İçeriğe atla

Ruhr ayaklanması

Dortmund'da denetimi alan Kızıl Ruhr Ordusu üyeleri

Ruhr ayaklanması (Almanca: Ruhraufstand) 1920 yılı Mart ayında Weimar Cumhuriyeti'nin Ruhr bölgesindeki solcu işçiler tarafından başlatılan ayaklanmadır. 13 Mart 1920 tarihinde Kapp Darbesi'ne karşı olarak sosyal-demokrat Alman Hükûmeti tarafından ilan edilen genel grev çağrısına uyan başta Almanya Komünist Partisi üyeleri olmak üzere komünistler, sosyalistler ve solcular Kapp Darbesi'nin bastırılmasının ardından iktidarı alarak proletarya diktatörlüğünü ilan etmek üzere harekete geçer. Alman Hükûmeti tarafından görevlendirilen Reichswehr ordu birlikleri ve Freikorps adı altında örgütlenen düzensiz sağcı milis güçleri tarafından ayaklanma bastırılır. 12 Nisan'da sona eren çatışmaların ardından yaklaşık 1.600 komünist yargısız infaz edilmiştir.

Arka planı

Darbeyi destekeleyen birlikler Berlin'de

I. Dünya Savaşının ardından imzalanan Versay Antlaşması 10 Ocak 1920 tarihinde yürürlüğe girince Alman hükûmeti silahlı kuvvetlerdeki personel sayısını gözle görülür derecede azaltmak ve Freikorps gibi milis kuvvetlerini dağıtmak durumunda kaldı. Talimat Savunma Bakanı Gustav Noske tarafından verildi. Ancak Reichswehr'deki en kıdemli komutan olan Walther von Lüttwitz emre uymadı. Takip eden olaylar Kapp Darbesi veya Lüttwitz-Kapp Darbesi adı verilen süreci tetikledi. Lüttwitz'i destekleyen ordu mensupları ve sağcılardan oluşan destekçileri seçilmiş hükûmete karşı darbe girişiminde bulunarak Berlin üzerine yürüdü, monarşinin yeniden tesis edilmesi amacıyla başbakan olarak Wolfgang Kapp'ı başa getirdi.

Noske, ayaklanmanın bastırılması için ordu komutanı Hans von Seeckt'i göreve çağırmış ancak Seeckt ve diğer komutanlar görevi reddedince hükûmet Berlin'den kaçmıştır.

Darbe başarılı olmuş gözükse de bürokrasi darbecilerle işbirliği yapmayı reddettiği için darbeciler ülkeyi yönetemez duruma gelmiştir. Darbe günü Sosyal Demokrat Parti lideri Otto Wels tarafından darbeye karşı yapılan genel grev çağrısı kabul görmüş ve başta Almanya Komünist Partisi olmak üzere sol partiler tarafından destek görmüştür. Yaklaşık 12 milyon işçinin destek verdiği düşünülen grev sonrasında 17 Mart günü darbeciler alaşağı edilmiştir.

Kapp Darbesi'nin engellenmesi

Ruhr bölgesindeki ilk gösteriler 13 Mart 1920 günü başladı. Bochum'daki protestolarda 20 bin kişinin sokaklara çıktığı bildirilmektedir. 14 Mart günü Kapp Darbesi Berlin'de sürerken Elberfeld'de biraraya gelen Almanya Komünist Partisi, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi ve Almanya Sosyal Demokrat Partisi yöneticileri darbecilere karşı derhal birleşilmesi ve ortak adımlar atılması yönünde karar alırlar. Partiler iktidarın geri alınması ve proletarya diktatörlüğünün kurulması yönünde bir bildiri yayınladılar.

Genel grev ve iktidarın alınması çağrısına uygun şekilde hareket eden yerel örgütler Ruhr bölgesinde kimi bölgelerde konseyler eliyle iktidara el koydular. Konseyler genel olarak ağırlıklı şekilde Almanya Komünist Partisi ve Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi üyelerinin çoğunlukta olduğu yapılar olmasına rağmen bileşimi içinde anarşistler vb de bulunuyordu. Konseyler iktidara el koyduğu kentlerde oluşturduğu milisler sayesinde kontrolü ele geçirdi.

Oluşturulan Kızıl Ruhr Ordusu'nun toplam gücünün 50 bin civarında olduğu daha sonra ayaklanma bastırıldığında ele geçen silahlardan anlaşılmaktadır.

