Rus milliyetçiliği

Rus milliyetçiliği, Rus kültürel kimliğini ve birliğini destekleyen bir milliyetçilik biçimidir. Rus milliyetçiliği ilk olarak 19. yüzyılın başlarında öne çıktı ve ortaya çıktığı Rus İmparatorluğu döneminden Sovyetler Birliği'ne ve sonraki süreçte pan-Slavizm ile yakından ilişkili hale geldi. Bununla birlikte, çağdaş tartışmada Rus milliyetçiliği ya bir etnik milliyetçilik biçimi ya da çok ırklı milliyetçilik olarak görülüyor.

Rus sloganı "Ortodoksluk, Otokrasi ve Milliyet" Kont Sergey Uvarov tarafından icat edildi ve İmparator I. Nikolay tarafından resmi ideoloji olarak kabul edildi.^[1] Uvarov'un üçlüsünün üç bileşeni şunlardı:

• Ortodoksluk - Ortodoks Hristiyanlığı ve Rus Ortodoks Kilisesi'nin korunması.
• Otokrasi - tüm toplumsal mülkler için ataerkil koruma karşılığında Romanov Hanedanı'na koşulsuz sadakat.
• Milliyet (Narodnost, ulusal ruh olarak da çevrilmiştir)^[2] - Rus milliyeti üzerinde devlet kurucu rolünün tanınması.

Slavofil hareketi 19. yüzyıl Rusya'sında popüler hale geldi. Slavofiller Rusya'da Batı Avrupa'nın etkilerine karşı çıktılar ve Rus kültürünü ve geleneklerini korumaya kararlıydılar. Aleksey Homyakov, İvan Kireyevski ve Konstantin Aksakov hareketin ortak kurucuları olarak kabul ediliyor.

Rus sanatında kayda değer bir halk canlanması, Slavofili ile gevşek bir şekilde ilişkiliydi.^[3] Rus tarihi, mitolojisi ve masallarıyla ilgili birçok eser ortaya çıktı. Nikolai Rimsky-Korsakov, Mikhail Glinka ve Alexander Borodin tarafından yazılan operalar; Viktor Vasnetsov, Ivan Bilibin ve Ilya Repin'in resimleri; Nikolay Nekrasov, Aleksey Konstantinoviç Tolstoy'un şiirleri, diğerleri arasında, Rus romantik milliyetçiliğinin başyapıtları olarak kabul edilir.^[4] 19. yüzyılın önemli Rus şairlerinden Fyodor Tyutçev'e göre:

Moskova ve Peter'ın gradı, Konstantin şehri,
bunlar Rus krallığının başkentleri.
Ama burada sınırı var mıdır? Ve sınırları nerede
kuzeyde, doğuda, güneyde ve batan güneşte mi?
Kader bunu gelecek nesillere açıklayacak.
Yedi iç deniz ve yedi büyük nehir
Nil'den Neva'ya, Elbe'den Çin'e,
Volga'dan Fırat'a, Ganj'dan Tuna'ya.
Bu Rus Krallığı ve sonsuza dek sürmesine izin ver,
Tıpkı Ruh'un önceden bildirdiği ve Daniel'in kehanet ettiği gibi.

Tüm Slav Ortodoks Hristiyan uluslarının birliği ideali olan Pan-Slavizm, 19. yüzyılın ortalarından sonlarına kadar popülerlik kazandı. Başlıca ideologları arasında Nikolay Danilevsky vardı. Pan-Slavizm, Ruslar, Rumenler, Sırplar ve Yunanlar gibi Ortodoks ulusları Müslüman yönetiminden kurtarmak amacıyla Osmanlı İmparatorluğu'na karşı Rusya'nın sayısız savaşından beslendi ve bunun ateşiydi. Nihai hedef Konstantinopolis'ti; Rus İmparatorluğu kendisini hala "Üçüncü Roma" olarak görüyordu ve görevini "İkinci Roma"yı fethetmek olarak görüyordu. Pan-Slavizm, Rusya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesinde kilit bir rol oynadı, çünkü Avusturya-Macaristan'ın Sırbistan'a karşı 1914 savaşı Rusya'nın tepkisini tetikledi.

20. yüzyılın başında Rusya'da Rusya Meclisi, Rus Halkı Birliği, Başmelek Mikail Birliği ve diğerleri gibi yeni milliyetçi ve sağcı örgütler ve partiler ortaya çıktı. Sloganları " Ruslar için Rusya" idi. Bu partiler monarşist ve Yahudi karşıtı kaldılar; Vladimir Purişkeviç ve Nikolay Yevgenyeviç Markov gibi zengin, güçlü aristokratlar tarafından örgütlendiler.

