İçeriğe atla

Rosa Luxemburg

Rosa Luxemburg
Doğum5 Mart 1871(1871-03-05)
Zamość, Polonya Kongre Krallığı, Rus İmparatorluğu
Ölüm15 Ocak 1919 (47 yaşında)
Berlin, Weimar Cumhuriyeti
Mezun olduğu okul(lar)Zürih Üniversitesi
MeslekFilozof
Ekonomist
Devrimci
Siyasi partiProletariat Partisi
(1882-1886)
Polonya-Litvanya Krallığı Sosyal Demokrasisi
(1893-1918)
Almanya Sosyal Demokrat Partisi
(1898-1915)
Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi
(1917-1918)
Spartakusbund
(1915-1918)
Almanya Komünist Partisi
(1919)
EvlilikGustav Lübeck
Partner(ler)Leo Jogiches
AileEliasz Luxemburg (baba)
Line Löwenstein (anne)
İmza

Rosa Luxemburg (Almanca telaffuz: [ˈʁoːza ˈlʊksəmbʊʁk]; Lehçe: Róża Luksemburg veya Rozalia Luksenburg; 5 Mart 1871 – 15 Ocak 1919), Polonyalı Marksist, filozof, ekonomist, savaş karşıtı aktivist ve devrimci sosyalistti. 28 yaşında Alman vatandaşı oldu.

Hayatı

1871 yılının (bazı kaynaklara göre 1870) 5 Mart'ında Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Polonya'da doğdu. Daha genç yaşlarında sosyalizmle tanıştı ve dönemin solcu gruplarında yer aldı. Daha 18 yaşındayken içinde bulunduğu gruplar ve politik görüşü yüzünden İsviçre'ye kaçmak zorunda kaldı. 1889'da Zürih Üniversitesi'ne girdi. Burada felsefe, tarih, politika, ekonomi ve matematik öğrenimi gördü, hayatında büyük etki bırakacak isimlerle tanıştı.

Clara Zetkin ile Rosa Luxemburg

1890 yılında Bismarck'ın sosyal demokrasiyi yasaklayan kanunun lağvedilmesi ardından, sosyalist parlamentoya girdi. Parlamentoya giriş, dönemin sosyal demokratlarının devrimci uçtan uzaklaşmasına ve parlamentoda daha etkin olabilmek için çalışmasına neden oldu. Bu, Rosa Luxemburg'un da dahil olduğu devrimci görüş çizgisindekileri rahatsız etmekteydi. Bu sırada Zürih'te öğrenim görmeye devam eden Rosa 1898 yılında doktorasını tamamladı. Özgür bir Polonya için çalışmalarına devam etse de, onun kafasındaki tabloda Almanya, Avusturya ve Rusya'da devrim gerçekleştiği takdirde Polonya özgür olabilirdi. Bu tablo milliyetçi bir çizgi çizen Polonyalı sosyalist grupların ve Polonya Sosyalist Partisi'nin ondan daha da uzaklaşmasına neden oldu. Daha sonra bu görüşleri Rus sosyalist çevrelerle de ilişkisinin bozulmasına yol açacaktı.

1898 yılında Gustav Lübeck ile evlenerek Berlin'e taşındı, Alman vatandaşlığı kazandı. SPD'nin (Almanya Sosyal Demokrat Partisi) aktif bir üyesi oldu. 1900 yılına gelindiğinde Luxemburg'un fikirleri tüm Avrupa'da sosyalist çevrelerde büyük yankı uyandırmakta, yazdığı makaleler ilgi görmekteydi. Özellikle Eduard Bernstein'in düşüncelerine getirdiği eleştiriler ile öne çıkıyordu. Alman militarizminin yükselen değer olması Luxemburg'u ziyadesiyle rahatsız ediyordu, bu konuda partiyle de ters düşmüştü. 1904 ile 1906 yılları arasında siyasi faaliyetleri ve görüşleri nedeniyle üç kez hapse girdi. Aldığı hapis cezaları onu yıldırmadı, faaliyetlerine devam etti. SPD'nin eğitim merkezlerinde Ekonomi ve Marksizm öğretmeye başladı.

