İçeriğe atla

Romanya başbakanı

Romanya Hükûmeti Başbakanı
RumencePrim-ministrul Guvernului României
Romanya başbakanı forsu
Görevdeki
Marcel Ciolacu

15 Haziran 2023 tarihinden beri
ÜyelikRomanya hükûmeti
Milli Savunma Yüksek Konseyi
Resmî ikametVictoria Sarayı, Bükreş
AtayanRomanya cumhurbaşkanı
Görev süresi4 yıl, dönem sınırlaması yok
Oluşum22 Ocak 1862 (162 yıl önce) (1862-01-22)
İlk sahibiBarbu Catargiu
"Bakanlar Kurulu Başkanı" olarak
MaaşYıllık 288.000 ley (2022)[1]
Websitesigov.ro/ro/guvernul/cabinetul-de-ministri/prim-ministru1575537361

Romanya başbakanı (RumencePrim-ministrul României), resmi adıyla Romanya Hükûmeti başbakanı (RumencePrim-ministrul Guvernului României), Romanya hükümetinin başıdır. Başlangıçta bu makam Bakanlar Kurulu Başkanı (RumencePreședintele Consiliului de Miniștri) olarak adlandırılırken, "Hükümet" terimi Bakanlar Kurulundan daha fazlasını içeriyordu ve Bakanlar Kuruluna da Bakanlar Konseyi (RumenceConsiliul de Miniștri) deniyordu. Bu unvan komünist rejim sırasında 1965 Romanya Anayasası ile resmi olarak Başbakan olarak değiştirilmiştir.[2]

Mevcut başbakan Sosyal Demokrat Partiden (PSD) Marcel Ciolacu olup 15 Haziran 2023'ten bu yana Romanya Ulusal Koalisyonunun (CNR) hükümet başkanı olarak görev yapmaktadır.

Adaylık

Cumhurbaşkanının görevlerinden biri de başbakanlık makamı için bir aday belirlemektir. Cumhurbaşkanı, Parlamentoda çoğunluğa sahip olan partiye ya da böyle bir çoğunluk yoksa Parlamentoda temsil edilen partilere danışmalıdır.[3]

Aday belirlendikten sonra, hükümet programı ve kabine için bir teklif hazırlar. Teklifin on gün içinde güven oylaması yoluyla Parlamento tarafından onaylanması gerekir. Hem program hem de kabine üyeliği Parlamento tarafından Temsilciler Meclisi ve Senatonun ortak oturumunda görüşülür. Teklif ancak tüm milletvekili ve senatörlerin çoğunluğunun onaylaması halinde kabul edilir.[3]

Güvenoyu alan aday başbakan olur ve tüm kabine üyeleri bakan olur. Başbakan, bakanlar ve hükümetin diğer üyeleri, Anayasa'nın 82. maddesinde öngörüldüğü üzere cumhurbaşkanı önünde yemin ederler. Hükümet bir bütün olarak ve üyelerinin her biri yemin tarihinden itibaren görevlerini yerine getirirler.[4]

İşlevler

Başbakan hükümetin faaliyetlerini yönlendirir ve üyelerinin faaliyetlerini koordine eder. Başbakan, görüşülmek üzere Temsilciler Meclisine veya Senatoya hükümet politikasına ilişkin raporlar ve beyanlar sunar.[5] Hükümetin başı olarak başbakan, ülkenin iç politikasını yönlendirmek ve kamu yönetimine liderlik etmekle görevlidir. Bu bağlamda hükümet, ilgili diğer sosyal aktörlerle işbirliği yapar.

Diğer tüm kamu makamlarında olduğu gibi, başbakanlık makamı da milletvekili veya senatörlük dışında başka hiçbir makamla bağdaşmaz ve ticari bir kuruluştaki profesyonel bir pozisyonla da bağdaşmaz. Başbakanın görev süresi, kişinin istifası, güvensizlik önergesini takiben görevden alınması, seçim haklarını kaybetmesi (mahkumiyeti takiben), görevle bağdaşmaması, ölümü veya yasama organının süresinin dolması ile sona erer. Başbakan, hükümetin belirli bir alanından sorumlu bakan ile birlikte, Romanya devletinin resmi gazetesi olan Monitorul Oficial'da yayınlandıkları anda icra emri olarak yürürlüğe girecek kararları ve kararnameleri imzalayabilir. Bu tür kararnameler Parlamentonun ilgili meclisine gönderilmeli ve burada acil bir şekilde görüşüldükten sonra resmi gazeteye gönderilmelidir. İlgili meclisin söz konusu kararnameyi 30 gün içinde görüşmemesi veya onaylamaması halinde, kararname resmi olarak kabul edilir ve gazetede yayınlanır. Bir acil durum kararnamesi anayasal bir kanunu değiştiremez, temel kurumların işleyişini, hakları veya özgürlükleri ilgilendiremez.

