İçeriğe atla

Romanya Çingeneleri

Romanya'daki Çingeneler
Țigan, Gypsy
Toplam nüfus
621,000[1]
Diller
Din

Romanya'daki Çingeneler (Rumence; Romi, geleneksek olarak Țigani, "Gypsies") Romanya'nın en büyük azınlıklarından birini oluşturmaktadır. 2011 nüfus sayımına göre, sayıları 621.000 kişi ve toplam nüfusun %3,3'üydü ve Romanya'da Macarlardan sonra en büyük ikinci etnik azınlıktır.[1] Romanya'da Çinegene kökenli insanların toplam nüfusunun büyüklüğü hakkında, nüfusun yüzde 4,6'sından yüzde 10'una kadar değişen farklı tahminler vardır, çünkü Çingene kökenli pek çok insan kendilerini Çingene olarak ilan etmemektedir.[2][3]

Kökenleri

Romanlar Kuzey Hindistan'dan,[4][5][6][7][8][9] muhtemelen kuzeybatı Hindistan eyaletleri Racastan ve Pencap'tan geliyor.[8] Dilbilimsel kanıtlar tartışmasız bir şekilde Roman dilinin köklerinin Hindistan'da yattığını göstermiştir: Dil, Hint-Aryan dillerinin gramer özelliklerine sahiptir ve onlarla temel kelimelerin büyük bir bölümünü paylaşır, örneğin vücut bölümleri veya günlük rutinler.[10]

Daha doğrusu, Çingenece temel kelimeleri Hintçe ve Pencapça ile paylaşıyor. Marvarice ile birçok fonetik özelliği paylaşırken, dilbilgisi Bengalce'ye en yakın olanıdır.[11]

2012'deki genetik bulgular, Romanların kuzeybatı Hindistan'da ortaya çıktığını ve bir grup olarak göç ettiklerini gösteriyor.[5][6][12] 2012'de yapılan bir genetik araştırmaya göre, geleneksel olarak topluca Doma olarak anılan Kuzey Hindistan'daki mevcut belirli kabilelerin ve belirli kast popülasyonlarının ataları, modern Avrupa Romanlarının olası atalarıdır.[13]

Şubat 2016'da Uluslararası Roman Konferansı sırasında Hindistan Dışişleri Bakanı Roman halkının Hindistan'ın çocukları olduğunu belirtti. Konferans, Hindistan Hükûmetine, Hindistan diasporasının bir parçası olarak 30 ülkeye yayılmış Çingene topluluğunu tanıma tavsiyesiyle sona erdi.[14]

Tarihi ve entegrasyonu

Dobruca

Müslüman-Romlar (Horahane), birlikte etnik Romanya Türkleri ve Romanya Tatarları Dobruca'da Babadağ, Tulça bölgesi yaşıyor. Müslüman-Romlar yüzyıllar boyunca Türklerle karışmış ve kendilerini Türk olarak kabul etmekte ve Türkçe konuşmaktadır[15]

II.Dünya Savaşı sırasında zulüm

1940 boyunca Romanya, bölgeyi Macaristan ve Sovyetler Birliği'ne bırakmaya zorlandı, bu felaket General Ion Antonescu'nun ilk önce faşist Demir Muhafızlar'la birlikte ve daha sonra Nazirle müttefik olarak askeri faşist bir diktatörlük kuran askeri darbe yapmasına yol açtı. Antonescu, Romanya'nın Sovyetler tarafından işgaline ve 1944'te Kral tarafından devrilmesine kadar Çingenelere artan bir şiddetle zulmetti.[16] İkinci Dünya Savaşı sırasında rejim 25.000 Çingeneyi Transdinyester'e sürgün etti; bunlardan 11.000'i öldü.[17] Toplamda, bugünkü Romanya topraklarında (Kuzey Transilvanya dahil), bu süre zarfında 36.000 Roman can verdi.[18] Romanya Çingenelerinin II.Dünya Savaşı sırasında uğradıkları kötü muamele, Antonescu rejiminin tarihini ayrıntılarıyla anlatan geniş kapsamlı tarihsel literatüre rağmen, Rumen tarihçilerin ilgisini çekmemiştir.[16]

