İçeriğe atla

Roberto Torretti

Roberto Torretti
Doğumu15 Şubat 1930 (94 yaşında)
Santiago de Chile, Şili
Alma materUniversity of Freiburg
ÖdüllerNational Prize for Humanities and Social Sciences (2011)
Çağı20. yüzyıl felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluPragmatik realizm[1]
Doktora
danışmanı		Wilhelm Szilasi
İlgi alanlarıFelsefe tarihi, fizik felsefesi, matematik felsefesi
Etkilendikleri
  • Immanuel Kant, Hilary Putnam

Roberto Torretti (d. 15 Şubat 1930), felsefe tarihine, fizik felsefesine ve matematik felsefesine sunmuş olduğu katkıları ile uluslararası üne sahip Şilili bir filozof, yazar ve akademisyendir.

Biyografi

Torretti, Valparaíso'daki Şili Üniversitesi Eğitim Enstitüsü'nde felsefe ve psikoloji dersleri vermeye başladıktan kısa bir süre sonra, 1954 yılında Wilhelm Szilasi'nin gözetiminde Freiburg Üniversitesinden doktora derecesi aldı. Ayrıca, Porto Riko Üniversitesi ve Şili Üniversitesinde felsefe dersleri verdiği kırk yılı aşkın bir akademik kariyere başlamadan önce Birleşmiş Milletler için çalıştı. Torretti, Porto Riko Üniversitesi'nden fahri profesör unvanı aldı ve Institut International de Philosophie'nin bir üyesiydi.[2] Nisan 2005'te Torretti, İspanya'daki Universitat Autonoma de Barcelona tarafından fahri doktora ile ödüllendirildi. Torretti, Şili'nin Santiago kentinde yaşadı ve akademisyen ve filozof Carla Cordua ile evlendi.[2] Eylül 2011'de Cordua ve Torretti, Şili Cumhuriyeti tarafından ortaklaşa Beşeri ve Sosyal Bilimler Ulusal Ödülü'ne layık görüldü.[3]

Felsefi çalışmaları

Roberto Torretti ve Jesús Mosterín, 2004'te Santiago'da (Şili)

Torretti, Alman filozof Immanuel Kant'tan büyük ölçüde etkilenmiş ve eserlerinin çoğunu Kant'ın düşüncesine adamıştır. Manuel Kant: estudio sobre los fundamentos de la filosofia Crita adlı eseri, 18. yüzyıl Alman filozofunun düşünceleri üzerine yazılmış en önemli edebi eserlerden biri olarak kabul edilir. Philosophy of Geometry from Riemann to Poincaré (1978), Relativity and Geometry (1983) ve El paraíso de Cantor (1998) gibi yayınlar, Torretti'yi bilim felsefesinde önde gelen bir otorite haline getirdi. Torretti'nin çalışmalarının çoğu, görelilik teorisi ve 19. yüzyıl geometrisine odaklanarak fizik ve matematikle ilgiliydi.[4] El Paraíso de Cantor kitabını mantık ve matematik felsefesindeki küme-teorik geleneğine adadı. Jesús Mosterín ile birlikte orijinal ve kapsamlı bir mantık ve bilim felsefesi sözlüğü yazdı.

Akademik ödüller

  • National Prize for the Humanities, República de Chile, 2011
  • Doctor honoris causa, Universitat Autonoma de Barcelona, 2005
  • Fellow, Pittsburgh Center for the Philosophy of Science, 1983–1984
  • John Simon Guggenheim Memorial Fellow, 1980–1981
  • John Simon Guggenheim Memorial Fellow, 1975–1976
  • Alexander-von-Humboldt Dozentenstipendiat, Kant-Archiv, Bonn, 1964–1965

