İçeriğe atla

Rumeli Hisarı

Koordinatlar: 41°05′05″K 29°03′22″D / 41.08472°K 29.05611°D / 41.08472; 29.05611
Başlığın diğer anlamları için Rumelihisarı, Sarıyer sayfasına bakınız.
Rumeli Hisarı
Harita
Genel bilgiler
TürKale
Mimari tarzBoğaziçi'ni kontrol amaçlı
Şehirİstanbul
ÜlkeTürkiye
Koordinatlar41°05′05″K 29°03′22″D / 41.08472°K 29.05611°D / 41.08472; 29.05611
Temel atma1452
YenilemeSultan III. Selim (1789-1807)
Ölçüler
GenişlikÇandarlı Halil Paşa Kulesi 22 m, Zağanos Paşa Kulesi 21 m, Saruca Paşa Kulesi 28 m
Kaynakça
[1]

Rumeli Hisarı (Boğazkesen Hisarı olarak da bilinir), İstanbul'un Sarıyer ilçesinde, Boğaziçi'nde bulunan ve bulunduğu semte adını veren hisar. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul'un Fethi'nden önce, Karadeniz'den gelebilecek saldırıları engellemek amacıyla İstanbul Boğazı'nın en dar (698 m[2]) yerine, Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı'nın tam karşısına inşa ettirilmiştir.

Hisar, 30 dönümlük bir alanı kapsamaktadır. Doksan gün gibi kısa bir sürede tamamlanan hisarın üç büyük kulesi, dünyanın en büyük kale burçlarına sahiptir. Rumeli Hisarı'nın adı Fatih vakfiyelerinde Kulle-i Cedide; Neşri tarihinde Yenice Hisar; Kemalpaşazade, Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir.

Mekânda uzun yıllar boyunca Rumeli Hisarı Konserleri düzenlenmiştir.

Yapımı

Hisarın inşaatına 15 Nisan 1452'de başlanmıştır. İş bölümü yapılarak her bölümün inşası bir paşanın denetimine verilmiş, deniz tarafına düşen bölümün inşasını da Fatih Sultan Mehmet bizzat kendisi üstlenmiştir. Denizden bakıldığında sağ taraftaki kulenin yapımına Saruca Paşa, sol taraftakinin yapımına Zağanos Paşa, kıyıdaki kulenin yapımına da Halil Paşa nezaret etmiştir. Buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını taşımaktadırlar. Hisarın inşası 31 Ağustos 1452'de tamamlanmıştır.

Rumeli Hisarı'nın İstanbul Boğazı'ndan görünümü (Şubat 2013)

Hisarın yapımında kullanılan keresteler İznik ve Karadeniz Ereğlisi'nden, taşlar ve kireç Anadolu'nun değişik yerlerinden ve spoliler (devşirme parça taş) çevredeki harap Bizans yapılarından temin edilmiştir. Mimar E. H. Ayverdi'ye göre hisarın yapımında yaklaşık olarak 300 usta, 700-800 işçi, 200 arabacı, kayıkçı, nakliyeci ve diğer tayfa çalışmıştır. 60,000 metrekare alanı kapsayan eserin kâgir hacmi yaklaşık 57,700 metreküptür.

Rumeli Hisarı'nın Saruca Paşa, Halil Paşa ve Zağanos Paşa adlarında üç büyük ve Küçük Zağanos Paşa ile 13 adet irili ufaklı burcu bulunmaktadır. Zemin katları ile birlikte Saruca Paşa ve Halil Paşa kuleleri 9 katlı, Zağanos Paşa Kulesi ise 8 katlıdır. Saruca Paşa Kulesi'nin çapı 23,30 metre, duvar kalınlığı 7 metre, yüksekliği ise 28 metredir.[3] Zağanos Paşa Kulesi'nin çapı 26,70 metre, duvar kalınlığı 5,70 metre, yüksekliği ise 21 metredir. Halil Paşa Kulesi'nin çapı 23,30 metre, duvar kalınlığı 6,5 metre ve yüksekliği de 22 metredir.

Rumeli Hisarı, 1509 Büyük İstanbul Depreminde büyük zarar görmüş ancak hemen onarılmıştır. 1746 yılında çıkan yangında ahşap kısmı harap olmuştur. Hisar tekrar III. Selim (1789-1807) döneminde onarılmıştır. Hisarın kulelerini örten ahşap külahlar yıkılınca, kale içi küçük ahşap evlerle dolmuştur. 1953 yılının cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın talimatı ile üç Türk kadın mimar Cahide Tamer Aksel, Selma Emler ve Mualla Eyüboğlu Anhegger hisarın onarımı için gerekli çalışmaları başlatmış, kale içindeki ahşap evler kamulaştırılarak yıkılmış ve restorasyon gerçekleştirilmiştir.

