İçeriğe atla

Romanya Tatarları

Romanya Tatarları
(Tatarlar)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Romanya Romanya (Dobruca)24.137[1]
Bulgaristan Bulgaristan (Dobruca)1.803 (2001)
Diller
Romanya Tatarcası, Rumence, Bulgarca
Din
Sünni İslam
Tatar nüfusunun dağılımı (2011)

Romanya Tatarları (kendilerince Tatarlar; Rumence Tătarii), Romanya'da ve Bulgaristan'da Dobruca bölgesinde yaşayan Kıpçak ve Oğuz grubundan Kırım Tatarlarının bir kolu olan Sünni Müslüman Türk halkı.[2][3][4] Halk arasında Nevruz geleneği vardır.[5] Romanya Tatar Türkleri Müslüman Demokrat Birliği (UDTTMR) Tatarları siyasi olarak Romanya'da temsil etmektedir.

Gruplar

Lehçe bazında da ayrılan 3 ana grubu bulunur:[6]

  • Dobruca Nogayları, Köstence'nin yakın ve uzak kuzeyinde Tulça'da yaşarlar ve dilleri Kıpçakça öğeleri korumakta en muhafazakâr olanıdır.
  • Dobruca Tatarları, genellikle Köstence'nin güneyinde ve merkezinde yaşarlar ve dilleri Oğuzcadan önemli ölçüde etkilenmiştir.
  • Dobruca Tatları, Pazarcık (Hacıoğlu) şehirleri civarında yaşarlar ve dilleri Oğuzcaya en yakın olanıdır. Bunlar Kırım yarımadasının güney yalıboyundan ve Bahçesaray şehrinden göçüp gelenlerdir.[7]

Tarih

Asılları Kırım'dan göç eden Kırım Tatarları'na dayanır. Dobruca'nın 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) ile Türklerin elinden çıkmasıyla birlikte Rusların baskı ve yıldırma politikalarıyla bunalan Tatarların çoğu Türkiye'ye göçmüştür. 1876-77, 1914-18, 1935-37 yılları arasında yoğunlaşan bu göçlerden arta kalanlar Günümüzde azınlık teşkil ederler.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Romania 2002 (Agentia Nationala pentru Intreprinderi Mici si Mijlocii)
  2. ^ a b Uyğur, Sinan (2011). Dobruca Tatar Türklerinde abece ve yazım sorunu[]. Karadeniz Araştırmaları, Yaz 2011, Sayı 30, sayfa: 71-92
  3. ^ Önal, Mehmet Naci (1997). Dobruca Rüekleri'nin bilmeceleri 21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. folklor/edebiyat, 1997, sayı: 10, sayfa: 83-107.
  4. ^ Önal, Mehmet Naci (2010). Romanya Dobrucası Tatar halkının sözlü edebiyatları 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Problemı Filologii Narodov Povolzvya Sbornuk Smameu, Moskova, sayfa: 204-209.
  5. ^ Önal, Mehmet Naci (1999)(Dobrucadaki Tatar Türklerinde Nevruz geleneği 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Bilig
  6. ^ Eker, Süer (2006). Ekstra küçük bir dil olarak Romanya "Tatar Türkçesi" 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ Kayra, Osman Kemal (1999). Atasözleri ve Deyimlerde Dobruca Kırım Türkleri ve Kazan Türklerinin Dili ile Eskişehir'deki Kırım Türklerinin Dili Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar. 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Milli Folklor, Yıl: 13 Sayı: 50

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarları</span> Türklerin kıpçak kolundaki topluluk

Kırım Tatarları ya da Kırımlılar, anayurtları Karadeniz'in kuzeyindeki Kırım yarımadası olan Türkî halktır. 1783'te Kırım Hanlığı'nın Rusya tarafından ilhak edilmesiyle birlikte Osmanlı Devleti'ne zorunlu göçe tabi tutulmuşlar ve kendi vatanlarında azınlığa düşmüşlerdir. SSCB döneminde Stalin'in emriyle 18 Mayıs 1944'te sürgüne uğrayarak nüfuslarının yarısını yitirmişlerdir. SSCB'nin yıkılmasıyla sürüldükleri topraklardan Kırım'a geri dönmeye başlayan halk, Ukrayna'nın ana Müslüman unsurunu oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Mecidiye, Köstence</span> Romanyada kent

Mecidiye, Romanya'nın Dobruca bölgesi, Köstence ilinde bulunan, 43.800 kişilik nüfuslu (2003) olan bir şehir.

Bulgaristan'daki Kırım Tatarları, Bulgaristan'da yaşayan Kırım Tatarı azınlığıdır. Yapılan nüfus sayımına göre 2001 yılında ülkede 1803 Kırım Tatarı yaşamaktaydı. Bu kişilerin çoğu, 1860'lı yıllarda ülkeye gelmiştir. Bazı kaynaklara göre 1860'larda Bulgaristan'a gelen Kırım Tatarı sayısı 110,000 idi. Daha sonra bu kişilerin bir kısmı Bulgaristan'dan göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki Kırım Tatarları</span>

Türkiye'deki Kırım Tatarları Kırım, Dobruca, Bulgaristan ve Bucak bölgelerinden Türkiye'ye göç etmiş olan Kırım Tatarları ve Romanya Tatarları'dır.

