İçeriğe atla

Rongyos Gárda

Sopron'da Rongyos Gárda'dan bir takım (sonbahar, 1921)
Eisenstadt'ta Rongyos Gárda savaşçıları

Rongyos Gárda (Dağınık Muhafızlar), Macaristan'da 1921'de aktif olan ve 1938'de yeniden kurulan, düzenli olmayan bir paramiliter birimdi.[1]

Birinci Dünya Savaşı'nı sona erdiren Trianon ve Saint-Germain Antlaşmaları, Avusturya'ya Macar ama çoğunlukla etnik Alman nüfusu olan bir toprak parçasını (Burgenland) verdi. Ancak Ağustos 1921'de Avusturya polisi ve gümrük memurları bölgeyi işgal etmeye çalıştıklarında, çabaları Rongyos Gárda tarafından örgütlenen silahlı direnişçiler tarafından engellendi.[2] Muhafızlar, çoğu Miklós Horthy'nin Ulusal Ordusu yanında savaşan anti-komünist müfrezelerin eski askerleri olan Macar gönüllülerden oluşan bir milisti. Pál Prónay tarafından yönetildiler. Rongyos Gárda adı, hükûmet dışı bir güç oldukları gerçeğini yansıtıyordu.

Muhafızların birincil hedefi, 1920 Trianon Antlaşması'ndan sonra toprak kaybını azaltmaktı. Önce Avusturya ile Macaristan arasında, sözde komutanları Pál Prónay tarafından yönetilen Lajtabánság adlı yeni bir ülke ilan ettiler. Aynı zamanda bölgeye giren Avusturya kuvvetlerini kovmak için bir dizi saldırı başlattılar.[3] Çatışmalardan sonra, Sopron'un Macaristan'ın bir parçası olarak statüsü (çevredeki sekiz köyünkiyle birlikte) 14 Aralık 1921'de yapılan ve Macaristan için %65 oyla yapılan yerel bir halk oylamasıyla kararlaştırıldı. O zamandan beri Sopron, "En Sadık Kasaba" (Macarca: A Leghűségesebb Város) olarak anılıyor ve o gün tatilidir.

Muhafızlar, iki taraf arasındaki bölgesel anlaşmazlığı çözmeyi amaçlayan Komárno'da 9 Ekim - 13 Ekim 1938 tarihleri arasında gerçekleşen Macar-Çekoslovak müzakerelerinin arifesinde 1938'de yeniden düzenlendi. Gerillalar güney Slovakya ve Rutenya'ya sızmaya başladı. Askeri baskı, Çekoslovak hükûmetinin bölgesel anlaşmazlığı çözmek için uluslararası bir tahkimi kabul etme kararına katkıda bulundu.

Karpatya'daki Rongyos Gárda'nın Faaliyetleri

1938'de Birinci Viyana Ödülünden önce Rongyos Gárda yeniden düzenlendi. Ekim ayının ilk günlerinde, Çekoslovak hükûmetine ve uluslararası kamuoyuna baskı yapmak için yaklaşık bin gönüllü Çekoslovak sınırından sızdı.[4] Muhafızlar, telefon ve telgraf kablolarını keserek ve askeri oluşumlara karşı gerilla eylemleri yaparak düşman çevrelerinde kafa karışıklığı yarattı, ardından kuzeye yürüdü ve dost Polonya'ya geçti. 6 Ocak 1939'da, Mukaçeve'deki zayıf silahlı Ragged Guard'ın üyeleri, yerel halkın ve polisin desteğiyle, Karpatya'da konuşlanmış Çekoslovak ordusu tarafından zırhlı personel taşıyıcıların koruması altında başlatılan bir saldırıyı püskürttü.

Daha sonra

Muhafızların pek çok üyesi (Boşnaklar ve Macarlar), 1944 civarında Polonya'da Alman Nazilerine karşı Polonya'nın yanında savaştı. Bu, Macaristan Parlamentosunun bir üyesi tarafından öfkeyle Hükûmete bildirildi.[2]

1939-40 kışında Finlandiya'ya karşı Sovyet Kış Savaşı sırasında, Finlerin yanında hareket eden Macar gönüllülerin önemli bir kısmı eski Rongyos Gárda üyesiydi. Macar ekibi, Finlandiya halkı üzerinde son derece iyi bir izlenim bıraktı.[3]

Burgenland'taki ayaklanma sırasında, Muhafızların sayısı yalnızca birkaç yüzdü ve bu, polis birimlerini geri çekilmeye zorlasa da, daha büyük bir düzenli kuvvete basit bir partizan kavgasıyla direnemezdi. Küçük eyaletlerde olduğu gibi Avusturya'da da yeni bir ordu örgütlendi, bu nedenle Burgenland, Muhafızların hedefi haline geldi. Sovyet Cumhuriyeti'ne ve karşı-devrimci hükûmetlere karşı örgütlenen anti-komünist örgütlerin destekçilerinin çoğu, Rongyos Gárda üyesi oldu.

