Rus ve Sovyet ordusunda kadınlar

Rus ve Sovyet ordusundaki kadınlar ülkelerinin askeri tarihinde birçok rol oynamıştır. Rusya ve Sovyetler Birliği'nin kadınları Dünya Savaşlarında, özellikle de II. Dünya Savaşı sırasında önemli bir rol oynamıştır.

Kadınlar savaşın ilk dönemlerinde Rus silahlı kuvvetlerinde az sayıda görev almış, ancak Tannenberg Savaşı ve Masurya Gölleri Savaşı gibi ağır Rus kayıpları ve artan insan gücü ihtiyacı sonrasında sayıları artmıştır. Bu askerlerden biri de Rus Ordusunun 25. Yedek Taburunda görev yapan Maria Bochkareva idi. Mart 1917'de II. Nikolay'ın tahttan çekilmesinden sonra, geçici başbakan Alexander Kerensky'yi bir kadın taburu kurmasına izin vermesi için ikna etti. 13-25 yaş arası kadınları bünyesine kattı ve bir dizi halk toplantısında destek çağrısında bulunarak yaklaşık 2.000 asker topladı. Tabur 1917'de Alman kuvvetlerine karşı Haziran Taarruzu sırasında savaştı. Üç ay süren çatışmalarda sayıları yaklaşık iki yüz elliye düşmüştür.

Kadınlar Taburu, Kornilov Olayı olarak bilinen başarısız bir askeri darbenin ardından dağıtıldı. Liderleri General Lavr Kornilov, Bachkarova tarafından güçlü bir şekilde desteklenmiş ve Kadınlar Taburu potansiyel sempatizanlar olarak tanımlanmıştı. Tabur üyelerinin çoğunluğu Birinci Petrograd Kadın Taburu olarak yeniden yapılandırıldı. Bu grup Bolşevik Devrimi gecesi, eğitimsiz bir öğrenci müfrezesi ve bir bisiklet alayıyla birlikte Kışlık Saray'daydı. Kışlık Saray'a yapılan saldırıda sadece 5 kişi ölmüş olmasına rağmen bir direniş gösterdiler ama sonunda yenildiler. Muzaffer Bolşevikler grubu resmen dağıttı.

I. Dünya Savaşı'ndan birkaç kadın pilot bilinmektedir; bunlardan biri Sofya Alekseevna Dolgorukova'dır. Prenses Eugenie Shakovskaya 1914 yılında İmparatorluk Rus Hava Servisi için gönüllü olarak topçu ve keşif pilotu olarak görevlendirildi (dünyanın ilk kadın askeri havacılarından biri) ve 1917 yılında 26. Kolordu Hava Filosu ile dokuz ay boyunca görevlerde uçtu. İmparatorluk ailesiyle olan bağlantıları nedeniyle Ekim Devrimi'nden sonra terhis edildi. Lyubov A. Golanchikova, uçağıyla Çarlık ordularına katkıda bulunan bir test pilotuydu; Helen P. Samsonova 5. Kolordu Hava Filosuna keşif pilotu olarak atandı ve 1915 yılında Nedeshda Degtereva, Galiçya'daki Avusturya cephesi üzerinde keşif görevindeyken savaşta yaralanan ilk kadın pilot olma özelliğine sahipti.

Kadınlar II. Dünya Savaşı'nda silahlı kuvvetlerin çoğunda yer almıştır. Ancak çoğu ülkede kadınlar daha çok idari, tıbbi ve yardımcı rollerde hizmet verme eğilimindeydi. Ancak Sovyetler Birliği'nde kadınlar cephede de savaştı. Dünya Savaşı'nda Sovyet silahlı kuvvetlerinde çoğunlukla sağlık görevlisi ve hemşire olarak 800.000'den fazla kadın görev yapmıştır ki bu toplam personelin yüzde 3'ünden fazlasına tekabül etmektedir; bunların yaklaşık 200.000'ine madalya verilmiştir. Bunlardan 89'u Sovyetler Birliği'nin en yüksek ödülü olan Sovyetler Birliği Kahramanı nişanını almış, pilot, keskin nişancı, makineli tüfekçi, tank mürettebatı ve partizan olarak görev yapmanın yanı sıra yardımcı rollerde de bulunmuşlardır.^[1] Ancak bu kadınların çok azı subaylığa terfi etmiştir.

Sovyet kadın havacılar için bu değişimin en önemli aktörü ünlü bir Rus havacı olan Marina Raskova olmuştur. Raskova 1930'larda hem pilot hem de navigatör olarak ünlü bir havacı oldu. Kendisi 1933 yılında Sovyet Hava Kuvvetleri'nde seyrüsefer pilotu olan ilk kadındı. Raskova, Joseph Stalin ile olan kişisel bağlantılarını kullanarak orduyu kadınlar için üç savaş alayı kurmaya ikna etmesiyle tanınır. Sovyetler Birliği, kadın pilotların savaş görevlerinde uçmasına izin veren ilk ülke olmuştur. Neredeyse yüz havacı kadından oluşan bu alaylar, toplamda 30.000'den fazla savaş sortisi gerçekleştirmiş, yirmiden fazla Sovyetler Birliği Kahramanı yetiştirmiş ve iki savaş ası çıkarmıştır. Üç alay eğitim alırken bu askerî birliğe başlangıçta "Havacılık Grubu 122" adı verildi. Eğitimlerinin ardından üç alay 586. Avcı Havacılık Alayı, 587. Bombardıman Havacılık Alayı ve 588. Gece Bombardıman Alayı olarak resmi isimlerini aldı. Birliklerden ikisi Muhafız ünvanı ile onurlandırıldı ve yeniden adlandırıldı.

