İçeriğe atla

Robert Yerkes

Robert Mearns Yerkes (d. 26 Mayıs 1876 - ö. 3 Şubat 1956), ABD'de karşılaştırmalı psikolojinin (en:Comparative psychology) gelişmesine öncülük eden psikolog.

Ursinus College'ı bitirdikten sonra, 1902'de Harvard Üniversitesi'nde doktorasını tamamladı ve orada 1917'ye değin psikoloji dersleri verdi. Önce omurgasızların davranışıyla ilgili çalışmalar yaptı; daha sonra basit memelileri incelemeye yöneldi. İlk kitabı olan The Dancing Mouse (1907; Dans Eden Fare) psikoloji deneylerinde fare ve sıçanların standart laboratuvar denekleri olarak kullanılmasına katkıda bulundu. Daha sonra insanlara yönelik psikoloji testleriyle ilgilenmeye başladı; insanın zihinsel yeteneğinin ölçümünde çok seçenekli testlerin ve sonradan yaygın olarak kullanılmaya başlayan bir puanlama cetvelinin (1915) geliştirilmesinde önemli rol oynadı. I. Dünya Savaşı sırasında 1.726.000 kişiyi kapsayan kitlesel ölçekte ilk psikoloji testi programını uygulamaya koydu.

John Dillingham Dodson ile birlikte uyarılma ile performans arasındaki ampirik ilişkiyi açıklayan Yerkes-Dodson kanununu ortaya koydu.

1924'te Yale Üniversitesi'nde psikoloji profesörlüğünü üstlenen Yerkes, orada yeniden şempanze ve başka yüksek primatlarla ilgili araştırmalarına döndü. Kısa süre sonra büyük insansımaymunlar konusunda dünyanın önde gelen bilim adamlarından biri durumuna geldi. En önemli yapıtlarından biri sayılan The Great Apes (1929; karısı Ada Watterson Yerkes ile birlikte; Büyük insansımaymunlar), bu canlıların psikolojik ve fizyolojik yapıları konusunda uzun süre temel başvuru kaynağı oldu. Yerkes, 1929'da Orange Park'ta (Florida) Yale Primat Biyoloji Laboratuvarları'nı kurdu; davranışın sinirsel ve fizyolojik temellerinin incelendiği bu özgün merkezin adı, onun yöneticiliğinden ayrıldığı 1941'de Yerkes Primat Biyoloji Laboratuvarları olarak değiştirildi. Yerkes bir başka önemli yapıtı olan Chimpanzees'i (1943; Şempanzeler) yayımladıktan kısa bir süre sonra Yale'den emekliye ayrıldı.

Yayınları

  • 1907, The Dancing Mouse, (Dans Eden Fare)
  • 1911, Introduction to Psychology (Psikolojiye Giriş)
  • 1911, Methods of Studying Vision in Animals (John B. Watson ile)
  • 1914, Outline of a Study of the Self
  • 1915, A Point Scale for Measuring Mental Ability (başka yazarlar ile)
  • 1943, Chimpanzees (Şempanzeler)

İlgili Araştırma Makaleleri

Psikoloji veya Ruh bilimi, içgüdüsel davranışları ve zihni inceleyen bilimdir. Bilinçli ve bilinçsiz olayların yanı sıra daha çok duygu ve düşüncenin incelemesini içeren Psikoloji, çok kapsamlı bir bilimsel alandır. Bu alanda uzman olan ve aynı zamanda bilgi araştırması yapanlara psikolog denir. Psikologlar, beyinin ortaya çıkan özelliklerini ve ortaya çıkan özelliklerle bağlantılı tüm fenomenleri anlamaya çalışırlar ve bu şekilde daha geniş nöro-bilimsel araştırmacı grubuna katılırlar. Psikoloji bilimi, bir sosyal bilim olmasına rağmen aynı zamanda doğa bilimleri olarak da kategorize edilebilir. Özellikle beyin biyolojisi bilgisini oldukça kullanır ve geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Adler</span> psikiyatrist

Alfred Adler, bireysel psikoloji ekolünün kurucusu, Yahudi Avusturyalı psikiyatrist. Derinlik psikolojisinin üç büyük kurucusundan biridir. Adler, bireyin yeniden uyum sürecinde sosyal unsurun önemini vurgulayan ve psikiyatriyi topluma taşıyan ilk kişi olmuştur. 2002'de yayınlanan A Review of General Psychology araştırması, Adler'i 20. yüzyılın en seçkin 67. psikoloğu olarak sıraladı.