1917'de iktidarı ele geçiren Bolşevik devrimciler sözde "antinasyonalistler" ve "antiyurtseverler" idi. Vladimir Lenin yönetimindeki yeni doğan Sovyet cumhuriyeti, partilerinin ve hükûmetlerinin dili olan Rus dilini kullanarak enternasyonalizmi resmi ideolojisi olarak ilan etti.^[5] Rus vatanseverliği eski düzenin meşrulaştırıcı bir dayanağı olarak hizmet ettiğinden, Bolşevik liderler onun tezahürlerini bastırmak ve nihayetinde yok olmasını sağlamak için endişeliydi. Rus milliyetçiliğini ve iç savaştan önce alınan askeri ödüllerin giyilmesi gibi Emperyal vatanseverlik kalıntılarını resmen cesaretlendirdiler. Bazı takipçileri aynı fikirde değildi; Rus olmayan topraklarda, Bolşevik iktidar genellikle 1919-1921 yılları arasında yenilenmiş Rus emperyalizmi olarak görülüyordu. 1923'ten sonra, Rus olmayan cumhuriyetlerdeki Rus olmayan kültür ve dillere hükûmet desteği sağlayan bir yerlileştirme politikası kabul edildi.^[6]

Sanatta, Sergey Eisenstein ve Vsevolod Pudovkin'in tarihi epik filmleri ve Sergei Sergeyev-Tsensky'nin vatansever romanları gibi romantik Rus milliyetçi temaları ortaya çıktı.

İşçilerin kontrolünde uluslararası bir komünist devletin kurulması, bazıları tarafından Rus milliyetçi hayallerinin gerçekleştirilmesi olarak algılandı.^[7] Şair Pavel Kogan , II. Dünya Savaşı'nın hemen öncesinde Sovyet vatanseverliğine dair duygularını şöyle anlattı:^[8]

Ben vatanseverim.
Rus havasını ve Rus topraklarını seviyorum.
Ama Ganj Nehri'ne ulaşacağız
ve kavgalarda öleceğiz
Anavatanımızı parlatmak için
Japonya'dan İngiltere'ye

Nikolay Berdyayev'e göre:

Rus halkı, eski Moskova hayalleri olan Üçüncü Roma'ya ulaşamadı. 17. yüzyılın dini ayrılığı, muskovit çarlığının üçüncü Roma olmadığını ortaya çıkardı. Rus halkının mesihî fikri ya kıyamet biçimine büründü ya da bir devrimci oldu; ve sonra Rus halkının kaderinde müthiş bir olay meydana geldi. Rusya'daki Üçüncü Roma yerine Üçüncü Enternasyonal elde edildi ve Üçüncü Roma'nın birçok özelliği Üçüncü Enternasyonal'e geçti. Üçüncü Enternasyonal aynı zamanda bir Kutsal İmparatorluktur ve aynı zamanda bir Ortodoks inancı üzerine kurulmuştur. Üçüncü Enternasyonal uluslararası nitelikte değil, bir Rus ulusal fikridir.^[9]

Sovyetler Birliği'nin Nazi Almanyası'na karşı savaşı, terimin Napolyon Savaşları'ndaki Vatanseverlik Savaşı'ndaki kullanımını hatırlatarak Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak tanındı. Sovyet devleti, vatandaşlarını "Anavatanı" savunmaya çağırdı; Stalin, "Geri adım yok!" Sloganını ilan etti.^[10] Aynı zamanda Nazi Almanyası, Andrey Vlasov'un Rus Kurtuluş Ordusu ve Pyotr Krasnov'un Kazakları gibi işbirlikçi askeri birlikleri örgütledi. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Vlasov ordusunun güçlü vatanseverliği, Ruslara Stalin'in hükümeti tarafından desteklenen devlet merkezli milliyetçiliğe bir alternatif sundu.^[11] 1944'te Sovyetler Birliği, komünist marşı Enternasyonal'i terk etti ve yeni ulusal marşı kabul etti.