Bugünkü durumu

Rumeli Hisarı günümüzde müze olarak kullanılmaktadır. Hisarda açık teşhir yapılmakta, sergi salonu bulunmamaktadır. Toplar, gülleler ve Haliç'i kapattığı söylenen zincirin bir parçasından oluşan eserler, bahçede sergilenmektedir.

Hisar, müze vasfına ek olarak 2000'li yılların sonuna kadar tiyatro ve konserler için bir etkinlik alanı olarak da kullanılmaktaydı. 1950'li yıllardaki restorasyon çalışmaları sırasında, 18. yüzyılda yıkılmış ve yalnızca minaresinden bir bölüm kalmış olan Boğazkesen Mescidi'nin (Ebu’l-Feth Camii olarak da bilinir) bulunduğu alana açıkhava tiyatrosu yapıldı. İlk haliyle basit seyir terasları ve bir sahnenin olduğu bu alan, daha sonra tiyatro sanatçısı Muhsin Ertuğrul'un talebiyle amfitiyatroya çevrildi.[4] 1989 yılında başlayan Rumeli Hisarı Konserleri ile amfitiyatro, İstanbul kültür ve eğlence hayatının en gözde yaz eğlencesi mekanlarından biri haline geldi. Rumeli Hisarı Konserleri 2006 yılında durdurulmuş ve 2008 yılında son kez düzenlenmiştir.

İstanbul 3 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, 7 Ekim 2009’da tarihi konser alanındaki mescidin minaresinin, duvar ve sarnıç kalıntılarının mevcut durumları ile muhafaza edilmesine karar verirken, mescit 1. grup kültür varlığı olarak tescil edildi.[5] İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise hisardaki yıkık mescidin ihyası için bir proje başlattı. Koruma Bölge Kurulu projeyi onaylarken mülkiyeti İBB’de bulunan mescidin yapımı için 28 Mayıs 2013 tarihinde ruhsat alındı. Açıkhava tiyatrosu ve konser mekanı olarak kullanılan alana yapılan Boğazkesen Fetih Mescidi'nin inşası 2015 yılında tamamlandı.[6]

Hisar civarında çok sayıda restoran mevcuttur.

İBB Miras Rumeli Hisarı restorasyonu (2022).

2022'de İBB Miras tarafından restorasyon çalışmalarına başlandı.

Galeri

  • Hisarın içindeki Zağanos Paşa Kulesi
    Hisarın içindeki Zağanos Paşa Kulesi
  • 1978 yılında Rumeli Hisarı
    1978 yılında Rumeli Hisarı
  • Hisarın planı
    Hisarın planı
  • Hisarın girişi
    Hisarın girişi
  • Rumeli Hisarı'nda gece
    Rumeli Hisarı'nda gece
  • Halil Paşa Kulesi
    Halil Paşa Kulesi
  • Hisardan Boğaziçi'nin görünümü
    Hisardan Boğaziçi'nin görünümü
  • Saruca Paşa Kulesi
    Saruca Paşa Kulesi
  • Zağanos Paşa Kulesi
    Zağanos Paşa Kulesi
  • Boğazkesen Fetih Mescidi
    Boğazkesen Fetih Mescidi

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Rumeli Hisarı, Turkey Page". muze.gov.tr. 29 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2021. 
  2. ^ "İstanbul Boğazı". Yeni Cumhuriyet Ansiklopedisi. VI. İstanbul: Arkın Kitabevi. ss. sf. 910. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2019. 
  4. ^ "O sahneye kim sonra geldi?". Serbestiyet.com. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022. 
  5. ^ "İBB'nin 'ihya' projesi: Açıkhava tiyatrosuna cami". sendika.org. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023. 
  6. ^ "İşte bir dönem konserlerin verildiği Rumeli Hisarı'na yapılan mescit". Odatv. 25 Temmuz 2021. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2022. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Rumeli Hisarı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kız Kulesi</span> İstanbulda bulunan tarihî kule

Kız Kulesi, İstanbul Boğazı'nın Marmara Denizi'ne yakın kısmında, Salacak açıklarında yer alan küçük adacık üzerinde inşa edilmiş yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Galata Kulesi</span> İstanbulun Galata semtinde bulunan tarihî kule

