İçeriğe atla

Rodezya ve Nyasaland Federasyonu

Rodezya ve Nyasaland
Rodezya ve Nyasaland Federasyonu
1 Ağustos 1953-31 Aralık 1963
Rodezya ve Nyasaland bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Rodezya ve Nyasaland Federasyonu
Rodezya ve Nyasaland Federasyonu
BaşkentSalisbury
Yaygın dil(ler)İngilizce
HükûmetAnayasal monarşi
Monarşi 
• 1953–1963
II. Elizabeth
Başbakan 
• 1953–1956
Sir Godfrey Huggins
• 1956–1963
Sir Roy Welensky
Tarihçe 
• Kuruluşu
1 Ağustos 1953
• Dağılışı
31 Aralık 1963
Para birimiPound
Öncüller
Ardıllar
Kuzey Rodezya
Güney Rodezya
Nyasaland
Kuzey Rodezya
Güney Rodezya
Nyasaland

Rodezya ve Nyasaland Federasyonu veya bilinen diğer adıyla Orta Afrika Federasyonu,[1] 1 Ağustos 1953'te oluşturulan ve Britanyalı göçmenlerin egemenliğindeki Güney Rodezya kolonisi ile İngiliz Sömürgeler Bakanlığı'nın denetimindeki Kuzey Rodezya ve Nyasaland topraklarını içine alan siyasi birim. 31 Aralık 1963'te dağılmıştır.

1920'lerde Kuzey ve Güney Rodezya'daki Avrupalı göçmenler, siyahların ezici sayısal üstünlüğü karşısında, ortak bir yönetim oluşturmaya çalıştılar. Ama siyahların tepkisinden çekinen Britanyalı Sömürgeler Bakanlığı onların bu girişimlerini engelledi. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Güney Rodezya'da imalat sanayinin gelişmesi ve beyaz göçünün önemli ölçüde artması, ayrıca Kuzey Rodezya'da önemli bakır yataklarının bulunması, beyaz önderleri toprak birliği için daha yoğun çaba harcamaya yöneltti. Onlara göre toprak birliğinin oluşturulması, ekonomi pazarın genişlemesini ve özellikle Nyasaland'daki siyah işgücünün rahatça kullanılabilmesini sağlayacaktı. Sonuçta Birleşik Krallık hükûmeti, bölge ekonomisini güçlendireceği ve çok ırklı bir devlete yol açacağı düşüncesiyle federasyonun oluşturulmasını kararlaştırdı. Ama Güney Rodezya'nın egemenliğinden çekinen Kuzey Rodezya ve Nyasaland'daki siyahlar, federasyona kesin olarak karşı çıktılar. Federasyon 1950'ler boyunca büyük ölçüde güneydeki beyaz nüfusun yararına bir politika izledi.

Siyahlar arasındaki huzursuzluğun artması sonucunda 1959'da, Nyasaland'daki milliyetçi hareketin önderliğinde yaygın eylemler baş gösterdi. Bunun üzerine olağanüstü durum ilan edilerek çok sayıda siyah tutuklandı. Ama bu gelişmeler İngiliz hükûmetini, iktidarı siyah çoğunluğa devretmeye yöneltti. 6 Temmuz 1964'te Malavi, 24 Ekim 1964'te ise Zambiya bağımsızlıklarını kazandılar.

Federasyonunun dağılması sonucu Güney Rodezya'da bulunan beyaz azınlık siyahi nüfus ile iktidarı paylaşmaması nedeniyle bağımsızlık elde edememiştir. Bu kararda Britanya'nın sahip olduğu çoğunluk olmadan bağımsızlık yok (İngilizce:No independence before majority rule) düşüncesi etkisini göstermiştir.[2] Tüm bu gelişmelere rağmen bölge Kasım 1965'te tek taraflı olarak Rodezya adıyla bağımsızlık ilan etmiştir. Rodezya'nın bağımsızlık ilanından 15 yıl sonra 1980'de bağımsızlığını Zimbabve adı ile ilan ederek burada da siyahilerin iktidara gelme olanağı sağlanmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Patrick Keatley: The Politics of Partnership. The Federation of Rhodesia and Nyasaland (= Penguin African Library. Band 5). Penguin Books, Harmondsworth 1963, S. 142.
  2. ^ House of Commons Hansard 29 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 20 Aralık 1966

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güney Amerika</span> kıta

Güney Amerika, Amerika'nın güneyinde bulunan bir kıta. Güney Yarımküre'de bulunmasına rağmen topraklarının küçük bir kısmı Kuzey Yarımküre'de yer almaktadır. Büyük Okyanus'un doğusunda, Atlas Okyanusu'nun batısında, Kuzey Amerika'nın güneyinde ve Antarktika'nın kuzeyinde bulunur. Güney Amerika, 17.840.000 km karelik bir yüzölçümüne sahiptir. Dünya yüzeyinin yaklaşık olarak %3,5'ini kaplamaktadır. 2005 yılına göre nüfusu 371.000.000'dan fazladır. Güney Amerika kıtalar arası yüzölçümü sıralamasında dördüncü ve nüfusta beşincidir.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve</span> Güney Afrikada bulunan bir ülke

