Rodos Kuşatması (1522)
| Rodos Kuşatması | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Rodos'un alınışını gösteren bir minyatür | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Hospitalier Şövalyeleri |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Philippe Villiers de L'Isle-Adam | I. Süleyman Pîrî Mehmed Paşa Hain Ahmed Paşa Çoban Mustafa Paşa Kurdoğlu Muslihiddin Reis | ||||||||
| Güçler | |||||||||
20.000 asker
| 150.000 - 200.000 asker[2] | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
4.500 Asker 500 Şövalye | 23.000 Asker[3] 44.000 Asker Ölü, 40.000 Yaralı [4] 50.000 Asker[5] | ||||||||
Rodos Kuşatması ya da Rodos'un Fethi, Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın, 1522 yılında 400 parçalık büyük bir donanma ve 100.000 kişilik kara ordusu ile Rodos'u topraklarına katması olayıdır.[6]
Kuşatma öncesi
Rodos'a sığınmış olan Hospitalier Şövalyeleri korsancılık ile Osmanlı ticaretine zarar vermekteydi. Rodos'u daha önce II. Mehmed'in orduları kuşatmış lakin alamamıştır. I. Selim'in de kuşatmaya genelde olumsuz baktığı tarihçilerce bildirilir.[7] Rodos'u almadan, Suriye ve Mısır'ı idare etmenin imkânsız olduğunu düşünen Kanuni Sultan Süleyman,[8] Belgrad'ı fethettikten sonra (1521), Rodos'a yönelmiştir.
Parlak Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 5 Haziran 1522'de İstanbul'dan hareket etti.[9] Çanakkale Boğazı'ndan çıkıp Bababurnu'nu geçtiğinde Kurdoğlu Muslihiddin Reis de donanmaya katıldı. Donanma Çeşme'de asker ve cephane takviyesi alırken İkinci Vezir Mustafa Paşa da Sakız'ı yöneten Cenevizli Giustiniani ailesini kabul etti. Donanma 23 Haziran'da Rodos'un kuzeyine ulaşırken Kara Murad Reis'e Rodos'un batısındaki Herke adasının zaptedilmesi görevi verildi. Donanmanın asıl bölümü ise 24 Haziran'da Villanova şatosu açıklarına demirledi ve bölgeye 10.000 askerlik çıkarma yaptı. 26 Haziran'da ise Öküz Burnu mevkiine ikinci ve (kuşatma toplarının da karaya çıkartıldığı) asıl çıkarma yapıldı ve iki köprübaşı tutulmuş oldu.
Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki Osmanlı ordusu ise 18 Haziran 1522'de Üsküdar'dan hareket etti.[9] Kütahya'da Anadolu Beylerbeyi Güzelce Kasım Paşa ve eyalet askerleri de orduya iltihak etti. 26 Temmuz'da ise tüm Osmanlı ordusu Marmaris'e ulaştı ve 28 Temmuz'da Kanuni Sultan Süleyman'ın da adaya geçişiyle çıkarma harekâtı tamamlandı.
Kuşatma
Kuşatma düzeni
Rodos adasının kuzeyi Osmanlı donanması tarafından tutulup, iki köprübaşı temin edildikten sonra, Osmanlı ordusu kuşatma düzeni aldı. Buna göre; merkezde İkinci Vezir Damat Mustafa Paşa komutasında yeniçeriler ve sipahiler konuşlanırken, Kanuni Sultan Süleyman'ın karargâhı ise (Türklerin Kızıltepe dedikleri) Saint Cosme ve Saint Damien tepesine kuruldu. Bu kuvvetlerin karşısında İngiliz ve İspanyol askerleri bulunmaktaydı. Donanmayla temas halindeki sağ kanatta Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa ve Anadolu Beylerbeyi Güzelce Kasım Paşa komutasındaki Anadolu eyalet askerleri konuşlandı. Bu kuvvetlerin karşısında İtalyan ve Provence askerleri bulunmaktaydı. Keza donanmayla temas halindeki sol kanatta ise İkinci Vezir Ahmed Paşa ve Rumeli Beylerbeyi Ayas Mehmed Paşa komutasındaki Rumeli eyalet askerleri konuşlandı. Bu kuvvetlerin karşısında ise Alman ve Fransız askerleri vardı. 58 kuşatma ve 12 havan topu da merkez ve kanatlar arasında paylaştırıldı.[10]
Kuşatmanın başlaması
Kanuni Sultan Süleyman'ın 28 Temmuz'da adaya geçtiği gün askerlere ertesi gün taarruzun başlayacağı bildirildi. 29 Temmuz sabahında şiddetli bombardıman başladı ve kaleden de aynı şiddetle mukabele gördü. Bununla birlikte, 10 Ağustos'a kadar süren bombardıman, Şövalyelerin surların dış cephesini yumuşak taşla kaplamış olmaları ve güllelerin tahribat yapmaktansa saplanıp kalması nedeniyle beklenen etkiyi yaratamadı. Bunun üzerine donanma devreye sokularak denizden de surların üzerinden yapılan aşırtma atışlarla suriçinde yangınlar çıkarıldı. 9 Ağustos'ta erzak, barut ve 3.000 askerle Mısır'dan gelen takviye filo Osmanlı ordusuna moral sağladı.