Sovyetler Birliği, Nina Alexeyevna ve Lobkovskaya gibi Ukraynalı kadınları da keskin nişancılık görevlerinde kullandı. Lyudmila Pavlichenko 300'den fazla düşman askerini öldürmüştür. Sovyetler, keskin nişancı görevlerinin kadınlara çok uygun olduğunu, çünkü iyi keskin nişancıların sabırlı, dikkatli olduğunu ve taktiksel hand-to-hand combat'dan kaçınmaları gerektiğini keşfetti. Kadınlar ayrıca sağlık görevlisi, hemşire, iletişim personeli, siyasi subayların yanı sıra - az sayıda - makineli tüfekçi, tank sürücüsü olarak savaş dışı rollerde de görev yapmıştır. Manshuk Mametova Kazakistanlı bir makineli tüfekçiydi ve alayının geri kalanıyla birlikte geri çekilmeyi reddettikten sonra Sovyetler Birliği Kahramanı unvanını alan ilk Asyalı kadın oldu.^[2]

Kadınlar Sovyet partizanlarının önemli bir kısmını oluşturuyordu. En ünlülerinden biri, ölümünden sonra 16 Şubat 1942'de Sovyetler Birliği Kahramanı unvanını alan Zoya Kosmodemyanskaya idi.

Sovyetler Birliği Kahramanı olan en genç kadın Zinaida Portnova da bir direniş savaşçısıydı.

Savaştan sonra kadınların çoğu silahlı kuvvetlerden ayrıldı. Savaş sonrası silahlı kuvvetlerde kariyer yapmak için kalanlar ise eski tutumların geri geldiğini, terfi ve fırsatların daha zor olduğunu gördüler. Ayrıca, sözde resmi eşitlik politikasına rağmen bazı askeri akademiler kapılarını kadınlara kapattı. 1967 yılında Sovyet Evrensel Askeri Görev Yasaları, kadınların büyük çaplı seferberlik dönemlerinde daha fazla asker kaynağı sunduğu sonucuna varmıştır. Bu nedenle, Soğuk Savaş döneminde kadınları askere gitmeye teşvik etmek için çeşitli programlar oluşturulmuştur. Askeri yönelimli gençlik programlarına katılım ve 40 yaşına kadar eski asker kadınlar için yedeklere zorunlu katılım bazı örneklerdir. Üniversitelerde yedek subaylık eğitimi veriliyordu ve bu eğitim özellikle doktorlar için yedek subaylık eğitimine eşlik ediyordu. Ancak savaş sırasında kadınlara açık olan bazı roller daha sonra yasaklanmıştır.

Kadınlar Soğuk Savaş sonrası dönem boyunca Rus Silahlı Kuvvetlerinde yasal olarak hizmet etme hakkına sahip olmuştur. 2002 yılında Rus silahlı kuvvetlerinin %10'u (988.100 kişilik toplam aktif gücün 100.000'i) kadındı.^[3]

• Mathers, Jennifer G. Women in the Russian Armed Forces: A Marriage of Convenience? - Statistical Data Included 18 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Minerva: Quarterly Report on Women and the Military, Fall-Winter, 2000
• Women in/and the Military 14 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journal of Power Institutions in Post-Soviet Societies, Issue 4/5, 2006

• 'Wings, Women, and War: Soviet Airwomen in World War II Combat', Reina Pennington ve John Erickson 0-7006-1145-2
• 'Heroines of the Soviet Union 1941-45', Henry Sakaida ve Christa Hook 1-84176-598-8
• Campbell, D'Ann. "Women in Combat: The World War Two Experience in the United States, Great Britain, Germany, and the Soviet Union" Journal of Military History (Nisan 1993), 57:301-323. dijital sürümü 7 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Cottam, K. Jean. "Soviet Women in Combat in World War II: The Ground Forces and the Navy," International Journal of Women's Studies (1980) 3#4 pp 345–357
• Cottam, K. Jean. "Soviet Women in Combat in World War II: The Rear Services, Resistance behind Enemy Lines and Military Political Workers," International Journal of Women's Studies (1982) 5#4 pp 363–378
• Cottam, K. Jean. Soviet Airwomen in Combat in World War II (Manhattan, KS: Military Affairs/Aerospace Historian Publishing, 1983)
• Krylova, Anna. Soviet Women in Combat: A History of Violence on the Eastern Front (2010)
• Krylova, Anna. "Stalinist Identity from the Viewpoint of Gender: Rearing a Generation of Professionally Violent Women-Fighters in 1930s Stalinist Russia," Gender & History (2004) 16#3 pp 626–653.
• Markwick, Roger D. "A Sacred Duty": Red Army Women Veterans Remembering the Great Fatherland War, 1941-1945," Australian Journal of Politics & History, (2008), 54#3 pp. 403-420.
• Maubach, Franka; Satjukow, Silke. "Zwischen Emanzipation und Trauma: Soldatinnen im Zweiten Weltkrieg (Deutschland, Sowjetunion, USA)" Historische Zeitschrift, (Nisan 2009), Vol. 288 Issue 2, pp 347–384
• Merry, Lois K. Women Military Pilots of World War II: A History with Biographies of American, British, Russian and German Aviators., (2010).
• Pennington, Reina. Wings, Women & War: Soviet Airwomen in World War II Combat, (2007).
• Pennington, Reina. "Offensive Women: Women in Combat in the Red Army in the Second World War" Journal of Military History, (2010) 74#3 pp 775–820