İçeriğe atla

Rolls-Royce Avon

Rolls-Royce Avon

Rolls-Royce Avon, Rolls-Royce tarafından tasarlanan ve üretilen ilk eksenel akışlı jet motoruydu. 1950'de tanıtılan motor, İkinci Dünya Savaşı sonrası en başarılı motor tasarımlarından biri haline geldi. Hem askeri hem de sivil olmak üzere çok çeşitli uçaklarda ve ayrıca sabit ve deniz gücü versiyonlarında kullanıldı

İki Avon tarafından desteklenen bir English Electric Canberra, bir jetle ilk yakıt ikmali yapılmadan kesintisiz transatlantik uçuşunu yaptı ve dört Avon tarafından desteklenen bir BOAC de Havilland Comet 4, bir jet uçağıyla ilk tarifeli transatlantik geçişini yaptı.

Avon'un uçak motoru versiyonunun üretimi 24 yıl sonra 1974'te sona erdi. Halen Siemens tarafından üretilen Avon türevi endüstriyel versiyonunun üretimi bu güne kadar devam ediyor.

Avon'un güncel versiyonu olan Avon 200, 21.000–22.000 shp (15,7–16,4 MW) değerinde bir endüstriyel gaz jeneratörüdür. 2011 yılı itibari ile 1.200 adet Endüstriyel Avon satılmış ve türü kendi sınıfında 60.000.000 saat çalışarak rekor kırmıştır.[1]

Tasarım ve geliştirme

Motor başlangıçta English Electric Canberra için öne sürülen özel bir girişimdi.[2] Başlangıçta AJ.65 Axial Jet, 6,500 lbf, olarak bilinen motor, Alan Arnold Griffith'in ilk proje konseptine dayanıyordu. Rolls-Royce Nene motorunda kanıtlanmış ilkeleri kullanarak bir eksenel kompresörü bir yanma sistemi ve tek kademeli türbin ile birleştirdi.

Tasarım çalışmaları 1945'te başladı. Avon tasarım ekibine başlangıçta Geoff Wilde'ın yardım ettiği Stanley Hooker başkanlık etti . Motorun geliştirilmesi 1948'de Barnoldswick'ten Derby'ye taşındı ve daha sonra Hooker şirketten ayrılarak Bristol Engines'e geçti.

İlk motor 25 Mart 1947'de 12 kademeli bir kompresörle çalıştı. Motoru çalıştırmak zordu, hızlanmıyordu ve ilk kademe kanatlarını kırmıştı. İki konumlu giriş kılavuz kanatları ve kompresör hava tahliyesi, motorun RA.2 olarak 25 saatlik bir test yapmasına[1] ve dönüştürülmüş Avro Lancastrian'da iki dıştan takmalı konumda, 15 Ağustos 1948'de Hucknall'dan uçmasına izin veren tasarım değişiklikleri arasındaydı.

İki aşamalı bir türbine ihtiyaç duyan ilk üretim motoru, RA.3 veya Avon Mk 101 idi. Bu tasarımın çeşitli modifiye versiyonları Mk. 100 serisi.

Avon 200 serisi, önceki Mk serileri ile çok az ortak noktası olan eksiksiz bir yeniden tasarımdı. Farklılıklar arasında tamamen yeni bir yanma bölümü ve Armstrong-Siddeley Sapphire'ınkine dayalı 15 aşamalı bir kompresör vardı. İlk uygulama Vickers Valiant idi.

Operasyonel geçmiş

Avonayunter

Motor, 1950'de English Electric Canberra B.2'de 6.500 lbf (29 kN) itme gücüne sahip RA.3/Mk.101 olarak üretime girdi. Canberra B.6, Hawker Hunter ve Supermarine Swift'de benzer versiyonlar kullanıldı. Bunu, de Havilland Comet C.2'de 7.350 lbf (32.700 N) itiş gücüne sahip RA.7/Mk.114, Vickers Valiant'ta RA.14/Mk.201, 9.500 lbf (42 kN) ve Comet C.3 ve Hawker Hunter F.6'da kullanılan RA.26, 10.000 lbf (44 kN) yükseltilmiş versiyonlar izledi. Avon destekli bir de Havilland Comet 4, 1958'de ilk tarifeli transatlantik jet servisini hayata geçirdi. En yüksek itme gücüne sahip versiyonu English Electric Lightning'in sonraki sürümlerinde kullanılan RA.29 Mk.301/2 (RB.146) idi. Art yakıcı ile 12.690 lbf (56.450 N) ve 17.110 lbf (72.770 N) itiş gücü üretti. Avon'u kullanacak diğer uçaklar arasında de Havilland Sea Vixen, Supermarine Scimitar ve Fairey Delta 2 vardı.