<span class="mw-page-title-main">Orhaniye, Bandırma</span>

Orhaniye, Balıkesir ilinin Bandırma ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Dobruca Tatarcası</span> Kırım Tatarcasının bir lehçesi

Dobruca Tatarcası veya Romanya Tatarcası, Romanya'da Dobruca bölgesinde yaşayan Romanya Tatarları tarafından konuşulan Kıpçak ve Oğuz grubundan Kırım Tatarcasının bir lehçesidir. Bulgaristan ve Türkiye'de bulunan Tatarlar da bu lehçe ile konuşmaktadır.

Urumlar, daha çok Ukrayna'da Mariupol'da, daha az olarak da Gürcistan'da Parmaksız (Tsalka), Rusya, Kazakistan ve Yunanistan'da yaşayan Kıpçak öbeğine bağlı bir dil olan Urumcayı konuşan Rum Ortodoks halktır. “Kırım’ın 1779-80 yıllarında, Rus Çarlığı’nın Hristiyan Osmanlı tebaası politikaları gereği, II. Yekaterina’nın iradesi ile Kırım’dan tehcir edilmişlerdir. Ukrayna hükûmeti hem Urumların hem de Rumeylerin azınlık haklarını tanımış ve güvence altına almıştır. Adları olan Urum kelimesi ses türemesi yoluyla Rum kelimesinden türetilmiştir. Bu ön türeme Urum < Rum örneğine benzer biçimde Urus < Rus örneği verilebilir. Kuzey Kafkasya'da Çerkesçe konuşan Urımlar ile karıştırmamak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Kral Camii</span> Romanyanın Köstence şehrinde yer alan tarihi bir dini yapı

Kral Camii veya I. Karl Camii, Romanya'nın Köstence şehrinde yer alan tarihi bir dinî yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Saim Osman Karahan</span>

Saim Osman Karahan, Kırım Tatar dil bilgini ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'da din</span>

Romanya'da din; büyük ölçüde Hristiyanlıktır ancak Romanya laik bir devlettir ve resmî dini yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'daki Kırım Tatarları</span>

Romanya'daki Kırım Tatarları, Romanya'da yaşayan Kırım Tatarı azınlığıdır. Yapılan nüfus sayımına göre 2011 yılında ülkede 20.282 Tatar yaşamaktadır ve bunların büyük çoğunluğu Kırım Tatarı'dır.

Mehmet Niyazi Cemali, Rumen ve Kırım Tatarı şair, gazeteci, öğretmen, akademisyen ve etnik Tatar davasının aktivistiydi. Rus İmparatorluğu ve Kırım'da geçirdiği yaşamının bir parçası olan eserlerinin çoğunu Kırım Tatarcasında ve Osmanlı Türkçesinde yazmıştır. Niyazi, Kırım Tatar Diasporası ile Kırım arasındaki bağlantıyı sürdürmede önemli bir rol oynamış olmasından dolayı itibarlı bir konuma sahiptir.

Septar Mehmet Yakub veya Romence Septar Mehmet Iacub, Kırım Tatarı bir avukat, düşünür, Tatar ve Türklerin Dobruca'daki ruhani lideri, Romanya'daki Müslüman topluluğun Müftüsü. Birlikte yaşama ve barışın bir destekçisi idi.

Emin Bektöre, Kırım Tatarı asıllı folklorcu, etnograf, şair, eğitimci ve aktivist.

Kadriye Nurmambet ; 21 Ağustos 1933, Dobriç Romanya Krallığı - 31 Ocak 2023), Romanyalı Kırım Tatarı azınlıktan halk müziği sanatçısı ve folklorist. Milli ilgileri üzerinde topladı ve Dobruca Bülbülü olarak tanındı.

<span class="mw-page-title-main">Müstecip Ülküsal</span>

Müstecip Ülküsal — Kırım Tatar yazar ve gazeteci, Emel dergisinin kurucusu ve yayımcısı.

<span class="mw-page-title-main">Romanya'da İslam</span>

Romanya'da İslamiyet, Romanya toplam nüfusunun % 0,3 ünün inandığı bir dindir. Romanya'da İslam toplumunun oluşması, bölgenin bir kısmının Osmanlı Devletinin idaresine girmesinden sonra başladı. Günümüzde Romanya'daki Müslümanların çoğunluğu Tatar ve Türk etnik kimliğine mensuptur.

Emel Emin Romanya doğumlu Kırım Tatarı şair, çevirmen, Türkolog ve eğitimci. Emel, eserlerini Türkçe yazıyor. Şiirlerinin çoğu serbest şiir olmasına rağmen, bazen heceli dizeler kullanıyor. Geleneksel şiir biçimlerine olan sevgisiyle gazel ve rubayatlar yayınladı.

Kırım Tatar dili üç lehçeden oluşur. Standart dil, Kıpçak-Cuman kolunun bir parçası olan orta lehçe ile yazılmıştır. Oğuz kolunda yer alan kıyı ağzı olarak da bilinen güney ağzı ve Kıpçak dilinde de nogai ağzı olarak da bilinen kuzey ağzı vardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.