İçeriğe atla

Robert Louis Stevenson

Robert Louis Stevenson
Doğum13 Kasım 1850(1850-11-13)
Edinburgh, İskoçya
Ölüm3 Aralık 1894 (44 yaşında)
Vailima, Samoa
MeslekRomancı, şair, gezi yazarı

Etkilendikleri

Robert Louis Stevenson, (d. 13 Kasım 1850, Edinburgh - ö. 3 Aralık 1894, Samoa), İskoç romancı ve şair. En ünlü eseri Define Adası'dır. 2018 yılında itibarıyla dünyada en çok başka dile çevrilen yazarlar sıralamasında Charles Dickens’ın hemen ardında, 26. sıradadır.[1]

Hayatı

Çocukluğu

Robert Louis Stevenson, 13 Kasım 1850 günü Edinburgh'da Thomas ve Margaret Stevenson'ın tek çocuğu olarak dünyaya geldi. Çocukluğunda onu hayatı boyunca bırakmayacak olan bir hastalık geçirmiştir (tüberküloz olduğu düşünülmektedir.) Sağlık durumundan dolayı okula devam edememiş, evde özel öğretmenler tarafından eğitilmişti.

Öğrenim yılları

Babası Thomas'ın 17 yaşındaki oğlunu Edinburgh Üniversitesi'ne kaydettirdikten sonra ailesiyle arasında anlaşmazlıklar ortaya çıktı. Üniversite hayatına başlamasıyla Stevenson; 1870'lerden çok 1970'lere yaraşan bohem bir hayat tarzı benimsedi. Ailesinin dini inançlarını reddetti, evli kadınlarla ve hayat kadınlarıyla ilişkiler kurdu. Stevenson üniversite de hastalıklı ve romantik bir genç olarak hocalarının dikkatini çekse de derslerine pek önem vermiyordu. Zamanını Edinburgh sosyetesinin içinde geçirdi ve Montaigne, William Hazlitt ve Daniel Defoe'yu taklit etmeye çalıştı.

Babası oğlunun nesillerden beri Stevenson ailesinin mesleği olan mühendisliği sürdürmesini istiyordu, ancak Louis Stevenson hukuk okumayı tercih etti. 1875'te sınavını geçerek diplomasını alsa da mesleğini yapmadı. Diplomasını aldıktan sonra Avrupa'yı gezmeye karar verdi. Amacı, sağlığı için elverişli bir yer bulmaktı. Bu arada yazmaya da devam etti.

İlk eserleri ve evliliği

Fransa'dayken Oise nehrinde yaptığı bir gezi ona "Bir İç Gezi" (An Inland Voyage) (1870) adlı eserini yazması için ilham vermişti. Aynı zamanda burada kendisinden on yaş büyük Fanny Van de Grift Osbourne adlı evli ve iki çocuk annesi Amerikalı bir kadınla aşk yaşar. Fanny Kaliforniya'ya döndüğünde, arkasında depresyonda ve yıkılmış bir Stevenson bırakmıştı.

Stevenson, Fransa'nın dağlık ve kırsal kesiminde bir seyahate çıktı ve burada yaşadıklarını hikâyeleyerek "Bir Eşekle Seyahat" (Travels with a Donkey in the Cévennes) adlı kitabında anlattı (1878). Ailesi, onun bu yaptıklarını bir zaman kaybı olarak değerlendirse de aslında yazı stilini geliştirmek ve yaşam bilgisini artırmak için uğraş vermekteydi.

1879 Ağustos'unda Kaliforniya'ya Fanny Osbourne'u görmeye gitti. New York'tan Kaliforniya'ya trenle seyahat etmesi onu çok yıpratmıştı, akciğerindeki bir enfeksiyon onu ölümün eşiğine getirdi, kendisine yardımcı olan çiftlik sahipleri tarafından iyileştirildi ve Fanny'nin yaşadığı San Fransisco şehrine devam etti. San Fransisco'da çok zor şartlar altında parasız günler geçirdikten sonra tekrar sağlığı bozulduğunda eşinden boşanmış olan Fanny onunla ilgilendi ve iyileştirdi. Çift 1880'de evlendi ve birlikte Edinburgh'a döndüler. Bundan sonraki dört yılda Stevenson'un sağlığı el verdiğince Güney Fransa ve İsviçre'de gezdi. Bu dönemde en bilinen eserlerini yazdı.

Define Adası

Stevenson üvey oğlu Llyod Osbourne ile yaptığı bir haritadan aldığı ilhamla, ünlü eseri Define Adası (Treasure Island)'nı yazdı. Oğlunun "bir harita, bir define ve terk edilmiş bir gemiyle ilgili olsun, içinde kadın olmasın" şeklinde kitabı, kendisine ısmarladığı için kitapta kadınlara yer verilmediği söylenir. Eser 1881-1882 yıllarında bir çocuk dergisinde dizi olarak yayımlanmış, 1883 yılında kitap olarak basılmıştır. Tropikal adalarda "x" işaretli hazine haritalarıyla hazine arayan eli kancalı-omzu papağanlı olarak canlandırılan korsan kavramının yaygınlaşmasında bu kitabın çok rolü olmuştur.

