İçeriğe atla

Romanya'daki Çerkesler

Romanya Çerkesleri
Къыбрысым ис Адыгэхэр
Cerchezi în România

Toplam nüfus
10.000 (19. yüzyıl)
877 (günümüz)
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Kuzey Dobruca (Eskiden)
Din
İslam (Sünni)

Romanya'daki Çerkesler ( AdigeceРумыниэм ис Адыгэхэр; RumenceCerchezi în România) modern Romanya ve Moldova'yı oluşturan bölgede yaşayan Çerkeslerdir. Şu anda Romanya'ya ait olan topraklarda isimleri Çerkeslerden türeyen kişilerin varlığı en azından 15. yüzyıldan beri kanıtlanmıştır. Sonraki birkaç yüzyıl boyunca, Romanya'nın Moldavya ve Eflak beyliklerindeki bu tür insanlara ilişkin kayıtlar vardır.

1864 yılında Çerkes soykırımı sonucunda toplam 10.000 Çerkes Kuzey Dobruca'ya yerleşti ve bu bölgeyi Romanya'ya veren Ayastefanos Antlaşması'nda kararlaştırıldığı gibi sınır dışı edilmelerine kadar yaklaşık 14 yıl burada kaldılar. Bu Dobruca Çerkes topluluğu, bugün Tulcea'da hala ayakta olan binaların inşaatını dolaylı olarak finanse ederek ve Kuzey Dobruca'da Cerchezu ve Slava Cercheză adlı iki Rumen köyüne kendi adlarını vererek bölgeyi etkiledi.

Bugün hem Romanya'da, hem de yakından ilişkili olduğu Moldova'da, Çerkeslerden türediği açıkça belli olan, Cerchez veya benzeri soyadını taşıyan kişiler bulunmaktadır. 1989'da Moldova'da yaklaşık 99 Çerkes vardı, ancak Romanya'daki Çerkes azınlığın varlığı büyük olasılıkla asimilasyon nedeniyle bilinmemektedir.

Tarih

Moldavya ve Eflak'ta

Moldavya Prensliği dönemine ait belgeler, Çerkeslerden türeyen isimlerin 15. yüzyıldan itibaren doğrulandığını göstermektedir. 1435 yılında, Moldavya kraliyet konseyinin kantoru Cerchiaz ("Çerkes") kayıtlara geçmiştir. 1661'de Cherchiaz Gheorghe adında bir boyarın (soylu) varlığı da kaydedildi. Bunun gibi insanlara Eflak Prensliği'nde de raslanıyordu; 17. yüzyıl'da Cercheza Maria adlı birisi kaydedilmiştir. Cercheza'nın başlı başına Çerkes kökenli bir aile mi olduğu yoksa yalnızca kişinin etnik kökenine mi gönderme yaptığı belirsizdir.[1]

Geçmişte Batı Avrupa'da yaygın olarak bilinen ve Çerkes kadınlarının çok güzel olduğu inancı ("Çerkes güzeli"), Romanya'ya da ulaştı ve Rumen şair Dimitrie Bolintineanu bunu Esmé adlı şiirinde ele aldı.[2]

20. yüzyılın başlarında Romanya'daki Çerkes azınlığın asimilasyon sonucunda ortadan kaybolduğuna inanılıyor.[2]

Dobruca'da

Dobruca'nın kuzeyindeki Çerkesleri gösteren 1877 Balkanlar etnik haritası

1864 yılında Rusya İmparatorluğu tarafından gerçekleştirilen Çerkes soykırımının ardından birçok Çerkes anayurtlarını terk etmek zorunda kaldı. Yaklaşık 200.000 Çerkes Balkanlar'a yerleşti; bunların 10.000'i o zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun bir parçası olan Kuzey Dobruca'ya (özellikle Babadağ bölgesine ) yerleşti. Orada yerli Tatarlar ve Türklerle birlikte bölgenin Müslüman halklarından biri olacaklardı. Dobruca'da Çerkeslere Osmanlı yetkilileri tarafından ayrıcalıklar tanındı ve bölgedeki Hıristiyan nüfusla, özellikle daha zengin Alman yerleşimcilerle sık sık çatışmaya giriyorlardı. Osmanlı'ya karşı isyan eden gruplara karşı bir güç oluşturdular ve bölgedeki baskınlarından kazandıklarının bir kısmını Osmanlı yetkililerine veriyorlardı. Paşa Sarayı'nın (şu anda Tulça Sanat Müzesi) ve Tulça Aziziye Camii'nin Çerkes akıncılarından gelen fonlarla inşa edildiğine inanılıyor.[3][4]

