İçeriğe atla

Ruhullah Zem

Ruhullah Zem
Doğum27 Temmuz 1978(1978-07-27)
Tahran, İran
Ölüm12 Aralık 2020 (42 yaşında)
Tahran, İran
Ölüm sebebiAsılarak idam
MeslekGazeteci, aktivist
Tanınma nedeniTelegram kanalı "Amadnews" işletmecisi
EvlilikMahsa Razani
Çocuk(lar)2
Ebeveyn(ler)Muhammed Ali Zem (babası)

Ruhullah Zem (Farsça: روح‌الله زم; 27 Temmuz 1978, Tahran - 12 Aralık 2020, Tahran), İranlı aktivist ve gazeteci.[1] En çok 2015'te kurduğu 'Amadnews' adlı bir Telegram kanalını işletmesiyle tanınıyordu. Zem, o dönemde özel olarak yayınladığı 2017-2018 İran protestolarında yüksek profilli bir rol oynadı. Haziran 2020'de bir İran mahkemesi, yetkililerin 2017-2018 İran protestolarını kışkırttığını söylediği popüler bir hükûmet karşıtı forum düzenlediği için onu "yeryüzünde yolsuzluktan yapmaktan" suçlu buldu. Bir İran mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırıldı ve 12 Aralık 2020'de idam edildi.

Hayatı

Zem 27 Temmuz 1978'de Tahran'da dindar bir ailede doğdu.[2] En çok Telegram kanalı "Amadnews" için yaptığı haber çalışmalarıyla tanınıyordu. Babası Mohammad-Ali Zem, 1980'lerde ve 1990'larda üst düzey hükûmet pozisyonlarında görev yapmış bir reformcuydu. Muhammed-Ali Zem, İran İslam Cumhuriyeti'nin kurucusu Ruhullah Humeyni'nin destekçisi olduğu için oğlu için "Ruhullah" adını seçti, ancak Ruhullah daha sonra arkadaşlarından ona Nima ismiyle hitap etmelerini istedi. Ruhullah Zem, 2009 İran cumhurbaşkanlığı seçimi protestolarının ardından kuruluşa karşı çıktı ve bir süre Evin Hapishanesinde hapsedildi. Zem sonunda Fransa'da ikamet etmek için İran'dan kaçtı.[3]

En çok 2015 yılında kurduğu 'Amadnews' (veya 'Sedaiemardom', yanıyor 'Halkın Sesi') adlı bir Telegram kanalını işletmesiyle tanınıyordu. 2017-18 İran protestoları sırasında yapılan eylemlerde hükûmete karşı aktivist muhalif duruşuyla dikkat çekti.[4] Telegram kanalının misyonu "farkındalığı yaymak ve adalet aramaktır" ve yaklaşık 1,4 milyon takipçisi bulunmaktadır.

Protestoların zamanlaması ve örgütsel ayrıntılarının yanı sıra İran hükûmetine meydan okuyan yetkililer hakkında bilgi sağladı. İran hükûmetinin kanalın benzin bombalarının nasıl yapılacağına dair bilgi vermesinden şikayet etmesi üzerine Telegram 2018'de kanalı kapattı, ancak farklı bir isimle yeniden ortaya çıktı.[5][6] Voice of America'nın Farsça servisi Zam'ı yayınlarına sık sık davet ediyordu.[7]

Zam, Mahsa Razani ile evli ve iki kızı olmuştur.[8]

Ölümü

14 Ekim 2019'da İran Devrim Muhafızları, Zam'ı İran'a geri getirdiklerini ve tutukladıklarını açıkladı, ancak diğer kaynaklara göre Irak'ta istihbarat yetkilileri tarafından tutuklandı ve iki ülke arasında 2011 yılında imzalanan iade anlaşmasına dayanılarak İran'a teslim edildi.[9][10] Duruşma, Yargıç Abolqasem Salavati başkanlığındaki Tahran İslam Devrim Mahkemesi'nin 15. şubesinde yapıldı.[11]

Zem Haziran 2020'de İran Yüksek Mahkemesi tarafından hükûmete karşıtı yürüttüğü "muhalif yolsuzluk" haberleri nedeniyle suçlu bulunarak ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Aralık 2020'de asılarak Tahran, İran'da 42 yaşında yaşamına son verildi.[12]