Tarihsel tartışma

Rongyos Gárda'nın tarihi rolü tartışmalı. Bazı tarihçiler, Trianon Antlaşması'nın diktelerine karşı savaşan kişiler olan Macar topraklarının kurtarıcıları olduklarını iddia ediyor.[5] Komünist yönetim sırasında masum insanları öldüren vahşi teröristler olarak tasvir edildiler. Bu görüşleri yaymak için 1960'larda Pál Prónay'ın günlüğünden bazı bölümler yayınlandı. Faaliyetleriyle ilgili ilk kitaplar ancak 1989'dan sonra yayınlandı.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023. 
  2. ^ a b "Szabadczapatok : Maďarské království [1920-1946]". Valka.cz (Çekçe). 28 Ekim 2004. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  3. ^ a b Hanebrink, Paul (Mart 2008). "Transnational Culture War: Christianity, Nation, and the Judeo‐Bolshevik Myth in Hungary, 1890–1920". The Journal of Modern History (İngilizce). 80 (1): 55-80. doi:10.1086/529077. ISSN 0022-2801. 2 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  4. ^ "Rongyosok szobra". w3.sopron.hu. 7 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya</span> Orta Avrupada 1918 ile 1992 arasında varlığını sürdürmüş devlet

Çekoslovakya, Orta Avrupa'da 1918 ile 1992 arasında varlığını sürdürmüş ülke. 1 Ocak 1993'te Slovakya ve Çek Cumhuriyeti adlı iki bağımsız devlete bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Trianon Antlaşması</span>

Triyanon Antlaşması ya da Trianon Antlaşması, 4 Haziran 1920 tarihinde, I. Dünya Savaşı'nın galip İtilaf Devletleri ile Macaristan arasında, Fransa'nın Versay kentindeki Trianon Sarayı'nda imzalanan ve savaşı resmen sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan tarihi</span> Macaristan ülkesinin tarihi

Macaristan tarihi, Macarların ya da Avrupa'da bilinen adları ile Hungarların kökenine ilişkin genel olarak kabul edilen görüş belirsiz ve tartışmalı olmasına karşın; onların milattan sonra 9. yüzyıla kadar Avrasya'nın ovalarında yaşayan göçebe topluluklar oldukları yönündedir.

<span class="mw-page-title-main">Jaroslav Seifert</span> Çek yazar

Jaroslav Seifert Çek yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Lajtabánság</span>

Lajtabánság veya Leitha Banate, Avusturya'nın şu anda Burgenland federal eyaletinin bulunduğu bölgede kısa ömürlü bir batı Macar eyaletiydi. 4 Ekim ve 10 Kasım 1921 tarihleri arasında, Trianon Antlaşması'nın ve Macar Krallığı ordusunun geri çekilmesinin ardından ve Venedik protokolüne göre bölgede Sopron plebisitinin düzenlenmesinin ardından vardı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Sovyet Cumhuriyeti</span>

Macaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.

Slovakya tarihi, bugünkü Slovakya Cumhuriyeti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Çekoslovakya'nın İşgali</span>

Çekoslovakya'nın İşgali (1938-1945), Münih Antlaşması sonucu Almanya'nın, Südetler olarak bilinen bölgeyi işgal etmesiyle başlamıştır. 16 Mart 1939'da Alman birlikleri Çekoslovakya'nın geri kalanını da işgal ederek II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar ülkenin varlığına son vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Dünya Savaşı'nda Macaristan</span>

Macaristan I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle ayrılan devletlerden birisi oldu. Savaştan sonra imzalanan Trianon Antlaşması ile hem toprak kaybedilmişti hem de silah konusunda sınırlandırılmalar mevcuttu. Ayrıca ekonomi konusunda da maddeler vardı. Antlaşmadan önce kaybedilen toprakları geri kazanmak için ülkede komünist devrim Béla Kun harekâtlar düzenlese de başarılı olamadı. Hatta komünist rejim yıkıldı. Bu durumda I. Dünya Savaşı'nda aynı kaderi yaşayan Almanya ile ittifak yapması işten bile değildi. Tabi hükûmet pek istemese de hem kralın isteği hem de Almanlar'ın baskısı sonucunda Anti-Komintern Paktı imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Çek Koridoru</span>

Çek Koridoru, I. Dünya Savaşı sonrası 1919 Paris Barış Konferansı'nda önerilen bir tekliftir. Öneride Yugoslavya Krallığı ve Çekoslovakya'yı birbirine bağlayacak bir koridor açılması planlanmıştır. Çek-Yugoslav Toprak Koridoru olarak da adlandırılan teklif Yugoslavya'nın konferansta elde edilecek toprakların Çekoslovakya'ya verilmesini istemesi üzerine daha çok Çek Koridoru olarak anılmıştır. Teklif konferansta kabul görmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Béla Miklós</span> Macar general ve siyasetçi (1890-1948)

Vitéz Béla Miklós de Dálnok, Macar asker ve siyasetçi. 1944'ten 1945'e kadar Macaristan Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı (1920-1946)</span> Orta Avrupada Miklós Horthy tarafından yönetilen devlet (1920-1946)

