İçeriğe atla

Robert Peel

Robert Peel
Birleşik Krallık başbakanı
Görev süresi
30 Ağustos 1841 - 29 Haziran 1846
Yerine geldiğiWilliam Lamb
Yerine gelenJohn Russel
Görev süresi
10 Aralık 1834 - 8 Nisan 1835
Yerine geldiğiArthur Wellesley
Yerine gelenWilliam Lamb
Birleşik Krallık içişleri bakanı
Görev süresi
26 Şubat 1828 - 22 Kasım 1830
Yerine geldiğiThe Marquess of Lansdowne
Yerine gelenThe Viscount Melbourne
Görev süresi
17 Ocak 1822 - 10 Nisan 1827
Yerine geldiğiThe Viscount Sidmouth
Yerine gelenWilliam Sturges Bourne
Kişisel bilgiler
Doğum 05 Şubat 1788(1788-02-05)
Ölüm 02 Temmuz 1850 (62 yaşında)

Baronet Sir Robert Peel (d. 5 Şubat 1788 - 2 Temmuz 1850), iki kez Birleşik Krallık Başbakanı (1834–1835 ve 1841–1846) ve aynı anda Maliye Bakanı (1834-1835) olarak görev yapan İngiliz muhafazakar devlet adamı. Ayrıca iki kez İçişleri Bakanı (1822–1827 ve 1828–1830) görevinde bulunmuştur. Metropolitan Polis Teşkilatı'nı kurması nedeniyle modern İngiliz polisliğinin babası olarak kabul edilir. Peel, aynı zamanda modern Muhafazakar Parti'nin kurucularından biridir.[1]

Zengin bir tekstil üreticisi ve politikacının oğlu olan Peel, endüstriyel iş geçmişi olan ilk başbakandır. Oxford'daki Christ Church'te klasikler ve matematikte çifte birincilik kazanmıştır. 1809'da Avam Kamarası'na girmiş ve Tory Partisi'nin yükselen yıldızlarından biri olmuştur. Peel, Kabine'ye 1822–1827 yılları arasında İçişleri Bakanı olarak girmiştir, burada ceza kanununu reforme edip liberalleştirmiş ve modern polis gücünü yaratmıştır ve kendisi sayesinde "aynasızlar" ve "soyucular" olarak anılan yeni bir memur tipi oluşmuştur. Kısa bir süre görev dışında kaldıktan sonra, siyasi danışmanı Wellington Dükü'nün (1828-1830) altında İçişleri Bakanı olarak geri dönmüş ve aynı zamanda Avam Kamarasının da Lideri olarak görev yapmıştır. Başlangıçta Katoliklere karşı devam eden yasal ayrımcılığın bir destekçisi olan Peel, düşüncelerini değiştirmiş ve "özgürleşme büyük bir tehlike olsa da, sivil çekişmenin daha büyük bir tehlike olduğunu" iddia ederek 1829 Roma Katolik Yardım Yasasını ve Test Yasası'nın 1828'de yürürlükten kaldırılmasını desteklemiştir.

1830'dan 1834'e kadar Muhalefette bulunduktan sonra, Kasım 1834'te Başbakan oldu. Peel, modern İngiliz Muhafazakar Partisi'nin dayandığı ilkeleri belirleyen Tamworth manifestosunu Aralık 1834’de yayınladı. İlk bakanlığı, Whig'in[2] desteğine bağlı ve Peel'in Hazine Şansölyesi olarak görev yaptığı bir azınlık hükûmetindeydi. Sadece dört ay sonra hükûmet çöktü ve Melbourne'ün ikinci hükûmeti (1835-1841) sırasında muhalefet Lideri olarak görev yaptı. Peel, 1841 genel seçimlerinden sonra tekrar başbakan oldu. Kurmuş olduğu İkinci hükûmet beş yıl sürdü. Ticareti canlandırmak için vergileri azaltmış ve kayıp gelir içinde %3'lük bir gelir vergisi değişimi getirmiştir. Serbest ticareti gerçeğe dönüştürmede merkezi bir rol oynamış ve modern bankacılık sistemi kurmuştur. Kurmuş olduğu hükûmetin başlıca yasaları arasında 1842 Maden ve Maden İşletmeleri Yasası, 1842 Gelir Vergisi Yasası, 1844 Fabrikalar Yasası ve 1844 Demiryolu Düzenleme Yasası vardı. Büyük İrlanda Kıtlığının patlak vermesi, Mısır Yasalarını yürürlükten kaldırmak için Whigs ve Radikallerle katılma kararı, 1846'da Başbakan olarak istifasına yol açtı. Peel, 1850'deki ölümüne kadar Peelite fraksiyonunun etkili bir milletvekili ve lideri olarak kaldı.