Kaynakça

  1. ^ "Ruhollah Zam: Iran 'arrests exiled journalist' for fanning unrest". BBC. 14 Ekim 2019. 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Najibullah, Farangis (5 Ocak 2018). "Controversial Exile Using Social Media To Try To Bring Down Iranian Government". Radio Free Europe. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2018. 
  3. ^ Abri, Ehsan. "With highspeed internet, the regime would be gone in a month". Bild (İngilizce). 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  4. ^ Gambrell, Jon. "Protests in Iran fanned by exiled journalist, messaging app". AP News (İngilizce). 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2017. 
  5. ^ "Iran Upholds Death Sentence Against French-Based Journalist Captured Last Year". Voice of America (İngilizce). Reuters. 8 Aralık 2020. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  6. ^ Vahdat, Amir (12 Aralık 2020). "Iranian journalist hanged for reporting 2017 anti-government protests". The Age. 13 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020. 
  7. ^ "The App Powering the Uprising in Iran, Where Some Channels Pushed for Violence". The Daily Beast (İngilizce). 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  8. ^ ""The Regime Kidnapped my Husband from Baghdad"". IranWire | خانه (İngilizce). 30 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  9. ^ "Iraqi govt. source challenges IRGC's story of arrest of Iranian dissident". 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  10. ^ "Iran executes opposition figure Ruhollah Zam". 12 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2020. 
  11. ^ "First Trial Session of Ruhollah Zam Held in Tehran – Politics news". Tasnim News Agency (İngilizce). 12 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2020. 
  12. ^ "Ruhollah Zam: Iran sentences journalist to death for fanning unrest". BBC (İngilizce). 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ali Hamenei</span> 2. İran dinî lideri

Seyyid Ali Hüseyni Hamenei, İranlı din ve siyaset adamı, Şii merci-i taklid ve 1989'dan beri İran'ın ikinci yüce lideri. 1981-1989 yılları arasında İran'ın üçüncü cumhurbaşkanı olarak görev yapmıştır. Hamenei, Orta Doğu'da en uzun süre görev yapan devlet başkanı ve Şah Muhammed Rıza Pehlevi'den sonra geçen yüzyılın en uzun süre görev yapan ikinci İran lideri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mahmud Ahmedinejad</span> 6. İran cumhurbaşkanı

Mahmud Ahmedinejad, İran'ın altıncı cumhurbaşkanı. Ayrıca, ülkedeki muhafazakâr siyasi gruplardan oluşan bir koalisyon olan İslamî İran İnşaatçılar İttifakı'nın ana siyasi lideriydi ve 2003'ten 2005'e kadar Tahran belediye başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Pehlevî Hanedanı</span> 1925-1979 yılları arasında İranı yöneten hanedan

Pehlevî Hanedanı, İran Şahanşah Devleti'ne 54 yıl boyunca hükmetmiş Mazenderan kökenli hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Zam Zam</span>

Zam Zam Cola, İran'da üretilen ve colaya benzeyen gazlı içecek markasıdır.

<span class="mw-page-title-main">2009 İran cumhurbaşkanlığı seçimi protestoları</span> Mahmud Ahmedinejadın yeniden seçilmesine karşı düzenlenen protestolar

İran'da 2009 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı Seçiminin ardından seçimi hileli olduğu düşenen Mir Hüseyin Musavi ve Mehdi Kerrubi taraftarları başkent Tahran'da ve ülkenin diğer büyük şehirlerinde gösteriler düzenlediler. Ancak bu gösterilere karşılık olarak Tahran'da onbinlerce kişi Mahmut Ahmedinejad'ın zaferini desteklemek için toplandı. Cumhurbaşkanı Ahmedinejad ülkedeki huzursuzlukları reddederek "futbol maçından sonraki tutkular" olarak niteledi. Bazı kaynaklar İran İslam Katılım Öncülüğünün merkezinin basıldığını ve tutuklamalar yapıldığını duyurdu.