1877-1878 Rus-Türk Savaşı Dobruca Çerkeslerinin tarihinde önemli bir an olacaktı. Savaşa son veren Ayastefanos Antlaşması'na, son derece sorunlu görüldükleri için, Dobruca dahil, Balkan topraklarındaki Çerkeslerin sınır dışı edileceğine dair bir madde eklendi.[3][4] Geriye kalan az sayıda kişinin yerel nüfusa, özellikle de Tatar halkına asimile olduğuna inanılıyor.[2] Bugün Romanya'nın Dobruca'daki iki köyüne, Cerchezu ve Slava Cercheză'ye Çerkeslerin adı verilmiştir.[3][4]

Miras

Günümüzde hem Romanya'da hem de Moldova'da Cerchez soyadı veya onun varyasyonları bulunmaktadır. Moldova'da 2013 yılı itibarıyla 877 kişi Cerchez soyadını taşıyordu.[1] 1989 Sovyet nüfus sayımında Moldavya'da 99 kişi Çerkes etnik kökenini beyan etmişti.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Cosniceanu, Maria (2013). "Nume de familie provenite de la etnonime (I)". Philologia (Rumence). 266 (1–2): 75-81. 7 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  2. ^ a b c Istrate, Ana Mihaela. "Femeia de origine cercheză în literatura și pictura romantică din spațiul Principatelor Române" (PDF). Romanian Economic and Business Review. Romanian-American University: 201-206. 16 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  3. ^ a b c Tița, Diana (16 Eylül 2018). "Povestea dramatică a cerchezilor din Dobrogea". Historia (Rumence). 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  4. ^ a b c Parlog, Nicu (2 Aralık 2012). "Cerchezii: misterioasa națiune pe ale cărei pământuri se desfășoară Olimpiada de la Soci". Descoperă.ro (Rumence). 6 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2023. 
  5. ^ "Всесоюзная перепись населения 1989 года. Национальный состав населения по республикам СССР – Молдавская ССР". Demoscope Weekly (Rusça). 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Şablon:Ethnic groups in Romania

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Romanya</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Romanya (Rumence: România

<span class="mw-page-title-main">Dobruca</span>

Dobruca, Karadeniz ile Tuna Nehri arasında kalan, Romanya'nın Köstence ve Tulça illeri ile Bulgaristan'ın Dobriç ve Silistre illerini kapsayan yoğun Türkmen nüfusun yaşadığı tarihî bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Köstence</span> Romanyada belediye ve şehir

Köstence, Romanya'nın Dobruca bölgesinde, Karadeniz kıyısındaki en büyük liman şehri.

<span class="mw-page-title-main">Bükreş</span> Romanyanın başkenti ve en büyük şehri

Bükreş, Romanya'nın başkentidir. Romanya Ovasının ortasında, Tuna Nehri'nin bir kolu olan Dâmbovița'nın kıyısında kurulmuştur. Nüfusu 2,1 milyon civarındadır (2016).

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Besarabya</span> Güneydoğu Avrupada tarihî bölge

Besarabya, Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında yer alan ve günümüzde Moldova'nın yer aldığı tarihî bölgedir. Terim aynı zamanda Ukrayna'nın Bucak bölgesini de kapsayabilir.

<span class="mw-page-title-main">Eflak</span> Romanyada bir bölge

Eflak veya Ulahya Romanya'nın tarihî ve coğrafî bölgelerinden biridir. Tuna Nehri'nin kuzeyi ile Güney Karpatlar'ın güneyinin arasında bulunmaktadır. Eflak bazen Munteniya olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Boğdan</span>

Boğdan bugünkü Moldova'ya ve Romanya'nın Moldova'ya komşu olan bazı bölümlerine Osmanlılar tarafından verilen isimdi. Bu bölgenin halkı öteden beri Moldova ismini kullandıkları halde Osmanlılar Boğdan Prensliği 1359-1365 yılları arasında yöneten Voyvoda I. Bogdan'dan dolayı Boğdan ismini kullanmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Basarab Hanedanı</span> Kıpçak kökenli bir Eflak hanedanı.

Basarab Hanedanı. Eflak Prensliği'nin Peçenek ya da Kıpçak kökenli ilk hanedanlığı. 1330'lu yıllarda ortaya çıkan ilk Romen devleti olan Eflak'ın kurulmasında ve yönetiminde etkili rol oynamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Eflak Voyvodalığı</span> Tuna nehri merkezli bir orta, yeni çağ krallığı

Eflak Beyliği veya Eflak Voyvodalığı, 14. yüzyılın başında Karpatlar ile Tuna, Siret ve Milcov nehirleri arasındaki devletçiklerin birleşmesi sonucu Câmpulung merkezli olarak kurulan ilk bağımsız Rumen prensliğidir.