<span class="mw-page-title-main">Etoloji</span> hayvan davranışlarını inceleyen zooloji alt dalı

Etoloji, hayvan davranışlarını inceleyen zooloji alt dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">İvan Pavlov</span> Rus fizyolog

İvan Petroviç Pavlov , klasik koşullanma üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen Rus fizyologdur.

<i>Pan</i> (cins) bonobo ve şempanzeyi içeren primat cinsi

Şempanze, Orta ve Batı Afrika'da yayılış gösteren Pan cinsine mensup iki insansı türüne verilen genel ad.

<span class="mw-page-title-main">Paul Ehrlich</span> araştırmacı

Paul Ehrlich, Yahudi kökenli Alman bakteriyolog.

Zihin teorisi diğerlerinin bilgi, duygu, inanç, niyet ve zihinsel durumlarını anlama becerisidir. Başlangıçta şempanzelerin zihinsel durumlardan çıkarım yapmaları için kullanılsa da bugün genel olarak insanlar için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">John B. Watson</span> Amerikalı psikolog (1878 – 1958)

John Broadus Watson, psikolojide davranışçılık ekolüne yaptığı katkılarla tanınan Amerikalı psikologdur.

<span class="mw-page-title-main">William McDougall</span> İngiliz psikologu

William McDougall 20. yüzyıl erken dönem psikologlarındandır. 22 Haziran 1871 yılında İngiltere’de doğmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Frans de Waal</span> Hollandalı primatolog ve etolog

Frans Bernardus Maria "Frans" de Waal, Hollandalı-Amerikalı etolog ve primatolog. Emory Üniversitesi psikoloji bölümünde primat davranışları konusunda Charles Howard Candler profesörlüğünden emekli olmuştur. Emory Üniversitesi Yerkes Ulusal Primat Araştırmaları Merkezi'ndeki (YNPRC) Living Links Merkezi'nin kurucusu ve eski yöneticisidir. İçimizdeki Maymun, Bonobo ve Ateist 'in de aralarında bulunduğu birçok popüler bilim kitabının yazarıdır. ABD Ulusal Bilimler Akademisi (2004) ve Hollanda Kraliyet Bilimler Akademisi (1993) üyesidir.

Francis Cecil Sumner, ABDli eğitim reformu lideri.

Askerî psikoloji dost ve düşman kuvvetlerinde veya sivil topluluklardaki davranışları anlama, tahmin etme ve karşı koymaya yönelik psikolojik teorilerin ve ampirik verilerin araştırılması, tasarımı ve uygulanmasıdır. Askerî harekâtların yürütülmesi için istenmeyen, tehdit edici veya potansiyel olarak tehlikeli olabilecek davranışlara özel önem verilmektedir. Askerî psikoloji, askeri zaferler için askerî birlikler arasındaki dayanıklılığı teşvik etmek ve düşman güçlerine karşı koymak için psikolojinin çoklu alt disiplinlerini kullanır. Askerî psikoloji altında incelenen stres ve zihinsel hastalıklar askeriyeye özgü değildir. Ancak, askerler genellikle savaş ve savaş ortamlarında benzersiz stres kombinasyonlarıyla karşılaşırlar ve stresle ilişkili psikiyatrik bozukluklar yaşayabilirler. Askerî personelin karşılaştığı sorunların özel örnekleri arasında Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), suçluluk, aile ve partner zorlukları, kâbuslar ve geri dönüşler sayılabilir. Uygulamalı askerî psikoloji özellikle danışmanlık ve askerî personelin ve ailelerinin stres ve yorgunluğunun tedavisi üzerine odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Psikoloji tarihi</span>

Psikolojinin tarihi, çok eski uygarlıklara uzanmaktadır. Psikoloji "davranış ve zihinsel süreçlerin bilimsel olarak incelenmesi" olarak tanımlanmaktadır. İnsan zihnine ve davranışına felsefi ilgi, Mısır, İran, Yunanistan, Çin ve Hindistan'ın eski uygarlıklarına dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Albert deneyi</span>