Kaynakça

  1. ^ a b "Romanian 2011 census" (PDF) (Rumence). www.edrc.ro. 17 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2011. 
  2. ^ Margaret Beissinger, Speranta Radulescu, Anca Giurchescu, Manele in Romania: Cultural Expression and Social Meaning in Balkan Popular Music 27 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Rowman & Littlefield, 2016, p. 33, 9781442267084
  3. ^ Holly Cartner, Destroying Ethnic Identity: The Persecution of Gypsies in Romania, a Helsinki Watch Report 9 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Human Rights Watch, 1991, p. 5, 9781564320377
  4. ^ Hancock, Ian F. (2005) [2002]. We are the Romani People. Univ of Hertfordshire Press. s. 70. ISBN 978-1-902806-19-8. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022: ‘While a nine century removal from India has diluted Indian biological connection to the extent that for some Romani groups, it may be hardly representative today, Sarren (1976:72) concluded that we still remain together, genetically, Asian rather than European’ 
  5. ^ a b Mendizabal, Isabel (6 Aralık 2012). "Reconstructing the Population History of European Romani from Genome-wide Data". Current Biology. 22 (24): 2342-2349. doi:10.1016/j.cub.2012.10.039Özgürce erişilebilir. PMID 23219723. 
  6. ^ a b Sindya N. Bhanoo (11 Aralık 2012). "Genomic Study Traces Roma to Northern India". The New York Times. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021. 
  7. ^ Current Biology.
  8. ^ a b K. Meira Goldberg; Ninotchka Devorah Bennahum; Michelle Heffner Hayes (28 Eylül 2015). Flamenco on the Global Stage: Historical, Critical and Theoretical Perspectives. s. 50. ISBN 9780786494705. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2016. 
  9. ^ Simon Broughton; Mark Ellingham; Richard Trillo (1999). World Music: Africa, Europe and the Middle East. s. 147. ISBN 9781858286358. 19 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2016. 
  10. ^ Šebková, Hana; Žlnayová, Edita (1998), Nástin mluvnice slovenské romštiny (pro pedagogické účely) (PDF), Ústí nad Labem: Pedagogická fakulta Univerzity J. E. Purkyně v Ústí nad Labem, s. 4, ISBN 978-80-7044-205-0, 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi 
  11. ^ Hübschmannová, Milena (1995). "Romaňi čhib – romština: Několik základních informací o romském jazyku". Bulletin Muzea Romské Kultury. Brno: Muzeum romské kultury (4/1995). Zatímco romská lexika je bližší hindštině, marvárštině, pandžábštině atd., v gramatické sféře nacházíme mnoho shod s východoindickým jazykem, s bengálštinou. 
  12. ^ "5 Intriguing Facts About the Roma". Live Science. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ Rai, N; Chaubey, G; Tamang, R; Pathak, AK; Singh, VK (2012), "The Phylogeography of Y-Chromosome Haplogroup H1a1a-M82 Reveals the Likely Indian Origin of the European Romani Populations", PLOS ONE, 7 (11), s. e48477, Bibcode:2012PLoSO...748477R, doi:10.1371/journal.pone.0048477, PMC 3509117 $2, PMID 23209554 
  14. ^ "Can Romas be part of Indian diaspora?". khaleejtimes.com. 29 Şubat 2016. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2023. 
  16. ^ a b Achim, Viorel (2013). "Chapter V. The policy of the Antonescu regime with regard to the Gypsies". The Roma in Romanian History. Budapeşte: Central European University Press. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021. 
  17. ^ The report of the International Commission on the Holocaust in Romania - The Deportation of the Roma and their treatment in Transnistria 3 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. November 11, 2004 (PDF), from Jewish Virtual Library
  18. ^ Society for Threatened Peoples 24 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Gfbv.it (2004-02-25). Retrieved on 2012-01-15.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Romanya</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Romanya (Rumence: România

<span class="mw-page-title-main">Çingeneler</span> Kuzey Hindistandan tüm dünyaya, özellikle Avrupaya yayılan göçebe bir topluluk

Çingeneler, aslen Kuzey Hindistan kökenli olup günümüzde ağırlıklı olarak Avrupa'da yaşayan göçebe bir halk. Türkçede Roman sözcüğü de sıklıkla Çingene anlamında kullanılır. Hindistan'ın Pencap-Sind nehir havzası boyunca Pakistan ve Afganistan'ın da içinde bulunduğu bölgelerden M.S. 420 civarında İran ve Anadolu üzerinden dünyaya yayılmış bir Hint-Avrupa halkıdır.