Galata Kulesi ya da müze olarak kullanılmaya başlaması sonrasındaki adıyla Galata Kulesi Müzesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan bir kuledir. Adını, bulunduğu Galata semtinden alır. Galata Surları dahilinde bir gözetleme kulesi olarak inşa edilen kule, farklı dönemlerde farklı amaçlarla kullanılmasının ardından 2020'den itibaren, bir sergi mekânı ve müze olarak hizmet verir. Hem Beyoğlu'nun hem de İstanbul'un sembol yapılarındandır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul'un Fethi</span> Osmanlıların Bizansın başkentini ele geçirmesi ve Bizans İmparatorluğunun yıkılması

İstanbul'un Fethi, Kostantiniyye'nin Fethi veya Batı dünyasındaki adıyla Konstantinopolis'in Düşüşü, 6 Nisan – 29 Mayıs 1453 tarihleri arasında, 53 gün süren yoğun bir kuşatmanın sonucunda Osmanlı padişahı II. Mehmed komutasındaki Osmanlı ordusunun Bizans İmparatorluğu'nun başkenti olan Konstantinopolis'i ele geçirmesidir. Olayın sonucunda, bin yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürmüş olan Doğu Roma İmparatorluğu yıkılmış ve Osmanlı Devleti bir imparatorluk hâline gelmiştir. Bu fetih, bazı modern tarihçiler tarafından Orta Çağ'ı sona erdirip Yeni Çağ'ı başlatan olaylardan biri kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zağanos Paşa</span> 12. Osmanlı sadrazamı

Zağanos Mehmed Paşa, II. Mehmed saltanatında 1453-1456 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. İstanbul'un Fethi'nden sonra sadrazamlığa getirilen ilk kişidir.

Rasim Paşa Camii, Yeldeğirmeni Polis Karakolu yanındaki camii, Sultan Hamit’in Bahriye Nazırı Rasim Paşa tarafından 1902 yılında yaptırılmıştır. Duvarları kâgir, çatısı ahşap, minaresi kâgirdendir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu Hisarı</span> İstanbulun Beykoz ilçesindeki bir hisar

Anadolu Hisarı, Anadolu Hisarı Kalesi veya diğer adıyla Güzelce Hisarı, İstanbul'un Beykoz ilçesinin Anadoluhisarı semtinde, Göksu Deresi'nin İstanbul Boğazı'na döküldüğü yerde yer alan bir Osmanlı kalesi.

<span class="mw-page-title-main">Makedon Kulesi</span>

Makedon Kulesi, Türkiye'nin Edirne ilinin aynı ada sahip merkezindeki kalenin surlarındaki bir burçtur. Roma döneminde yapılan yapı, surların köşelerinde bulunan dört kuleden günümüze ulaşan tek kuledir.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis Surları</span> Konstantinopolisin surları (modern İstanbul, Türkiye)

Konstantinopolis Surları, günümüzde İstanbul sınırları dahilinde olan Konstantinopolis'i çevreleyen ve Doğu Roma zamanında yapılmış şehir surlarıdır. Şehri çeviren surlar tarihte 5. yüzyıldan başlayarak inşa edilmiş, yıkılmalar ve yeniden yapmalarla dört defa elden geçmiştir. Son yapımı MS 408'den sonradır. II. Theodosius (408-450) zamanında İstanbul surları Sarayburnu'ndan Haliç kıyısı boyunca Ayvansaray'a bu taraftan ve Marmara kıyısı boyunca Yedikule'ye, Yedikule'den Topkapı'ya, Topkapı'dan Ayvansaray'a uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Beyazıt Kulesi</span>

Beyazıt Kulesi, yangınları gözetlemek ve haber vermek amacıyla İstanbul'un Beyazıt semtinde ilk olarak 1749 yılında ahşap olarak inşa edilen 85 metre yüksekliğinde kule. Yapılan ilavelerle kulenin yüksekliği 118 metreye ulaşmıştır. Nöbet, işaret ve sancak katları olmak üzere üç bölümden oluşur. Gözetleme yerine kadar çıkan merdivenler 180 basamaktan ibarettir.

<span class="mw-page-title-main">Tophane Saat Kulesi (Bursa)</span> Bursa, Türkiyede bir saat kulesi

Tophane Saat Kulesi Bursa'da Osmanlı padişahı II. Abdülhamit'in tahta çıkışının 29. yılı şerefine inşa edildiği rivayet edilen tarihî saat kulesi.

<span class="mw-page-title-main">Yedikule Zindanları</span>

Yedikule Zindanları, İstanbul'un ve Türkiye'nin en eski açık hava müzelerinden birisidir.