<span class="mw-page-title-main">Meryem Recavi</span>

Meryem Recavi, İranlı muhalif politikacı. 4 Aralık 1953 tarihinde Tahran'da dünyaya geldi. Halkın Mücahitleri Örgütü'nün (HMÖ) kurucularından Mesud Recavi'nin eşi. 1993 yılından bu yana İran Ulusal Direniş Konseyi'nin (İUDK) seçilmiş başkanı. İUDK, üyeleri ve destekçileri tarafından, İran İslam Cumhuriyeti'ne muhalif organizasyon ve derneklerin bir arada olduğu "geniş bir çatı örgüt/İran'ın sürgündeki parlamentosu" olarak tanımlanmaktadır. Başkanlığını yaptığı bu platform, kendi destekçileri, çeşitli ülkelerden bir kısım batılı parlamenter ve New York eski valisi Rudy Giuliani, Barack Obama'nın eski Ulusal Güvenlik danışmanlarından General James L. Jones gibi ABD'nin önde gelen bazı politikacıları tarafından, İran'ın gelecekteki meşru yönetimi olarak tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İran'ın vize politikası</span>

Dünya çapında uluslararası ortamda ülkelere giriş-çıkışlarda başlatılan pasaport ve vize zorunluluğu, yabancı ülkelerden İran'a gitmek isteyen kişiler için de geçerlidir. Diplomatik anlaşmalar yoluyla vize muafiyeti verilen ülke vatandaşları haricinde herkes ülkeye girişte vize sahibi olmak zorundadır. İsrail vatandaşları ise tüm şartları taşıyor olsalar dahi, ülkeye girişleri yasaktır.

<span class="mw-page-title-main">Mir Hüseyin Musevi</span> İranlı siyasetçi ve sanatçı

Mir Hüseyin Musevi Hamene 1981-1989 yılları arasında İran'ın yetmiş dokuzuncu ve son Başbakanı olarak görev yapan İranlı bir reformist politikacı, sanatçı ve mimar. 2009 başkanlık seçimlerinde reformist bir adaydı ve nihayetinde seçim sonrası çıkan huzursuzluklarda muhalefet lideriydi. Musevi, İran Bilim Akademisi başkanlığını 2009'da muhafazakâr otoriteler tarafından kaldırılıncaya kadar sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Faize Haşimi Rafsancani</span> İranlı kadın hakları aktivisti ve siyasetçi

Faize Haşimi Behramani veya tanınan adıyla Faize Haşimi Rafsancani, İranlı aktivist, siyasetçi ve gazeteci. 1999-2000 yılları arasında, Tahran milletvekili olarak İslami Şûra Meclisi'nde görev yapmıştır. İnşaat Yöneticileri Partisi kadın kolları başkanlığı görevini yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2017 Tahran saldırıları</span>

Tahran saldırıları, 7 Haziran 2017'de İran Meclisi ile Humeyni Türbesi'nde düzenlenen iki saldırı. Meclise ve türbeye giren silahlı saldırganların çevreye ateş açtığı iki ayrı saldırıda ilk verilere göre en az 12 kişi öldü, 38 kişi yaralandı. İran Milli Güvenlik Yüksek Konseyi Başkan yardımcısı Rıza Seyfullahi, İran Meclisi ve Humeyni'nin türbesine düzenlenen saldırıların faillerinin İran asıllı olduğunu söyledi. Saldırganların, İran'ın farklı kesimlerinden Irak Şam İslam Devleti'ne (IŞİD) örgütüne katılan kişiler olduğunu kaydeden Seyfullahi, İran'ın, IŞİD ile mücadelede verdiği destekten dolayı hedef alındığını ifade etti. İran İstihbarat Bakanlığı üçüncü bir saldırının önlendiğini açıkladı.

<span class="mw-page-title-main">2017-18 İran protestoları</span>

2017-18 İran protestoları, İran'da 28 Aralık 2017'de başlayan bir dizi protesto gösterisi. Bu eylemler, ülkede 2009 İran seçimleri gösterilerinden beri yaşanan en yüksek katılımlı protestolardır.

İran'da kadın hakları, devleti yöneten rejimin şekline göre değişmiştir. Her rejimin yükselişiyle birlikte, kadın haklarına yönelik bir dizi zorunluluk ortaya çıktı ve oy haklarından kıyafet kurallarına kadar geniş bir yelpazedeki sorunları etkiledi.

