Romeo ve Juliet

Romeo ve Juliet
The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet
Eserin ilk baskısı
Yazar	William Shakespeare
İlk gösterim	1594 - 1596 arası
Ülke	İngiltere
Orijinal dil	İngilizce
Tür	Trajedi
Zaman ve mekân	16. yy. Verona ve Mantova

Romeo ve Juliet^[a] (İngilizce özgün adı: The Most Excellent and Lamentable Tragedy of Romeo and Juliet), İngiliz oyun yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir oyundur. İngiliz edebiyatının klasiklerinden biri olan eser, yazarın en iyi bilinen oyunlarından birisidir. 1591-1596 arasında yazıldığı düşünülür.^[1] Dünya edebiyatlarında klasik bir konu olan iki düşman ailenin birbirini seven gençlerinin aşk macerasını işler. Eser, ilk kez 1594 yılında sahnelenmiş; defalarca operaya, baleye ve sinemaya uyarlanmıştır.

Hikâyenin kaynağı, İngiliz şair Arthur Brooke'in 1562'de yayımlanan Romeus ve Juliet'in Trajik Öyküsü adlı uzun şiirine dayandırılır. Sheakespeare hikâyeyi eklediği pek çok yardımcı karakterle geliştirmiş; konunun işlenişi ve üslubu onu özgün bir eser hâline getirmiştir.^[2]

İtalyan şehir devleti Verona’nın zengin ve asil ailelerinden 'Montegue ve Capulet aileleri arasında geçmiş yıllara dayanan bir düşmanlık vardır. Oyun, bu ailelere mensup iki grup genç arasındaki sokak kavgası ile başlar. Şehir muhafızları kavgayı durdurur ve Verona hükümdarı Prens Escalus bir daha iki grup arasında kavga çıkarsa elebaşlarının idam edileceğini söyleyerek gözdağı verir.

O günlerde Capulet ailesinin evinin bahçesinde bir maskeli balo düzenlenir. Lord Capulet, baloya kız Juliet’e talip olan Kont Paris’i de davet eder. Montegue ailesine mensup Romeo da maskeli baloya kimliğini gizleyerek katılır. Romeo, Capuletlerin yeğenlerinden Rosaline adlı bir kıza ilgi duymaktadır ama Rosaline onu reddetmiştir. Romeo’nun arkadaşı Benvolio, kıza yaklaşıp aşkını anlatabilmesi için Romeo’nun baloya gizlice katılmasına yardımcı olur. Ancak Romeo baloda Capuletlerin 13 yaşındaki kızı Juliet'i görüp ona aşık olur. Juliet de Romeo'nun duygularına karşılık verir. Eserin en önemli sahnesi sayılan “balkon sahnesi” yaşanır. Yıldızlı gecede Juliet balkonda, Romeo balkonun altındadır. Birbirlerine olan duygularını ışığa duydukları özlemi dile getirecek biçimde imgeler kullanarak açıklarlar. O geceden sonra Romeo, her gece sürekli Juliet'in odasına balkondan gizlice girer. Juliet'in dadısı iki sevgili arasında haberleşmeyi sağlar. Çift, evlenmeye karar verir. Rahip Laurance, iki genci gizlice evlendirir.

Kısa bir süre sonra Juliet'in kuzenlerinden Tybalt, Romoeo’nun gizlice baloya geldiğini öğrenir ve ağır hakaretlerde bulunarak onu düelloya davet eder. Romeo artık akrabası olarak gördüğü Tybalt ile kavga etmek istemese de Romeo’nun arkadaşı Mercutio, hakaretleri sindiremeyip düelloyu kabul eder. Romeo kavgayı ayırmaya çalışırken Mercutio ölümcül yara alır. Acı içindeki Romeo, Tybalt’ı öldürür. Bunun üzerine Verona prensi Escalus, Romeo’yu Mantua’ya sürgüne gönderir. Romeo kaçıp geceyi Juliet’in odasında geçirir ve sonra sürgün edildiği Mantua'ya gider.

Ailesi, Juliet'i ve Kont Paris ile evlendirme hazırlıklarına başlamıştır. Juliet, istemediği bu evlilikten kurtulmak için rahip Laurence'in yanına gider. Rahip ona kendisini kırk saat ölü gibi gösterecek bir iksir verir.

Rahip, Romeo'ya durumu anlatan bir mektup yazar. Ancak, mektup Romeo'ya zamanında ulaşmaz. Juliet ise iksiri içer ve ailesi onu öldü zannederek defneder. Romeo, uşağı Balthasar'dan Juliet'in öldüğünü duyunca Juliet’in mezarının başında kendisini öldürmeyi kurar ve yanına zehir alarak gizlice Verona'ya döner.

Juliet'in mezarına gelen Romeo, burada Kont Paris ile karşılaşır. Birbirleriyle kavgaya tutuşurlar, Paris ölür. Ardından Romeo, Juliet'in yanına yatarak zehri içer ve ölür. Rahip Laurence, mezarlığa gelir, Juliet'i uyandırır. Romeo'yu ölmüş olarak gören Juliet, Romeo’nun hançerini alarak kendini öldürür.

Başından sonuna kadar olayların tek şahidi olan Rahip Laurence, ailelere tüm olanları anlatır ve bundan sonra iki aile arasındaki düşmanlık sona erer.