Rusya gibi başkan-parlamenter yarı başkanlık sistemlerinden farklı olarak Romanya başbakanı, cumhurbaşkanı tarafından doğrudan görevden alınamadığı için cumhurbaşkanının astı değildir.[5] Cumhurbaşkanı, dış politika, ülke savunması, kamu düzeninin korunması ve başbakanın daveti üzerine diğer durumlarda da ulusal çıkarlarla ilgili konuların tartışıldığı hükümet toplantılarına katılabilir.[6] Cumhurbaşkanı katıldığı hükümet toplantılarına her zaman başkanlık eder.[6]

Anayasal görevlerinin yanı sıra başbakan, her zaman böyle olmasa da, genellikle hükümeti destekleyen çoğunluk koalisyonundaki büyük partinin lideridir.

Parlamento ile ilişkiler

Hükümet ve diğer yönetim organları, hükümetin parlamenter denetiminin bir parçası olarak Temsilciler Meclisi, Senato veya parlamento komisyonları tarafından talep edilen tüm bilgi, rapor veya belgeleri sunmak zorundadır.

Hükümet üyeleri Parlamento çalışmalarına katılabilirler ve bunu meclis başkanlarının talebi üzerine yapmak zorundadırlar. Başbakan ve Kabine üyeleri, Parlamento tüzüğünde belirtilen şartlar çerçevesinde milletvekilleri ya da senatörler tarafından yöneltilen tüm soru ve önergelere cevap vermek zorundadır. Bu tür konuşmalardan sonra, Meclis ya da Senato, iç ya da dış siyasetle ilgili bir konuda tutumlarını ifade etmek için basit bir önerge kabul edebilir.

Parlamento, hükümete karşı bir güvensizlik önergesi kabul ederek bir başbakanı ve kabinesini görevden alabilir. Bir önergenin verilebilmesi için milletvekili ve senatörlerin en az dörtte biri tarafından imzalanması ve kabul edilebilmesi için de milletvekili ve senatörlerin çoğunluğunun önergenin lehinde oy kullanması gerekir. Güvensizlik önergesinin kabul edilmesinin ardından başbakan ve kabinesi resmen görevden alınır ve Cumhurbaşkanı yeni hükümeti kurması için bir kişiyi görevlendirir.[7] 1989 yılından bu yana beş başbakan gensoru önergesinin kabul edilmesinin ardından görevden alınmıştır: Emil Boc (2009),[8] Mihai Răzvan Ungureanu (2012),[9] Sorin Grindeanu (2017),[10] Viorica Dăncilă (2019)[11] ve Florin Cîțu (2021).[12]

Tarihçe

Başlangıçta Bakanlar Kurulu Başkanı olarak adlandırılan bu makam ilk kez 1862 yılında Prens Alexandru Ioan Cuza döneminde oluşturulmuştur. Cuza, döneminin diğer hükümdarlarının aksine, kalıtsal bir hükümdar değildi. 1859 yılında iki ayrı seçimde Eflak Prensi ve Boğdan Prensi seçilerek iki prensliği fiilen birleştirdi. 1862 yılına gelindiğinde, iki yönetimi, başkenti Bükreş olan ve Romanya adını taşıyan tek bir hükümet halinde tamamen birleştirmişti, ancak bu birlik onun iktidarının sona ermesinden sonra dağılma tehlikesiyle karşı karşıyaydı. Dönemin liberalleri tarafından öngörülen iki büyük reform projesini (seçim ve tarım reformları) destekleyen bir liberal olan Cuza, Prenslik makamını siyasi açıdan tarafsız tutmayı tercih ederek siyasi tercihlerini açıkça dile getirmedi veya kendisini bir hizbin lideri olarak konumlandırmadı. Ülkeye siyasi bir hükümet kazandırmak amacıyla Cuza başbakanlık makamını oluşturdu ve Muhafazakar hizbin lideri Barbu Catargiu'yu iktidara getirdi.[13]