Rusya'nın Soğuk Savaş'tan sonraki temel sorunu güçlü bir imaj sunmaya çalışmaktı çünkü diğer ülkeler onu “kanunsuz millet” olarak görüyorlardı (Lebedenko 2004, s. 72). Vladimir Putin 2000'li yıllarda iktidara gelmeye başladığında bile, resmi belgelerde yer almanın yanı sıra, kendisi bu konuyu ele aldı (Feklyunina 2008). 2000 yılında ‘Rusya Federasyonu'nun dış politika kavramı’ başlıklı resmi bir Kremlin belgesi yayınlandı ve 2008 yılında güncellendi, bu da ‘Rusya Federasyonu'nun küresel olarak nesnel bir imajının’ tanıtımını ve “Rus Dili ve Rus halklarının kültürünü” dış politikadaki önceliği arasında listeledi.^[12]

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, Rus Ortodoks Kilisesi toplum üzerindeki Çarlık-Rus etkisinin çoğunu restore etti. Kilise, Rus gururunun ve milliyetçiliğinin ortak kaynağı haline geldi. Resmi ideoloji tamamen Emperyal monarşist duyarlılığa dönmedi, ancak Çarlık ve Sovyet idealleri arasında bir denge sağlamaya çalıştı. İktidardaki Birleşik Rusya Partisi, Rusya hakkındaki görüşünün çok uluslu bir cumhuriyet olduğunu ve ulusal hoşgörüyü kilit platformlarından biri olarak nitelendirdiğini söyledi. Vladimir Putin hükûmeti, ödüller vererek ve ailelerde daha fazla çocuğu teşvik ederek natalist politikaları da kullanıyor.^[13]

Hem radikal hem de ılımlı birçok milliyetçi hareket modern Rusya'da ortaya çıktı. En eski ve en popülerlerinden biri, 1993 yılında kurulduğundan beri Devlet Duması üyesi olan Vladimir Jirinovski'nin sağcı popülist LDPR'sidir. Rodina, sonunda milliyetçi ideolojisini terk eden ve daha büyük Sosyalist Parti Doğru Rusya ile birleşen Dmitry Rogozin'in altındaki popüler bir ılımlı sol milliyetçi partiydi.

Daha radikal, aşırı milliyetçi hareketlerden biri, genç üyelerinin paramiliter tugaylarını örgütleyen aşırı sağcı bir grup olan Rus Ulusal Birliği'dir. Diğerleri arasında Stanislav Markelov'un öldürülmesine karışan BORN (Rus Milliyetçileri Militan Örgütü),^[14] neo-monarşist Pamyat, Ortodoks Sancak Taşıyıcıları Birliği ve yeniden canlanan "Ruslar için Rusya" sloganını kullanan Yasadışı Göçmenlik Karşıtı Hareket yer alıyor. Bu partiler, Rus Yürüyüşü adı verilen yıllık bir miting düzenler.

Modern Rusya'da radikal milliyetçiliğin yükselişi, birkaç faktörün sonucu olarak kabul edilir; Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra hissedilen aşağılanma; Güney Kafkasya ve Orta Asya'dan gelen etnik suç gruplarının faaliyetlerine ve bu bölgelerden devam eden yasadışı göçlere bir yanıt;^[15][16] ve modern, Rusya'nın dayattığı ulusal hoşgörüye bir tepki. FSB'nin, toplumdaki duyguları istenen yöne yönlendirmek için seçici olarak milliyetçi aşırılığı kullandığı da iddia ediliyor.^[17][18] Modern Rusya'da "milliyetçi", kelimesi orijinal anlamından ziyade aşırı sağ milliyetçilerin ve neo-faşistlerin olumsuz çağrışımını taşır. Birleşik Rusya gibi bazı partiler bu sözcüğü, sağcı rakiplerine karşı şovenizmle eşanlamlı bir aşağılayıcı olarak kullanıyor.

2008-2009'da başlayan mali kriz, göçmenlerin - özellikle yasadışıların - yerel işgücü ile iş için rekabet edeceği ve iş bulamazsa suça başvuracağı endişesi nedeniyle Rusya'da göç karşıtı duyarlılığın daha fazla kabul görmeye başladığını gösterdi.^[16]

Rusya'nın dışında, Sovyet ideolojisinin zorunlu enternasyonalizm ideolojisinin çöküşüyle, eski sınırları içindeki etnik gruplar arasında ulusal çatışmalar patlak verdi. Baskıcı Sovyet işgal siyaseti ve Rusların Sovyet toplumundaki ayrıcalıklı statüsü nedeniyle, bazı Sovyet sonrası devletler Rus ve Sovyeti bir işgal sembolü olarak reddetti ve özellikle Baltık ülkeleri ve Gürcistan'da bazı gruplar Rus karşıtı duyguları benimsedi.^[19]

