İçeriğe atla

Robert Mugabe

Robert Mugabe
2. Zimbabve Devlet Başkanı
Görev süresi
31 Aralık 1987 - 21 Kasım 2017
(29 yıl, 325 gün)
Yerine geldiğiCanaan Banana
Yerine gelenPhelekezela Mphoko (geçici)
1. Zimbabve Başbakanı
Görev süresi
18 Nisan 1980 - 31 Aralık 1987
(7 yıl, 257 gün)
Yerine gelenMorgan Tsvangirai(2009'da)
Afrika Birliği Başkanı[1]
Görev süresi
30 Ocak 2015 - 30 Ocak 2016
Yerine geldiğiMuhammed Veled Abdül Aziz
Yerine gelenIdriss Déby
Kişisel bilgiler
Doğum 1924
Ölüm 6 Eylül 2019
Dini Katolik
İmzası

Robert Gabriel Mugabe (21 Şubat 1924 - 6 Eylül 2019), Zimbabveli siyasetçi. Mugabe, Afrika ülkesi Zimbabve'de 1987 ile 2017 yılları arasında devlet başkanlığı makamında bulunmuştur. Mugabe makamdaki son yıllarında dünyada görevdeki en yaşlı devlet başkanı olarak görev yapmıştır.

Hayatı

Mugabe, 1970'li yıllarda lideri olduğu Zimbabve Afrikalı Ulusal Birliği'yle, çoğunluğu beyaz olan Rodezya hükûmetine karşı sürdürdüğü gerilla savaşı sonucunda ün kazanmıştır.

Ülkesinin 1980 yılında bağımsızlığını kazanması sonrasında gerçekleştirilen genel seçimlerde partisi Zimbabve Afrikalı Ulusal Birliği (Zimbabwe African National Union - ZANU) ile mümkün olan 100 sandalyenin 57'sini elde ederek zaferle çıkan Mugabe, bu sayede bağımsız ülkenin ilk başbakanı olarak bu makama gelmiştir. Hükûmet başkanlığı döneminde birçok alanda ülkesine atılım yapmasını sağlayan Mugabe, siyahi Afrikalılar ile beyaz Avrupalıların birlikte ülkeyi inşa etmesi gerektiğini ifade etmiş ve geçmişi geçmişte bırakma deyimi ile yeni bir sayfa açılmasını hedeflemiştir. Bu süreçte siyahilerin yaşam standartlarını geliştirmeye çalışan Mugabe, aynı süreçte sağlık, eğitim, tarım alanlarında da uyguladığı politikalar ile Zimbabve'ye önemli bir ivme kazandırmıştır.[2] İktidarı döneminde yetersiz beslenen çocukların oranı %22'den (1980) %12'ye (1990) düşmüş, ortalama yaşam süresi 1990'da 1980'e göre gözle görülür artış sağlanmış, çocuk ölüm oranlarında da veriler bin doğumda 86'dan 49'a kadar düşürülmüştür. Ekonomik alanda da Zimbabve 1980'den 1989 yılına kadar yıllık olarak %4,47 düzeyinde büyüme göstermiştir.[3][4]

1982 yılına kadar hükûmet ortağı olan Joshua Nkomo ve partisi Zimbabve Afrika Halkları Birliği ile söz konusu yılda koalisyon ortaklığına son veren Mugabe, Nkomo ve partisi ZAPU'yu kendisini devirmekle suçlamıştır. Nkomo'yu hükûmet dışında bırakan Mugabe, ZAPU mensuplarına karşı da sert bir tutum içerisine girmiştir. Bu olaylardan sonra ülke içerisinde yaşanan çatışmalarda çoğunluğu Nkomo'nun etnik kökeni olan Ndebeleler olmak üzere binlerce kişi ölmüştür.[5]

1985 yılında düşman olarak görülen Nkomo ve partisi ZAPU ile anlaşma yapılarak yeniden barışın önü açılmış, Nkomo da başbakan yardımcısı olarak hükûmete dahil etmiştir. 1987 yılında dönemin devlet başkanı Canaan Banana'dan görevi devralarak ülkenin ikinci devlet başkanı olarak makama çıkan Mugabe, başbakanlık makamını da ortadan kaldırmıştır.

