İçeriğe atla

Rule

Bir Tarom Boeing 737-300 ve bir United Airlines Boeing 777-200 Londra Heathrow Havalimanında yan yana taksi yaparken.

Rule[1] veya taksi; bir hava taşıtının kendi gücünü (motor vs.) kullanarak yerdeki yolculuğu. Bu hareket genellikle tekerlekleri üzerinde olabileceği gibi bazı hava taşıtları için kızakları ya da dubaları üzerinde (su üstünde) olabilir.

Bir uçak, hava alanında bir yerden diğer bir yere rule yapmak için taksi yollarını kullanır. Örneğin, havalimanı terminalinden piste yapılan yolculuk ruledir.

Uçaklarda rule

Uçağın hareketi için gerekli olan itme gücü, pervanelerinden ya da jet motorundan elde edilirken, yön değiştirme (dönme) burun iniş takımının veya bazı kuyruktan tekerlekli uçaklarda kuyruk tekerinin kokpitteki bir kol veya pedallar aracılığıyla döndürülmesi yoluyla yapılır. Dönüş esnasında dümen de buna yardımcı olarak kullanılır.

Ana iniş takımlarında yer alan frenler yardımıyla frenleme yapılır. Bazı uçaklarda yönlendirilebilir tekerler olmadığı için yön değiştirme sağ ve sol frenlere farklı basınç uygulanmasıyla (diferansiyel frenleme ile) yapılır.

Rüzgâr düzeltmesi

Pek çok uçak tipinde burun dikmesi ana iniş takımlarına nazaran daha hassastır. Bu nedenle rule esnasında karşıdan rüzgâr (kafa rüzgârı) alınıyorsa lövye nötr tutularak veya geri çekilerek burun dikmesine aşırı yük binmesi engellenir. Arkadan rüzgâr alınıyorsa (kuyruk rüzgârı), lövye ileri itilerek yine burun dikmesine aşırı yük binmesi engellenmelidir.

Karşıdan açılı şekilde esen rüzgârlarda rüzgâr içindeki kanadın kalkmasını engellemek için lövye rüzgâr içine, arkadan açılı esen rüzgârlarda rüzgârın aksi yöne çevrilmelidir.

Geçiş üstünlüğü

İki uçak açı yapacak şekilde karşılaştılarsa geçiş üstünlüğü "sağdaki" uçağa aittir. Diğer uçak beklemeli veya -şartlar müsaitse- sağa manevra yaparak üstün uçağın arkasında yer almalıdır.

Rule esnasında geçiş üstünlüğü şu şekildedir:

  • Geçiş üstünlüğü her zaman iniş ve kalkıştaki uçaklara aittir.
  • Uçaklar karşı karşıya kalmışlarsa herkes sağa doğru manevra yapar.
  • Rule yapan uçaklar açı yapacak şekilde karşılaşmışlarsa, üstünlük sağda görünen uçağa aittir. Soldaki uçak bekler veya sağa manevra yaparak geçiş üstünlüğü olan uçağın arkasında yer alır.
  • Uçak çeken bir araçla rule yapan bir uçak karşılaştığında üstünlük uçak çeken araca aittir.
  • Arkadaki uçak sollama yapıyorsa, üstünlük öndeki (sollanan) uçağa aittir. Sollayan uçak, diğer uçağın kendisini görmesini sağlayacak şekilde iyice açıktan ve her zaman soldan geçmelidir.

Helikopterlerde rule

Kızaklı helikopterler rule yolu üzerinde havadan rule yapmak durumdayken, tekerleri bulunan tipler uçaklar gibi yerde de rule yapabilirler.

Kaynakça

  1. ^ Havalimanı Teknik Terimleri 22 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. DHMİ. Erişim: 10 Mart 2013.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bisiklet</span> pedal çevirerek kas gücü ile çalışan kara aracı

Bisiklet ya da popüler olmayan eski adıyla velespit, motorsuz veya elektrik motorlu, iki veya üç tekerlekli, pedallı, insan gücü ile ilerleyen bir ulaşım aracıdır. 19. yüzyıl sonlarında bisiklet anlamında Arapça derrâce sözcüğünün kullanıldığı da belirtilmektedir. Halk dilinde bisiklet anlamında demirat, teker, yelatı gibi sözcüklerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Bisikletin eş anlamlısı olarak ise çiftteker ve çalınga sözcükleri bulunmaktadır. Ulaşım ve eğlencenin yanı sıra bisiklet sporunda da kullanılır. BMX, Dağ bisikleti, şehir (hibrit) bisikleti, tandem, tur bisikleti, yol bisikleti gibi türleri vardır. Vitesli ve vitessiz türleri bulunmaktadır.