RA.3/Mk.109, Svenska Flygmotor tarafından RM5 olarak lisans altında ve yükseltilmiş RA.29, RM6 olarak 7.110 lbf (76.110 N) itme gücüne sahip olacak şekilde üretilmiştir. RM5, Saab 32 Lansen'e güç verdi. RM6 ise Saab 35 Draken'a ve ve Lansen'in (J 32B) tüm hava koşullarına uygun avcı versiyonuna güç verdi.

300 Avon 113 ve daha fazla sayıda Avon 203,[3] Belçika'da Fabrique Nationale tarafından lisans altında üretildi.

ABD'de RA.28-49, VTOL Ryan X-13 Vertijet uçağında kullanıldı.

Avustralya'da Avon, Commonwealth Aircraft Corporation tarafından CA-27 Avon-Sabre'da kullanıldı.

Avon, 1974 yılına kadar Sud Aviation Caravelle ve English Electric (BAC) Lightning için üretime devam etti ve o zamana kadar 11.000'den fazla üretildi. Motor, English Electric Canberra PR.9 23 Haziran 2006'da emekli edilinceye kadar Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde operasyonel hizmette kaldı.

Avon'un büyük süpersonik avcı uçakları için halefi olarak 2 makaralı RB.106/RB.128'de ilk tasarım çalışması yapıldı.

Özellikler (Avon 301R)

''Lightning F.6 Avon 301R Teknik Özellikleri''nden alınan veriler

Genel özellikleri

  • Tür: turbojet
  • Uzunluk: 126 inç (3.200 mm)
  • Çap: 35,7 inç (907 mm)
  • Kuru ağırlık: 2.890 lb (1.310 kg)

Bileşenler

  • Kompresör: 15 kademeli eksenel akış
  • Yakıcılar : kanül, 150 Ib / s (68 kg / s)
  • Türbin : iki aşamalı eksenel akış
  • Yakıt türü: gazyağı

Verim

  • Maksimum itme : 12.690 lbf (56.4 kN) kuru, 16.360 lbf (72,8 kN) yeniden ısıtma ile
  • Genel basınç oranı : 7,45:1
  • Özgül yakıt tüketimi : 0,932 lb/(lbf⋅h) veya 26,4 g/(kN⋅s) (kuru); 1.853 lb/(lbf⋅h) veya 52.5 g/(kN⋅s) (ıslak)
  • İtme-ağırlık oranı : 5,66

Kaynakça

  1. ^ a b "Avon 200 - Rolls-Royce". web.archive.org. 16 Mayıs 2013. 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021. 
  2. ^ "rolls-royce avon | english electric | nene | 1955 | 1777 | Flight Archive". web.archive.org. 29 Ocak 2016. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2021. 
  3. ^ "hispano suiza | canadian pratt | flight international | 1962 | 1011 | Flight Archive". web.archive.org. 4 Kasım 2012. 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Turbofan</span> jet motor türü

Turbofan, itişi egzoz gazıyla beraber, ön kısımdaki geniş fanla da sağlanan güvenilir ve bakımı kolay jet motoru tipidir. Ön kısmı büyük, arka kısmı koni şeklinde ve daha küçüktür. Genelde yolcu uçaklarında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Boeing 707</span>

Boeing 707 1950'li yıllarda üretime başlanan dört jet motorlu dar gövdeli sivil yolcu uçağı modelidir. Ünlü "Seven oh Seven" diye bahsedilen efsanevi yolcu uçağı olarak bilinir. Boeing tarafından 1010 adet üretildi, 1960 ve 1970 yılları arasında uluslararası uzun uçuşlarda yolcu taşımacılığında kullanıldı. İlk jet motorlu yolcu uçağı olan de Havilland Comet'ın başarısız ve sonu ölümle biten kazalarından sonra havacılık tarihinde başarılı olmuş ve yeni tasarımlara ilham vererek yolcu taşımacılığında jet uçağı çağını başlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Turbojet</span> jet motor türü

Turbojet, hava solumalı, havacılık sektöründe kullanımı olan bir jet motorudur. Motorun termodinamik çevrim patenti 19. yüzyılda Brayton tarafından alınmış olmasına rağmen, İngiltere'de Frank Whittle ve Almanya'da Hans von Ohain tarafından birbirinden bağımsız olarak 1930'lu yılların sonlarında çalışır prototipleri geliştirilmiştir. Günümüzde daha çok askerî uçaklarda ve süpersonik yani "ses üstü" hızlarda uçuş yapan hava taşıtlarında kullanılır. Geçmişte ise 70'li yıllardan 2003 yılına dek hizmet veren Concorde uçağı, turbojet kullanan ve seri üretimi yapılan yegane yolcu uçağı olmuştur. Turbojet motorlar, çok yüksek miktarda itiş gücü üretirler ve böylece çok kısa sürede ivmelenme sağlayarak monte edildiği uçağı ses üstü hızlara çıkartır. Ekstra hız ve ivme sağlamak için turbojet motorlara artyakıcılar eklenir.