2014 Rus askeri müdahalesinin ardından, Birleşik Rusya, destek için giderek daha fazla Rus milliyetçiliğine bel bağladı.^[20] Vladimir Jirinovskyi gibi politikacılar anlatılarını kategorik olarak Ukraynalı etnik grupları inkâr etme üzerine inşa etmeye başladılar.^[21] Aynı zamanda, iktidar partisi Avrupa şüphecisi, aşırı sağ ve aşırı sol siyasi hareketlerle yakın ilişkiler geliştirdi, onları mali açıdan destekledi ve Kırım ve Sankt-Peterburg'daki Avrasya konferanslarına davet etti.^[22]

Mart 2015'te, Rus milliyetçi partisi Rodina, Saint Petersburg'da Uluslararası Rus Muhafazakar Forumu'nu düzenleyerek aşırı sol ve aşırı sağcıların (açıkça neo-Naziler dahil) çoğunluğunu yurtdışından davet etti.

Rusya'daki aşırı milliyetçilik, birçok aşırı sağ ve birkaç aşırı sol aşırı milliyetçi hareket ve örgütü ifade eder. Rusya'da milliyetçilik terimi genellikle aşırılıkçı milliyetçiliğe atıfta bulunur. Ancak Rusya'da sık sık " faşizm" ile karıştırılıyor. Bu terminoloji, faşizmin biçimsel tanımlarına tam olarak uymasa da, ortak payda şovenizmdir. Diğer tüm açılardan, pozisyonlar geniş bir yelpazede değişiklik gösterir. Bazı hareketler, devletin milliyetçiliğin bir aracı olması gerektiğine dair siyasi bir pozisyona sahipken (Eduard Limonov başkanlığındaki Ulusal Bolşevik Parti gibi), diğerleri siyasete girmeden (örneğin, Rusya Ulusal Birliği) "Rusya'nın düşmanlarına" karşı tedbirli taktikler uygulamaya kararlıdır.

Tarihsel olarak, bu tür grupların ilk prototipi İmparatorluk Rusya'sındaki Kara Yüzler ile başladı. Daha yeni antisemitik, üstünlükçü ve neo-faşist örgütler arasında Pamyat, Rusya Ulusal Sosyalist Partisi ve diğerleri yer alıyor.

1997'de Moskova Anti-Faşist Merkezi, Rusya'da faaliyet gösteren 40 (milliyetçi) aşırılık yanlısı grubun olduğunu tahmin ediyordu.^[23] Aynı kaynak, aralarında en büyüğü Zavtra olan 35 aşırılık yanlısı gazete bildirdi. Hükûmet yetkililerinin baskılarına rağmen, aşırılık yanlısı bir hareket Rusya'da yerleşti.^[24]

Rus milliyetçiliğinin etnik azınlıklarla ilişkisi konusundaki mesele, Rusya'nın 16. yüzyıldan itibaren hızla genişlemesinden bu yana incelenmektedir.^[25] İngilizcede "Rus" kelimesinin anlamını farklılaştıracak bir kelime bulunmadığından, Rus ya etnik bir halk ("Россиянин " - etnik Ruslar) ve Rusya'nın sakinleri ("Россиянин " - Rus halkı) olarak kabul edilir.^[26]

Rusya'nın Müslüman Kazan'ı fethi, Rusya'nın neredeyse homojen bir ulustan çok etnikli bir topluma ilk adımını atmasının önemli bir parçası oldu.^[27][28] Rusya, Kazan'da kazandığı fetih sayesinde yıllar içinde Sibirya, Mançurya'yı fethetmeyi ve Kafkasya'ya genişlemeyi başardı. Rusya bir noktada Doğu Avrupa, Finlandiya, Orta Asya, Moğolistan'ın geniş bir bölgesini ilhak etmeyi başardı ve bazı yerlerde Türk, Çin, Afgan ve İran topraklarına girdi. Çeşitli etnik azınlıklar giderek daha çok hale geldi ve ana akım Rus toplumuna entegre oldu ve modern Rus milliyetçi zihniyetinde ırksal ilişkilerin karışık bir resmini yarattı. Rus devleti ile ilişkilerde farklı etnik azınlıkları anlama çalışması, Çarlık Rusya'sının coğrafyacısı olan İsveçli savaş esiri Philip Johan von Strahlenberg'in çalışmalarından izlenmelidir.