Kurulduktan sonraki ilk yıllarda makam, Prens'in iradesine meydan okuyabilen önemli bir otoriteye sahipti ve çoğunlukla muhafazakarlar ve gericilerden oluşan bir Yasama Meclisi ile birlikte Catargiu'nun muhafazakar hükümeti, çeşitli reformların kabul edilmesini geciktirebildi. Hükümetin reformlara karşı çıkmasından ve seçim sisteminin sansürcü doğası nedeniyle gerici güçlerin hakim olduğu bir Meclisle çalışamamaktan hayal kırıklığına uğrayan Cuza, bir hükümet darbesi başlattı ve ardından ülkenin anayasası olarak hizmet eden Paris Sözleşmesi'ni, Paris Sözleşmesi'ni genişleten Tüzük (RumenceStatutul dezvoltător al Convenției de la Paris) adlı kendi versiyonuyla değiştiren bir anayasa referandumu yaptı. Yeni anayasa, Cuza'nın yasama amaçlarına hizmet etmesi için Senato'yu oluşturdu ve başbakan ona bağlı kalırken Prens'e tam yürütme yetkisi verdi. Cuza artık tam yetkilere sahip olsa da başbakanlık makamı etkili olmaya devam etti ve üçüncü başbakan, liberal ve Cuza'nın eski bir müttefiki olan Mihail Kogălniceanu sık sık onunla çatıştı.[14]

Cuza'nın 1866'da liberal ve muhafazakâr grupların oluşturduğu bir koalisyon tarafından darbeyle görevden alınmasının ardından dönemin siyasi güçleri iki hedef üzerinde karar kıldı: Avrupalı soylu bir aileden gelen yabancı bir prensi ülke tahtına çıkarmak ve liberal bir anayasa hazırlamak. 1866 Anayasası, başbakanın Prens'in keyfine göre görev yaptığını, Prens'in başbakanı istediği zaman ve herhangi bir nedenle atayabileceğini ve görevden alabileceğini teyit etti. Bununla birlikte, başbakan hala önemli bir nüfuza sahipti.[15]

Birinci Dünya Savaşı'nın Büyük Romanya'nın kurulmasına yol açmasının ardından, 1923 yılında Versay Antlaşması ve Trianon Antlaşması'ndan bu yana Romanya devletinin geçirdiği değişiklikleri yansıtacak yeni bir anayasa hazırlandı. Yeni anayasa Kral'ın yetkilerini sınırlandırarak yürütme gücünü tamamen Kral'ın atamasından sonra artık Kral adına yöneten başbakan ve kabinesine verdi.[16] Yeni anayasa aynı zamanda hükümetin parlamento tarafından denetlenmesine yönelik ilk adımları atarak, meclislerden herhangi birinin bakanları suçlayarak mahkemeye çıkarabilmesini öngörüyordu.[17]

İkamet

Başbakanın şu anki ikametgahı Victoria Sarayı'dır.

Başlangıçta Dışişleri Bakanlığının merkezi olarak tasarlanan Victoria Sarayı, komünist dönemde Dışişleri Bakanlığı ve Bakanlar Kurulunun merkezi olmuş, 1990 yılında ise komünizm sonrası Romanya'nın ilk hükümetinin merkezi haline gelmiştir.

Saray, 2004 yılında tarihi bir anıt olarak ilan edilmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel

  1. ^ "Ce salarii au președintele României, premierul și liderii celor două camere din Parlament". 29 Kasım 2022. 4 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2024. 
  2. ^ "CONSTITUŢIA Republicii Socialiste România din 1965 ("1965 Constitution of the Socialist Republic of Romania")" (Rumence). Article 80: Chamber of Deputies (Romania). 10 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2018. 
  3. ^ a b "Constitution of Romania". Article 103. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2014. 
  4. ^ "Constitution of Romania". Article 82. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2014. 
  5. ^ a b "Constitution of Romania". Chapter III. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2014. 
  6. ^ a b "Constitution of Romania". Art. 87. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2018. 
  7. ^ "Constitution of Romania". Chapter IV. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2017. 
  8. ^ "Guvernul Boc 2 a căzut, moțiune de cenzură adoptată cu 254 voturi pentru". ZF (Rumence). 2009. []
  9. ^ "Guvernul MRU demis prin moțiune de cenzură de USL". ZF (Rumence). 2012. 
  10. ^ "Moțiunea de cenzură a trecut". Digi24 (Rumence). 2017. 24 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017. 
  11. ^ "Romania government collapses after no-confidence vote". Deutsche Welle. 10 Ekim 2019. 7 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019. 
  12. ^ Robert Kiss (5 Ekim 2021). "Guvernul Cîțu a fost demis. Au votat 281 de parlamentari moțiunea de cenzură". Digi24.ro (Rumence). 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2022. 
  13. ^ Isar (2005). Nicolae. Fundația România de mâine. ss. 48-50. ISBN 973-725-240-3. 
  14. ^ Isar (2005). Nicolae. Fundația România de mâine. ss. 57-65. ISBN 973-725-240-3. 
  15. ^ Isar (2005). Nicolae. Fundația România de mâine. s. 83. ISBN 973-725-240-3. 
  16. ^ Scurtu, Ioan. Istoria Românilor Vol. VIII. Editura Enciclopedică. ss. 188-189. ISBN 973-45-0381-2. 
  17. ^ "1923 Constitution". 2 Ocak 2000. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017. 

