok edilmesini ve Ukrayna'nın "nazilerden arındırılması" amacıyla Ukrayna ulusal kimliğinin ortadan kaldırılmasını talep ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Ukrayna'ya karşı enformasyon savaşı</span>

Rusya'nın Ukrayna'ya karşı bilgi savaşı konsepti ilk olarak 2013'te Valeri Gerasimov tarafından Rusya'nın karşı koyma ihtiyacı hissettiği Batılı bir enformasyon savaşını tanımlamak için dile getirildi. Renkli devrimlerin ve Arap Baharı'nın Batılı hükûmetler tarafından kışkırtıldığına ve bu durumun Rusya Federasyonu için bir tehdit oluşturduğuna inanıyordu. Batı'nın bu olaylara, özellikle de 2011-2013 Rusya protestolarına katılımına ilişkin yaptığı değerlendirmeler bu inancının temelini oluşturuyordu.

2022 yılında Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Çin'in tutumu belirsiz kalmıştır. Çin, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesini onaylamaktan ve kendi yardımını Rusya'ya sunmaktan kaçınmıştır. Çin hükûmeti, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınamayı reddetmiş ve savaş hakkında tekrarlanan Rus propagandası ve dezenformasyona karşı çıkmamıştır. Ayrıca, Çin, Rusya'ya yönelik ekonomik yaptırımlara karşı çıkmış ve Birleşmiş Milletler oylamalarında çekimser kalmış veya Rusya'nın yanında yer almıştır. The Economist'e göre, "Çin'in iddia ettiği tarafsızlık gerçekte Rusya yanlısı bir sözde tarafsızlıktır."

<span class="mw-page-title-main">2022 Herson karşı taarruzu</span> 2022 Ukraynanın işgalinde savaş

Rusya tarafından Ukrayna'ya yapılan saldırı sonrası Ukrayna, 29 Ağustos 2022 tarihinde Herson ve Mikolayiv oblastlarının güney bölgelerini işgal eden Rus güçlerine karşı askerî bir karşı saldırı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Ukrayna'yı işgaline tepkiler</span>

24 Şubat 2022'de Rusya, Ukrayna'yı işgal etmek için geniş çaplı bir askerî operasyon başlattı. İşgal, 6,4 milyondan fazla Ukraynalı'nın ülkeden kaçmasına ve nüfusun üçte birinin ülke içinde yer değiştirmesine sebep olarak Avrupa'da 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan en büyük mülteci krizine neden oldu. İşgal ayrıca küresel çapta gıda kıtlığına da neden oldu. İşgale verilen tepkiler, halkın tepkisi, medya tepkileri ve barış çabaları dahil olmak üzere geniş bir endişe yelpazesinde önemli ölçüde değişiklik gösterdi.