İçeriğe atla

Rumkale Çepnileri

Rumkale Çepnileri
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Türkiye Türkiye:
Nizip, Yavuzeli, Araban
Din
Alevilik
İlgili etnik gruplar
Anadolu Türkleri
(özellikle Çepniler)

Rumkale Çepnileri, Güneydoğu Anadolu bölgesinde yaşayan bir Çepni koludur. Eski Osmanlı kazası olan Rumkale'ye yerleşmişlerdir. Günümüzde ise Gaziantep ilinin kuzeydoğu kesiminde yaşamaktadırlar.

Tarih

Çepniler 16. yüzyılın başlarında Rumkale bölgesinde zaten mevcuttu, ancak bölgeye ne zaman göç ettikleri bilinmiyor.[1][2][3] 17. yüzyılın sonlarında Rumkale çevresinde yerleşik yaşama geçen Çepnilerin, göçebe geçmişlerinden miras kalan bir uygulama olan yağma pratiğini Pazarcık ve Keferdiz'de yaptıkları biliniyordu.[4][5][6] Daha sonraları yerleşik yaşama geçmiş boydan bazıları Antep'te Çepni-Kazımiye Tekkesi'ni inşa ettiler.[7]

Antep Çepni Tekkesi

Her ne kadar Çepniler tarafından kurulmuş olsa da Gaziantep'teki Çepni Tekkesi yavaş yavaş Antep civarında yaşayan tüm Alevi Türkmenlerin merkezi haline geldi. Yılın belirli günlerinde Besni, Maraş, Sakçagözü ve İslahiye civarındaki Barak köylerinden halk geleneksel kutlamalar için kente gelir, aynı gün hediyeler getirip, eğlence etkinliklerine katılır en sonunda da Çepni Dede'nin elini öperlerdi. Ziyaretçiler daha sonra tekkenin Mekke'deki Zemzem kadar kutsal kabul edilen tekke kuyusu suyundan biraz içerlerdi.[8]

Din

Rumkale Çepnileri, Türkiye'nin kalanına dağılan Çepni gruplarının aksine (Balıkesir Çepnileri hariç) yerleşik hayata geçtikten sonra sünnileşmemiş, Alevi inancını sürdürmüşlerdir. Rumkale Çepnileri, yani Dede Garkın ve Musa Kâzım ocaklarına aittir.[2][9]

Kaynakça

  1. ^ Winter, Stefan; Ade, Mafalda (21 Ekim 2019). Aleppo and its Hinterland in the Ottoman Period / Alep et sa province à l’époque ottomane (Fransızca). BRILL. s. 20. ISBN 978-90-04-41400-6. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  2. ^ a b "Rumkale Çepnilerinde Cem". Akman, Erhan. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi. 2022. ss. 311-350. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  3. ^ ""Gaziantep Çepni Ağzının Türkiye Türkçesi Ana Ağız Gruplarını Belirleyen Özellikler Bakımından Değerlendirilmesi"". Şimşek Umaç, Zeynep. Journal of Turkish World Studies. 10 (1). ss. 185-206. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Sümer, Faruk (1980). Oğuzlar (Türkmenler): tarihleri, boy teşkilâtı, destanları. s. 330. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  5. ^ Altun, Işıl (2008). Kocaeli Suadiye/Çepni halk kültürü. Doğu Kütüphanesi. s. 49. ISBN 978-9944-397-38-4. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  6. ^ Öztürk, Mehmet (2007). Anadolu'ya Türk kimliğini veren, Anadolu'yu Türkleştiren ve Anadolu'ya Türk şuurunu yerleştiren: Oğuz Türkleri. Ledo Yayıncılık. s. 285. ISBN 978-975-6110-13-3. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  7. ^ Çam, Nusret (2006). Türk kültür varlıkları envanteri: Gaziantep 27. Türk Tarih Kurumu Yayınları. s. 673. ISBN 978-975-16-1923-5. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  8. ^ Sevinç, Necdet (1983). Gaziantep'de yer adları ve Türk boyları, Türk aşiretleri, Türk oymakları. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. s. 51. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 
  9. ^ Aksüt, Hamza (2009). Aleviler: Türkiye, İran, İrak, Suriye, Bulgaristan : araştırma-inceleme. Yurt Kitap-Yayın. s. 42. ISBN 978-975-9025-61-8. 14 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yörükler</span> Göçebe Türk topluluğu

Yörükler, göçebe olan, çoğunlukla Anadolu dağlarında ve kısmen Balkan Yarımadası'nda yaşayan Oğuz kökenli bir Türk alt grubudur. Balkanlar'daki Yörükler, Kuzey Makedonya'nın doğu kesimlerinden Bulgaristan, Yunanistan ve Güney Trakya'ya kadar geniş bir alana yayılmıştır. İsimleri, "yürümek" anlamına gelen "yürü" fiilinden türemiştir, yürük olarak da adlandırılırlar. Yörükler, diğer sancaklar gibi bir toprak birimi değil, Osmanlı İmparatorluğu'nun ayrı bir örgüt birimi olan Yörük Sancağına bağlıydı.