Zimbabve ya da resmî adıyla Zimbabve Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güneyinde, denize kıyısı olmayan bir kara ülkesi. Eski adı Güney Rodezya olan ülkenin sınır komşularını Zambiya, Mozambik, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Botsvana oluşturmaktadır. Ülkenin Namibya ile olası 100 m uzunluğundaki sınırı tartışmalıdır. Ülkenin başkenti Harare'dir.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve bayrağı</span> Ulusal bayrak

Zimbabve bayrağı, günümüzdeki kullanılan hâli ile 18 Nisan 1980 tarihinde göklere çekilerek kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Karanfil Devrimi</span>

Karanfil Devrimi, Portekiz'de 25 Nisan 1974 günü şiddet kullanılmadan gerçekleştirilen askerî darbedir. Portekiz'in otoriter bir diktatörlükten demokrasiye geçişini sağlayacak iki yıllık bir değişim döneminin başlangıcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Julius Nyerere</span>

Julius Nyerere, Tanzanyalı öğretim görevlisi ve siyasetçi. Nyerere, Afrika ülkesi Tanzanya'nın başbakan olarak görevde olduğu bir dönemde 1961 yılında elde ettiği bağımsızlık sonrası ülkenin ilk devlet başkanı olarak 1962 ile 1985 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Bu süreçte Nyerere 1962 ile 1964 yılları arasında Tanganika Cumhuriyeti'nin, 26 Nisan 1964 tarihinden itibaren de ülkesinin Zanzibar ve Pemba Halk Cumhuriyeti'nin birleşmesi sonucu oluşan Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti'nin devlet başkanlığını yürütmüştür. Nyerere Afrika Birliği Örgütünün (OAU) önde gelen kurucularından biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Samora Machel</span> Mozambik devlet başkanı (1975-1986)

Samora Moisés Machel, Mozambikli askeri komutan, devrimci ve siyasetçi. Machel, Afrika ülkesi Mozambik Halk Cumhuriyeti'nin 1975 yılında bağımsızlığını kazanmasında büyük rol oynamış, 1975 yılında üstlendiği devlet başkanlığını 1986 yılındaki ölümüne kadar yürütmüştür. 1986 yılında devlet başkanlığı uçağı Mozambik, Esvatini ve Güney Afrika Cumhuriyeti sınırlarının olduğu dağlık bölgede yere çakılmış ve Machel ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Rodezya</span> 1965-1979 yıllarında Afrikanın güneyinde, günümüzde Zimbabve adı verilen ülkede varlığını sürdürmüş tanınmayan devlet

Rodezya, 1965-1979 yıllarında Afrika'nın güneyinde, günümüzde Zimbabve adı verilen ülkede varlığını sürdürmüş tanınmayan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Malavi bayrağı</span> Ulusal bayrak

Malavi bayrağı ilk olarak 6 Temmuz 1964 yılında ülkenin Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazanması neticesinde kullanılmaya başlanmış, 2010 ile 2012 yılları arasında yapılan anayasa değişikliği ile kısa süreliğine başka bir bayrak kullanımda olmuş, ancak 2012 tarihinde göreve gelen yeni hükûmet Malavi toplumu tarafından da hoş karşılanmayan yeni bayrak ile ilgili yasa değişikliğini geri çekerek eski bayrağın yine ülkenin resmî bayrağı olmasını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zambiya bayrağı</span> Bu nasıl bayrak böyle

Zambiya bayrağı, Zambiya'nın bağımsızlığını kazandığı 24 Ekim 1964 tarihinde göndere çekilmiş, 1996 yılında bayrak zemini renginde ufak değişiklik yapılarak bugünkü halini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Malavi arması</span> Ulusal arma

Malavi arması, Afrika ülkesi Malavi tarafından resmî olarak kullanılan armadır. Ülkenin Nyasaland olarak bağımsızlığını henüz kazanmadığı 30 Haziran 1964 tarihinde kabul edilerek resmî arma olarak kullanılmaya başlanmış, ülkenin Malavi olarak 6 Temmuz 1964 tarihinde Birleşik Krallık'tan tam bağımsızlığını kazandıktan sonra da yeni ülkenin resmî devlet arması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zambiya arması</span> Ulusal arma

Zambiya arması, Afrika ülkesi Zambiya tarafından resmî olarak kullanılan armadır. Ülkenin bağımsızlığını kazandığı 24 Ekim 1964 tarihinde kabul edilerek resmî arma olarak kullanılmaya başlanmış ve yeni ülkenin resmî devlet arması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve-Rodezya Cumhuriyeti</span> Afrika kıtasında 1979 yılında kısa bir süre bağımsız olan ancak önceli Rodezya Cumhuriyeti gibi hiçbir ülke tarafından bağımsızlığı kabul edilmeyen devlet

