İçeriğe atla

Rojava Anayasası

Rojava Anayasası veya Rojava Kantonları Anayasası, resmî adıyla Rojava Toplumsal Sözleşmesi,[1] Suriye'nin Rojava olarak bilinen ve özerkliğini ilan eden bölgesinin geçici anayasasıdır. Rojavalıları temsil eden Demokratik Birlik Partisi'nin 29 Ocak 2014 tarihinde kontrolü altındaki üç Rojava kantonunun Suriye devletinden özerk olduğunu ilan etmesiyle kabul edildi. Anayasanın 12. maddesinde, Rojava'nın "gelecek Suriyesi’nin bir parçası" olduğu ve Suriye'de kurulması beklenen, merkeziyetçi olmayan bir federal yönetim sistemine örnek olacağı belirtilmektedir.[2]

Kürtler, Araplar, Süryaniler (Keldani ve Arami), Türkmenler, Ermeniler ve Çeçenler'i demokratik özerk bölgelerin halkları olarak tanımlayan anayasanın çeşitli maddelerinde azınlık hakları, cinsiyet eşitliği ve demokratik konfederalizme değinilmektedir.

Ayrıca bakınız

  • Rojava bayrağı

Kaynakça

  1. ^ Demokratik Birlik Partisi (Haziran 2014). "Charter of the Social Contract" 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Under Kurdish Rule. Abuses in PYD-run Enclaves of Syria. İnsan Hakları İzleme Örgütü. En son 29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  2. ^ "The Revolution Behind the Headlines: Autonomy in Northern Syria". 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. teleSUR. 22 Şubat 2015. En son29 Ocak 2016 tarihinde erişildi. (İngilizce)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Suriye</span> Batı Asya ülkesi

Suriye, resmî adıyla Suriye Arap Cumhuriyeti, Doğu Akdeniz ve Levant'ta yer alan bir Batı Asya ülkesidir. Batıda Akdeniz, kuzeyde Türkiye, doğu ve güneydoğuda Irak, güneyde Ürdün ve güneybatıda İsrail ve Lübnan ile sınırlanan ve 14 vilayetten oluşan üniter bir cumhuriyettir. Verimli ovalar, yüksek dağlar ve çöllerden oluşan bir ülke olan Suriye, çoğunluğu Suriyeli Araplar, Kürtler, Türkmenler, Süryaniler, Ermeniler, Çerkesler, Arnavutlar ve Rumlar olmak üzere çeşitli etnik ve dinî gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Dinî gruplar arasında Sünniler, Hristiyanlar, Nusayriler, Dürziler ve Yezidiler bulunmaktadır. Suriye'nin başkenti ve en büyük şehri Şam'dır. Araplar en büyük etnik gruptur ve Sünniler en büyük dinî gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Kobani</span> Suriyede bir kent

Kobani veya Ayn el-Arab, Suriye'de bir kent. Türkiye'nin Şanlıurfa, Suruç ilçesinin güneyinde yer alır. 54.681 nüfusa sahiptir. Nüfusunun yaklaşık %90'lık kesimini Kürtler oluşturmaktadır. 2012'de Kürt askerî gücü YPG'nin kontrolüne geçinceye kadar Suriye'nin Halep İli'nin, Ayn el-Arab İlçesi'nin merkezi idi. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi tarafından Fırat Bölgesi'nin merkezi ilan edildi. Aynı zamanda kentte Türkmen, Arap ve Ermeniler de yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Haseke</span> Suriyenin bir şehri

Haseke, Suriye'nin, Hasiçi ili'nin ve Hasiçi ilçesi'nin merkezi ve 2010 verilerine göre 319,641 nüfusla en kalabalık şehridir. Suriye'nin uzak kuzeydoğu köşesinde bulunur. Şehirde nüfusun çoğunluğunu oluşturan Araplar'ın yaşamasının yanı sıra etnik gruplar arasında Kürtler, Mihellemiler Hristiyan olan Asuriler, Süryaniler, Keldaniler, Nesturiler ve farklı kökenlere sahip milletler de bulunmaktadır. Habur Çayı, kentin içinden de geçer ve tüm valilik sınırları boyuncada devam eder.