Romanya tarihi bugünkü Romanya Devleti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Prensliği</span>

Eflak ve Boğdan Birleşik Prensliği veya Romanya Prensliği, 1859'da Alexander John Cuza'nın Eflak ve Boğdan prensi olup bu iki prensliği birleştirmesi ile kurulmuş devlettir. 22 Ocak 1862'de Romanya parlomentosu kurulmuştur. Romanya'da 14 Mart 1881'de krallığın kurulmasıyla sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Krallığı</span>

Romanya Krallığı, 1881 ile 1947 yılları arası varlığını sürdürmüş eski bir parlamenter monarşik Rumen devletidir. Devlet 26 Mart 1881 tarihinde ilan edilmiştir. I. Carol da Romanya'nın ilk kralı olarak Sinaia Peleş Sarayında taç giymiştir. I. Carol ise Alman Hohenzollern Hanedanı'ndan gelmektedir ve önceki adı Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig 'dir. Romanya Krallığı, 1913 yılında Bulgaristan'a karşı diğer Balkan ülkeleriyle birleşerek II. Balkan Savaşı'na katılmıştır. Sonuç olarak Güney Dobruca'yı Bulgaristan'dan almıştır. Ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya yenilmiş, Romanya toprakları işgal edilmiş ve Almanya ile barış imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak savaşın sonunda Almanya, İtilaf Devletleri'ne yenilince Romanya'nın şansı tekrar değişmiş, Versailles Barış Antlaşması'nda Bukovina ve Transilvanya'yı elde etmiştir. II. Dünya Savaşı'nda Romanya, Ion Antonescu önderliğinde Mihverler'in yanında savaşa girdi. Bu seferki sonuç çok farklı oldu, Romanya savaşı kaybetti. Ion Antonescu'nun diktatörlüğü yıkıldı. 1947 yılında Sovyet güçlerinin de etkisiyle ve desteğiyle komünist yönetim başa geçti ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Tulça (il)</span>

Tulça, Romanya'nın güneydoğusunda bir ildir.

<span class="mw-page-title-main">Dobruca Tatarcası</span> Kırım Tatarcasının bir lehçesi

Dobruca Tatarcası veya Romanya Tatarcası, Romanya'da Dobruca bölgesinde yaşayan Romanya Tatarları tarafından konuşulan Kıpçak ve Oğuz grubundan Kırım Tatarcasının bir lehçesidir. Bulgaristan ve Türkiye'de bulunan Tatarlar da bu lehçe ile konuşmaktadır.

Romanya toplamda 41 ile ayrılmaktadır ve bu iller Bükreş belediyesiyle birlikte Romanya'nın birinci düzey idari bölümlerini oluşturmaktadır. 41 il ve Bükreş ülkenin üçüncü derece İBBS'sini temsil eder ve her biri sınırları içinde yerel yönetimleri temsil eder. Çoğu il adını başlıca nehirlerden alırken bazı iller adını il sınırları içindeki önemli şehirlerden alır.

<span class="mw-page-title-main">Yuan Gika</span> Romen siyasetçi (1816-1897)

Mösyö Yuan Gika, beş kez Romanya Başbakanı olan Rumen devlet adamı, matematikçi, diplomat ve politikacıdır. Romanya Akademisi'nin üyesi ve birçok kez de başkanlığını yapmıştır. Üretken bir yazar ve politikacı olan Pantazi Ghica'nın ağabeyi ve aynı zamandı iş ortağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Moldova-Rusya ilişkileri</span>

Moldova-Rusya ilişkileri, Moldova Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasındaki ikili ilişkilerdir. Kendi kendine özerklik ilan eden Dinyester Moldova Cumhuriyeti'ne Rusya'nın desteği ve bölgede önemli miktarda Rus askeri varlığı, Moldova'nın Rusya ile ilişkilerini gerdi.

<span class="mw-page-title-main">Hotin Kalesi</span>

Hotin Kalesi Ukrayna'nın güneybatısındaki Çernivtsi Oblastı'nda (eyalet) yer alan Hotin'de bulunan ve Dinyester Nehri'nin sağ kıyısında yer alan bir sur kompleksidir. 1940 yılında Ukrayna ve Moldova arasında bölünmüş olan tarihi kuzey Besarabya bölgesinin topraklarında yer almaktadır. Kale aynı zamanda bir başka ünlü savunma yapısı olan Kamyanets-Podilski'deki Eski Kamaniçe Kalesi'nin de yakınında yer almaktadır. Hotin kalesinin inşaatına 1375 yılında başlandı ve 1380'lerde ve 1460'larda Moldavyalı prensler, İyi İskender ve III. Ştefan'ın yönetimi altında büyük iyileştirmeler yapıldı.