Mugabe iktidara geldikten sonra gerçekleştirilen 1990, 1996, 2002, 2008 ve 2013 seçimlerinden de başarılı bir şekilde çıkarak görevini sürdürmüştür.

Dünya çapında birçok eleştiriye tabi tutulan Mugabe dönemi yolsuzluk, siyasi muhalefeti bastırmak, toprak reformunu kötü idare etmek, ekonomiyi kötü yönetmek ve insan haklarını ihlal etmekle suçlanmaktadır. Zimbabve, 2007 yılı itibarıyla dünyanın en yüksek enflasyon oranına sahip ülkesi konumundadır.[6][7]

Mugabe 2015 yılında Konfüçyüs Barış Ödülü'ne layık görülmüştür.[8]

Devlet başkanlığı döneminde uyguladığı baskıcı politikalar nedeniyle birçok kez uluslararası alanda eleştirilere maruz kalan Mugabe, Avrupa Birliği'nin kendisine 2008 yılından itibaren AB ülkelerini ziyaret etmesini yasaklaması ile Zimbabve devlet başkanı olarak sadece AB dışında olan ve geçiş için İtalya'nın izin verdiği Vatikan'a gidebilmiştir.

Mugabe 2015 yılında Afrika Birliği'nde başkan olarak seçilmiş ve bu görevi Ocak 2016'ya kadar sürdürmüştür.[9] Avrupa Birliği bu süreçte kendisine Afrika Birliği Başkanı olarak AB ülkelerine geçici olarak giriş izni vereceğini açıklamıştır.[10]

15 Kasım 2017 tarihinde ülkede gerçekleştirilen askerî darbe sonucu Mugabe'nin eşi ile birlikte ev hapsine alındığı yönünde bilgiler iletilmiştir.[11] Darbe girişiminin ardından 16 Kasım 2017 tarihinde Mugabe ile Chiwenga önderliğindeki ordu yetkililerin Güney Afrika Cumhuriyeti'nden yetkililer öncülüğünde devlet başkanlığı sarayında bir araya geldikleri bildirilmiştir. Yapılan görüşmede Mugabe'nin istifa etmeyeceğini söylediği ifade edilmiştir.[12] Ordunun bu görüşme için ev hapsinde tutulan Mugabe'ye izin verdiği ifade edilmiştir.

19 Kasım 2017 tarihinde Mugabe'nin başkanlığını yürüttüğü ZANU-PF yaptığı açıklama ile ordu ile yaptığı müzakerelerde olumlu adım atmamasını gerekçe göstererek Mugabe'yi genel başkanlıktan ve partiden ihraç ettiklerini açıklamıştır. Parti yeni genel başkan olarak Mnangagwa'nın seçildiğini ifade etmiştir. Ayrıca söz konusu açıklamada şayet Mugabe pazartesi öğlene kadar kendi isteğiyle istifa etmemesi durumunda meclis tarafından görevinden alınacağı açıklanmıştır.[13]

Partiden bu yönde açıklamalar yapılmasına rağmen devlet başkanı Mugabe 20 Kasım 2017 tarihinde yaptığı açıklamada parti kongresinin birkaç hafta içerisinde kendi başkanlığında toplanacağını ifade etmiştir.[14] Aynı gün ZANU-PF'den yapılan başka bir açıklamada Mugabe'ye verilen sürenin dolduğu, Salı günü ulusal meclisin Mugabe'yi gerçekleri görememe, görevi eşine devretme, kaotik yönetim gibi nedenlerle görevden uzaklaştırma gündem maddesi ile toplanarak sürecin başlatılacağı açıklanmıştır.[15]