<span class="mw-page-title-main">PYD</span> Suriye Kürtleri tarafından kurulmuş  Siyasi parti

PYD tam adı ile Demokratik Birlik Partisi, 2003 yılında Kürtler tarafından Suriye'nin kuzeyinde kurulmuş bir siyasi partidir. Günümüzde hâlâ faaliyet göstermektedir. Partinin eş başkanlık görevini Haziran 2022'den beri Salih Müslim ve Asya Abdullah yürütmektedir. Askerî kolu yaklaşık 85 binden fazla militana sahip YPG'dir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürdistanı çatışmaları</span> Kuzey Suriyede askeri ve siyasi çatışma

Rojava Savaşı ya da Suriye Kürdistanı Çatışmaları, Suriye'nin kuzeyindeki taraflar arasındaki çatışmaları kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tel Abyad</span> Suriyede bir şehir

Tel Abyad, Balıh Nehri boyunca yer alan ve idari olarak Rakka Valiliği'ne ait Suriye şehridir. Kürt, Arap, Ermeni ve Türkmen'lerden oluşan 200.000 kişilik bir nüfusa sahiptir. Osmanlı döneminde Şanlıurfa ilinin Akçakale ilçesiyle aynı idi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürdistanı</span> Suriyenin kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge

Suriye Kürdistanı, Batı Kürdistan veya Rojava, Suriye'nin kuzeyinde ve doğu kesiminde çoğunlukla Kürtler olmak üzere Arap, Çerkes, Süryani ve Türkmenlerin yaşadığı bölge. Orta Doğu coğrafyasında Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Kürdistan'ın, Suriye sınırları içinde kalan kısmını tanımlar. PYD tarafından bölgede Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ilan edilmiş; fakat Suriye hükûmeti veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">YPJ</span> Suriyede çoğunluğu Kürt kadınların oluşturduğu silahlı örgüt

YPJ veya Kadın Koruma Birlikleri YPG 'nin kadın koludur. 2012 yılında YPG'nin kadın tugayı olarak kurulmuştur. 2014'te 18 ile 40 yaşları arasında 7000'den fazla gönüllü savaşçı kadroya ulaşmıştır. Jineoloji YPJ'nin fikir bütünlüğünü oluşturan düşüncelere temel olan doktrinlerden biridir. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İç Savaşı'ndaki silahlı gruplar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde, Suriye İç Savaşı'nda faaliyet gösteren silahlı grupların bir listesidir. Savaş, Suriye hükûmeti ile müttefikleri, hükûmete muhalif gruplar ile müttefikleri, silahlı İslamcı ve cihatçı örgütler, ülkenin kuzeyindeki Kürtler ile müttefikleri ve Irak ve Şam İslam Devleti olmak üzere beş gruba ayrılır. Aşağıdaki liste, yalnızca silahlı faaliyet gösteren veya destek veren ülke ve kuruluşları içermekte, siyasi destek veren ülke ve kuruluşları kapsamamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye muhalefeti</span> Esad ailesinin Suriyedeki yönetimine muhalif bir grup

Suriye muhalefeti, Suriye Ulusal Koalisyonu ve alternatif bir Suriye hükûmeti olarak belirli toprak kontrolüne sahip Suriye hükûmeti karşıtı gruplar tarafından temsil edilen siyasi yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tel Abyad Muharebesi</span>

Tel Abyad Muharebesi, Suriye İç Savaşı sırasında Irak ve Şam İslam Devleti'nin 27 Şubat 2016 günü Tel Abyad'a saldırması sonucu çıkan ve 1 Mart'a kadar süren çatışmalar bütünü.