<span class="mw-page-title-main">English Electric Canberra</span> English Electric tarafından üretilen bir jet bombardıman uçağı

English Electric Canberra, English Electric tarafından üretilen bir jet bombardıman uçağıdır. Uçak, 1940'larda Havacılık Bakanlığı'nın talebi üzerine de Havilland Mosquito'nun yerini alması amacıyla geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">English Electric Lightning</span>

English Electric Lightning, English Electric tarafından üretilen bir süpersonik avcı uçağıdır. Uçak 1950'li yıllarda tasarlanmış olup English Electric şirketinin British Aircraft Corporation adını almasıyla BAC Lightning olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney J57</span> 1950lerin başında Pratt & Whitney tarafından geliştirilen eksenel akışlı bir turbojet motoru

Pratt & Whitney J57, 1950'lerin başında Pratt & Whitney tarafından geliştirilen eksenel akışlı bir turbojet motorudur. J57, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk 10.000 lbf (45 kN) itme sınıfı motordu. J57 / JT3C, J75 / JT4A turbojet, JT3D / TF33 turbofan ve PT5 / T57 turboprop olarak geliştirildi. J57 ve JT3C, onlarca yıldır savaş uçakları, uçaklar ve bombardıman uçakları üzerinde yoğun bir şekilde kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney J48</span>

Pratt & Whitney J48, Rolls-Royce Tay'ın lisanslı bir versiyonu olarak Pratt & Whitney tarafından geliştirilen bir turbojet motorudur. Tay / J48, Rolls-Royce Nene'nin genişletilmiş bir geliştirmesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney J52</span> turbojet uçak motoru

Pratt & Whitney J52, başlangıçta Amerika Birleşik Devletleri Donanması için 40 kN (9,000 lbf) sınıfında tasarlanmış, eksenel akışlı çift makaralı bir turbojet motordur. A-6 Intruder ve AGM-28 Hound Dog seyir füzesine güç sağladı. 2017 itibarıyla motor hala A-4 Skyhawk ve EA-6B Prowler modellerinde kullanılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney JT3D</span>

Pratt & Whitney JT3D, Pratt & Whitney JT3C turbojetten türetilen erken dönem turbofan uçak motoru. İlk olarak 1958'de çalıştırıldı ve 1959'da bir B-45 Tornado test uçağında ilk deneme uçuşu gerçekleştirildi. 1959 ile 1985 yılları arasında 8.000'den fazla JT3D üretildi. Bugün hala hizmette olan JT3D motorlarının çoğu askeri uçaklarda kullanılmaktadır ve USAF tarafından belirlenmiş TF33 ile kodu tanımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney TF30</span>

Pratt & Whitney TF30, aslen Pratt & Whitney tarafından ses altı F6D Füze filosu savunma avcı uçağı için tasarlanmış askeri bir düşük baypaslı turbofan motorudur, ancak bu proje iptal edilmiştir. Daha sonra süpersonik tasarımlar için bir afterburner ile uyarlandı ve bu formda, F-111 ve F-14A Tomcat'i çalıştırmanın yanı sıra A'nın ilk versiyonlarında da kullanılmaya devam eden dünyanın ilk yanma sonrası turbofan üretimi oldu. -7 Art yakıcı olmadan Corsair II. TF30'un ilk uçuşu 1964'te yapıldı ve üretim 1986 yılına kadar devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney JT8D</span>

Pratt & Whitney JT8D, Pratt & Whitney tarafından Şubat 1963'te Boeing 727'nin ilk uçuşu ile tanıtılan düşük baypaslı bir turbofan motorudur. ABD Donanması A-6 Intruder saldırı uçağına güç veren Pratt & Whitney J52 turbojet motorunun bir modifikasyonuydu. Volvo RM8, Saab 37 Viggen avcı uçağı için İsveç'te lisanslı olarak üretilmiş bir son yakma sürümüdür. Pratt & Whitney ayrıca FT8 olarak elektrik santrali ve gemi tahrik sistemi için statik versiyonlar satıyor.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney JT12</span>

