İçeriğe atla

Rus oligarklar

Devletten 250 milyon dolara aldığı Gazprom şirketini daha sonra 13 milyar dolar karşılığında devlete geri satıp büyük servet edindikten[1] sonra İngiliz Chelsea FC kulübünü satın alan ünlü Rus oligark Roman Abramoviç.

1990'lı yılların başında Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası, özellikle Rusya ve Ukrayna'da ortaya çıkan gelir kaynağı bilinmeyen, seçkin zümreye ait kişilere verilen isim. Yunanca oligarkhia yani azınlık kuralı anlamına gelmektedir.

İlk modern Rus oligarkları, Mihail Gorbaçov'un SSCB Genel Sekreter'liği döneminde (1985-1991) uygulamaya koyduğu serbest piyasa reformlarıyla ortaya çıkmıştır. O dönem Rusya'da bu kişilere İngilizce aslıyla Business Man denilmekteydi. Tarihçi Edward L. Keenan, mevcut oligark sınıfın Moskova Knezliği dönemindeki Boyarlar ile bağlantılanabileceğini ileri sürmüştür.[2]

Mihail Gorbaçov'un ortaya attığı perestroyka sırasında, Rusya'daki birçok genç girişimci, kişisel bilgisayar ve kot pantolon gibi malları genelde kaçakçılık yoluyla ülkeye ithal etti ve karaborsada yüksek karlarla sattı. Daha sonraki Boris Yeltsin döneminde mevcut rus hükûmetiyle bağlantılı bir avuç genç girişimci kişi devletin serbest piyasa ekonomisine geçişiyle birlikte yapılan özelleştirmelerde edinilen devlete ait emtiaların (doğalgaz ve petrol gibi) dünya piyasasından çok daha ucuz olduğunu fark ederek arbitraj yoluyla servetlerini katladılar. Bu kişiler genelde tekrar rus ekonomisine yatırım yapmak yerine yurt dışındaki bankaralara servetlerini koymayı yeğledikleri için o anki mevcut düzene Kleptokrasi adı verildi.[3] Bu durum Rusya'nın 1990'lı yıllardaki derin ekonomik krizine en önemli etkenlerden olmuştur.

Sonraki dönemde devlet başkanlığı görevine gelen Vladimir Putin 2000-2004 yılları arası oligarklarla bir güç mücadelesine girişti. Fakat daha sonra oligarkların mevcut rus hükûmetine destek vermeleri ve onlarla uyum içinde çalışmaları şartıyla güçlerini korumalarına izin verildi. Putin döneminde yaratılan oligarklar; ona diploma veren enstütü müdürü Vladimir Litvinenko, kişisel judo öğretmeni Arkady Rotenberg gibi daha çok onunla kişisel ilişki içerisinde olan kişilerden seçildi.[4] Putin iktidarı boyunca, anlaşmazlık yaşayan oligarklar arasında arabuluculuk yaparak büyük bir çıkar çatışmasıyla nedeniyle ortaya çıkabilecek oligarşik yapı bozulmasını engelledi.[5] Putin iktidarı boyunca anlaşma sağlayamadığı oligarkları (Mihail Hodorkovski örneğinde olduğu gibi) büyük vergi kaçakçılığı operasyonlarıyla sindirmiştir.[6]

Credit Suisse'in 2013 tarihli bir raporuna göre, Rusya servetinin %35'ini en zengin 110 kişi elinde tutuyor.[7] Temsil ettikleri ekonomik eşitsizlik yüzünden Rus kamuoyu tarafında nefret edilen bir grubu oluşturuyorlar.

2017'den bu yana, birkaç Rus oligark ve şirketleri, "Rus hükümetinin dünya çapındaki kötü faaliyetlerine" destek verdikleri için ABD'nin Düşmanlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) kapsamında ABD yaptırımlarına maruz kaldı.[8][9]

2022'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden sonra Japonya'nın da eklenmesiyle Kanada, ABD ve Avrupalı liderler, Putin'e ve oligarklara doğrudan yaptırım uygulamak için eşi görülmemiş adımlar attı.[10] Yaptırımlarda hedefe konan oligarklar, batılı ülkelerdeki varlıklarının dondurmasını önlemek amacıyla servetlerini saklamaya başladı.[11] Oligarklar Türkiye gibi Rusya Yaptırımlarına katılmayan ülkelere doğru servetlerini taşıdıkları iddia edildi.[12]

