İçeriğe atla

Roma Yunanistanı

Roma Yunanistanı, Yunan Tarihi'nin, Roma Cumhuriyeti'ne ait orduların MÖ 146 yılında Korint Muharebesi'nde Yunanlarla çarpışmasının sonrasında Yunan topraklarının Roma hâkimiyetine girmesi ve MS 330 yılında bugünkü İstanbul kentinin I. Konstantin tarafından (önce Nova Roma, Türkçe: Yeni Roma olarak) Konstantinopolis adı ile yeniden kurulmasına kadar geçen dönemine verilen addır.

Roma egemenliğine giriş

Bugünkü Yunanistan'ın, üzerinde bulunduğu yarımada MÖ 146 yılında bütünüyle Roma İmparatorluğu'nun topraklarına katıldı ve bunu MÖ 133 yılında Ege Adaları'nın alınması izledi. Atina'da ve diğer büyük Yunan şehir-devletleri pek çok kez bu boyunduruğa karşı ayaklandıysa da MÖ 86 yılında gerçekleşen en büyük baş kaldırıda Roma Generali Lucius Cornelius Sulla yarımadaya girdi ve isyanları oldukça sert bir biçimde bastırdı. Pek çok şehrin harap olduğu bu askerî sefer sonrasında bölge, Caesar Divi Filius Augustus tarafından Achaea Eyaleti adıyla yeniden düzenlendi ve yapılandırıldı.

Yunanistan, Roma İmparatorluğu'nun doğudaki en önemli eyaletiydi. Bunun temelinde iki taraf arasındaki yoğun kültürel etkileşim ve benzerlik yatıyordu. İtalya ve Yunan dünyası arasındaki iletişim ortak bir anlaşma dili olan, Yunancanın Koini lehçesi ile sağlanıyordu. Galen gibi birçok Yunan filozof ve bilim insanı çalışmalarının büyük bir kısmını Roma'da gerçekleştiriyordu.

Roma ile ilişkiler

Hadrianus'ın kendi adına yaptırdığı kemer

Roma İmparatorluğu tahtına geçen imparatorlar, Yunan kentlerine birçok yeni yapılar inşa ettirdiler. Özellikle Atina agorasındaki eserler ve Rüzgârlar Şehri bu dönemden kalma en önemli yapılardır. Roma egemenliği altında günlük yaşam öncesinde olduğu gibi sürmekteydi. Ancak Roma kültürü, Yunanlar tarafından tıp, mutfak ve tarım gibi konular başta olmak üzere önemli ölçüde etkilenmişti. Horatius'un bir eserinde bu konuyla ilgili olarak şunları yazmıştır: Graecia capta ferum victorem cepit (Türkçe: Tutsak Yunan, zalim fatihini tutsak etti).

Büyük Yunan ozan ve yazarlarından biri olan Homeros'un epikleri Publius Vergilius Maro'ya, Aineias adlı eserini yazmasında esin kaynağı olmuş, bunun yanı sıra Sénèque le Jeune de eserlerini yazarken büyük ölçüde Yunan edebiyatının ögelerini kullanmıştır. Roma soyluları Yunanları geri kalmış ve önemsiz bir ulus olarak kabul ederlerdi ve Afrikalı Scipio gibi Yunan kültürü ile ilgilenen, Yunan felsefesini öğrenen komutan ve generallere büyük bir karşıtlık gösterirlerdi. Ancak buna rağmen Roma imparatorları bile Yunanlara karşı duydukları yakınlığı gizlemezlerdi. Bunların içinden İmparator Neron, 66 yılında Yunanistan'a bir ziyaret gerçekleştirmiş, aynı yıl düzenlenen, Yunan olmayanlar dışındaki kişilerin katılmasının normalde yasak olduğu Olimpiyat Oyunları'na da katılarak yarışmıştır. Katıldığı her yarışta onursal olarak zafer kazandırılsa da 67 yılında, Yunanları Korint'te düzenlenen İstmiya Oyunları'nı gerçekleştirme konusunda özgür bırakmıştır. İmparator Hadrianus da Yunanlara karşı hoşgörülü bir yönetici olmuş, İmparator olmadan önce bir dönem Atina'nın başkanlığını yapmıştır. Burada kendi adını taşıyan Hadrian Kapısı'nı inşa ettirmiş, Antinous adında, Bitinyalı (Bolulu) sevgilisi olmuştur.