Kızıl Minare Mescidi veya Kızılminare Camii, İstanbul'da Fatih ilçesinde, Gureba Hüseyin Ağa Mahallesi'nde Horhor Caddesi'ndeki Kızıl Minare Mescidi iki yapıdan oluşan bir bütündür. Vatan Caddesi tarafından Fatih'e çıkan Horhor Caddesi ile Halit Ağa Sokağı köşesindedir. Birinci yapı kubbeli bir camidir ve minaresi kırmızı tuğlalıdır. Sağındaki bitişik ikinci yapı ise mescittir ve kubbeli camiden alçaktadır. Cami yapısı kullanılmayıp, mescit bölümü açıktır.

<span class="mw-page-title-main">Rumeli Hisarı Konserleri</span>

Rumeli Hisarı Konserleri 1989 yılından 2008'e kadar Rumeli Hisarı'nda düzenlenmiş geleneksel konser zinciri. Genelde Temmuz ve Ağustos aylarına denk gelen zaman zarfında düzenlenmekteydi. Amfi tiyatro şeklindeki konser alanının koltuk sayısı 1.800'dü. 2006 yılında durdurulan ve 2007 yılında da hiç yapılmayan konserler, 2008 yılında son kez düzenlenmiştir. Son seride sahne alan ünlüler konser serilerinin kapanışını yapmıştır. Son serinin açılışını Nilüfer kapanışını Nez yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Saat</span>

Büyük Saat, Türkiye'deki en uzun saat kulesidir ve uzunluğu 32 metredir. Saat kulesi Adana'nın Karasoku Mahallesinde Seyhan ilçesinde bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Trabzon Kalesi</span>

Trabzon Kalesi, Trabzon'un en yüksek kesimindeki kale, Trabzon’da günümüze en iyi durumda ulaşabilen eserlerin başında gelmektedir. Deniz kıyısından başlayarak şehrin arkasındaki tepelere kadar uzanan Trabzon kalesi, Bizans Çağı’na ait eski temeller üzerinde yükselmiştir. Yukarı Hisar, Orta Hisar ve Aşağı Hisar olmak üzere üç ayrı bölümden meydana gelen kale, eski anıtlardan toplanan taşlardan yapılmıştır. Ne var ki yüzyılımızın başlarında aynı kalenin taşları bu kez yeni binaların yapımında kullanılmıştır. Yukarı Hisar’ın 300 m Kuzeyindeki tiyatrodan ise hiçbir kalıntı günümüze ulaşamamıştır.

Saruca Paşa adı birden fazla Osmanlı devlet adamı için kullanılabilir:

<span class="mw-page-title-main">Mudurnu Saat Kulesi</span>

Mudurnu Saat Kulesi, Bolu ilinin Mudurnu ilçesinde bulunan ahşap kaplı, kiremit çatılı saat kulesi.

<span class="mw-page-title-main">Kaptan İbrahim Ağa Camii</span>

Kaptan İbrahim Ağa Camii, 1622 yılında Kaptan İbrahim Paşa tarafından İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde yaptırılmıştır.

Bu liste; Ankara'daki camiler hakkında bir listedir.

<span class="mw-page-title-main">Galata Kulesi tarihi</span> İstanbulda yer alan Galata Kulesinin geçmişi

Bizans İmparatorluğu ile ittifak hâlinde olan Cenevizliler 1267'de, Haliç'in kuzeyinde bulunan Galata'da "Pera" adlı bir koloni kurmuş, bu koloninin hâkimiyet alanını da zaman içinde Bizans tarafından verilen izinlerle genişletmişti. Günümüzde Galata Kulesi olarak bilinen kule, bu izinlere aykırı bir şekilde kuzeydoğu yönündeki tepeye doğru hâkimiyet alanı artırılarak 1335-1349 yılları arasında bölgede yapılan tahkimatın bir parçası olarak 1348'de inşa edildi. Tepesindeki haçtan ötürü o dönem "Kutsal Haç Kulesi" olarak anılıyordu. İki devlet arasında o yıl patlak veren savaş, ertesi yıl imzalanan antlaşmayla sona ererken kulenin bulunduğu tepe Ceneviz kontrolüne bırakıldı. Konstantinopolis'in 29 Mayıs 1453'te Osmanlı İmparatorluğu'na katılması sonrasında Pera'daki Cenevizliler, herhangi bir direniş göstermeden koloniyi Osmanlı'ya devretti. Kulenin de dâhil olduğu Galata'daki tahkimat tahrip edilse de, Osmanlı Padişahı II. Mehmed'in fermanıyla tahribatlar durduruldu ve tahrip edilen kısım yeniden inşa edildi. 1509'daki depremde hasar gören kule, 1510 itibarıyla onarıldı. 16. ve 17. yüzyıllarda, savaş esirlerini tutma yeri ve levazım ambarı, 18. yüzyıl itibarıyla Mehterhâne Ocağı ile yangın gözleyiciler tarafından bir yangın kulesi olarak kullanıldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.