21 Kasım 2017 tarihinde Mugabe'yi görevden alma maddesi ile toplanan mecliste, meclis başkanı Mugabe'nin kendilerine ulaşan istifa mektubunu okuyarak, Mugabe'nin kendi isteğiyle görevinden ayrıldığını açıklamıştır.[16]

Hastalık ve ölümü

Mugabe, 2019 yılının Nisan ayında hastaneye kaldırıldı, tıbbi tedavi için Singapur'a gitti.[17][18] 6 Eylül 2019'da, 95 yaşında Singapur'daki Gleneagles Hastanesi'nde öldü.[19][20][21] Ölüm sebebi henüz doğrulanmadı.[22]

Kaynakça

  1. ^ "Zimbabwe's Mugabe, 90, becomes African Union chairman". Reuters. 30 Ocak 2015. 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  2. ^ "Mugabe dönemi hakkında bilgiler". 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  3. ^ Zimbabve ekonomisi hakkında veriler ve bilgiler[]
  4. ^ Kaynak:Dünya Bankası Raporu - 1991, Sayfa 9-10
  5. ^ "Kaynak: welt.de, Mugabe kasaplarının ilerlemesine izin veriyor, Erişim:19 Ağustos 2016". 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  6. ^ (İngilizce) 'Panicked' Zimbabwe government postpones inflation announcement, Cape Times, 17 Nisan 2007 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ (İngilizce) Zimbabwe inflation 'to hit 1.5m%', Guardian, 21 Haziran 2007 9 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ "Zimbabwean dictator Robert Mugabe is the latest strongman to win China's Confucius Peace Prize". 8 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2015. 
  9. ^ "Zimbabwe's Mugabe, 90, becomes African Union chairman". Reuters. 30 Ocak 2015. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  10. ^ "Kaynak:zeit.de, Mugabe, Afrika Birliği başkanı olarak AB'ye gelebilir, Erişim:19 Ağustos 2016". 5 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2016. 
  11. ^ "Zimbabve'de ordu yönetime el koydu". 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017. 
  12. ^ "Mugabe askerî yetkililer ile görüşme gerçekleştirdi". 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017. 
  13. ^ "Mugabe partisi tarafından ihraç edildi". 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2017. 
  14. ^ "Mugabe partisinin kongresine başkanlık yapacağını açıkladı". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017. 
  15. ^ "Zimbabve meclisi Mugabe'yi görevden alma sürecini başlatıyor". 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2017. 
  16. ^ "Mugabe istifa etti". 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2017. 
  17. ^ Burke, Jason; Smith, David (6 Eylül 2019). "Robert Mugabe: former Zimbabwean president dies aged 95". The Guardian. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  18. ^ "Zimbabwe's former president Robert Mugabe dies in Singapore". Reuters. 6 Eylül 2019. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  19. ^ "Eski Zimbabve lideri Mugabe, hayatını kaybetti". 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  20. ^ "Zimbabwe ex-President Robert Mugabe dies aged 95". BBC News. 6 Eylül 2019. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  21. ^ Cotterill, Joseph (6 Eylül 2019). "Zimbabwe dictator Robert Mugabe dies at 95". Financial Times. 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 
  22. ^ "Robert Mugabe has died; Zimbabwe's founding father turned strongman dies at 95 cause of death unknown". CBS News (İngilizce). 6 Eylül 2019. 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2019. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Robert Mugabe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve</span> Güney Afrikada bulunan bir ülke

Zimbabve ya da resmî adıyla Zimbabve Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güneyinde, denize kıyısı olmayan bir kara ülkesi. Eski adı Güney Rodezya olan ülkenin sınır komşularını Zambiya, Mozambik, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Botsvana oluşturmaktadır. Ülkenin Namibya ile olası 100 m uzunluğundaki sınırı tartışmalıdır. Ülkenin başkenti Harare'dir.