Savaşın başlamasıyla esen milliyetçi rüzgâr SPD'nin de milliyetçi eğilime yönelmesine neden oldu ki bu Luxemburg'un fikirleri ile tamamen tezatlık oluşturuyordu, bu sebeple partiyle olan tüm ilişkisini kesti. 5 Ağustos 1914'te Karl Liebknecht ile beraber Internationale grubunu kurdu. 1 Ocak 1916'da grubun adı Spartaküs Birliği (Spartakistler - Almanca Spartakusbund) oldu. Luxemburg, Bolşevik önder Lenin'in I.Dünya Savaşı'na karşı çıkmasını destekleyerek tüm halkların emperyalist hükûmetlerine kaşı mücadele etmesi gerektiğini savundu.Almanya'da Grubun devlete karşıt tutumu yüzünden 28 Haziran 1916'da Luxemburg hapis cezasına çarptırıldı. Hapiste geçirdiği yıllarda birçok makale kaleme aldı. Özellikle Rus devrimi üzerine yazdıkları ve Bolşeviklere getirdiği eleştiriler çarpıcıdır.

1918 Kasım'ında Luxemburg hapisten çıktı. Faaliyetlerine devam etti ve Liebknecht ile birlikte Alman Komünist Parti'sini kurdu. 15 Ocak 1919'da Rosa Luxemburg, Karl Liebknecht ve Wilhelm Pieck, Freikorps tarafından tutuklandılar, Pieck kaçmayı başarırken Luxemburg ile Liebknecht yedikleri darbelerle bilinçlerini kaybettiler. 15 Ocak 1919 gecesi Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht, tutuldukları Berlin'deki Eden otelinden çıkarıldılar.[1] Luxemburg, er Otto Runge tarafından tüfeğini dipçiği ile başına vuruldu, arabaya taşındı. Araç Landwehr kanalına doğru yola çıktı, ardından Teğmen Kurt Vogel ya da Teğmen Hermann Souchon tarafından başından vuruldu. Cesedi Berlin'in Landwehr Kanalına bir köprüden atılmıştı.[1][2] Liebknecht ise Tiergarten'de vuruldu. Başından yediği kurşun darbeleri ile ölen Liebknecht'in bedeni'de kanala atılmıştı ve bulunduğunda isimsiz olarak morga gönderilmişti.

Eserleri

  • Gesammelte Werke ("Toplu Çalışmaları"), 5 cilt, Berlin 1970-1975.
  • Gesammelte Briefe ("Toplu Mektupları"), 6 cilt, Berlin 1982-1997.
  • Politische Schriften ("Politik Yazıları"), 3 cilt, Frankfurt am Main 1966.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Rosa Luxemburg ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikisöz'de Rosa Luxemburg ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^ a b Gür, Ayşan (Ocak 2019). "Rosa Luxemburg: Sosyalizmin en saf hali – #tarih". tarihdergi.com. #dergi. 15 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 
  2. ^ Wroe, David (18 Aralık 2009). "Rosa Luxemburg Murder Case Reopened". The Daily Telegraph. 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Willy Brandt</span> 4. Almanya şansölyesi

Willy Brandt veya doğum adıyla Herbert Ernst Karl Frahm, Federal Almanya Şansölyesi (1969-1974), Almanya Sosyal Demokrat Partisi (SPD) lideri (1964-1987).

<span class="mw-page-title-main">İkinci Enternasyonal</span>

İkinci Enternasyonal, (1889-1916) hazırlıklarla geçen uzun yıllardan sonra komünist partiler tarafından uluslararası sosyalizm mücadelesini yürütmek amacıyla 1889'da kurulan organizasyon. 1876'da dağılan Birinci Enternasyonal'in görüşlerine paralel olarak anarko-sendikalist hareket organizasyona yine kabul edilmemiştir.

Sosyalist düşüncede reformizm, kademeli artan demokratik ilerlemenin toplumun temel ekonomik ilişkilerini ve politik yapısını değiştireceğini söyleyen görüştür. Bu görüş Marksist düşüncede yer alan toplumu, spesifik anlamda altyapıyı, değiştirmek için devrimin şart olduğu yönündeki devrimci anlayışa karşıdır. Bu nedenle gerçek sosyalist ve komünistler tarafından Revizyonizm, Oportünizm, parlamentarizm gibi kuramlarla yan yana tutulur.