Aynı dönemde Yunanistan da dâhil olmak üzere Roma İmparatorluğu'nun doğu eyaletlerinin hemen hemen hepsi Hristiyanlığın etkisi altına girdi. Pavlus'un emrindeki havariler Yunanistan toprakları içinde özellikle de Korint ve Atina'da dinsel konularda pek çok öğüt verdi ve bu din adamları sayesinde Yunanistan, Roma sınırları içinde Hristiyanlığın en çok yayıldığı alanlardan biri oldu.

Roma dönemi sonrası

Vandalların Roma'yı yağmalamasını betimleyen bir resim

2. ve 3. yüzyıllara gelindiğinde, Yunanistan toprakları daha fazla eyalete bölündü. Bu eyaletler Achaea, Makedonya, Epirus, Trakya ve Misya'ydı. Diocletianus'un hükümdarlığı süresünce Misya piskoposluk bölgesi ilan edilmişti ve burası Galerius tarafından yönetilirdi.

Theodosius'un hükümdar olduğu dönem içinde Yunanistan topakları Gotlar, Vandallar ve Heruliler kavimlerince pek çok kez istilaya maruz kaldı. 4. yüzyılda Vandallar Tesalya'yı istila edince, Arcadius şehri tahliye etti. Bunun üzerine boş şehre giren Vandallar Atina, Korint ve Mora'yı da yağmaladı. Stilicho, yağmacı güçleri 397 yılında topraklarından çıkardı ve Gotlar ile birlikte Vandallar da İtalya'ya yöneldiler. 410 yılında Roma'da ağır yağmalamalar yaptılar ve ömrü kısa da olsa İber Yarımadası üzerinde bir devlet kurdular.

Yunanların yaşadıkları topraklar Roma İmparatorluğu'nun neredeyse doğu yarısının bütününü oluşturmuş olsa da bu yörelerde nüfus çok seyrek ve toplum çok yoksuldu. Roma hâkimiyetine girilmesi ile Anadolu kentlerine ve özellikle de Konstantinopolis'e başlayan göçler, dış kavimlerin saldırılarıyla birlikte daha büyük hız kazandı. Bu, I. Konstantin'in yönetiminde tavan yaptı. Atina ve Sparta gibi geçmiş dönemlerde Yunan dünyasında en önemli kentler olmuş yerler, önemlerini büyük ölçüde yitirmiş, tüm bunlar yavaş yavaş gelişmekte olan Konstantinopolis'te toplanmaya başladı. Halkın yoksulluğuna ve nüfusun azlığına rağmen gerek Roma egemenliği boyunca, gerekse Bizans İmparatorluğu kurulduktan sonra Yunanların yaşadığı yerler Hristiyanlığın doğudaki en güçlü kaleleri olarak kaldı.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Konstantinopolis</span> İstanbulda Sarayburnu ve çevresine (Fatih) tekabül eden tarihî şehir, Doğu Roma ve daha sonra Osmanlı İmparatorluğunun başkenti

Konstantinopolis veya Kostantiniyye, Roma İmparatorluğu (330–395), Bizans İmparatorluğu, Latin İmparatorluğu (1204–1261) ve Osmanlı İmparatorluğu'na (1453–1922) başkentlik yapmış tarihî bir şehir. Günümüzde şehir, Atatürk'ün inkılaplarından biri olarak 1928'de Latin harflerine geçilmesi sonrası, kentin Türkçe adının Latin harfleriyle yazılmış hali olan İstanbul olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Roma İmparatorluğu</span> Roma İmparatorluğunun bağımsız yönetilmiş batı yarısı

Batı Roma İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu'nun 395 yılında İmparator I. Theodosius tarafından ikiye bölünmesiyle ortaya çıkan bir devlettir. Diğer yarısı ise Doğu Roma İmparatorluğu olan devlet, MS 3. ile 5. yüzyıllar arasında var olmuştur. Batı Roma İmparatorluğu, ayrı bir bağımsız İmparatorluk mahkemesi tarafından yönetildikleri herhangi bir zamanda Roma İmparatorluğu'nun batı eyaletlerinden oluşuyordu. Batı Roma İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu terimleri modern zamanlarda fiilen bağımsız olan siyasi varlıkları tanımlamak için icat edildi; Çağdaş Romalılar İmparatorluğun iki ayrı imparatorluğa bölündüğünü düşünmediler, ancak onu iki ayrı imparatorluk mahkemesi tarafından yönetilen tek bir yönetim olarak idari bir çare olarak gördüler.