Pratt & Whitney JT12, küçük bir turbojet motorudur. Pratt & Whitney T73, ilgili bir turboşaft motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Rolls-Royce Nene</span> uçak motoru

Rolls-Royce RB.41 Nene, 1940'ların İngiliz santrifüj kompresörlü turbojet motorudur. Nene ölçeklendirilmiş bir Rolls-Royce Derwent yerine 5.000 lbf tasarım hedefi ile tamamıyla bir yeniden tasarımdı ve bu da onu çağının en güçlü motoru yapıyor. Rolls-Royce'un üretime giren üçüncü jet motoruydu ve ilk olarak tasarımın başlamasından itibaren 6 aydan daha kısa bir sürede çalıştı. Adını, şirketin jet motorlarına nehirlerden sonra isim verme geleneği doğrultusunda Nene Nehri'nden almıştır.

<span class="mw-page-title-main">IAE V2500</span>

IAE V2500, Airbus A320 ailesine, McDonnell Douglas MD-90'a ve Embraer KC-390'a güç veren iki şaftlı yüksek baypaslı bir turbofan jet motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Progress D-436</span>

Progress D-436, Ukraynalı Ivchenko-Progress şirketi tarafından geliştirilen üç şaftlı yüksek baypaslı turbofan motorudur. Başlangıçta, 1980'lerde Yakovlev Yak-42 ve Antonov An-72'nin gereksinimlerini karşılamak için geliştirildi. Motor ilk olarak 1985'te çalıştırıldı ve ardından 1987'de onaylandı. Birkaç varyant geliştirildi ve günümüzde çeşitli uçaklar modellerine hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">General Electric F110</span>

|} General Electric F110, GE Aviation tarafından üretilen sonradan yanmalı birturbofanjet motorudur. F110 motoru, General Electric F101 ile aynı motor çekirdeği tasarımını kullanır. F118, sonradan yanmalı olmayan bir çeşittir. Motor ayrıca, TUSAŞ Motor Sanayii (TEI) tarafından Eskişehir, Türkiye'de lisanslı olarak üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">General Electric J79</span>

General Electric J79, çeşitli savaş ve bombardıman uçaklarında ve süpersonik bir seyir füzesinde kullanılmak üzere inşa edilmiş eksenel akışlı bir turbojet motorudur. J79, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki General Electric Aircraft Engines tarafından ve dünya çapında birçok başka şirket tarafından lisans altında üretildi. Başlıca kullanımları arasında F-104 Starfighter, B-58 Hustler, F-4 Phantom II, A-5 Vigilante ve IAI Kfir vardı.

<span class="mw-page-title-main">General Electric F404</span>

General Electric F404 ve F412, 10,500-19,000 pound-kuvvet (47-85 kN) itki üretebilen artyakıcılı turbofan motor ailesidir. General Electric Havacılık tarafından üretilmektedir. Volvo Aero tarafından üretilen RM12 adlı bir varyantı da bulunmaktadır. F404, daha büyük versiyonu olan F414 turbofan motorunun yanı sıra deneysel olarak geliştirilen GE36 sivil propfan motoruna da öncü olmuştur.

Xian WS-15, Emei olarak da bilinen Xian WS-15, Shenyang Aeroengine Araştırma Enstitüsü tarafından tasarlanan ve Xi'an Aero-Engine Corporation tarafından üretilen bir Çin art yanmalı turbofan motorudur. J-20 savaş uçağında kullanılmaktadır ve Çin ordusundaki diğer gelişmiş uçaklara da güç vermesi beklenmektedir. Motor 1990'lardan beri geliştirilmekte olup ilk kez 2018 yılında test edilmiştir. Tek kristalli türbin kanatları ve seramik matrisli kompozitler gibi ileri teknolojilere sahiptir. WS-15, Çin'in yerli teknolojiyle modern bir hava kuvvetleri geliştirme çabalarının önemli bir bileşeni olarak kabul ediliyor.

<span class="mw-page-title-main">Aerfer Ariete</span>

Aerfer Ariete, 1958 yılında İtalya'da üretilmiş bir prototip savaş uçağıdır. Aerfer Sagittario 2'nin geliştirilmiş bir türevidir. Bu girişim aynı zamanda uygulanabilir bir savaş uçağı olarak seri üretilebileceği bir standarda getirme girişimidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.