Kaynakça

  1. ^ "BBC, Abramoviç'in servetini hileli yollarla elde ettiğini gösteren yeni kanıtlara ulaştı". BBC News Türkçe. 15 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2022. 
  2. ^ Weiss, Andrew S. (30 Aralık 2013). "Opinion | Russia's Oligarchy, Alive and Well". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  3. ^ Granville, Johanna (1 Ocak 2003). "The Russian Kleptocracy and Rise of Organized Crime". Dermokratizatsiya and Prikhvatizatsiya: the Russian Kleptocracy and Rise of Organized Crime. Demokratizatsiya 11(3): 449-457 (İngilizce). 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2022. 
  4. ^ Yablon, Alex. "Know Your Russian Moguls -- New York Magazine - Nymag". New York Magazine (İngilizce). 4 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  5. ^ Weiss, Andrew S. (30 Aralık 2013). "Opinion | Russia's Oligarchy, Alive and Well". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 28 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  6. ^ "European Court: Khodorkovsky's Rights Violated". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  7. ^ "The world's wealthy: where on earth are the richest 1%?". the Guardian (İngilizce). 9 Ekim 2013. 9 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  8. ^ "Treasury Designates Russian Oligarchs, Officials, and Entities in Response to Worldwide Malign Activity". U.S. Department of the Treasury (İngilizce). 6 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  9. ^ Kolesnikov, Andrei. "Russian Oligarchs in the Era of Sanctions". Carnegie Moscow Center (İngilizce). 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  10. ^ Lozano, Alicia Victoria (26 Şubat 2022). "Here are the Russian oligarchs targeted in Biden's sanctions". CNBC (İngilizce). 26 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  11. ^ Cormack, Rachel; Cormack, Rachel (1 Mart 2022). "Russian Billionaires Are Moving Their Superyachts to Avoid Having Them Seized". Robb Report (İngilizce). 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 
  12. ^ AFP (22 Mart 2022). "Russian Oligarch Abramovich's Superyacht Docks in Turkey". The Moscow Times (İngilizce). 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Putin</span> 2. Rusya devlet başkanı (1999–2008, 2012–görevde)

Vladimir Vladimiroviç Putin, Rusya Federasyonu'nun günümüzdeki devlet başkanı olan Rus politikacı ve eski istihbarat görevlisidir. Putin, 1999-2000 yılları arasında başbakanlık, 2000-2008 yılları arasında başkanlık, 2008-2012 yılları arasında tekrar başbakanlık görevini üstlenmiştir. Başbakanlığı döneminde, iktidar partisi Birleşik Rusya'nın genel başkanlığı görevini üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin dağılması</span> Sovyetler Birliğinin dağılması

Sovyetler Birliği'nin dağılması, 25 Aralık 1991 tarihinde Sovyetler Birliği Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un istifa etmesinin ardından Sovyetler Birliği'ni teşkil eden cumhuriyetlerin bağımsızlığını kazanmalarıyla 26 Aralık 1991'de Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağıldığı olaydır.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Hodorkovski</span>

Mihail Borisoviç Hodorkovski, baş harflerinin kısaltmasıyla MBH, günümüzde Londra'da ikamet eden sürgündeki bir Rus iş insanı, oligark ve muhalif aktivisttir. 2003 yılında Hodorkovski'nin 15 milyar dolar değerinde olduğu tahmin edilen servetiyle Rusya'nın en zengin adamı olduğuna inanılıyordu ve Forbes milyarderler listesinde 16. sırada yer alıyordu. Sovyet yıllarında Komsomol teşkilatında yükselerek 1980'lerin sonundaki glasnost ve perestroyka döneminde çeşitli işletmeler kurdu. 1989 yılında kurucusu olduğu Menatep Bankası'nın Yönetim Kurulu Başkanı oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, 1990'ların ortalarında devlet varlıklarının özelleştirilmesiyle ortaya çıkan, büyük şirketlerden biri olan Yukos adı altında birleştirilmiş bir dizi Sibirya petrol sahasının kontrolünü elde ederek önemli bir servet biriktirdi.