Bibliyografi

  • Manuel Kant. Estudio sobre los fundamentos de la filosofía crítica. (1967, 4th edition 2013)
  • Filosofía de la Naturaleza. Textos Antiguos y Modernos. (1971)
  • Problemas de la Filosofía. Textos filosóficos clásicos y contemporáneos. (w. Luis O. Gómez) (1975)
  • Philosophy of Geometry from Riemann to Poincaré. (1978)
  • Relativity and Geometry. (1983)
  • Creative Understanding: Philosophical Reflections on Physics. (1990)
  • Variedad en la Razón: Ensayos sobre Kant. (w. Carla Cordua) (1992)
  • La geometría del universo y otros ensayos de filosofía natural. (1994)
  • Sophocles' Philoctetes. - Text and Commentary. (1997)
  • El Paraíso de Cantor: La tradición conjuntista en la filosofía matemática. (1998)
  • The Philosophy of Physics. (1999)
  • Diccionario de lógica y filosofía de la ciencia. (w. Jesús Mosterín) (2002, 2nd edition 2010)
  • Relatividad y espaciotiempo. (2003)
  • Pensar la ciencia. [w. Miguel Espinoza]
  • En el cielo solo las estrellas: Conversaciones con Roberto Torretti. (w. Eduardo Carrasco)
  • Estudios filosóficos 1957-1987. (2006)
  • Estudios filosóficos 1986-2006. (2007)
  • De Eudoxo a Newton: Modelos matemáticos en la filosofía natural. (2007)
  • Crítica filosófica y progreso científico. (2008)
  • Estudios filosóficos 2007-2009. (2010)
  • Estudios filosóficos 2010-2011. (2013)
  • Estudios filosóficos 2011-2014. (2014)
  • Perspectivas. (w. Carla Cordua). (2017).
  • Por la razón o la fuerza: Tucídides 5.84-116. (2017).

Kaynakça

  1. ^ Hasok Chang, "Pragmatic Realism", Revista de Humanidades de Valparaíso No 8, 2016.
  2. ^ a b "Memoria Chilena. Presentación - Roberto Torretti". memoriachilena.cl. 9 Mart 2004. 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 
  3. ^ "Entregan el Premio Nacional de Humanidades y Ciencias Sociales" [National Prize for Humanities and Social Sciences Given]. El Mercurio (İspanyolca). Santiago. 2 Eylül 2011. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2017. 
  4. ^ "The Philosophy of Physics by Roberto Torretti". complete-review.com. 8 Şubat 2001. 19 Nisan 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2009. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karl Marx</span> Almanya doğumlu filozof (1818–1883)

Karl Marx, 19. yüzyılda yaşamış Alman filozof, politik ekonomist ve bilimsel sosyalizmin kurucusu. Bir müddet gazetecilik de yapan Marx, iktisadi ve beşerî konularda eleştirel fikirler ve tespitler ortaya koymuştur.

<span class="mw-page-title-main">İtalya</span> Güney Avrupada yer alan kısmi ada ülkesi

İtalya, resmî adıyla İtalyan Cumhuriyeti, Güney Avrupa'da, büyük ölçüde İtalya Yarımadası üzerinde yer alan bir ülke. Akdeniz'in en büyük iki adası Sicilya ve Sardinya da İtalyan topraklarıdır. Yüzölçümü 301.340 km2 olan ülkenin kuzeyde Alpler bölgesinde Fransa, İsviçre, Avusturya ve Slovenya'yla kara sınırı vardır. Bağımsız iki Avrupa ülkesi olan Vatikan ve San Marino da İtalya'nın yarımadadaki toprakları içine sıkışmış anklav ülkelerdir. İtalya'nın ayrıca biri İsviçre (Campione), diğeriyse Tunus (Lampedusa) tarafından kara ve deniz sınırlarıyla kuşatılmış iki eksklavı bulunur. Nüfusu 58 milyon olan İtalya, Avrupa Birliği'nin en kalabalık üçüncü ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Roma, yüzyıllar boyunca Batı uygarlığının merkezi olmuş, mimaride barok üslûbunun doğuşuna tanıklık etmiş ve eskiden beri Katolik Kilisesi'nin merkezi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin</span> Güney Amerikada yer alan bir ülke