Rodos kalesinin teslimi
Kanuni Sultan Süleyman, Sadrazam Pîrî Mehmed Paşa'yı Saint Jean Şövalyelerinin elçileriyle müzakere etmekle görevlendirdi. Müzakereler sonucunda aşağıdaki koşullarla anlaşmaya varıldı:[11]
1- Rodos Şövalyeleri kişisel eşya ve silahlarıyla Rodos ve bağlı adalardan 12 gün zarfında çekilerek ayrılacaklardır.
2- Rodos'tan ayrılacakların Girit/Kandiye limanına kadar nakilleri Türk gemileriyle yapılacaktır.
3- [Şövalyelerin çekileceği] 12 günlük süre zarfında Rodos kalesine sadece 4.000 kişilik yeniçeri birliği girecek, kuşatma ordusunun geri kalan bölümü kalenin bir mil açığına çekilecektir.
4- Şehirde kalacak olanların dinî ayinlerinde serbest olacaktır.
5- Rodos'ta kalacak olanlardan arzu edenler üç yıl zarfında Rodos'u terk edebileceklerdir.
6- Rodos ahalisi beş yıl süreyle vergide muaf olacaktır.
7- Ada'dan Kapıkulu ocakları için devşirme alınmayacaktır.
8- İşbu anlaşma koşullarının eksiksiz uygulanması için 25 Şövalye ile Rodos halkı ilerigelenlerinden 25 kişi Osmanlı karargâhında rehin tutulacaktır.
Kuşatma sonrası
Osmanlıların Akdeniz'de güvenliği sağlaması kolaylaşmıştır. Fetihten sonra halka büyük imtiyazlar verilerek adaya Anadolu'dan Türk nüfusu yerleştirilmiştir. Cezayir-i Bahr-i Sefid (Akdeniz Adaları) eyaletine bağlanmıştır.[12] Sancakbeyi olarak da Mehmed Bey tayin edilmiştir.[13]
Popüler Kültür
Halit Ergenç'in Kanuni Sultan Süleyman rolünde oynadığı Muhteşem Yüzyıl filminin 10. bölümünde Rodos Adası'nın Fethi gösterilmiştir.[14]
Galeri
İngiliz kısmın en doğusundaki Aziz Yuhanna (St. John) Kulesi.
Büyük Efendi Fabrizio del Carretto tarafından 1515-1517 aralarında inşa edilen yuvarlak siperli İtalyan Kulesi.
Pierre d'Aubusson'ın talebi üzerine dökülen Hospitalier Şövalyeleri havan topu. Havan yakın savunma için kullanılmaktaydı (100-200 metre). 260 kg'lık granit toplar ateşlerdi. Topun ağarlığı 3,325 kg'dır. Musée de l'Armée.
Philippe Villiers de L'Isle-Adam armalı Kalibre topu, Rodos. Kalibre: 140 milimetre (5,5 in), uzunluk: 339 santimetre (133 in), ağarlık: 2.533 kilogram (5.584 lb), mühimmat: 10 kilogram (22 lb) demir top. 1862'de Sultan Abdülaziz tarafından III. Napoleon'e verilmiştir.
I. François'ın Fransız kalıbı bir top, semender arması ve Osmanlıca yazıları Vitar: 45, Çap: 14, Karış: 13. Rodos'un Fethi (1522), Musée de l'Armée.
Aziz Nikola Kulesi'ndeki top, 1510, Rodos. Emery d'Amboise'ın arması, Osmanlıca yaılar Vitar: 35, Çap: 16, Ş (Karış kısaltması): 11. Latince yazılar TURIS+S+NICOLAI+PRO+DEFÉSOR, "Aziz Nikola Kulesi müdafası için". Kalibre: 23.0 cm (9.1 in) uzunluk: 255 cm (100 in) ağarlık: 1,427 kg (3,146 lb). 1862'de Sultan Abdülaziz tarafından III. Napoleon'e verilmiştir.
Ayrıca bakınız
- Kıbrıs'ın Fethi
Kaynakça
- ^ a b Patrick, Kinross. The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. ss. sf. 176.
- ^ TSK Tarihi Rodos'un Fethi (PDF). s. 36. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ Patrick, Kinross. The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire. ss. sf. 178.
- ^ Ahmed Paşa'nın Şövalye Grollee'ye belirttiği sayı (İngilizce). s. 103/160. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ TSK Tarihi Rodos'un Fethi (PDF). s. 36. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2024.
- ^ Greenblatt, Miriam (2003). Süleyman the Magnificent and the Ottoman Empire (İngilizce). Benchmark Books. ISBN 978-0761414896.
- ^ Afyoncu, Erhan (2011). Kanuni Sultan Süleyman ve Hürrem Sultan. Yeditepe Yayıncılık. ISBN 6054052554.
- ^ "Rodos'un Fethi". Türk Silahlı Kuvvetleri. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2012.
- ^ a b "Peçevi Tarihi", İbrahim Peçevi, c.I, İstanbul, Matbaa-i Amire 1383, s.71
- ^ "İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi", İ. H. Danişment, c.3, s.83
- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi, Rodos'un Fethi", ATASE Yayınları, Ankara (1979), s.62
- ^ Çelebi, Evliya. Trans. by von Hammer, Joseph. Narrative of travels in Europe, Asia, and Africa in the seventeenth century 4 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vol. 1, p. 91. Parbury, Allen, & Co. (London), 1834. Accessed 10 Sept 2011.
- ^ "RODOS'UN FETHİ". Rehber Ansiklopedisi. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2012.
- ^ "Muhteşem Yüzyıl, 10. Bölüm".