<span class="mw-page-title-main">Patriotiçeskaya pesnya</span>

Patriotiçeskaya pesnya (Glinka) Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin (RSFSC) ve Rusya Federasyonu'nun 1990 ve 2000 yılları arasındaki milli marşıdır. Aslen RSFSC'nin 1990–1991 yılları arasında milli marşı olan beste, 1991'de Rusya Federasyonu'nun anayasal olarak kurulmasıyla onun da milli marşı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Putinizm</span> totaliter ve muhafazakâr ideoloji

Putinizm veya Putincilik, Rusya'da devlet başkanı Vladimir Putin'in uyguladığı siyaset için kullanılan bir terimdir. Batı medyasında Putinizm ve Putinist terimleri genellikle Putin yönetiminde askeri güvenlik kurumu silovikinin ülkenin siyasi ve mali gücün çoğunu kontrol etmesi anlamında kullanılır. Pek çok siloviki, Putin'in kişisel arkadaşları veya daha önce FSB, İçişleri Bakanlığı ve ordu gibi devletin güvenlik ve istihbarat birimlerinde çalışmaktaydı.

ABD'nin Düşmanlarına Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası İran, Kuzey Kore, Suriye ve Rusya'ya yaptırımlar uygulayan bir Birleşik Devletler federal yasasıdır. Tasarı, Meclis 419-3 oy oranı ile geçtikten sonra 27 Temmuz 2017'de Senatoda 98–2 oy oranı ile kabul edildi. 2 Ağustos 2017'de Başkan Donald Trump, yasanın "ciddi şekilde kusurlu" olduğuna inandığını belirterek imzaladı.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Rusya ilişkileri</span>

Amerika Birleşik Devletleri-Rusya ilişkileri, dünyanın en güçlü iki ülkesi olan Amerika Birleşik Devletleri ile Rusya arasındaki ikili ilişkiyi ifade eder. Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya diplomatik ve ticari ilişkilerini sürdürüyor. Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin (1991-99) döneminde, 1999 baharında NATO’nun Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’ni bombalamasına kadar ilişkiler genel olarak sıcaktı ve o zamandan beri önemli ölçüde kötüleşti. 2014 yılında ilişkiler, Ukrayna krizi, Rusya'nın 2014'te Kırım'ı ilhak etmesi, Rusya'nın Suriye İç Savaşı'na askeri müdahalesi ile ilgili farklılıklar ve 2016'nın sonundan itibaren Rusya'nın 2016 ve 2020 ABD seçimlerine müdahalesi iddiasıyla biraz kötüleşti.

<span class="mw-page-title-main">Rusya'nın Ukrayna'yı işgali</span> 2022den bu yana Doğu Avrupada süregelen askerî mücadele

Rusya'nın Ukrayna'yı işgali, 2014 yılında başlayan Rusya-Ukrayna Savaşı dahilinde yaşanan anlaşmazlıklar sonrası 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'da "özel bir askerî operasyon" ilan etmesiyle başladı. İşgal her iki taraftan on binlerce kişinin ölümüyle sonuçlandı ve Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşadığı en büyük mülteci krizine neden oldu. Mayıs ayı sonuna kadar tahminî 8 milyon insan ülke içinde yer değiştirdi ve 3 Ekim 2022 itibarıyla 7,6 milyon Ukraynalı da ülkeyi terk etti. İşgalden sonraki beş hafta içinde Rusya, 1917 Ekim Devrimi'nden bu yana en büyük göçünü verdi. İşgal ayrıca küresel çapta gıda kıtlığına neden oldu.

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından çok sayıda ülke tarafından Rusya ve Kırım'a karşı uluslararası yaptırımlar uygulandı. Yaptırımlar Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği, diğer birçok ülke ve uluslararası kuruluşlar tarafından özellikle Rus başkan Vladimir Putin'e yakın olmasıyla bilinen kişi ve işletmelere uygulandı. Yaptırımlara karşılık olarak Avustralya, Kanada, Norveç, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'nden gıda ithalatını tamamen yasaklayan Rus hükûmeti, Kanada'dan, Amerika Birleşik Devletleri'nden ve Avrupa Birliği'nden bazı yetkili isimlere aynı şekilde karşılık verdi. Aşağıdaki liste yaptırım uygulananları temsil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yevgeni Prigojin</span> Rus oligark (1961–2023)

Yevgeni Viktoroviç Prigojin, Rus iş insanı ve oligark. Prigojin, özellikle Rusya devlet başkanı Vladimir Putin'e yakınlığı ile bilinmekte olup restoranları ve catering işletmeleri, Putin'in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle "Putin'in Şefi" olarak bilinmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Arkadi Rotenberg</span>

Arkadi Romanoviç Rotenberg, Rus milyarder iş insanı ve oligark. Kardeşi Boris Rotenberg ile birlikte, Rusya'daki en büyük gaz boru hatları ve elektrik tedarik hatları inşaat şirketi olan Stroygazmontaj'ın ortak sahibiydi.