<span class="mw-page-title-main">On İki Ada</span> Ege Denizinde bir grup adaya verilen isim

On İki Ada, Menteşe Adaları veya Dodekanez, Adalar Denizi'nde bulunan bir grup adaya verilen isimdir.

Barbar akınları, "Barbarlar" toplulukların, devletlere ya da şehir devletlerine düzenledikleri saldırılara verilen addır. Burada barbar kavramı, günlük kullanımdaki anlamından farklı bir bağlamda kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul tarihi</span> İstanbul şehrinin tarihî geçmişi

İstanbul tarihi, günümüzde Türkiye toprakları üzerinde bulunan İstanbul şehrinin tarihini anlatır. İstanbul'un tarihi, ana hatlarıyla beş büyük döneme ayrılabilir: Tarih öncesi dönem, Roma İmparatorluğu dönemi, Bizans İmparatorluğu dönemi, Osmanlı İmparatorluğu dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti dönemi.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunanistan</span> İlk Çağdaki Yunan medeniyeti

Antik Yunanistan, bugünkü Yunanistan toprakları ile Küçük Asya'da (Anadolu) yaşayan toplumların kurduğu devlet ve uygarlıkların, MÖ 756 ile MÖ 146 tarihleri arasında hüküm sürdükleri bölgenin adı.

<span class="mw-page-title-main">XI. Konstantinos</span> Son Bizans imparatoru

XI. Konstantinos Paleologos veya Dragaš Paleologos, 1449'dan 1453'te Konstantinopolis'in Düşüşü sırasında savaşta ölümüne kadar hüküm süren son Bizans imparatorudur. Konstantin'in ölümü, kökeni Büyük Konstantin'in 330 yılında Roma İmparatorluğu'nun yeni başkenti olarak Konstantinopolis'i kurmasına dayanan Doğu Roma İmparatorluğu'nun kesin sonu oldu.

<span class="mw-page-title-main">Bizantion</span> Eski İstanbulun bulunduğu topraklarda kurulmuş olan antik Yunan kolonisi

Bizantion ya da Byzantium, İstanbul şehrinin kent olarak ilk atası ve Konstantinopolis'ten önceki adıdır. Antik Yunanistan'da bugünkü Topkapı Sarayı'nın bulunduğu bölgede, Boğaz'ın güneybatı girişinde, Haliç ve Marmara Denizi'nin arasında tarihi yarımadanın doğu ucunda kurulmuş bir şehirdir. Efsaneye göre Megara, Argos, Korint'ten gelen Helen kolonici Dorlar tarafından MÖ 667'de kurulmuş ve adını Kral Bizas veya Bizantas'tan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan tarihi</span>

Yunanistan'ın ilk sakinlerine sıklıkla Pelasgi, yani "deniz halkı" denirdi. Yarımadanın bu sakinleri kuzeyden göçen işgalcilerin etkisi ile güneye kaçtılar. Birbiri ardı sıra gelen işgallerle güney kıyılarına ve Ege Adaları'na yayıldılar. MÖ 3200 civarında bölgeye yeni gelenler birlikte zamanla Yunancaya dönüşen bir Hint-Avrupa dili getirdiler.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Yunanistanı</span>

1828 yılında yapılan Edirne Antlaşması ile bağımsızlığını kazanana kadar Yunanistan'ın büyük bir kısmı Osmanlı Devleti sınırları içindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Afrika (eyalet)</span>

Afrika (Africa), Roma İmparatorluğuna bağlı bir eyalet. Kabaca günümüz Tunus topraklarının kuzeyini ve batı Libya'nın Gabes Körfezi boyunca uzanan Akdeniz kıyılarını içerirdi. Kıta Afrika adını bu Roma eyaletinden sonra almıştır. Aynı bölge, daha sonra Araplar tarafından da orijinal lisanına sadık kalınarak İfrikiya olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Theodosius</span>

II. Theodosius veya Teodosyüs 408 – 450 yılları arasında Doğu Roma'nın imparatoruydu. Daha ziyade hükümdarlığı sırasında Konstantinopolis'te yaptırdığı 6 kilometre uzunluğundaki Theodosius surları ile yine kendi adını taşıyan Theodosius kanunları ile tanınır. Döneminin bir diğer önemli olayı da 431 yılında topladığı İkinci Efes Konsili idi. Ayrıca Konstantinopolis'te bir üniversite kurmuştur. İmparatorluğu döneminde en önemli eserlerden biri de 2. Ayasofya yapımı sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Marcianus</span>