<span class="mw-page-title-main">Clara Zetkin</span> Alman politikacı (1857–1933)

Clara Zetkin, devrimci sosyalist ve Marksist-Leninist Alman politikacı ve kadın hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Franz Mehring</span>

Franz Mehring Wilhelm dönemi Almanyası'nın önde gelen Marksist politikacısı, tarihçisi ve edebiyat eleştirmeniydi. Eserleriyle, tarihsel maddeciliği sosyal demokrat edebiyat ve tarih eleştirisinin yöntemi haline getirdi. Karl Liebknecht ile Rosa Luxemburg’un yakın çalışma arkadaşı olan Mehring’in siyasi çalışmalarına, neredeyse tümüyle, II. Enternasyonal’de ve Alman Sosyal Demokrat Partisi’nde ortaya çıkan oportünizme karşı mücadelede Marksizmin savunusu damgasını vurdu.

<span class="mw-page-title-main">Spartakusbund</span>

Spartakistler, Spartaküs Birliği, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da Marksistler tarafından kurulan siyasi örgüt. Bu hizip daha sonra Almanya Komünist Partisi adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Karl Radek</span>

Karl Bernhardoviç Radek, Sovyet siyaset adamı ve gazetecidir. I. Dünya Savaşı öncesinde Polonya ve Almanya'daki sosyal demokratik eylemlerde ön plana çıkmış, 1917 Rus Devrimi sonrası ise önemli bir sosyalist liderdir.

<span class="mw-page-title-main">Karl Liebknecht</span>

Karl Liebknecht, Alman sosyalist ve Spartakusbund ve Almanya Komünist Partisi ortak kurucusu.

<span class="mw-page-title-main">Freikorps</span> Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birlikler

Freikorps, Almanya’da 18. yüzyıldan sonra genelde kırda oluşturulan düzensiz silahlı birliklere verilen isimdir. I. Dünya Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti’nde özellikle komünistlere karşı devlet eliyle örgütlenen düzensiz silahlı birliklere Freikorps denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Komünist Partisi</span>

Almanya Komünist Partisi, 1918-1933 yılları arasında önde gelen Alman siyasi parti. KPD, 1918'in sonunda Spartakusbund'un daha küçük radikal sol gruplarla birleşmesinden ortaya çıktı. Bu birleşmenin amacı, Almanya'da komünizmin hakim rejim hâline getirilmesiydi. 30 Aralık 1918'den 1 Ocak 1919'a kadar aşırı solcuların hakim olduğu kurucu parti kongresi, partinin Alman Ulusal Meclisi seçimlerine katılmasını reddetti. 1919'daki ocak ayaklanmasının ardından rejim güçleri, önce KPD liderleri Karl Liebknecht ve Rosa Luxemburg'u, kısa bir süre sonra da kurucu üye Leo Jogiches'i öldürdü. Aralık 1920'de KPD, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi' nin sol çoğunluğuyla birleşti ve geçici olarak Birleşik KPD adını aldı. KPD, kuruluşundan itibaren SPD'nin devrimci alternatifi olarak görüldü. Weimar Cumhuriyeti döneminde sosyalist üretim koşulları ve Sovyetler Birliği'ni model alan bir proletarya diktatörlüğünü savundu. Parlamentarizm ve demokrasi hakkındaki görüşleri, “burjuva demokrasisini” parti liderliğinde bir sosyalist konsey cumhuriyeti ile değiştirmek istedikleri için bölünmüştü, ancak yine de seçimlere katıldılar. 1919'dan itibaren Lenin'in ve daha sonra Stalin'in egemen olduğu Komünist Enternasyonal'in bir üyesiydi. KPD, işçi hareketinde sosyal demokrasiye karşı mücadele etmek için, 1928'den itibaren SPD'yi sosyal faşist ve baş düşman ilan ederek Nasyonal Sosyalizm'e karşı ortak bir mücadeleyi engelledi. 1929'dan itibaren KPD, otoriterleşti. Parti, Stalin ve Ernst Thälmann etrafında giderek bir şahıs kültü hâline geldi.