Genel

  • Nicolae C. Nicolescu, Șefii de stat și de guvern ai României (1859–2003), Editura Meronia, Bucharest, 2003
  • Stelian Neagoe, Istoria guvernelor României de la începuturi – 1859 până în zilele noastre – 1995, Editura Machiavelli, Bucharest, 1995
  • Isar, Nicolae (2005). Istoria modernă a românilor (1848–1878). II. Bükreş: Fundația României de mâine. ISBN 973-725-240-3. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Meclis soruşturması</span>

Meclis soruşturması, başkanlık sisteminde başkanın cezai sorumluluğuna yol açabilecek bir yasama meclisi soruşturmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nicolae Iorga</span> Rumen siyasetçi

Nicolae Iorga, Rumen tarihçi, akademisyen, yazar, şair ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Emil Boc</span> Rumen siyasetçi (d. 1966)

Emil Boc, Rumen siyasetçi. 2008-2012 yılları arasında Romanya Başbakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Crin Antonescu</span> Rumen siyasetçi

George Crin Laurențiu Antonescu, Tulcea), Ulusal Liberal Parti (PNL) Başkanı olarak hizmet veren, bir Rumen politikacı. 1996 ve 2008 yılları arasında Temsilciler Meclisi üyesi oldu. Eski lideri Vasile Blaga görevden sonra 3 Temmuz 2012'de Senato Başkanı seçildi. Parlamento 6 Temmuz 2012 ikinci kez görevi askıya alınan Traian Băsescu'nun yerine 10 Temmuz 2012 tarihinde Romanya Cumhurbaşkanı Vekili oldu. 27 Ağustos 2012 tarihinde Traian Băsescu'nun görevine iade edilmesi sonucu bu makamdan ayrıldı.

<span class="mw-page-title-main">Theodor Stolojan</span> Rumen siyasetçi, eski Romanya başbakanı

Theodor Dumitru Stolojan, Eylül 1991'den Kasım 1992'ye kadar Romanya Başbakanı olan bir Rumen politikacı. Eğitim ekonomisti ve Demokratik Liberal Parti lideridir. Halen Romanya'dan Avrupa Parlamentosu üyesidir ve Demokratik Liberal Parti'yi (EPP-ED) temsil ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Sorin Grindeanu</span> Rumen siyasetçi

Sorin Mihai Grindeanu, Romanya eski Başbakanı olan bir Rumen siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya cumhurbaşkanı</span>

Romanya cumhurbaşkanı ya da Romanya devlet başkanı, Romanya'nın en yüksek siyasi makamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan cumhurbaşkanı</span>

Sırbistan cumhurbaşkanı, resmî olarak Cumhuriyet cumhurbaşkanı olarak adlandırılan Sırbistan devletinin başı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye cumhurbaşkanı yardımcısı</span> Türkiyede bir resmî makam

Türkiye cumhurbaşkanı yardımcısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanından sonra devlet protokolünde 2. sırada yer alan makamdır. Cumhurbaşkanlığı Kabinesi üyesidir. Makam, 16 Nisan 2017'de gerçekleştirilen anayasa değişikliği referandumu ile oluşturuldu ve 2018'deki cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra yeni cumhurbaşkanının 9 Temmuz 2018'de göreve başlamasıyla yürürlüğe girdi.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan cumhurbaşkanı</span> Macaristanın devlet başkanı

Macaristan cumhurbaşkanı, resmi olarak cumhuriyet başkanı, Macaristan'ın devlet başkanıdır. Makamın büyük ölçüde törensel bir rolü vardır, ancak aynı zamanda yasaları veto edebilir veya yasayı gözden geçirilmek üzere Anayasa Mahkemesine gönderebilir. Hükûmet bakanlarını seçmek ve yasama girişimlerine öncülük etmek gibi diğer yürütme yetkilerinin çoğu, onun yerine başbakanlık makamına verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya hükûmeti</span>