<span class="mw-page-title-main">Morgan Tsvangirai</span>

Morgan Richard Tsvangirai, Zimbabve'nin eski başbakanı. Demokratik Değişim Hareketi Partisi'nin de başkanıdır. Ayrıca Başkan Robert Mugabe karşısındaki en güçlü isimdir. Tsvangirai 11 Subat 2009 tarihinde başbakanlık koltuğuna oturmuştur. 6 Mart 2009 tarihinde bir trafik kazası geçirmiştir. Kendisi için hayati bir tehlike bulunmasa da eşi başına aldığı darbe sonucu ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Joshua Mqabuko Nkomo Uluslararası Havalimanı</span>

Joshua Mqabuko Nkomo Uluslararası Havalimanı, Afrika kıtasında bulunan Zimbabve'nin Bulawayo şehrinde yer alan havalimanıdır. Havalimanı şehir merkezinin 20 km kuzeydoğusunda yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ian Smith</span>

Ian Douglas Smith, çiftçi, savaş pilotu, politikacı ve 1964'te koloni statüsündeki Güney Rodezya'daki ilk Rodezyalı başbakan. 11 Kasım 1965 tarihinde ülkesinin İngiliz Milletler Topluluğu ile olan bağlantıların keserek Tek Taraflı Bağımsızlık İlanı ile Rodezya'nın bağımsızlığını bildirmiştir. Birleşmiş Milletler Rodezya'nın Bağımsızlığını tanımama ve yaptırım uygulama çağrısında bulunmuş ve devlet 1979'da yıkılmasına kadar olan süreçte izole kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rodezya</span> 1965-1979 yıllarında Afrikanın güneyinde, günümüzde Zimbabve adı verilen ülkede varlığını sürdürmüş tanınmayan devlet

Rodezya, 1965-1979 yıllarında Afrika'nın güneyinde, günümüzde Zimbabve adı verilen ülkede varlığını sürdürmüş tanınmayan devlet.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve devlet başkanları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Zimbabve devlet başkanı, Afrika ülkesi Zimbabve'nin bağımsızlığını kazandığı 1980 yılından bu yana ülkenin en üst makamında bulunan kişiye verilen unvandır.

Zimbabve başbakanı, Afrika ülkesi Zimbabve'de bağımsızlığın kazanıldığı 1980 yılından sonra hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır. Söz konusu makam ülkenin Güney Rodezya ismi ile Birleşik Krallık'a bağlı bir koloni bölgesi iken Zimbabve adı ile bağımsızlığını kazanması ile oluşturulmuştur. 1980 yılından 1987 yılına kadar görevi üstlenen Robert Mugabe, devlet başkanı Canaan Banana'nın yerine devlet başkanlığına seçilmesi ile bu makam kaldırılmıştır. 2009 yılında yeniden oluşturulan başbakanlık makamı 2013 yılında kabul edilen anayasa referandumu ile birlikte yeniden kaldırılmıştır. 2013 yılında makamın yeniden kaldırılması ile birlikte tüm yetki ve görev devlet başkanında toplanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rodezya İç Savaşı</span>

Rodezya İç Savaşı veya Zimbabve Kurtuluş Savaşı, 1964-1979 yılları arasında Rodezya'da meydana gelen bir iç savaştır. Savaş Ian Smith önderliğindeki Rodezya hükûmeti ile Robert Mugabe önderliğindeki Zimbabve Afrika Ulusal Birliği ve Joshua Nkomo önderliğindeki Zimbabve Afrika Halk Birliği güçleri arasında gerçekleşmiştir.

2017 Zimbabve askerî darbesi Afrika ülkesi Zimbabve'de 14 Kasım 2017 tarihinde ordu tarafından gerçekleştirilen darbe.

<span class="mw-page-title-main">Emmerson Mnangagwa</span> Zimbabve devlet başkanı

Emmerson Dambudzo Mnangagwa, Zimbabveli siyasetçidir. Mnangagwa, Afrika ülkesi Zimbabve'de 24 Kasım 2017 tarihinden bu yana devlet başkanlığı makamında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Constantino Chiwenga</span>