17 Mart günü Wetter bölgesindeki Kızıl Ruhr Ordusu birlikleri Kapp Hükûmetine destek verdiği ortaya çıkan 600 kişilik bir Freikorps birliğini esir eder, sonrasında Dortmund kentinde denetimi ele geçirir. 20 Mart günü Essen'de denetimi işçi konseyleri alır. Ayaklanmada öne çıkan bir liderlik veya bir siyasi program olmasa da önemli kentlerdeki sanayi tesisleri ve fabrikalar doğrudan işçilerin yönetimine geçmiştir.

Ayaklanma

Bastırılan ayaklanma sonrasında katledilen komünist işçiler

Kapp Darbesi 18 Mart tarihi itibarıyla bastırılmış, göreve gelen Başbakan Gustav Bauer genel grev kararı alan başta komünistler olmak üzere sosyalistlerin Gustav Noske'nin görevden alınması gibi bazı isteklerini kabul etmiş ancak sosyalist bir işçi hükûmeti kurulması kararı reddedilmiştir. Berlin'e dönen yasal hükûmet 24 Mart günü yayınladığı ültimatom belgesinde işçi konseyleri tarafından devam ettirilen grevlerin ve ayaklanma durumunun 30 Mart (sonra 2 Nisan'a uzatılmıştır) tarihine kadar sona erdirilmesi emredilmiştir. 25 Mart günü Gustav Bauer hükûmeti istifa etmiş, Cumhurbaşkanı Friedrich Ebert, Hermann Müller'i yeni başbakan olarak atamıştır. Durumun barışçıl şekilde çözülmesine yönelik girişimler sonuçsuz kalınca bölgedeki 300 bin maden işçisi de greve dahil olmuştur. Mart ayının sonuna gelindiğinde Düsseldorf, Elberfeld başta olmak üzere Ruhr bölgesinde komünistler hakimiyeti ele geçirmiştir.

Sonrası

2 Nisan günü hükûmete bağlı düzenli ordu birlikleri denetimi sağlamak üzere Ruhr bölgesine girer. Düzenli ordu birlikleri içinde daha birkaç hafta öncesinde Kapp Darbesi'ni desteklemiş birliklerin de yer aldığı görülmüştür. Freikorps milislerinin de desteğini alan düzenli ordu birlikleri direnişi kırarak denetimi ele almıştır. Çatışmaların ardından silahıyla ele geçirilenler yerinde infaz edilmiştir. Katliamdan kaçmaya çalışanlar Versay Antlaşması gereğince Ruhr bölgesini işgal etmiş olan Fransız Ordusunun denetimindeki bölgelere kaçmış, Ruhr bölgesindeki katliamları önlemek için Fransız Ordusu 6 Nisan günü Frankfurt, Hanau ve Darmstadt'a girmiştir.[1] Ayaklanma sonrasında binlerce işçinin katledildiği bilinmektedir.

Kaynakça

  1. ^ Alman Tarih Müzesi sitesinde 1920 Kronolojisi içinde 8 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca) 7 Temmuz 2023 tarihinde erişilmiştir

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Komünist parti</span> işçi sınıfının önderliğinde üretim araçlarının mülkiyetinin kolektifleştirilmesini hedefleyen siyasi parti

Komünist parti, işçi sınıfının önderliğinde üretim araçlarının mülkiyetinin kolektifleştirilmesini hedefleyen ve tüm dünyada herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacı kadar ilkesi doğrultusunda sınıfsız, sınırsız ve sömürüsüz bir dünya kurmayı amaçlayan yasal veya yasa dışı olarak örgütlenen, silahlı kanadı da bulunabilen siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Afrika Ulusal Kongresi</span>

Afrika Ulusal Konseyi, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde çoğunluk yönetiminin kurulduğu Mayıs 1994'ten bu yana hükûmette bulunan merkez-sol çizgideki partidir. Parti Güney Afrika Sendikalar Birliği (COSATU) ve Güney Afrika Komünist Partisi'yle (SACP) birlikte bir üç parçalı ittifak içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Ebert</span> Almanya Weimar Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı (1919–1925)

Friedrich Ebert, Alman sosyal demokrat politikacı. 1913'te Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin (SPD) başkanlığına seçildi. 1919’da "Reichspräsident" ünvanı ile Weimar Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu ve bu görevini ölümüne kadar sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Clara Zetkin</span> Alman politikacı (1857–1933)

Clara Zetkin, devrimci sosyalist ve Marksist-Leninist Alman politikacı ve kadın hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Spartakusbund</span>

Spartakistler, Spartaküs Birliği, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da Marksistler tarafından kurulan siyasi örgüt. Bu hizip daha sonra Almanya Komünist Partisi adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Freikorps</span> Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birlikler

Freikorps, Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birliklere verilen isimdir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti’nde özellikle komünistlere karşı devlet eliyle örgütlenen düzensiz silahlı birliklere Freikorps denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

<i>Hitler: The Rise of Evil</i> 2003 yapımı Kanadalı televizyon minidizisi

Hitler: The Rise of Evil, 2003 yılı Kanada yapımı bir televizyon filmidir. CBS'nin katkılarıyla hazırlanmıştır.