Romanya Hükûmeti Romanya hükûmetinin icra kolunun yarısını oluşturur. Romanya Başbakanı'nın önerisi ve Cumhurbaşkanı'nın onaylamasıyla atanan bakanlara bağlı çeşitli kurum ve kuruluşlar ile 42 vilayetin yönetiminden sorumlu olan hükûmet Romanya devlet başkanı ve Romanya Parlamentosu'na karşı direk sorumludur. Romanya Hükûmeti'nin merkezi Bükreş'teki Victoria Sarayı'nda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Kogălniceanu</span> Rumen siyasetçi

Mihail Kogălniceanu (Rumence telaffuz: [mihaˈil koɡəlniˈtʃe̯anu] ; Boğdanlı, daha sonra Rumen liberal devlet adamı, avukat, tarihçi ve gazeteciydi; Domnitor Alexandru Ioan Cuza yönetimindeki 1859 Tuna Prenslikleri birliğinden sonra 11 Ekim 1863'te Romanya Başbakanı oldu ve daha sonra I. Carol altında Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Florin Cîțu</span>

Florin-Vasile Cîțu 4 Kasım 2019'dan beri Başbakan Ludovic Orban'ın kabinesinde Kamu Maliyesi Bakanı olarak görev yapan Rumen bir politikacı. Aralık 2016'dan beri Romanya Senatosu üyesidir. 23 Aralık 2020'de verdiği güven önergesinin ardından, 260 lehte, 186 aleyhte oyla Romanya başbakanı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Senato (Romanya)</span>

Senato Romanya'nın iki meclisli Parlamentosunun üst meclisidir. Üyeler dört yıllık görev süreleri için 43 seçim bölgesinde parti listesi orantılı temsilini kullanarak doğrudan halk oylamasıyla seçildiği 136 sandalyeye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Gika</span> Romen siyasetçi (1816-1897)

Mösyö Yuan Gika, beş kez Romanya Başbakanı olan Rumen devlet adamı, matematikçi, diplomat ve politikacıdır. Romanya Akademisi'nin üyesi ve birçok kez de başkanlığını yapmıştır. Üretken bir yazar ve politikacı olan Pantazi Ghica'nın ağabeyi ve aynı zamandı iş ortağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Nicolae Ciucă</span>

Nicolae Ionel Ciucă bir Rumen politikacı ve Romanya Kara Kuvvetleri'nden emekli generaldir. Milli Liberal Parti'nin genel başkanıdır. 2023 yazından itibaren Senato Başkanı olarak görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tunus başbakanı</span> Tunusun hükûmet başkanı

Tunus başbakanı Tunus hükümetinin yürütme organının başıdır. Başbakan, cumhurbaşkanı ile birlikte yürütme organını yönetir ve başbakanın kabinesi ile birlikte Halk Temsilcileri Meclisine, başbakanın siyasi partisine ve nihayetinde yürütme ve yasamanın politikaları ve eylemleri için seçmenlere karşı sorumludur.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan başbakanı</span> Lübnanın hükûmet başkanı

Resmi olarak Bakanlar Kurulu Başkanı adına sahip Lübnan başbakanı, hükümet başkanı ve Lübnan'ın Bakanlar Kurulu başkanıdır. Başbakan, Lübnan devlet başkanı tarafından atanır, Lübnan Parlamentosunun onayına gerek yoktur Sözleşmeye göre, makam sahibi her zaman bir Sünni Müslümandır.

<span class="mw-page-title-main">Fransa'da siyaset</span> Fransanın hükümet ve demokratik sistemi

Fransa'da siyaset, Beşinci Fransız Cumhuriyeti Anayasası tarafından belirlenen yarı başkanlık sistemi çerçevesinde şekillenmektedir. Bu kapsamda devlet kendisini "bölünmez, laik, demokratik ve sosyal bir Cumhuriyet" olarak tanımlar. Anayasa, kuvvetler ayrılığı ilkelerini esas almakta ve Fransa'nın 1789 Bildirisi ile tanımlanan İnsan Haklarına ve Ulusal Egemenlik ilkelerine bağlılığını beyan etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alina Gorghiu</span> Rumen siyasetçi

Alina-Ştefania Gorghiu, Aralık 2014'ten Aralık 2016'ya kadar Millî Liberal Parti'nin (PNL) başkanı olarak görev yapan Rumen bir avukat ve politikacıdır. Aralık 2008'den Aralık 2016'ya kadar Romanya Temsilciler Meclisi üyeliğini de yapmıştır. Aralık 2016'dan bu yanda da Romanya Senatosu'nda Temeş senatörüdür.