Bayerische Motoren Werke AG genellikle anılan kısaltmasıyla BMW, 1916 yılında kurulan Alman otomobil, motosiklet, motor ve bisiklet üreticisidir. BMW ayrıca, Mini ve Rolls-Royce, otomobil şirketlerinin sahibidir. Çalışan sayısı 120.726'dır. 2020 cirosu 98 milyar 998 milyon euro'dur, aynı yıl 2.494.451 araç üretmiştir. Bu üretimin 2.028.841 adedi BMW markası altındadır. Ayrıca aynı yıl motosiklet üretimi 169.272 adettir. Sadece motor sporlarına özel BMW M'i de bünyesinde bulundurur.

Fren sistemi, motorlu taşıtın yavaşlamasını ve durmasını sağlayan düzenek. Yokuş aşağı inen taşıtın hız kazanmasını önlemek, duran taşıtın bu durumunu sürdürmek üzere de kullanılır. Fren sistemi taşıttaki kinetik enerjiyi sürtünme yoluyla ısı enerjisine çevirerek taşıtın durmasını veya yavaşlamasını sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş denetimleri</span>

Uçuş denetimleri ya da kumanda yüzeyleri; pilota uçağın uçuş yönü ve yeryüzüne göre durumunu (attitude) kumanda etme yetisi sağlayan uçak parçalarının genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suhoy Su-33</span> Sovyet yapımı dördüncü kuşak savaş uçağı

Suhoy Su-33 Rus firması olan Sukhoi tarafından 1982'de uçak gemileri için üretilmiş bir donanma savaş uçağıdır. Su-27 'Flanker' 'dan türetilmiş bir uçaktır ve Su-27K olarak da bilinir. Su-27'den başlıca farkı, Su-33'ün uçak gemileri tarafından kullanılmak üzere tasarlanmış olmasıdır. Su-27'nin aksine Su-33 havada yakıt ikmali yapabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Drift (motor sporları)</span>

Drift veya yanlama, aslında bir sürüş tekniğidir ve otomobil sporları arasında, motor sporları içerisinde anılır. Drift, gerçek anlamda bir motor sporudur. Drift sporunda viraja, arkadan kayma açısının öne göre daha fazla olması ve sürücünün virajın açısına göre aracını ayarlaması sonucu oluşan; viraj içerisinde ilerleyerek, gerektiğinde direksiyona ters kontralar vererek araç sürme tekniğidir.

<span class="mw-page-title-main">Phoenix (uzay aracı)</span>

Phoenix, NASA'nın denetimi altında Mars Keşif Programı çerçevesinde Mars'a gönderilen robotik bir uzay aracı. Programda görev alan bilim insanları, Mars üzerinde mikrobiyal yaşam olup olmadığını ve orada suyun geçmişini araştırmak için Phoenix'in iniş bölümünün üstünde yer alan cihazları kullanacaklardır. Çok ortaklı program, NASA'nın Roket İtiş Laboratuvarı yönetimi altında Arizona Üniversitesi'ndeki Ay ve Gezegenler Laboratuvarı bölümünün başkanlığında yürütülmekteydi. Program ABD, Kanada, İsviçre, Filipinler, Danimarka, Almanya ve İngiltere'den çeşitli üniversitelerin; NASA, Kanada Uzay Ajansı, Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü, Lockheed Martin Space Systems ve diğer uzay şirketlerinin ortak çalışmasıdır. Bir devlet üniversitesi tarafından yönetilen ilk uzay uçuşudur.

Türkiye sınırları içinde yaşanmış havacılık kazaları ve olayları listesi.

<span class="mw-page-title-main">Kuyruk türbülansı</span>

Kuyruk türbülansı veya dümensuyu türbülansı, uçağın kanatlarının üstü ve altı arasındaki basınç farkı nedeniyle uçağın arkasında oluşan girdaptan kaynaklanan türbülans. İngilizce wake sözcüğü "bir hava veya deniz taşıtının geçtikten sonra havada veya suda bıraktığı iz" anlamına gelir. Bu nedenle kuyruk türbülansı bazen dümensuyu türbülansı olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Tenerife faciası</span> 1977de yaşanan havacılık kazası

Tenerife faciası, 27 Mart 1977 tarihinde, İspanya'nın Tenerife Adasında bulunan Los Rodeos Havalimanı'nda iki Boeing 747 uçağının yerde çarpışmasıyla oluşmuş kazadır. Kaza, pek çok ihmalin ve "İsviçre Peynir Modeli"'ne göre pek çok peynir deliğinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Uçuş kompüteri</span>

Uçuş kompüteri, havacılıkta kullanılan, genellikle metal veya plastikten yapılmış, mekanik, dairesel bir hesap cetveli. Bazı ülkelerde E6B, CRP-5 gibi meşhur modellerin isimleri uçuş komputeri ile eşanlamlı olarak kullanılır. Başta ABD olmak üzere bazı ülkelerde whiz wheel ismi de aynı anlamda kullanılır. Çoğunlukla iç içe geçmiş kaydıraklı dairesel cetvellerden ve bunların ortasından geçen bir dikdörtgen karttan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Meydan turu</span>

Meydan turu, herhangi bir hava meydanında görerek iniş-kalkış yapan hava araçlarının izledikleri dikdörtgen güzergâh. Uçakların inişe yönelik olarak, pist etrafında yerden belirli bir yükseklikte izledikleri trafik desenidir. VFR iniş-kalkış eğitimi yapan uçaklar aynı deseni art arda yinelerler. Meydan turunun her bir aşamasına "bacak" denir.