<span class="mw-page-title-main">Halfeti</span> Şanlıurfanın ilçesi

Halfeti, Şanlıurfa ilinin bir ilçesidir. Şanlıurfa'nın batısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar boyu</span> Oğuz Türklerinin yirmidört boyundan biri

Afşar boyu veya Avşar boyu, Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'teki yirmi iki Oğuz bölüğünden diye tanımladığı altıncısıdır. Bu boyların Bozoklar kolundan Oğuz Kağan'ın oğlu Yıldız Han'ın dört oğlundan en büyüğü olan Afşar'ın soyundan gelir.

Kutb’ûd-Dîn Haydar ya da Baba Haydar (Haydar Gazi veya Haydar Sultan da denir). Hoca Ahmed Yesevî’nin dervişlerinden olup Tarikât el-Aleviyye'nin Haydarîlik veya "Haydarîlik Tarikâtı" kurucusudur.

Barak Türkmenleri ya da Baraklar, esas olarak Türkiye'nin güneyindeki Gaziantep ilinin güneydoğu kesiminde bulunan Barak Ovası'nda yaşayan bir Türkmen boyudur. Barak aşiretleri Gaziantep, Nizip, Kargamış üç- geninde yoğun olarak yaşamıştır. Bu aşiret, se- bebini bilemediğimiz bir göç hareketi ile Teke yöresi -Antalya- Kaş,çevresine yerleşmiştir. İlk defa Sahil Barak Köyü'ne gelen Baraklar, birkaç yüz yıldan beri Kaş bölgesinde yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çepniler</span> Türkiye ve Türkmenistanda yaşayan bir Oğuz boyu

Çepniler veya Çepni boyu, yoğunlukla Doğu Karadeniz ve Türkmenistan'ın batı bölgelerinde yaşayan, Oğuz boylarından Üçoklara mensup olan yerleşik Türk halkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekler Tekkesi</span>

Özbekler Tekkesi, 1752'de Buharalı Nakşibendi dervişler tarafından Ahmet Yesevi geleneğinde Üsküdar, Sultantepe'de kurulan tekke. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu'ya asker ve cephane göndermede gizli bir üs olarak hizmet verdi. Halen Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne bağlı olup müze olarak kullanılması gündemdedir. Üsküdar İlçesinin Sultantepe Mahallesi, Münir Ertegün Sokağın devamında mezarlık içerisinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Güvemçetmi, Bigadiç</span>

Güvemçetmi, Balıkesir ilinin Bigadiç ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Beğdili boyu</span>

Beğdili boyu, Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'teki yirmi iki Oğuz bölüğünden yedincisi; "Begtili"lerdir. Belgeleri şudur: diye tanımladığı bir Oğuz boyudur.

<span class="mw-page-title-main">Gaziantep</span> Gaziantep ilinin merkezi olan şehir

Gaziantep ya da eski ve halk arasındaki kısa adıyla Antep Türkiye'nin Gaziantep ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Bülbülyuvası</span> Türk tatlısı

Bülbülyuvası, Türk mutfağına ait bir hamur tatlısı. Adını yuvarlak biçimi ve ortasının çukur olması sebebiyle almıştır. Pişirildikten sonra üzerine ılık şerbet dökülür. Servis edilmeden önce ortası Antep fıstığı ile doldurulur.

Gaziantep, Türkiye'nin ilk kurulan kentidir. Bu sebeple kentte çok sayıda müze bulunur. Aşağıda bu yerlerin bir listesi verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ali Şefik Özdemir</span>

Ali Şefik Özdemir, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Türkmenleri</span> Anadoluda yaşamını sürdüren çoğunlukla Oğuz kökenli Türk halkları

Türkiye Türkmenleri ya da Anadolu Türkmenleri, Anadolu Oğuzları veya kısa söylenişiyle Türkmenler, Selçuklular döneminde Anadolu ve çevresinde Türkmeneli denen bölgelerde yerleşmeye başlayan, dilleri Türkiye Türkçesine bağlı Anadolu ağızları içinde ele alınan ve Türkiye Türklerini oluşturan Oğuz oymakları Müslüman olup, Hanefi Sünni ve Anadolu Aleviliği olarak görülür. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinde etkili olmuşlardır. Türkmen (تركمنلر) ve Yörük (يوروك) kelimeleri tarihî belgelerde eş anlamlı olarak da kullanılmıştır. Osmanlı arşiv belgelerinde, yerleşim durumuna ve şekline bağlı olarak köylü «Türk» olarak adlandırılırken, göçer veya yarı-göçer topluluklar «Türkmen» ya da «Yörük» tabiriyle anılmışlardır. Aşiretler, yerleşik veya konar-göçer olma durumlarına ve bulundukları bölgelere göre «Türkmen» ya da «Yörük» adını almışlardır. Kimilerine göre Kızılırmak'ın doğusundakilere Türkmen batısındakilere ise Yörük denir. Maraş ve çevresinde yaşayan Dulkadirli Türkmenleri için Osmanlı kaynaklarında hem Türkmen hem de Yörük tabiri birlikte kullanılmıştır. Etnik olarak akraba oldukları Türkmenistan Türkmenleri ile aynı adı taşıdıkları gibi kimi uruğ/oymak adları da ortaktır.