Macaristan Krallığı, Bazen Naiplik veya Horthy dönemi olarak anılan, 1920'den 1946'ya kadar Naib Miklós Horthy'nin yönetimi altında bir ülkeydi. Horthy, nominal olarak Macar monarşisini temsil ediyordu. Ancak tahtta oturan bir kral yoktu. IV. Karl'ın tahta geri dönme girişimleri Horthy tarafından engellendi.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti</span>

Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti, genellikle halk arasında Birinci Cumhuriyet olarak anılır, 1918'den 1938'e kadar var olan etnik Çekler ve Slovakların oluşan ilk Çekoslovak devletiydi. Ülke genellikle Çek ve Slovakya'nın bir bileşimi olan Çekoslovakya olarak adlandırılıyordu; halefi devletler için yavaş yavaş en yaygın kullanılan isim haline geldi. Devlet, eskiden Avusturya ve Macar topraklarından farklı yönetim sistemlerini miras alan eski Avusturya-Macaristan topraklarından oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Karpat-Ukrayna</span>

Karpat-Ukrayna, Aralık 1938'de Altkarpat-Rus olarak adlandırılarak oluşturulan İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti'nde özerk bir bölgeydi. Tam idari ve siyasi özerklik, 22 Kasım 1938 tarihli Anayasa kanunuyla onaylandı. 20 yıl önce, tarihsel olarak Macaristan'a ait olan bölge, 1920 Trianon Antlaşması ile Macaristan Krallığı'ndan ayrılarak yeni oluşturulan Çekoslovakya'ya bağlandı ve Macaristan, tarihsel sınırlarını geri getirmenin şiddet içermeyen bir yolu ve Trianon Antlaşması'nın revizyonunun yolunu arıyordu. 2 Kasım 1938'de Birinci Viyana Ödülü, Çekoslovakya'dan, çoğunlukla Macar nüfuslu güney Karpat Rusları da dahil olmak üzere bölgeleri ayırdı ve onları Macaristan'a geri verdi. Ancak İkinci Çekoslovak Cumhuriyeti'nin dağılmasından sonra, 15 Mart 1939'da, Karpat-Ukrayna'yı temsilen Avgustyn Voloshyn Hitler'e tanınma ve destek için bizzat başvururken, aynı zamanda Karpat-Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Nazi Almanyası cevap vermedi ve kısa ömürlü devlet, 18 Mart 1939'a kadar tüm yerel direnişi ezen Macaristan tarafından işgal edildi.

Budaörs Muharebesi, 23-24 Ekim 1921 tarihlerinde Macaristan Krallığı hükûmet güçleri ile 1918'de istifasının ardından Macaristan tahtını geri almaya çalışan Macaristanlı I. Karl'ın sadık güçleri arasında meydana gelen küçük bir silahlı çatışmaydı.

<span class="mw-page-title-main">Macar-Çekoslovak Savaşı</span>

Macar-Çekoslovak Savaşı veya Kuzey Seferi, Macaristan Sovyet Cumhuriyeti ile Birinci Çekoslovak Cumhuriyeti arasında Nisan-Haziran 1919 arasında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Batı Macaristan Ayaklanması</span>

Batı Macaristan Ayaklanması, 28 Ağustos 1921 ile 13 Ekim 1921 tarihleri arasında bugünkü Burgenland ve Macaristan'ın batı topraklarında gerçekleşti. 15 Temmuz ile 27 Temmuz 1922 arasında ikinci bir girişimde bulunuldu. Ayaklanmanın temel nedeni, 17 Kasım 1918'de Avusturya Devlet Konseyi'nin etnik ilkelere atıfta bulunarak, çoğunlukla Almanların yaşadığı ancak önemli bir Hırvat ve Macar azınlığa sahip olan Batı Macaristan üzerindeki toprak iddiasını ilan ettiği beyanıydı. İtilaf Devletleri, Avusturya'nın talebini kabul ederek, 10 Eylül 1919 Saint-Germain Antlaşması'nda toprakları Avusturya'ya verdi ve bunu 4 Haziran 1920 Trianon Antlaşması'nda onayladı.

Karpat Sich Halk Öz Savunma Örgütü,, Kasım 1938 ile Mart 1939 arasında Karpat-Ukrayna'da bir paramiliter örgüttü. Karpat Sich'in gelecekteki bağımsız Karpat-Ukrayna ordusu olması amaçlandı, ancak 15 Mart 1939'da ilan edilen devlet, Macar Savunma Kuvvetlerinin işgalinden sonra sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Terör (Macaristan)</span>

Macaristan'daki Beyaz Terör, karşı devrimci askerler tarafından Macaristan'ın kısa ömürlü Sovyet cumhuriyetinin ve Kızıl Terör'ün destekçilerini yok etmek için yürütülen iki yıllık bir baskıcı şiddet dönemiydi (1919-1921). On binlerce kişi yargılanmadan hapsedildi ve 1.000 kadar insan öldürüldü; kurbanların çoğu Yahudiydi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.