Domlar veya "Dom" tahmini sayıları 2 milyon ila 3.3 milyon civarında olan, büyük bölümü İran, Türkiye, Irak ve Mısır olmak üzere Orta Doğu ülkeleri ve Kuzey Afrika'da yaşayan Hint-Aryan ırkına mensup Hindistan menşeli veya Orta Doğu ve Dom çingeneleri olarak da adlandırılan, Roman halklarının bir alt öbeğini ve kolunu oluşturan Hint avrupa dil ailesinden Domari dili konuşan Proto-Roman bir etnik grup. Daha çok Hindistanda yaşayan Dombalar'la ilgilidirler. Hindistan yarım adasından en erken ayrılan Roman gruplarından olan ve Dombalar'ın bir kolu olan Domlar en erken 6. yüzyılda İran üzerinden Orta Doğu'ya yayılmışlardır. Bu tarihlerde daha batıya doğru az da olsa Dom göçleri olmuştur. Yaşadıkları ülkelerde ekonomik anlamda küçük el işleri, demircilik, temizlik işleri, falcılık, sokak müzisyenliği gibi iş alanları Domların mesleklerini oluşturur. Hindistan'da Dombalar'la beraber Dalit veya dokunulmazlar olarak adlandırılan Kast sistemindedirler. Türkiye ve İsrail de dernekleri mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Porajmos</span>

Porajmos, Roman Kırımı veya Çingene Soykırımı, II. Dünya Savaşı'nda Nazi yönetimince gerçekleştirilen Çingenelere yönelik soykırımdır. Kelime anlamı olarak yok etme ve yıkım anlamına gelen Porajmos veya Pharrajimos ve yine toplu katliam anlamındaki Samudaripen kelimeleri bu soykırımı ifade etmede kullanılmaktadır.

Romanya, 2016 yarışması'nda diskalife olduktan sonra 2017 Eurovision Şarkı Yarışması'na geri dönmüştür. Ülke Mihai Alexandru ve Alexandra Niculae'nin yazarlığında "Yodel It!" şarkıyla katılmıştır. Şarkıyı Ilinca feat. Alex Florea seslendirmiştir. Romanya'nın şarkı ve temsilcisi, ülkenin kamusal yayın kuruluşu Televiziunea Română (TVR) tarafından Selecția Națională 2017 adlı Ulusal final yöntemi doğrultusunda Ukrayna'da Romanya'yı temsil eden kişi belirlenmiştir.

Beni Ayakta Gömün: Çingeneler ve Yolculukları, Amerikalı-Uruguaylı yazar Isabel Fonseca romanı.

<span class="mw-page-title-main">Millî Liberal Parti (Romanya)</span> Romanyada ulusal liberal bir siyasi parti

Millî Liberal Parti, Romanya'da millî liberal bir siyasi parti olup Romanya Parlamentosu'ndaki ikinci büyük siyasi partidir.

Romanya, 2018 Eurovision Şarkı Yarışması 'na Matei Alexandru, Alin Neagoe, Cristina Caramarcu'nun yazdığı "Goodbye" adlı şarkıyla katılmıştır. Şarkıyı The Humans müzik grubu seslendirmiştir. Rumen yayıncı Televiziunea Română (TVR) tarafından Portekiz'in başkenti Lizbon'da yapılan 2018 yarışması'nda Romanya'yı temsil eden kişiyi Selecția Națională 2018 yarışması'nda seçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çingene bayrağı</span> bayrak

Çingene bayrağı veya Roman bayrağı, Roman halkının uluslararası bayrağıdır. 1971'de Orpington'da düzenlenen 1. World Romani Congress'te (WRC) çeşitli Roman topluluklarının temsilcileri tarafından kabul edilmiştir. Bayrak, gökleri ve dünyayı temsil eden mavi ve yeşil bir arka plandan oluşur; ayrıca ortasında 16 kollu kırmızı çakra ya da araba tekerleği deseni vardır. İkinci unsur, Roman halkının gezme geleneğini temsil eder ve bu simge, aynı zamanda Hindistan bayrağına saygı amacıyla bilge Weer Rajendra Rishi tarafından bayrağa eklenmiştir. Bu tasarım özellikle Sosyalist Yugoslavya'da popülerdi.

Romanya toplamda 41 ile ayrılmaktadır ve bu iller Bükreş belediyesiyle birlikte Romanya'nın birinci düzey idari bölümlerini oluşturmaktadır. 41 il ve Bükreş ülkenin üçüncü derece İBBS'sini temsil eder ve her biri sınırları içinde yerel yönetimleri temsil eder. Çoğu il adını başlıca nehirlerden alırken bazı iller adını il sınırları içindeki önemli şehirlerden alır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Çingeneleri</span>

Bulgaristan'daki Çingeneler Avrupa'nın en yoğun Çingene azınlığını oluşturuyor. Bulgaristan'daki Romanlar "bölgeye ve dini aidiyetlerine bağlı olarak Bulgarca, Türkçe veya Romanca konuşurlar."