<span class="mw-page-title-main">Fırat Bölgesi</span>

Fırat Bölgesi eski adıyla Kobanî Kantonu, Suriye'nin Halep ve Rakka ili sınırları içerisinde bulunan, Suriye İç Savaşı sırasında PYD tarafından tek taraflı olarak ilan edilen Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi altında de facto statüdeki yedi fiili bölgeden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye devlet başkanı</span> Suriyenin devlet başkanı

Suriye devlet başkanı, resmi olarak Suriye Arap Cumhuriyeti devlet başkanı, Suriye Arap Cumhuriyeti'nin devlet başkanıdır. Kendi takdirine bağlı olarak başkan yardımcılarına devredilebilecek kapsamlı yetkilere sahiptir. Devlet başkanı; başbakanı, diğer Bakanlar Kurulu (kabine) üyelerini ve askeri görevlileri atar ve görevden alır. Beşşar Esad, Suriye'nin 20. ve mevcut devlet başkanıdır. Beşşar Esad, 29 yıl süreyle en uzun süre görev yapan devlet başkanı olan eski devlet başkanı Hafız Esad'ın oğludur. Beşşar Esad, 2021'de devlet başkanlığının 21. yılını kutlayan ve 17 Temmuz 2000'de göreve başladığından, şu anda en uzun süre görev yapan ikinci devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Kürtleri</span> Etnik grup

Suriye Kürtleri, Suriye'de doğmuş veya ikamet eden Kürtlerdir. Kürtler, Uluslararası Azınlık Hakları Grubu, CIA The World Factbook ve hükûmet yanlısı kaynaklara göre ülke nüfusunun %10 ila %15'ini oluşturan Suriye'deki en büyük etnik azınlıktır. Suriye Kürtleri, hükûmet tarafından rutin bir ayrımcılığa ve zorbalığa maruz kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Demokratik Toplum Hareketi (Suriye)</span>

Demokratik Toplum Hareketi veya kısaca TEV-DEM, 16 Ocak 2011'de Suriye'de kurulan solcu siyasi koalisyon. Kuzey Suriye Federasyonu'nun yasama organı ve ulusal parlamentosu olan Suriye Demokratik Konseyi'nin koalisyon hükûmetidir. Koalisyondaki lider parti Demokratik Birlik Partisi'dir. Hareketin eşbaşkanları Zalal Jagar ve Kharib Heso'dur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi</span> Suriyede de facto özerk bölge

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (KDSÖY) Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani ve Türkmenlerin yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır. İsviçre'de ve birçok Avrupa ülkesinde temsilcilikleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Anayasası</span> Suriye Arap Cumhuriyetinin anayasası

Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası, 26 Şubat 2012'de kabul edildi ve 13 Mart 1973'te yürürlüğe girmiş olan anayasanın yerini aldı. Mevcut anayasa, Suriye Arap Cumhuriyeti devletinin temel işlevini özetlemektedir. Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak belirler. Ayrıca, Pan-Arabizm ideolojisine uygun olarak, ülkeyi Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1973 Suriye Anayasası</span> Suriyenin eski anayasası

1973 Suriye Arap Cumhuriyeti Anayasası 13 Mart 1973'te kabul edildi ve 27 Şubat 2012'ye kadar yürürlükte kaldı. Anayasa, Suriye'nin karakterini Arap, demokratik ve cumhuriyetçi olarak tanımlar. Ayrıca, pan-Arap ideolojisine uygun olarak, ülkeyi daha geniş Arap dünyasının bir bölgesi ve halkını Arap ulusunun ayrılmaz bir parçası olarak konumlandırır. Anayasa, Arap Sosyalist Baas Partisinin gücünü sağlamlaştırdı. Anayasanın 8. maddesi partiyi "toplumda ve devlette önde gelen parti" olarak tanımlar, oysa Suriye - çoğu kez inanıldığı gibi - resmi anlamda tek partili bir sistem değildi.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de siyaset</span> Suriyenin siyasi sistemi

Suriye Arap Cumhuriyeti'nde siyaset, çok partili temsili olan yarı başkanlık cumhuriyeti çerçevesinde gerçekleşir. Devlet Başkanı Beşşar Esad ve onun Arap Sosyalist Baas Partisi, 1970 darbesinden bu yana ülke siyasetinde baskın güçler olarak kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Asya Abdullah</span>

Asya Abdullah, Kürt siyasetçi. PYD'nin eş başkanıdır. TEV-DEM koalisyonunun eski eş başkanı olan Abullah, Suriye Kürdistan Topluluklar Birliği'nin (KCK) kıdemli daimi üyesi olarak görev yapmaktadır. Rojava'daki Kürt siyasi projesine destek toplamak için aktivistlere, akademisyenlere ve dünya liderlerine ulaşmak için çok sayıda konferansta sunum yaptı.