Seher Hüdayari veya bilinen adıyla Mavi Kız 2 Eylül 2019 tarihinde Tahran'da İslami Devrim Mahkemesi önünde kendisini ateşe vermesiyle bilinen İranlı kadın. Bu davranışıyla futbol maçı izlemek için stadyuma girmeye çalışmasından dolayı çarptırıldığı 6 aylık cezayı protesto ediyordu. Yaralanmasından bir hafta sonra öldü. Hüdayari'nin kendi kendini ateşe vermesi İran'da hükûmetin kadınlara yönelik kısıtlamaları hakkında çok fazla tartışma yarattı.

<span class="mw-page-title-main">Bank Mellat</span> İran bankacılık ve finansal hizmetler şirketi

Bank Mellat, özel bir İran bankasıdır. Banka 1980 yılında Tehran, Dariush, Pars, Etebarat Taavoni & Tozie, Iran & Arab, Bein-al-melalie-Iran, Omran, Bimeh Iran, Tejarat Khareji Iran ve Farhangian bankalarının birleşmesiyle kuruldu. İran İslam Cumhuriyeti'ndeki en büyük bankalardandır. İsmi "Ulusun Bankası" anlamını taşımaktadır. İran Hükûmetinin 2007 yılında aldığı kararla bankanın özelleştirme süreci başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Rıza Rahçemeni</span> İranlı fizikçi ve siyasetçi

Muhammed Rıza Rahçemeni, İranlı hekim, bilim insanı ve reformcu siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Reisi</span> 8. İran cumhurbaşkanı

Seyyid İbrahim Reisülsedati yaygın olarak bilinen adıyla İbrahim Reisi, İranlı muhafazakâr politikacı, hukukçu ve İran'ın eski cumhurbaşkanıydı. İlkeci ve Müslüman bir hukukçu olarak 2021 seçimlerinden sonra cumhurbaşkanı olmuştu. 19 Mayıs 2024 tarihinde, Azerbaycan sınırındaki Culfa kasabasına yakın bir bölgede geçirdiği helikopter kazasında ölmüştür.

Nevid Efkâri İran İslam Cumhuriyeti tarafından 2018 İran protestoları sırasında meydana gelen cinayet iddiasıyla idam cezasına çarptırılan ve idam edilen İranlı güreşçi. Kardeşleri Vahid ve Habib aynı davada sırasıyla 54 ve 27 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Efkâri başta cinayeti itiraf ederken, daha sonraları bunun bir zorla itiraf olduğunu ve ona işkence ile sahte itiraf yaptırdıklarını iddia etti.

<span class="mw-page-title-main">Emir Abbas Huveyda</span> 70. İran Başbakanı (1919-1979)

Emir Abbas Huveyda, , İranlı diplomat ve siyasetçidir. Şah Muhammed Rıza Pehlevi döneminde İran başbakanı olarak 26 Ocak 1965 - 7 Ağustos 1977 tarihleri arasında görev yapan Huveyda, İran tarihinin en uzun süre hizmet veren başbakanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kara Cuma (1978)</span>

Kara Cuma 8 Eylül 1978'de İran'da meydana gelen, ve Tahran'daki Jale Meydanı'nda Pehlevi ordusu tarafından 64 veya en az 100 kişinin vurularak öldürüldüğü ve 205 kişinin yaralandığı bir olaya verilen addır. Askeri tarihçi Spencer C. Tucker'a göre, Kara Cuma günü 64 protestocu ve 30 hükûmet güvenlik gücünden oluşan 94 kişi öldürüldü. Ölümler, protesto hareketi ile Şah Muhammed Rıza Pehlevi rejimi arasındaki herhangi bir "uzlaşma umudunu" sona erdiren İran Devrimi'ndeki en önemli olay olarak tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Mehsa Emini protestoları</span> 2022de İran genelinde başlayan hükûmet karşıtı tepkiler

Mehsa Emini protestoları, 16 Eylül 2022'de İran'da başlayan ve 2023'e kadar devam eden sivil huzursuzluk ve protesto hareketleridir. Protestolar, 1979'daki İslam Devrimi'nden bu yana "ülkenin daha önce gördüğü hiçbir şeye benzemeyen", hükûmete karşı "en büyük meydan okuma" ve "en yaygın isyan" olarak tanımlandı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.