Peel, başlangıçta geleneksel bir Tory pozisyonu konumundan başlayarak klasik politikalara devam etmiş, daha sonra tutumunu değiştirmiş ve liberal yasaları destekleyen bir lider olmuştur. Bu, Test Yasası, Katolik Kurtuluşu, Reform Yasası, gelir vergisi ve en önemlisi Tahıl Yasalarının yürürlükten kaldırılmasıyla olmuştur. Tarihçi A.J.P. Taylor: "Peel, 19. yüzyıl devlet adamlarını ilk sıralarındaydı. Katolik Kurtuluşu taşıdı; Tahıl Kanunlarını yürürlükten kaldırdı; eski muhafazakarlığın kalıntıları üzerinde modern Muhafazakar Parti'yi yarattı." diye yazmıştır.[3][4][5]

Kaynakça

  1. ^ "Robert Peel | Biography & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 11 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2022. 
  2. ^ Clark, Peel and the Conservatives: A Study in Party Politics 1832–1841, 45–50; Ramsay, Sir Robert Peel, 136–41. 
  3. ^ A. J. P. Taylor, Politicians, Socialism and Historians (1980) p. 75. 
  4. ^ Hurd, Douglas (28 Aralık 2017). Robert Peel: A Biography (İngilizce). Orion. ISBN 978-1-78022-596-8. 
  5. ^ Evans, Eric J. (4 Ocak 2002). Sir Robert Peel: Statesmanship, Power and Party (İngilizce). Routledge. ISBN 978-1-134-92782-1. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">John Major</span> Birleşik Krallık başbakanı (1990–1997)

John Major, İngiliz siyasetçi ve Birleşik Krallık başbakanı. 1990-1997 yılları arasına Muhafazakâr Parti Genel Başkanlığı ve Birleşik Krallık başbakanlığı yapmıştır. 1979-1990 yılları arasında Margaret Thatcher'ın kurmuş olduğu hükûmetlerde dışişleri bakanı ve maliye bakanı olarak, 2001 yılına kadar Birleşik Krallık Parlamentosu Huntingdon üyesi olarak görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Charles Grey</span>

Charles Grey, Vikont Howick olarak da bilinen Britanyalı siyasetçi, 1830 ile 1834 yılları arasında Britanya başbakanı.

<span class="mw-page-title-main">IV. William</span>

IV. William, 1830-1837 arası Birleşik Krallık ve Hannover kralı ve Kraliçe Victoria'nın amcası. Temsil gücünü seyrek nüfuslu bölgelerden sanayi bölgelerine kaydıran, böylece hükümdar ile toprak sahibi soyluların yönetim üzerindeki etkilerini sınırlandıran 1832 Reform Yasası'nı kabul etmek zorunda kalmıştır.

Muhafazakâr Parti, resmî adı Muhafazakâr ve Birlikçi Parti, Tory'ler olarak da bilinirler,

<span class="mw-page-title-main">Henry Campbell-Bannerman</span> Birleşik Krallık eski Başbakanı (1836-1908)

Henry Campbell-Bannerman asıl adı Henry Campbell, 5 Aralık 1905'ten 3 Nisan 1908'e değin görev yapmış İngiliz başbakanı. Saygınlığıyla Liberal Parti'de birliği sağlamanın yanı sıra, son derece güçlü bir kabine oluşturmuştur. Transvaal'e (1906]) ve Oranj Irmağı Kolonisi'ne (1907) özerklik verilmesine önayak olarak, Güney Afrika Savaşı'nda (1899-1902) yenilgiye uğrayan Boerlerin imparatorluğuna bağlı kalmalarını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nick Clegg</span>

Nicholas William Peter "Nick" Clegg, İngiliz politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Pierre de Decker</span> Belçikalı siyasetçi (1812 – 1891)

Pierre (Pieter) Jacques François de Decker, Belçikalı Katolik Partisi üyesi politikacı, devlet adamı ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Félix de Muelenaere</span> Belçikalı siyasetçi (1793 – 1862)

Félix Amandus, Count de Muelenaere Belçikalı Roma Katolik politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Panayis Çaldaris</span> Yunan siyasetçi (1868-1936)

Panayis Çaldaris, bir Yunan politikacı ve Yunanistan'ın 48. Başbakanıydı; II. Dünya Savaşı'ndan önceki dönemde muhafazakâr Halk Partisi'nin uzun yıllar (1922-1936) saygıdeğer muhafazakâr bir politikacı ve lideriydi. Parlamento üyesi olan Yunanistan'da yasama mağduru olan Lina Çaldari'nin kocası ve Sosyal Refah Bakanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Henry Addington</span>

Henry Addington, 1801-1804 yılları arasında Birleşik Krallık Başbakanı olarak görev yapmış İngiliz Muhafazakâr devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Jenkinson</span>

Robert Jenkinson, İngiliz devlet adamı. 1801-04 yıllarında dışişleri bakanı, 1804-06, 1807-09 yıllarında İçişleri bakanı ve 1809-12 yıllarında savaş ve koloniler sekreterliği, son olarak 1812 yılından 1827 yılına kadar Birleşik Krallık başbakanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hazine Şansölyesi</span>

Hazine Şansölyesi, Birleşik Krallık'ta Maliye Bakanlığı'nın başıdır. Londra Belediye Başkanı, 25 üyeli Londra Meclisi ile birlikte Büyük Londra'nın stratejik hükûmetinden sorumlu bir yöneticidir. Günümüz Hazine Şansölyesi 5 Temmuz 2024 tarihinde göreve başlayan Rachel Reeves'tir.