<span class="mw-page-title-main">Yer sürati</span>

Yer sürati (GS), uçuştaki herhangi bir hava aracının yeryüzü üzerindeki izdüşümünün hızı. GS kısaltması İngilizce ground speed kavramının akronimidir. Havacılıkta yer süratinin hava sürati ile ilişkisinin anlaşılabilmesi için öncelikle şu süratlerin bilinmesi gerekir:

<span class="mw-page-title-main">Türk Hava Yolları'nın 1878 sefer sayılı uçuşu</span>

Türk Hava Yolları'nın 1878 sefer sayılı uçuşu 25 Nisan 2015 tarihinde Türk Hava Yollarına ait TC-JPE tescilli 1878 sefer sayılı Milano - İstanbul uçuşunu yapan Airbus A320-232 uçağı alev alan motor nedeniyle Atatürk Havalimanına acil iniş yaparak pist dışına çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Hava freni (havacılık)</span>

Hava freni veya hız frenleri, havacılıkta iniş sırasında sürüklenmeyi artırmak veya yaklaşma açısını artırmak için kullanılan bir tür uçuş kontrol yüzeyidir. Hava frenleri spoilerden farklıdır, çünkü hava frenleri kaldırmada çok az değişiklik yaparken sürüklenmeyi artırmak için tasarlanmıştır, spoiler ise kaldırma-sürükleme oranını düşürür ve kaldırma kuvvetini korumak için daha yüksek bir hücum açısı gerektirir, bu da daha yüksek perdövites hızına neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Ters itme</span>

Ters itme, revers veya itme tersindirme, bir uçak motorunun itme kuvvetinin geçici olarak saptırılmasıdır, böylece motorun itiş gücü uçağın önüne doğru yönlendirilerek uçağın yavaşlaması sağlanır. Ters itme sistemleri, iniş esnasında uçağın iniş takımının yere temasından hemen sonra yavaşlamaya yardımcı olmak, frenlerdeki aşınmayı azaltmak ve daha kısa iniş mesafeleri sağlamak için birçok jet uçağında bulunur. Bu tür cihazlar uçağı önemli ölçüde etkiler ve havayollarının güvenli operasyonları için önemli kabul edilir. Ölümcül olanlar dahil olmak üzere, itme geri dönüş sistemlerini içeren kazalar olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aeroflot'un 20 sefer sayılı uçuşu</span> Uçak kazası

Aeroflot'un 20 sefer sayılı uçuşu, 4 Ocak 1965'te Moskova'dan Almatı'ya yapılan bir tarifeli uçuş sırasında düşük görüş mesafesi koşullarında düşerek uçaktaki 103 kişiden 64'ünün ölmesiyle sonuçlanan bir Aeroflot uçuşudur.

<span class="mw-page-title-main">Lufthansa'nın 2904 sefer sayılı uçuşu</span>

Lufthansa'nın 2904 sefer sayılı uçuşu, 14 Eylül 1993'te Okęcie Uluslararası Havaalanı'ndaki pistte zamanında duramayan Lufthansa havayollarına ait Airbus A320-200 uçağı kaza yaptı. Frankfurt'tan Varşova'ya gerçekleştirilen bir uçuştu.

<span class="mw-page-title-main">2004 Azov-Avia Airlines İlyuşin İl-76 kazası</span> 2004te Azerbaycanda gerçekleşen uçak kazası

4 Mart 2004 tarihinde Azov-Avia Airlines'a ait bir İlyuşin İl-76MD; Ankara'dan Kâbil'e, Bakü'de yakıt ikmali için duraklamak suretiyle bir kargo seferi gerçekleştiriyordu. Ankara'dan Bakü'ye gelen uçak, yakıt ikmalinin ardından uçuşun ikinci ayağı için Bakü'den kalkış yaptı ancak kalkışının birkaç dakika ardından düştü. Uçakta bulunan 7 kişiden 3'ü öldü.

<span class="mw-page-title-main">American Airlines 331 sefer sayılı uçuşu</span>

22 Aralık 2009'da, American Airlines 331 sefer sayılı uçuşu işleten ve 148 yolcu ve altı mürettebat taşıyan bir American Airlines Boeing 737-800, kötü hava koşullarında Kingston'a inerken 12. pisti aştı. Uçak, havaalanı çevresi dışında yerde devam etti ve sahilde parçalanarak yaralanmalara neden oldu.