Constantino Guveya Dominic Nyikadzino Chiwenga, Zimbabveli asker ve siyasetçi. Chiwenga, Afrika ülkesi Zimbabve'de Zimbabve Millî Ordusu ile Zimbabve Savunma Kuvvetleri'nde üst düzey görevler almış, genelkurmay başkanı olarak orduyu komuta etmiştir. Aralık 2017 tarihinde Zimbabve birinci devlet başkanlığı görevine atanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Grace Mugabe</span>

Grace Ntombizodwa Mugabe, Zimbabveli iş insanı ve siyasetçi. Mugabe, Afrika ülkesi Zimbabve'nin ikinci devlet başkanı Robert Mugabe ile 1996 yılından bu yana evli olması neticesinde First Lady olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Phelekezela Mphoko</span>

Phelekezela Mphoko, Zimbabveli diplomat ve siyasetçi. Mphoko, Afrika ülkesi Zimbabve'de istifa eden Robert Mugabe'nin yerine 21 Kasım 2017-24 Kasım 2017 tarihleri arasında geçici olarak devlet başkanlığı makamında bulunmuştur.

Dumiso Dabengwa, Zimbabveli asker, eski bakan ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve Afrika Ulusal Birliği - Vatansever Cephe</span> Vikihaber maddesi

Zimbabve Afrika Ulusal Birliği - Yurtsever Cephesi, Afrika ülkesi Zimbabve'de siyasi bir parti. Selefi Zimbabve Afrika Ulusal Birliği (ZANU) ile birlikte, bağımsızlıktan bu yana Zimbabve siyasetine hâkim olan parti konumundadır.

<span class="mw-page-title-main">Zimbabve Afrika Ulusal Birliği</span> Rodezyada beyaz azınlığın yönetimine karşı savaşan militan örgüt

Zimbabve Afrika Ulusal Birliği (ZANU), o dönem Afrika'da bulunan Rodezya'da beyaz azınlık yönetimine karşı savaşan ve Zimbabve Afrika Halk Birliği'nden (ZAPU) ayrılarak kurulan militan bir organizasyondu. ZANU, 1975 yılında Robert Mugabe ve Ndabaningi Sithole'a sadık taraftarlar arasında bölünmüş, bu bölünme neticesinde ZANU – PF ve ZANU - Ndonga partileri ortaya çıkmıştır. ZANU-PF'nin 1980 genel seçimlerinde bu yana iktidarda olup, ZANU - Ndonga ise küçük bir muhalefet partisi konumundadır.

Zimbabve Afrika Ulusal Birliği – Ndonga, Afrika ülkesi Zimbabve'de küçük bir siyasi partidir. Üyeleri başlangıçta Zimbabve Afrika Ulusal Birliği'nin bir parçasıydı, ancak aşiret gerilimleri konusunda Robert Mugabe önderliğindeki ZANU-PF'den ayrılmıştır. Partinin bir kısmı 2015 yılında ZANU-PF ile yeniden bir araya geldi.

<span class="mw-page-title-main">Abel Muzorewa</span>

Abel Tendekayi Muzorewa ya da Piskopos Muzorewa, İç Uzlaşma'dan 1979 Lancaster House Antlaşması'na dek Zimbabve-Rodezya Cumhuriyeti'nin Başbakanı olarak görev yapmıştır. Birleşik Metodist Kilisesi'nin bir piskoposu ve milliyetçi bir lider olan Muzorewa, makammında sadece birkaç ay kalabilimiştir.

Perrance Shiri, 1 Aralık 2017 tarihinden itibaren Zimbabve Kabinesinde Arazi, Tarım ve Kırsal Yeniden Yerleşim Bakanı olarak görev yapan bir Zimbabwe hava görevlisi ve hükûmet yetkilisiydi. 2020'de ölümüne kadar. Zimbabve Hava Kuvvetleri Komutanı ve Zimbabve hükûmeti üzerinde günlük kontrol yürüten Ortak Harekât Komutanlığı üyesiydi.

Aşağıda 2005 yılında Zimbabve Cumhuriyeti'nde meydana gelen olaylar listelenmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.