<span class="mw-page-title-main">1830'lar</span> onyıl

1830'lar Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1830'da başlayıp 31 Aralık 1839'da sona eren onyıldır.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Churchill Hükûmeti</span> Birleşik Krallık hükûmeti

Winston Churchill, 1951 genel seçimlerinden sonra Birleşik Krallık'ta Üçüncü Churchill Hükûmetini kurdu,. Kral George VI tarafından yeniden Birleşik Krallık Başbakanı olarak atandı ve 1952'de Kraliçe II. Elizabeth'in tahta çıkışına ve taç giyme törenine tanık oldu.

<span class="mw-page-title-main">Churchill Savaş Hükûmeti</span> Birleşik Krallık hükûmeti

Churchill savaş Hükûmeti, 10 Mayıs 1940'tan 23 Mayıs 1945'e kadar İkinci Dünya Savaşı'nın çoğunda Birleşik Krallık'ın koalisyon hükûmetiydi. Neville Chamberlain'in istifasının ardından Kral VI. George tarafından Başbakan olarak atanan Winston Churchill tarafından yönetildi.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Thatcher Hükûmeti</span> Birleşik Krallık hükûmeti

Margaret Thatcher, 4 Mayıs 1979'dan 28 Kasım 1990'a kadar Birleşik Krallık başbakanıydı ve bu süre zarfında muhafazakâr çoğunluk hükûmetine liderlik etti. Başbakanlığı sırasında Thatcher, özelleştirme ve girişimciliğin teşviki yoluyla İngiliz ekonomisini liberalleştirmeye başladı.

<span class="mw-page-title-main">Eden Hükûmeti</span> Birleşik Krallık hükûmeti

Eden Hükûmeti, Nisan 1955'te Winston Churchill'in istifasının ardından kuruldu. Dönemin Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Anthony Eden, Muhafazakâr Parti'nin liderliğini devraldı ve böylece Birleşik Krallık Başbakanı oldu. Göreve geldikten sonra Eden, Kraliçe II. Elizabeth'ten parlamentoyu feshetmesini istedi ve Mayıs 1955 için genel seçim çağrısında bulundu. Avam Kamarası'ndaki 60 sandalyenin çoğunluğuyla genel seçimleri kazandıktan sonra, Eden 10 Ocak 1957'de istifasına kadar iktidarda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Attlee Hükûmeti</span>

Clement Attlee, Kral VI. George tarafından Temmuz 1945'te Birleşik Krallık'ta Attlee Hükûmetini kurmak üzere görevlendirildi. Birleşik Krallık Başbakanı olarak Winston Churchill'in yerini aldı. İşçi Partisi, 1945 genel seçimlerinde ezici bir zafer kazandı ve refah devletinin kurulması ve bazı endüstrilerin kamulaştırılması da dahil olmak bazı politikaları yürürlüğe koymaya devam etti. Hükûmetin başlıca icraatları, savaş sonrası kemer sıkma önlemleri, Malaya'daki bağımsızlık yanlısı ve komünist hareketlerin şiddetli bir şekilde engellenmesi, Hindistan'a bağımsızlık verilmesi, Sovyet Komünizmine karşı Soğuk Savaş'a katılım ve aynı zamanda ülkenin Ulusal Sağlık Servisi'nin kurulmasıdır. Attlee, 1950 genel seçimlerinde İlk Attlee Hükûmetini oluşturan az farkla çoğunluk kazandı. Bu seçimden sadece yirmi ay sonra, Attlee daha büyük bir çoğunluk elde etmek amacıyla 25 Ekim 1951 için yeni bir seçim çağrısında bulundu, ancak seçimde Muhafazakar Parti tarafından yenildi.

<span class="mw-page-title-main">Heath Hükûmeti</span>

Muhafazakar Parti'den Edward Heath, Heath Hükûmetini kurdu ve 18 Haziran genel seçimlerinin ardından 19 Haziran 1970'de Kraliçe II. Elizabeth tarafından Birleşik Krallık Başbakanı olarak görevlendirildi.

Tory'ler, İngiltere, İskoçya, İrlanda, Büyük Britanya ve Birleşik Krallık'ta basit örgütlenmiş bir siyasi grup halinde başladıktan sonra siyasi bir partiye evrilmiştir. İlk olarak 1679 Dışlama Krizi sırasında, Whig'in York Dükü James'i Katolikliği gerekçesiyle sık sık dışlama çabalarına karşı çıkmalarıyla tanınmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.