Bu kavram, Rusya'daki çeşitli azınlıkların öğrenilmesiyle güçlü bir şekilde anlaşılmaktadır. Rusya'daki iki ana Müslüman halk olan İdil Tatarları ve Başkurtlar, uzun zamandır Rusya'da örnek azınlıklar olarak övüldü ve Rus milliyetçi hareketinin gözünde tarihsel olarak daha olumlu görüldü; Ayrıca Tatar ve Başkurt imamları, Rus milliyetçi ideolojisini İslam inancına uygun olarak yaymak için çalıştılar.^[29][30]

Kafkasya'da Rusya, dağlık bölgedeki az sayıdaki Hristiyan kökenli insanlardan biri olan Osetyalılardan önemli destek aldı.^[31][32] Rusya'nın Ortodoks hükûmeti ile benzer dinlere sahip olması nedeniyle, Ermeniler ve Rumlar arasında da Rusya'ya güçlü bir destek vardı.^[33][34] Bu nedenle, bu insanlar uzun zamandır Kafkasya'da Rus milliyetçiliğinin sağlam bir destekçisi olmuşlardır ve sık sık kendilerini etnik kökleri ile birlikte Rus olarak adlandırırlar.

Koreliler ayrıca Rusya'nın örnek azınlığı olarak görülmüşler ve Rusya'nın seyrek nüfuslu bölgelerinde sömürgeleştirmek için kullanılmışlardır, bu Çarlık döneminden miras alınmıştır ve Koreliler Rus milliyetçiliğine düşman olmadığı için bugün bile bu durum devam etmiştir.^[35]

Ahmad Kadirov ve oğlu Ramzan, İkinci Çeçen Savaşı sırasında Rusya'ya sığındı ve Çeçenya'da Vahhabiliğin yayılması korkusunun ardından Rusya'ya sadakat sözü verdi.^[36] Milliyetçiliğin ideolojinin bir parçası olduğu Rus demokrasisi fikrini başlatan baş figür Çeçen kökenli Vladislav Surkov'du.^[37]

Rus coğrafi maceracı Nikolay Prijevalski, Rusya'nın uzak doğuya ve Orta Asya'ya genişlemesine yardım eden etnik bir Lehti; Kendisini bir Rus olarak gördü ve uzak doğu ve Orta Asya'daki Rus olmayan halklar hakkında ırkçı bir görüş geliştirdi.^[38] Rusya'nın 20. yüzyıldaki en büyük bestecilerinden biri Ruslaştırılmış Polonyalı Dmitri Şostakoviç'ti.

Rusya'daki Gürcüler, bazıları tarafsız veya olumsuz görüşlerini sürdürürken, Rus milliyetçiliği konusunda pek olumlu değillerdir.^[39] Bununla birlikte, Rus yayılmacılığı, çoğunlukla Ruslaşmış Gürcü figürlerin sonucu olmuştur; Kafkasya'nın fethini başlatan Pavel Tsitsianov, Ruslaşmış bir Gürcüydü.^[40] Pyotr Bagration, Rusya'nın en ünlü kahramanlarından biri olmaya devam eden başka bir Gürcüydü. Sovyetler Birliği'nin süper güce dönüşmesi, Rus milliyetçiliği ile karmaşık bir ilişkisi olan bir başka Ruslaştırılmış Gürcü Josef Stalin'in eseriydi.^[41]

Dağıstan'ın bazı saygıdeğer şahsiyetleri, Avar kökenli olmasına rağmen Rusya'nın en saygın şairlerinden biri olan Rasul Hamzatov gibi Rus milliyetçileri tarafından uzun süredir saygı görüyor.^[42] Habib Nurmagomedov'un popülariteye ve şöhrete yükselişi, Ruslar ve Dağıstanlılar arasında bölücü bir görüş kazandı.^[43] Dağıstanlıların bir önceki Kafkas Savaşı sırasında Çeçenleri emre itaat etme ve takip etme konusunda yetersiz bulduğu ve 1999'da Çeçen yayılmacılığının Dağıstan'ı fethetme girişimine sahip olduğu İkinci Çeçen Savaşı sırasında, birçok Dağıstanlı Çeçenya'ya karşı Rusya'yı destekledi.^[44]

Rusya'daki Almanlar uzun süredir Çarlık hükûmeti altında ayrıcalıklarla muamele görüyor ve birçok Alman, birçok Alman kökenli şahsiyetin de yer aldığı Romanov Hanedanı de dahil olmak üzere Rus siyasetine, eğitimine ve ekonomisine egemen oldu.^[45][46][47] Pek çok Alman, Rus İç Savaşı'nda savaştı ve kendilerini Pyotr Vrangel gibi Rus milliyetçileri olarak görüyordu.