Alevî nüfusu, Türkiye'de üçte biri İstanbul bölgesinde yaşayan Alevîler’in daha sonra en yoğun olarak bulundukları yöreler arasında Ankara, Adana, Bursa, Antalya, Aydın Damal ve Zile şehirleriyle, Orta ve Doğu Anadolu'da yer alan Erzincan, Sivas, Malatya, Tunceli illeri gelmektedir. Türkiye'de en çok Alevî köyü ise 60'ı karışık olmak üzere toplam yaklaşık 460 adet köy olup Sivas ilinde yer almaktadır. Bunların ardından sırasıyla, Tunceli, Erzincan, Tokat, Çorum, Kahramanmaraş, Bingöl, Amasya, Erzurum, Malatya, Adıyaman, Yozgat, Hatay, Elazığ, Muş, Balıkesir, Mersin, Kars, Adana, Ankara, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kırıkkale, Kütahya ve Ordu illeri gelmektedir.

Harbendelu ya da Harmandalı, Oğuz Türkleri'nin Avşar boyunun Şamlu koluna bağlı bir yörük oymağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Lefkoşa Mevlevihanesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir müze

Lefkoşa Mevlevihanesi veya Mevlevi Tekkesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Kuzey Lefkoşa'da 1593 yılında Kıbrıs fatihlerinden Arap Ahmet Paşa tarafından kurulan mevlevihanedir. Semahane ve türbe kısmı günümüze kadar gelebilmiştir ve Mevlevi-Tekke Kültürü müzesi olarak kullanılmaktadır. Girne Kapısı yakınlarındaki Mevlevihane, Kıbrıs'ın Osmanlı döneminde en önemli yapılarından birisidir. Tarihi boyunca gemi ile hacca gidenlerin uğrak yeri olan mevlevihane, yetiştirdiği insanlar ve verdiği hizmetlerle Kıbrıs Türk tarihinin önemli kurumlardan birisi olmuştur. Dânişî ve İlmî mahlaslarıyla şiirleri olan Dânişî Ali Dede, Siyahi Mustafa Dede, Hızır Handi Dede, Siyahi Mustafa Dede'nin oğlu Arif Dede, Sadri Dede, Danişi Ali Dede'nin oğlu Muhammed Mukim Dede, Talib Dede, Nesib Dede, Müneccimbaşı Ahmed Dede, Derviş Lebib Lefkoşa Mevlevihanesi'nde yetişmiş şairler arasındadır. 17. yüzyılda bina bakımsızlıktan harap olunca Rumeli Beylerbeyi Ferhad Paşa Mevlevihane'yi yeniden inşa ettirmiş ve tekke kendi adıyla anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hacıemiroğulları Beyliği</span>

Hacıemiroğulları Beyliği veya Bayramlu Beyliği, daha önce Türk toprakları olan Tokat'ın kuzeyi ve Mesudiye ile birlikte kendilerinin Türk topraklarına kattığı Ordu, Giresun, Samsun doğusu ve Trabzon batısında hüküm sürmüş, Doğu Karadeniz Bölgesi'nin büyük bir bölümünü Türk vatanı yapmış ikinci dönem Türk beyliğidir. Merkezi Mesudiye'dir. Daha sonra beyliğin merkezi Ordu sınırlarında bulunan Eskipazar'a taşınmıştır. Kurucusu Hacıemir İbrahim Bey'dir. Bu beylik, Türkmenleri ağırlıklı olarak Selçuklu Hanedanının bölgeyi fetih için sınır boyuna yerleştirdiği Oğuzların Çepni boyuna mensuptur.

<span class="mw-page-title-main">Tennuri çorbası</span>

Tennuri çorbası bir çeşit çorbadır. Tennuri çorbası, 15. yy. da Kayseri'de yaşamış bir şair ve hekim olan Akşemseddin'in öğrencilerinden Şeyh İbrahim Tennuri'nin dergahında pişirilip halka dağıtılırmış. Gaziantep ve Kayseri'de yapılır.

<span class="mw-page-title-main">Maş çorbası</span>

Maş çorbası, maş fasulyesinden yapılan bir çorbadır. Gaziantep ve Antalya mutfağında bu çorba yapılır. Kitâbu'l-Müntehab fî't-Tıb da māş müzevveresi olarak bu çorbadan bahsedilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.