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Çingeneleri</span>

Macaristan'daki Çingeneler, Çingene kökenli Macar vatandaşlarıdır. 2011 nüfus sayımına göre, toplam nüfusun %3,18'ini oluşturuyorlar, bu da onları ülkedeki en büyük azınlık yapıyor, ancak çeşitli tahminler Romanların sayısını toplam nüfusun %7'sine kadar çıkarıyor.

<span class="mw-page-title-main">Azize Sarah</span>

Sara la Kali olarak da bilinen Azize Sarah, Roman halkının koruyucu azizidir. Kendisini yüceltmek için kabul edilen yer, güney Fransa'daki Camargue'da Romanlar için hac yeri olan Saintes-Maries-de-la-Mer'dir. Efsaneye göre, Camargue'ye birlikte gelmesi beklenen Üç Meryem'den birinin hizmetçisi olarak tanımlanır. Katolik kilisesine göre bir aziz olarak kabul edilmez.

Ukrayna'da bir Çingene azınlığın varlığı ilk olarak 14. yüzyılın başlarında belgelenmiştir. Çingeneler, genellikle Çingene karşıtı tutumlara ve zulme tepki olarak, Çingene olmayan eğitimden ve değerlerden kaçınarak sosyal organizasyonlarını ve geleneklerini sürdürdüler. Ukrayna'nın çoğunda Ortodoks, Batı Ukrayna ve Zakarpattia Oblastı'nda Katolik ve Kırım'da Müslüman olan egemen toplumun dilini ve inancını benimsediler.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'daki Çingeneler</span>

2002'deki son nüfus sayımına göre, Çingene olarak sayılan 53.879 kişi vardı. Çoğunluğu Müslüman olan Çingeneler Kuzey Makedonya'nın %2.66'sını oluşturuyor. 3.843 kişi daha "Aşkali" olarak sayıldı (%0,2).

<span class="mw-page-title-main">Roman toplumu ve kültürü</span>

Roman halkı, dünyanın her yerine dağılmış, bir dil ailesini ve bazen geleneksel bir göçebe yaşam tarzını paylaşan farklı bir etnik ve kültürel gruptur. Kesin kökenleri belirsiz olsa da, orta Hindistan genellikle kökenler konusunda öne çıkmaktadır. Dilleri, günümüz Gucerât ve Racastan'dan kaynaklanmaktadır ve Hindistan'dan göç ederken diğer dillerden kelimeler almıştır. Avrupa'da, diğer kültürlerden büyük oranda etkilenmiş olsa da, toplulukları kültürlerini korumuşlardır.

Hırvatistan'da 600 yıldan fazla bir süredir Romanlar yaşamaktadır ve çoğunluğu ülkenin kuzey bölgesine yerleşmiştir.

Romanya, 2023 Eurovision Şarkı Yarışması 'na Theodor Andrei'nin seslendirdiği "D.G.T. " adlı şarkıyla katılmıştır. Rumen yayıncı Societatea Română de Televiziune (TVR) tarafından Birleşik Krallık'ın Liverpool kentinde yapılan 2023 yarışması'nda Romanya'yı temsil eden katılımcı Selecția Națională 2023 yarışmasının kazananı olmuştur.

Romanlar/çingeneler, farklı ülkelerde ve farklı tarihsel dönemlerde, toplumun değişik kesimleri tarafından farklı isimle adlandırılan bir topluluktur. Türkiye’de “Çingene" kullanımı yaygındır. Tüm topluluğu tek bir ortak isim altında toplamak ve küçültücü anlamlar kazanmış adlandırmaların kullanılmasını engellemek üzere “Roman” isminin kullanımı, 1971’deki Birinci Dünya Roman Kongresi’nde kararlaştırılmıştır. Ancak 'Çingene' adlandırmasının yerini Roman adlandırmasının alması konusunda bir uzlaşı yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Katarina Taikon</span>

Katarina Taikon-Langhammer, İsveçli bir Roman aktivist, sivil haklar hareketi lideri, yazar ve aktör. Kalderash kökenlidir. Rosa Taikon'un kız kardeşiydi. Kendisine İsveç'in Martin Luther Kralı denildi.