<span class="mw-page-title-main">1918-1919 Alman Devrimi</span> devrim

1918–1919 Alman Devrimi ya da Kasım Devrimi, I. Dünya Savaşı'nın sonunda Friedrich Ebert önderliğinde anayasal monarşiden parlamenter demokrasiye geçiş sürecidir. Savaşın Almanya’nın aleyhine gelişmesinden dolayı Alman halkının üzerinde oluşan gerilim, ülkede yeni bir rejimin kurulması gerektiği düşüncesini ön plana çıkarmıştı. Devrimin amacı monarşi rejiminin yerine demokratik bir cumhuriyet kurmaktı. Bu hedef, İmparator II. Wilhelm’in tahttan çekilmesiyle sonuçlanan, 1 hafta, 4 gün süren ilk aşamada gerçekleşti. Almanya’daki radikal solcular komünist bir rejim kurmak istediği için bu devrim, komünist devrimciler ile anti-komünistler arasındaki bir iç savaşa dönüştü; bu durum, devrimin ikinci aşamasını yarattı. İkinci aşama tam olarak 9 ay, 1 hafta sürdü ve yönetim biçimi parlamenter demokrasiye dayanan Weimar Cumhuriyeti'nin zaferiyle sonuçlandı.

Tiergarten Berlin'in merkezinde yer alan Mitte ilçesinde bulunan bir semt. İçinde bulunan ve semtle aynı adı taşıyan parkıyla ünlüdür. Semt, Almanya'nın yeniden birleşmesi öncesi Batı Berlin'in bir parçasıydı. 2001 Berlin İdarî Reformundan önce Tiergarten şu anki Tiergarten Bezirkini de içine alan ilçenin de adıydı.

<span class="mw-page-title-main">Alman İşçi Partisi</span>

Alman İşçi Partisi, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Weimar Almanya'sında kurulan kısa ömürlü aşırı sağcı bir siyasi partiydi. Resmî olarak Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi olarak bilinen Nazi Partisi'nin öncüsüydü. DAP sadece 5 Ocak 1919'dan 24 Şubat 1920'ye kadar varlığını sürdürmüştür.

Almanya Komünist İşçi Partisi, 1920 yılında kurulan, parlamento karşıtı ve konsey komünizmi taraftarı siyasi parti. AKİP, 1920 yılının nisan ayında Heidelberg'te, Almanya Komünist Partisi'nden ayrılan kadrolarca kurulmuştur. Parti gazetesinin ismi Komünist İşçi'dir.

Horst Mahler, bir Alman avukat, Kızıl Ordu Fraksiyonu'nun kurucularından ve farklı zamanlarda, farklı radikal ideolojileri savunmuş aktivist.

<span class="mw-page-title-main">Kurt Eisner</span>

Kurt Eisner Alman politikacı, devrimci, gazeteci ve tiyatro eleştirmeniydi. Sosyalist bir gazeteci olarak, Kasım 1918'de Bavyera'daki Wittelsbach monarşisini deviren ve onun "Bavyera devriminin sembolü" olarak tanımlanmasına yol açan Sosyalist Devrimi örgütledi. Max Weber tarafından karizmatik otoritenin bir örneği olarak kullanılmıştır. Eisner daha sonra Bavyera Halk Devleti'ni ilan etti, ancak 21 Şubat 1919'da Münih'te aşırı sağ Alman milliyetçisi Anton Graf von Arco auf Valley tarafından öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi</span>

Almanya Bağımısız Sosyal Demokrat Partisi, Alman İmparatorluğu ve Weimar Cumhuriyeti döneminde etkin olan bir siyasi partiydi. Parti, 1917'de Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nin (SPD) sol kanadı tarafından kuruldu. 1922'ye kadar büyük bir ayrılıkçı hareket oldu. 1919'da Spartakusbund'un ardılı olarak Almanya Komünist Partisi'nin kurulması ve 1922'de SPD'nin sağ ve sol kanatlarının birleşmesinin ardından güç yitimine uğramış ve 1931'deki kapatılmasına kadar küçük bir ayrılıkçı parti olarak faaliyetini sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Hugo Haase</span>

Hugo Haase Alman sosyalist politikacı, hukukçu ve pasifistti. Friedrich Ebert ile birlikte 1918-1919 Alman Devrimi'nden sonra Halk Temsilcileri Konseyi'nin eş başkanlığını yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sophie Liebknecht</span> Alman siyasetçi

Sophie Liebknecht, Rusya doğumlu Alman sosyalist ve feminist. Julia Liebknecht ile ilk evliliğinden üç çocuğu olan Karl Liebknecht'in ikinci eşiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.