Ruisi Katedrali
 Ruisi Katedrali | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Ruisi, Kareli Belediyesi, Şida Kartli, Gürcistan |
| Koordinatlar | 42°02′16″K 43°57′25″D / 42.03778°K 43.95694°D |
| Mimari | |
| Mimari tür | Yunan haçı planlı kilise |
Ruisi Meryem Ana Katedrali (Gürcüce: რუისის ღვთისმშობლის ტაძარი) Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Ruisi köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 8-9. yüzyılda inşa edilen kilise, 11. yüzyılda yeniden modellenmiş ve 15. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir. Doğusunda at nalı şekilli apsisi bulunan, uzun kubbeli bir Yunan haçı planlı kilisedir. Katedral, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.[1]
Tarihi
Ruisi Katedral, Şida Kartli bölgesindeki Kareli belediyesine bağlı Ruisi köyünün merkezinde konumlanmıştır. Gori-Haşuri karayolundan geçerken kuzeye bakarak kiliseyi görmek mümkündür.[2]
Ruisi, Gürcistan tarihinde IV. Liparit'in oğlu II. Giorgi'ye taç giyme törenini düzenlediği (1055'te) saray olarak bilinmektedir. Ayrıca Kral Kurucu Davit'in 1103 yılında kiliseye konseyini topladığı iki konumdan biridir. Ruisi, "Mroveli" sıfatına sahip Gürcü Ortodoks Piskoposunun oturduğu konutuydu. Kilisenin piskoposlardan biri olan Leonti, 11. yüzyılda Kartlis Tshovreba'nın çoğunu derlemesiyle ünlenmiştir.[2][3] 1695'te, Ruisi'nde tutsak olan İmereti Kralı IV. Aleksandre burada öldürülmüş ve Ruisi kilisesine gömülmüştür.[2]
Mevcut yapı, çeşitli inşaat aşamalarının, yıkımların ve koruma müdahalelerinin sonucu oluşmuştur. En eski inşaat evresinin kalıntıları 8 ya da 9. yüzyıla aittir. Kuzey sundurmanın apsis yan kubbesindeki yazıtta yazdığına göre, kilise ilk önce 10. yüzyılda ve sonrasında 11. yüzyılda yeniden modellenmiştir. Katedral, Timur'un 1400'deki Gürcistan istilasında neredeyse tamamen tahrip olmuştur. Tahrip olan kilise, Kral I. Aleksandre (r. 1412-1442) tarafından yeniden inşa ettirilmiştir. Aleksandre, Ruisi ve Mtsheta kiliselerinin yeniden inşa ettirilmesi için özel bir vergi toplamıştır; Batı cephesindeki bir yazıt Aleksandre'yi anarken, güney cephesindeki yazıt ise mimar Şalva'dan bahsetmektedir. Kilise, 16. yüzyılda Ruisi Piskoposu Dionise Laradze ve 1660'larda Kartli Kraliçesi Mariam tarafından yenilenmiştir. 1920 Gori depreminde ağır hasar gören Ruisi, 1936-1938 ve 1950-1953 yılları arasında, yoğun çaba ile onarılmıştır.[2]
Planı
Ruisi Katedrali, 27.3 × 19.6 metre ölçülerinde ve 23.3 metre yüksekliğinde bir Yunan haçı planlı kilisesidir. Yeniden yapılanma sırasında bazalt, kireç taşı ve tuğla eklemeleri yapılan kilise, iyi yontulmuş kum taşı bloklardan inşa edilmiştir. Bina iki basamaktan oluşan bir sütun tabanının üzerinde durmaktadır. Binaya, batı, güney ve kuzeydeki üç dikdörtgen kapıdan erişilebilmektedir. Batı kapısına bağlı ve üç tarafı bir dizi kemerle açılmış olan narteks, 15. yüzyılda eklenmiştir. Uzun onikigen kubbe, dört temel ayak üzerinde durmaktadır. Merkezi kare bölmeden tamburun dairesel alanına geçiş pandantif üzerinden gerçekleşmektedir. Kubbe, altı tanesi 15. yüzyılda inşa edilmiş 12 pencere ile delinmiştir. Dikmenin batı kısmında iki sütun daha konumlandırılmıştır. Biraz şekli bozulmuş olan at nalı şekilli apsisi derin bemanin ucundadır. Uzun kemerli pencere apsiste son bulmaktadır. Pencerenin altında kemerli bir niş bulunmaktadır.[2]
Sığınak her iki tarafta pastoforiumla çevrili olup, eş neflere kemerli açıklıklar ile bağlanmaktadır. Her ikisi de tonoz bingiyle desteklenen sekizgen tonozlarla kaplanmıştır. Sığınak, 1781 yılında inşa edilen ahşap oymalı süslenmiş ikonostasis ile dikmenin geri kalanından ayrılmıştır. Geç Orta Çağ fresklerinin parçaları iç kısımda görülebilmektedir. Kubbenin kalayla kaplanmış çatısı vardır; çatının geri kalanı kiremitle döşenmiştir. Cepheler, özellikle kapı ve pencerelerin etrafı dekoratif taş oymalarıyla süslenmiştir.[2]
Kilisenin batısında, tüm kompleksi saran savunma duvarının içine inşa edilmiş bir çan kulesi vardır. 17. yüzyılda inşa edilmiş olan çan kulesi, 7.4 × 6.8 m ölçülerinde üç katlı bir yapıdır.[2]
Kaynakça
- ^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
- ^ a b c d e f g Dolidze, V; Kintsurashvili, S; Sidamonidze, U; Tskitishvili, G, (Ed.) (1990). საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 5 [Historical and cultural monuments of Georgia: Summa, vol. 5] (Gürcüce). Tiflis: Metsniereba. ss. 385-388.
- ^ Rayfield, Donald (2000). The Literature of Georgia: A History (2. bas.). Richmond, England: Curzon Press. s. 59. ISBN 0 7007 1163 5.