Zimbabve-Rodezya ya da resmi adı ile Zimbabve-Rodezya Cumhuriyeti, Afrika kıtasında 1979 yılında kısa bir süre bağımsız olan ancak önceli Rodezya Cumhuriyeti gibi hiçbir ülke tarafından bağımsızlığı kabul edilmeyen devlet. Ülke her ne kadar bağımsızlığını ilan etmiş olsa da, resmi olarak Güney Rodezya olarak Birleşik Krallık'a bağlı bir sömürge bölgesi olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Rodezya</span> Afrika kıtasının güney kesiminde Büyük Britanya kraliyet kolonisi olarak 1923 ile 1980 yılları arasında belirli dönemlerde varlığını sürdüren koloni bölgesi

Güney Rodezya, Afrika kıtasının güney kesiminde Birleşik Krallık kraliyet kolonisi olarak 1923 ile 1980 yılları arasında belirli dönemlerde varlığını sürdüren koloni bölgesi. Bölge 1965 yılında tek taraflı olarak Rodezya ismi ile bağımsızlığını ilan etmiş ancak hiçbir ülke tarafından kabul görmemiştir. Ülkenin kurulu olduğu bölgede günümüzde Zimbabve bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nyasaland</span> Afrika kıtasının güney kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1907 ile 1964 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi

Nyasaland, Afrika kıtasının güney kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1907 ile 1964 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Rodezya</span>

Kuzey Rodezya, Afrika kıtasının güney kesiminde Büyük Britanya protektorası olarak 1924 ile 1964 yılları arasında Birleşik Krallık denetimindeki koloni bölgesi.

<span class="mw-page-title-main">Sömürge imparatorluğu</span> sömege imparatorlukları 15. yüzyıl itibariyle başka devletlerin kaynaklarını alan imparatorluklardır

Sömürge imparatorluğu, ya emperyal merkeze bitişik ya da denizaşırı ülkelerde bulunan, belirli bir devletin nüfusu tarafından yerleşmiş olan ve o devlet tarafından yönetilen bölgelerden oluşan bir kolektiftir . Erken modern Avrupa güçlerinin genişlemesinden önce, diğer imparatorluklar İberya'daki Romalılar veya şu anda Güney Çin'deki Çinliler gibi toprakları fethedip sömürgeleştirdiler. Modern sömürge imparatorlukları ilk olarak 15. yüzyılda o zamanlar en gelişmiş Avrupa denizcilik güçleri Portekiz ve İspanya arasında bir keşif yarışıyla ortaya çıktı. Bu dağınık deniz imparatorluklarının ve onu izleyenlerin arkasındaki ilk dürtü, Avrupa Rönesansından çıkan yeni fikirler ve kapitalizm tarafından yönlendirilen ticaretti. 1479, 1493 ve 1494'te dünyayı aralarında bölmek için anlaşmalar da yapıldı. Avrupa emperyalizmi, 14. yüzyılda hızla yükselen ve İspanyol ve Portekiz'i zorlayan Avrupa Hristiyanları ve Osmanlı Müslümanları arasındaki rekabetten doğdu. Hindistan'a ve daha az ölçüde Çin'e yeni ticaret yolları aramaya başladı.

<span class="mw-page-title-main">Olimpiyat Oyunları'nda Rodezya</span> Vikimedya liste maddesi

Rodezya ilk kez Güney Rodezya adıyla 1928 Yaz Olimpiyatları'na katılmıştır. Amsterdam'da düzenlenen oyunlara katılan iki Rodezya'lı sporcu Cecil Bissett ve Len Hall boks dalında mücadele etmiş ve ikinci turda elenmişlerdir. Rodezya 1928'den sonra 1960'a dek olimpiyatlarda görünmemiştir. 1960 Yaz Olimpiyatları'na 12 sporcuyla katılmışlardır. Güney Rodezya, son kez 1964 Yaz Olimpiyatları'na katıldı. Aralarında çim hokeyi takımının da olduğu 29 sporcuyla yarıştılar.

<span class="mw-page-title-main">Barotseland</span> Güney Afrikada bir bölge

Barotseland, Namibya, Angola, Botswana, Zimbabwe arasında, Zambiya'nın doğu ve kuzey eyaletlerinin yarısı ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Katanga Eyaleti'nin tamamı dahil bir krallıktır. Orijinal kolları Luyi (Maluyi) olan ve aynı zamanda Güney Sotho kabilesini asimile eden, akrabalık yoluyla birbirine bağlı 46'dan fazla bireysel, önceden farklı kabileden oluşan birleşik bir grup olan Lozi halkının veya Barotse veya Malozi'nin anavatanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rodezya Hava Kuvvetleri</span>

Rodezya Hava Kuvvetleri (RhAF), 1935-1980 yılları arasında çeşitli isimler altında çeşitli varlıkları temsil eden Salisbury merkezli bir hava kuvvetiydi: Başlangıçta İngiliz özyönetim kolonisi Güney Rodezya'ya hizmet ederken, 1953 ile 31 Aralık 1963 arasında Rodezya ve Nyasaland Federasyonu'nun; 1 Ocak 1964'ten itibaren bir kez daha Güney Rodezya'nın; ve 11 Kasım 1965'te Britanya'dan Tek Taraflı Bağımsızlık Bildirgesi'ni takiben tanınmayan Rodezya ulusunun hava koluydu.