• Romeo ve Juliyet. Çev. Mihran M. Boyacıyan. İstanbul: Civelekyan Matbaası, 1302. (1885)
• Romeo-Juliet. Çev. Abdullah Cevdet. Şehbal 7-24 İstanbul:(1 Temmuz 1325-1 Ağustos 1326) (1909).
• Romeo-Jülyet. Çev. Mehmet Şükrü Erden. İstanbul: Arkadaş Matbaası, 1938.
• Romeo ve Juliet. Çev. Kâmuran Günseli. İstanbul: Çığır Kitabevi, 1938.
• Romeo ve Juliet. Çev. İlhan Siyami Tanar. İstanbul: Suhulet Kitabevi, 1938.
• Romeo-Juliet.Çev. Ertuğrul İlgin. İstanbul: İnkılab Kitabevi, 1939.
• Romeo ve Juliet. Çev. A. B. Şenkal. İstanbul: Sertel Yayınevi, 1939.
• Romeo ve Juliet. Çev. Yusuf Mardin. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1945.
• Romeo Juliet.Çev. Adli Moran. İstanbul: Ak Kitabevi, 1959.
• Romeo ve Juliet. Çev. A. Turan Oflazoğlu. Ankara: Bilgi Yayınevi, 1968.
• Romeo ve Juliet. Çev. Özdemir Nutku. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1984.

Romeo ve Juliet oyunu profesyonel ve amatör dünya tiyatro sahnelerinde günümüze kadar gayet çok sayıda sahnelenmiştir. Ayrıca 40 kadar da değişik film bu konuyu işlemiştir. Bunlar arasında şunlar ilgi çekmiştir:

• 1908 - Romeo and Juliet, AND'de Vitagraph Studio'ları tarafından yapımlanan sessiz film. Direktör:J. Stuart Blackton. Başroller:Paul Panzer (Romeo) ve Florence Lawrence (Juliet).
• 1936 - Romeo and Juliet. Hollywood yapımı. Yapımcci: Irvıng Thalberg. Direktör: George Cukor. Başrollerde:Norma Shearer (Juliet) ve Leslie Howard

(Romeo)

• 1968 - Romeo and Juliet. İtalyan yapımı. Direktör:Franco Zeffirelli. Başrollerde: Olivia Hussey (Juliet) ve Leonard Whiting (Romeo)

Kostümler Oskar kazandı.

• 1996 - Romeo + Juliet. Modern mizansenli ve kostümlü ABD yapımı. Direktör:Baz Luhrmann. Leonardo DiCaprio (Romeo) ve Claire Danes (Juliet)
• 2010 - Letters to Juliet (Juliet'e mektuplar)

Romeo ve Juliet eserinden uyarlanan asgari 24 tane kadar opera bulunduğu bildirilmiştir.^[3] Bunlardan ilki singspiel türünde olan 1776'da Çek besteci "Georg Benda" tarafından Almanca librettoya göre hazırlanmıştır. Romeo ve Juliet'den uyarlanan diğer tanınmış müziksel eserler şöyle özetlenebilir:

• 1839 - Hector Berlioz Romeo and Juliet adlı senfoni bestesi
• 1867 - Charles Gounod Roméo et Juliette operası ilk temsili
• 1869 - Pyotr İlyiç Çaykovski'nin Romeo and Juliet senfonik şiirinin prömiyer konseri
• 1936 - Sergey Sergeviç Prokofyev Romeo and Juliet balesinin ilk temsili

• 1999-2000 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahnelenen eserin kadrosunda Tomris İncer, Ayşegül Devrim, Doğan Bavli, Candan Sabuncu, Murat Coşkuner, Sevtap Çapan, Erhan Abir ve Burak Davutoğlu gibi isimler yer aldı.^[4]
• Van Devlet Tiyatrosu yapımı eser, 2007-2008 sezonunda oynandı. Yönetmenliğini Kemal Başar, dekor tasarımını Murat Gülmez, kostüm tasarımını Nalan Türkoğlu, ışık tasarımını Seyhun Ayaş, müziklerini Can Atilla ve koreografisini Paras Terezakis üstlendi. Modern bir yorumla sahnelenen eserin başrollerini Caner Kadir Gezener ve Ebru Aytürk oynadı.
• Kemal Başar eseri Van Devlet Tiyatrosu ve Romanya'daki Tony Bulandra Tiyatrosu sahnelemelerinden sonra, İstanbul Şehir Tiyatroları'nda da, bu sefer Romanya'daki sahnelemeden hemen sonra hayatını kaybeden ışık tasarımcısı Seyhun Ayaş'ın anısına ithafen sahneledi. 2009-2010 sezonundaki eserin dekor tasarımını Murat Gülmez, kostüm tasarımını Canan Göknil, müziklerini Can Atilla ve koreografisini Hugo Wolff üstlendi. Yine modern bir yorumla sahnelenen eserin başrollerini Mert Turak, Ece Özdikici, Hikmet Körmükçü, Levent Yılmaz, Müge Akyamaç oynadı.

Wikimedia Commons'ta Romeo ve Juliet ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Vikisöz'de Romeo ve Juliet ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

• Wikisource'da Romeo ve Juliet oyununun tam metni (İngilizce)