Marcianus veya Markiyan, 450-457 arasında Doğu Roma İmparatoru (Bizans). İmparator I. Theodosius'la başlayan hanedanın son hükümdarıdır. Marcianus'un imparatorluk döneminde Doğu Roma İmparatorluğu Marcianus'un ülkesini dış tehditlerden koruması ve malî ve ekonomik reformlar uygulaması nedeniyle bir altın çağı olarak değerlendirmektedir. Buna karşılık Marcianus'un Doğu'yu yalıtma politikası ile, Batı Roma İmparatorluğu'nu barbar hücumlarına karşı desteksiz bırakmıştır. Attila'nin Galya ve İtalya seferi ve Vandallar tarafından 455 yılında Roma'nın talan edilmesi Marcianus saltanat döneminde gerçekleşmiştir ve onun döneminde Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasına yol açan kargaşayla çarpıcı bir karşıtlık oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zeno (imparator)</span> Doğu Roma İmparatorluğu İmparatoru

Flavius Zeno (y. 425- 9 Nisan 491) iki defa tahta geçmiş Doğu Roma İmparatorluğu İmparatorudur. İlk imparatorluk dönemi 9 Şubat 474-9 Ocak 475'te; sonraki ise Ağustos 476 - 9 Nisan 491 arasında olmuştur. Kendisi İsaurialı asıllı olup orijinal ismi Tarasicodissa veya Trascalissaeus idi. İlk Bizans imparatorları arasında ismi iyi bilinen imparatorlardan biridir. Hükümdarlığı sırasında içişleri alanında yurt içi isyanları ve dinsel uyuşmazlıklar çok önemli olmuştur; fakat bunlara rağmen dışişleri alanında büyük başarılar kazanmıştır. Doğu İmparatorluğunu dengeli tutmayı başarmakla beraber, İmparatorluk döneminde Julius Nepos ve Romulus Augustus imparatorluklarından sonra Batı Roma İmparatorluğu ortadan kalkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sicilya (eyalet)</span> Roma Cumhuriyetinin prokonsüler bir vali tarafından yönetilen eyaleti

Sicilya, Roma Cumhuriyeti tarafından, Kartaca ile yapılan Birinci Pön Savaşlarında ele geçirilen topraklarda prokonsüler bir vali tarafından yönetilecek şekilde MÖ 241 yılında organize edilen Romanın ilk eyaletidir. Sicilya ve Malta adalarından oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Epir (eyalet)</span>

Epir, Roma İmparatoru Vespasian tarafından Achaea eyaletinden ayrılarak oluşturulan antik Roma eyaleti.

<span class="mw-page-title-main">Makedon Savaşları</span>

Makedon Savaşları - Roma ile Makedonya arasında Yunanistan üzerinde Hegemonya uğruna ortaya çıkan ve Makedonya Krallığı'nın arka arkaya yenilip ortadan kaldırılması ile biten üç savaşa verilen isimdir. Cannae Muharebesinden sonra Makedonya kralı V. Filip (Makedonya) Roma'ya karşı Hannibal'la ittifak yaptı. Makedonya İlirya üzerinde hegemonluğunu kurmak, Adriyatik kıyılarına çıkmak ve Küçük Asya'da kendi arazilerini genişletmek istiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Bizans Yunanistanı</span>

Bizans Yunanistanı tarihi başlıca Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu ile örtüşür.

<span class="mw-page-title-main">Nikopolis Antik Kenti</span> Yunan anakarasında yer alan antik kent

Nikopolis (Niğbolu) Antik şehri veya Latince: Actia Nikopolis, Roma eyaleti olan Epir 'in başkentiydi. Modern Yunanistan devletinin batı kesiminde bulunuyordu. Şehir MÖ.29 yılında kuruldu. MÖ 31'de Caesar Augustus tarafından şehir yakınındaki Actium Savaşı'nda Antonius ve Kleopatra üzerindeki zaferinin anısına bu şehir kurulmuştur. Kısa süre sonra burası daha genişletilip Epirus bölgesinin en büyük şehri yapıldı. Antik kentin birçok etkileyici kalıntısı bugün ziyaret edilebilir.