Küçük Albert deneyi, 20. yüzyılın ortalarında psikologların klasik koşullanmanın insanlardaki kanıtı olarak yorumladıkları bir çalışmaydı. Araştırma raporu korkunun renk veya dokunsal niteliklerle genelleştirilmediğini göstermesine rağmen, çalışmanın aynı zamanda uyaran genellemesine bir örnek olduğu iddia ediliyor. Deney Johns Hopkins Üniversitesi'nde John B. Watson ve yüksek lisans öğrencisi Rosalie Rayner tarafından gerçekleştirildi. Sonuçlar ilk olarak Journal of Experimental Psychology dergisinin Şubat 1920 sayısında yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan deneyleri</span> insan-dışı hayvanlar üzerinde yapılan deneysel ve bilimsel çalışmalar

Hayvan deneyleri, insan dışındaki hayvan türleri üzerinde bilimsel amaçlarla gerçekleştirilen prosedürlerdir. Bu bilimsel amaçların başlıcaları:

<span class="mw-page-title-main">Gombe Şempanze Savaşı</span> 1974-1978 yılları arasında şempanzeler arasında yapılan savaş

Gombe Şempanze Savaşı, Tanzanya'daki Gombe Ulusal Parkı'nda iki şempanze topluluğu arasında yaşanan, 1974'ten 1978'e kadar süren şiddetli çatışmalar serisidir. İki grup ilk zamanlarda Kasakela topluluğu altında birleşik bir şekilde yaşamaktaydı. 1974'te araştırmacı Jane Goodall, topluluğun parçalanmaya başladığını fark etti. Sekiz ay boyunca, büyük bir şempanze grubu, Kasakela'nın güney bölgesine yerleşti ve Kahama topluluğu olarak adlandırıldı. Ayrılıkçılar, altı yetişkin erkek, üç yetişkin dişi ve bir gençten oluşuyordu. Kasakela'da ise sekiz yetişkin erkek, on iki yetişkin dişi ve onların yavruları kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan bilişi</span> insan olmayan hayvanların zekası

Hayvan bilişi, insan-olmayan hayvanların zihinsel kapasitelerini kapsayan bir alandır. Bu alanda kullanılan hayvan koşullandırma ve öğrenim çalışmaları, karşılaştırmalı psikolojiden geliştirilmiştir. Aynı zamanda etoloji, davranışsal ekoloji ve evrimsel psikolojinin etkisinde kalmıştır; bazen bu alandan bilişsel etoloji adıyla da bahsedilir. Hayvan zekası terimiyle ilişkilendirilen pek çok davranış aynı zamanda hayvan bilişinin de kapsamındadır.

Psikoloji felsefesi, modern psikolojinin teorik temellerinde yatan birçok konuyu ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Eleanor J. Gibson</span> Amerikalı psikolog (1910 – 2002)

Eleanor Jack Gibson, bebeklerde okuma gelişimi ve algısal öğrenme konularına odaklanmış Amerikalı bir psikologdur. Kariyerine 1932 yılında Smith College'da öğretim görevlisi olarak başlayan Gibson, ilk çalışmalarını lisans öğrencisiyken yaptığı araştırmalara dayanarak yayınlamıştır. Gibson, Büyük Buhran ve cinsiyet ayrımcılığı nedeniyle karşılaştığı birçok engeli, kendi ilgi alanlarıyla birleştirebileceği araştırma fırsatları bularak aşmayı başardı. Gibson, eşi James J. Gibson ile birlikte, insanların çevrelerine uyum sağlamalarına olanak verdiği için algının ne kadar önemli olduğunu vurgulayan Gibsoncu ekolojik gelişim teorisini yarattı. Belki de psikolojiye en bilinen katkısı, hem insan hem de hayvan türlerinde derinlik algısını inceleyen ve bebeklerde algısal gelişimin yeni bir anlayışına yol açan "görsel uçurum " olmuştur. Gibson 1971 yılında Ulusal Bilimler Akademisi'ne, 1972 yılında Ulusal Bilimler Akademisi'ne ve 1977 yılında Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne seçilmiştir. 1992 yılında Ulusal Bilim Madalyası ile ödüllendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tsuruko Haraguchi</span> Japon psikolog

Tsuruko Haraguchi Japon bir psikolog ve doktora derecesini almış ilk Japon kadın.