<span class="mw-page-title-main">Pyotr Aven</span>

Pyotr Olegoviç Aven, Rus-Leton iş insanı, siyasetçi ve oligark. Mart 2022'ye kadar Rusya'nın en büyük ticari bankası olan Alfa-Bank'a başkanlık etmiş olup yaptırımlardan kaçınmalarına yardımcı olmak için Alfa-Bank ve LetterOne Group'ta yönetim kurulundan istifa etti. 2022'de, yaklaşık 4,7 milyar dolarlık net servetiyle dünyanın en zengin 665. kişisi seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Mordaşov</span> Rus iş insanı

Aleksey Aleksandroviç Mordaşov, Rus milyarder iş insanı ve oligark. Rusya'nın en büyük çelik ve madencilik şirketi olan Severstal'ın ana hissedarı ve yönetim kurulu başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Fridman</span> Rus-İsrailli iş insanı, milyarder ve oligark

Mihail Maratoviç Fridman, Rus-İsrailli milyarder iş insanı ve oligark. Çok uluslu bir Rus holdingi olan Alfa Group'un kurucularından biridir. Forbes'e göre 2017 itibarıyla Rusya'nın en zengin yedinci kişisidir. Mayıs 2017'de bne IntelliNews tarafından Rusya'nın en önemli iş adamı seçildi. Bloomberg Milyarderler Endeksi'ne göre Ağustos 2022'de Fridman'ın net serveti 11,2 milyar ABD dolarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Viktor Vekselberg</span>

Viktor Feliksoviç Vekselberg, Rus-Kıbrıslı milyarder iş insanı ve oligark. Bir Rus holdingi olan Renova Group'un sahibi ve başkanıdır. Forbes'a göre Kasım 2021 itibarıyla servetinin 9,3 milyar dolar olduğu tahmin edilmekte ve bu onu dünyanın en zengin 262. kişisi yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oleg Deripaska</span>

Oleg Vladimiroviç Deripaska, Rus iş insanı ve oligark. Deripaska, Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından özelleştirilen, daha önce devlete ait olan varlıklarla zenginleşti. Rusya'nın en büyük sanayi gruplarından biri olan Basic Element'in ve Rusya'nın en büyük hayır kurumu olan Volnyoe Delo'nun kurucusudur. 2018'de her iki rolü de bırakana kadar Rus enerji şirketi En+ Group'un başkanı ve dünyanın en büyük ikinci alüminyum şirketi olan Rusal'ın başındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Gennadi Timçenko</span>

Gennadi Nikolayeviç Timçenko, Rus milyarder iş insanı ve oligark. Özel yatırım şirketi Volga Group'u kurucusu ve sahibi olup daha önce Gunvor Group'un ortak sahibiydi.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Potanin</span>

Vladimir Olegoviç Potanin, Rus milyarder iş insanı ve oligark. Interros'un başkanı olup servetini, özellikle 1990'ların başından ortalarına kadar Rusya'daki tartışmalı hisse karşılığı kredi programı aracılığıyla elde etti.

<span class="mw-page-title-main">Dost Olmayan Ülkeler Listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Dost Olmayan Ülkeler Listesi, Rus hükümeti tarafından yayınlanan ve "Rusya'ya, Rus şirketlerine ve vatandaşlarına karşı düşmanca eylemlerde bulunan" ülkelerin bir listesidir. Düşman Ülkeler Listesi'ne eklenen ülkeler, ticaret ve para birimi kısıtlamaları ve listelenen ülkelerin Rusya'daki diplomatik misyonlarında işe alma limitleri dahil olmak üzere, Rusya ile ilişkilerine ilişkin belirli kısıtlamalara tabidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Bortsov</span>

Nikolay İvanoviç Bortsov, Sovyet-Rus siyasetçi ve iş adamı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.