Almanya Komünist İşçi Partisi, 1920 yılında kurulan, parlamento karşıtı ve konsey komünizmi taraftarı siyasi parti. AKİP, 1920 yılının nisan ayında Heidelberg'te, Almanya Komünist Partisi'nden ayrılan kadrolarca kurulmuştur. Parti gazetesinin ismi Komünist İşçi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Ruhr Kızılordusu</span>

Ruhr Kızılordusu, 50.000 ile 80.000 arası mevcuda sahip, Almanya Komünist Partisi'ne üye sol görüşlü Alman işçilerden oluşan bir komünist silahlı örgüttü. 13 Mart 1920 tarihinde Almanya'nın en zengin bölgesi Ruhr'da Kapp Darbesi'ne tepki olarak kurulmuştu. 14 Mart'taki genel grev çağrısından sonra, anti-komünist Freikorps'u ve hükûmete bağlı Reichswehr birliklerini yenilgiye uğrattılar ve ardından Almanya'nın en büyük silahlı işçi ayaklanmasını başlattılar. Ruhr bölgesindeki orta ve zengin sınıf, komünist bir bir darbenin gerçekleşmesinden korkarken, 300.000 maden işçisi ise Ruhr Kızılordusu'nu destekledi. Ruhr Kızılordusu'na bağlı grevciler Düsseldorf, Elberfeld ve Essen şehirlerinde hakimiyet sağladıktan yakın bir zaman sonra tüm Ruhr bölgesini kontrol altına aldılar.

<span class="mw-page-title-main">Heimwehr</span>

Heimwehr, 1920'li ve 30'lu yıllarda Avusturya'da faaliyet göstermiş, Almanya'daki Freikorps'a benzeyen milliyetçi bir silahlı yarı askerî örgüttü. Avusturya tipi faşizmin silahlı temsilciliğini üstlenmiş bu örgüt, Avusturyalı komünistlere karşı mücadele ediyor ve parlamenter sisteme karşı geliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Otto Strasser</span> Alman Nazi politikacı

Otto Johann Maximilian Strasser, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'nin bir Alman politikacısı ve üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Alsas-Loren Sovyet Cumhuriyeti</span>

Alsas-Loren Sovyet Cumhuriyeti, 1918-1919 Alman Devrimi sırasında, daha önce Fransa-Prusya Savaşı sırasında Almanya'nın eline geçen Alsas-Loren'de 10 Kasım 1918 tarihinde ilan edilen, ancak aynı ay içinde yıkılan Marksist devlettir.

Hamburg Ayaklanması Almanya'da Weimar Cumhuriyeti döneminde 23 Ekim 1923 günü başlayan ve iki gün süren ayaklanma. Almanya Komünist Partisi'ne bağlı radikal kişilerin Hamburg'da başlatmış olduğu ayaklanma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. İsyancılar 24 saat içinde 17'si Hamburg'da, 7'si Prusya'daki Schleswig-Holstein eyaleti içerisinde olmak üzere toplam 24 polis karakoluna baskın düzenledi. Ayaklanma sırasında 100'den fazla kişi öldü.

<span class="mw-page-title-main">Kapp Darbesi</span>

Kapp Darbesi veya Kapp-Lüttwitz Darbesi, 13 Mart 1920'de Berlin'de Alman ulusal hükûmetine karşı bir darbe girişimiydi. Adını liderleri Wolfgang Kapp ve Walther von Lüttwitz'den alan darbenin amacı 1918-1919 Alman Devrimi'ni geri almak, Weimar Cumhuriyeti'ni yıkmak ve yerine otokratik bir hükûmet kurmaktı. Darbe, Reichswehr'in bazı bölümlerinin yanı sıra milliyetçi ve monarşist gruplar tarafından da desteklendi.

<span class="mw-page-title-main">Wolfgang Kapp</span>

Wolfgang Kapp, Alman memur ve gazeteciydi. Katı bir milliyetçi olan Kapp, daha çok kendi ismini taşıyan Kapp Darbesi'nin lideri olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Gustav Noske</span>

Gustav Noske, Sosyal Demokrat Parti'nin (SPD) Alman politikacısıydı. 1919-1920 yılları arasında Weimar Cumhuriyeti'nin ilk Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Noske'nin 1919'daki sosyalist/komünist ayaklanmaları bastırmak için orduyu ve paramiliter güçleri kullandığı biliniyordu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.