Arjantin, resmî adıyla Arjantin Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Güney Amerika kıtasının güneyini kaplayan Güney Konisi’nde yer alan ülke. Arjantin 2.791.810 kilometrekare (1.077.924 sq mi)'lik toplam yüzölçümü ile Güney Amerika'da ikinci, dünyada ise en büyük sekizinci ülkedir. Kuzeyde Bolivya ve Paraguay, kuzeydoğuda Brezilya, batıda Şili, doğuda ise Uruguay komşusudur. Güneyini Drake Boğazı, batısını And Dağları ve doğusunu Atlas Okyanusu çevreler.

<span class="mw-page-title-main">René Descartes</span> Fransız filozof (1596-1650)

René Descartes, bir Fransız filozof, matematikçi ve bilim insanıydı. Daha önce birbirinden ayrı olan geometri ve cebir alanlarını birleştirerek analitik geometriyi icat etti. İlk olarak Nassaulu Maurice'in Hollanda Devlet Ordusu'nda ve bir Stadhouder olarak Birleşik Hollanda Cumhuriyeti'nde hizmet veren Descartes, çalışma hayatının büyük bir bölümünü Hollanda Cumhuriyeti'nde geçirdi. Hollanda Altın Çağı'nın en dikkate değer entelektüel şahsiyetlerinden biri olan Descartes ayrıca modern felsefenin kurucularından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Henri Poincaré</span> Fransız matematikçi ve fizikçi

Jules Henri Poincare Fransız matematikçi, teorik fizikçi, mühendis ve bilim felsefecisiydi. Yaşamı boyunca var olduğu şekliyle disiplinin tüm alanlarında mükemmel olduğundan, genellikle bir bilge ve matematikte "Son Evrenselci " olarak tanımlanır.

2016 (MMXVI) Miladi takvime göre artık yıl olan ve cuma günü başlayan yıl. 21. yüzyılın ve 3. milenyumun 16. yılı.

<span class="mw-page-title-main">Che Guevara</span> Arjantinli Marksist devrimci (1928–1967)

Ernesto "Che" Guevara Arjantinli Marksist devrimci, doktor, yazar, gerilla lideri, diplomat ve askerî teorisyendir. Küba Devrimi'nin önemli bir figürü olarak kendisi, popüler kültürde her yerde bulunan bir karşı kültürel isyan simgesi ve küresel bir sembol hâline geldi.

Peter Frederick Strawson, Britanyalı filozof, gündelik dil felsefesinin en önemli temsilcilerinden olan çağdaş düşünür. 1968-1987 yılları arasında Oxford Üniversitesi'nde Waynflete metafizik felsefesi profesörü olarak çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili soykırımları</span> Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve Karayiplerdeki Kızılderili halklarının soykırımı

Kızılderili soykırımları, Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika Kıtası'na ulaşmasından sonraki beş asır boyunca Avrupalılar tarafından kıtanın yerlileri olan Kızılderililere karşı yapılan soykırımlardır.

Rosi Braidotti, İtalyan filozof, feminist ve kuramcı.

<span class="mw-page-title-main">Nayib Bukele</span> Salvadorlu siyasetçi ve iş adamı

Nayib Armando Bukele Ortez, Salvadorlu siyasetçi ve iş insanı. 43. El Salvador devlet başkanı olarak bu görevi 1 Haziran 2019 tarihinden beri sürdürmektedir. 1989 yılından beri ülkenin iki büyük siyasi partisi olan sağcı Milliyetçi Cumhuriyetçi İttifakı (ARENA) ve eskiden üyesi olduğu solcu Farabundo Martí Ulusal Kurtuluş Cephesi'nden (FMLN) birinin dışında seçilen ilk Salvadorlu devlet başkanıdır. Ayrıca 1944 yılından beri yeniden seçilen ilk Salvadorlu devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi</span>

Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi (UNAM) Meksika'da yer alan devlet araştırma üniversitesi. Üniversitenin kapsamlı araştırma ve yenilik çalışmaları nedeniyle dünya sıralamasında üst sıralarda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Matematik tarihi</span> matematik biliminin tarihi

Matematik tarihi, öncelikle matematikteki keşiflerin kökenini araştıran ve daha az ölçüde ise matematiksel yöntemleri ve geçmişin notasyonunu araştıran bir bilimsel çalışma alanıdır. Modern çağdan ve dünya çapında bilginin yayılmasından önce, yeni matematiksel gelişmelerin yazılı örnekleri yalnızca birkaç yerde gün ışığına çıktı. MÖ 3000'den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sümer, Akad, Asur, Eski Mısır ve Ebla ile birlikte vergilendirmede, ticarette, doğayı anlamada, astronomide ve zamanı kaydetmede/takvimleri formüle etmede aritmetik, cebir ve geometri kullanmaya başladı.

Bu, saf ve uygulamalı matematik tarihinin bir zaman çizelgesidir.

Pedro de Palol y Salellas, katalan bir arkeolog ve yazar.

Feminizm tarihi, kadınlara eşit hakların sağlanmasını amaçlayan hareketlerin ve ideolojilerin kronolojik veya tematik anlatılarını içerir. Dünyanın dört bir yanındaki feministlerin sebepleri, hedefleri ve niyetleri ; zamana, kültüre ve ülkeye bağlı olarak değişmiş olsa da çoğu Batılı feminist tarihçi, kadın haklarını elde etmek için çalışan tüm hareketlerin, feminizm terimini kendilerine uygulamamış olsalar bile feminist hareket olarak değerlendirilmeleri gerektiğini iddia ediyorlar. Diğer bazı tarihçiler "feminist" terimini modern feminist hareket ve onun devamıyla sınırlandırır ve daha önceki hareketleri tanımlamak için "protofeminist" etiketini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Terrassa anıtsal kilise kompleksi</span>

Terrassa anıtsal kilise kompleksi, İspanya'da Barcelona'nın kuzeyinde toplamda üç binadan oluşan Vizigot döneminden kalma bir yapı topluluğudur. Kompleks, biri katedral, diğeri cemaat kilisesi, sonuncusı bir martyrium olmak üzere üç dini yapı merkezinde kurulmuş, aynı döneme tarihlenen bir mezarlık ile çevrelenmiştir. Bütün kiliselerde MS 9. ila 11. yüzyıla tarihlendirilen duvar resimleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Travesti (toplumsal cinsiyet kimliği)</span>

Travesti terimi (çev. '"transvestite"'Latin Amerika'da doğumda erkek olarak atanan, ancak farklı kadınlık ifadelerine göre bir cinsiyet kimliği geliştiren kişileri belirtmek için kullanılır. Güney Amerika'da karşı cinsin kıyafetlerini giyme, drag veya patolojik çağrışımlardan ayırt etme amacıyla farklı terimler icat edilmiş ve kullanılmaktadır. İspanya'da, terim Franco döneminde benzer bir şekilde kullanıldı, ancak olumsuz klişeleri ortadan kaldırmak için 1980'lerin sonlarında ve 1990'ların başlarında tıbbi transseksüellik modelinin ortaya çıkmasıyla değiştirildi. Bu kavramların ortaya çıkışı Latin Amerika'da Avrupa'dan daha geç gerçekleşti, bu nedenle travesti kavramı zaman içinde farklı çağrışımlarla varlığını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">José Babini</span> Arjantinli tarihçi (1897-1984)

José Babini, Arjantinli matematikçi, mühendis ve matematik ve matematiksel bilimler tarihçisiydi. Babini, Arjantin'de bilim tarihinin bağımsız bir disiplin olarak görülmesine katkıda bulunmuştur. Çeşitli birimlerdeki ve bilimsel topluluklardaki faaliyetleri, Arjantin'de matematiğin ve bilim tarihinin gelişimine katkı sağlamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.