Bournemouth

Güney Fransa'da gezerlerken Stevenson'ın tekrar hastalanması üzerine eşi ve üvey oğlu ile birlikte tekrar İngiltere'ye döndüler ve İngiltere'nin güneyinde Bournemouth'a yerleştiler (1884). Yaşadıkları yere, Skerryvore adını vermişlerdi. Skerryvıre, Stevonson'un amcası Alan Stevenson'un büyük güçlerle inşa ettiği İskoçya'nın en uzun deniz feneri olan yapının adıydı.

Stevenson döneminin birçok ünlü edebiyatçısıyla yakın arkadaştı. Leslie Stephen, W. E. Henley, Edmund Gosse ve Henry James gibi isimlerle Bournemouth'da oldukça fazla vakit geçirdiği bilinmektedir. Stevenson bu dönemde ünlü tarihi romanı "Kaçırılan Çocuk" (Kidnapped) ve "Dr Jekyll ve Mr Hyde" (The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde) adlı eserlerini (1886) yayınladı.

Seyahatler

1887 Mayıs'ında babasının ölümünden sonra doktorunun tamamen değişik bir iklime gitmesi tavsiyesi üzerine annesi, eşi ve üvey oğlunu alarak Amerika'ya gitti. New York'ta ünlü bir yazar olarak karşılandı ancak yönünü Batı'ya çevirerek yolculuğuna devam etti. "Anılar ve Portreler" (Memories and Portraits) adlı eserini bu dönemde kaleme aldı.

1888'de Stevenson bir yat satın aldı ve San Fransisco'dan Güney Kıyılara doğru yola çıktı. Samoa'ya gelmeden önce Markiz Adaları, Tahiti, Honolulu ve Gilbert Adaları duraklarından birkaçıdır. Aynı yıl Kara Ok isimli tarihi macera romanında Güller Savaşı'nı anlattı. Bu arada The Master of Ballantrae 1889'da yayımlandı. Aynı yıl Ekvador'da ikinci bir yolculuk yaptı ve üvey oğlu Lloyd da kendisine eşlik etti.

Samoa'da mücadele ve son yılları

Stevenson cüzzamlı hastaların karantina altında yaşadığı Molokai'de (Hawai Adaları'ndan birisi), Peder Damien'in misyonerlik ettiği bir koloniyi incelemek için ziyaret etti. Bir akciğer kanaması onu Samoa'da durmaya zorlayana kadar Doğu Pasifik'te dolandı. "Güney Kıyılarında" (In the South Seas) ve "Peder Damien" (Father Damien) adlı eserleri 1890'da yayımlandı. Seyahat edemez olunca Samoa'da bir arazi aldı ve yerleşti. Yerli dilde "Masalcı" anlamına gelen "Tusitala" ismini benimsedi ve yerel siyasete bulaştı.

1892'de güçlü Batı devletlerine karşı Samoa haklarını korumak için bir kampanya başlattı ve "A Footnote to History: Eight Years of Trouble in Samoa" adlı eserini yayımladı. 1893'te Samoalı bir kabile şefini destekleyince isyancı ilan edilmiş ve Samoa'dan atılmanın eşiğine gelmiştir.

Sağlığının bir daha İskoçya'ya dönmesine olanak vermeyeceğini bildiği için bu dönemde ülkesini oldukça özler. Aynı yıl, "Kaçırılmış Çocuk" (Kidnapped) adlı eserine bir devam kitabı olan "Catriona"yı yazar. 1894'te Samoa'ya barış gelir, Stevenson bir kahraman ilan edilir, "The Ebb-Tide" yayımlanır ve "Weir of Hermiston" adlı eseri üzerinde çalışırken 3 Aralık 1894 günü 44 yaşında beyin kanamasından hayatını kaybeder. Samoa'daki Vaea Tepesine gömülüdür.

Kaynaklar

  1. ^ Osborn, Jacob. "49 most-translated authors from around the world". Stacker. Stacker. 22 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Arthur Conan Doyle</span> İskoçyalı roman ile öykü yazarı ve şair (1859–1930)

Arthur Ignatius Conan Doyle, İskoçyalı yazar. Özellikle, yarattığı roman kahramanı Dedektif Sherlock Holmes'ün maceraları olarak yayınladığı suç hikâyeleriyle bu türde bir çığır açmıştır. Dedektif romanları dışında bilimkurgu, tarih, oyun, şiir kitapları ve kurgu dışı düz yazıları vardır.

<i>Peter Pan</i>

Peter Pan, İskoç roman ve oyun yazarı J. M. Barrie'nin (1860–1937) yarattığı en ünlü karakter Peter Pan'ın maceralarını konu alan çocuk kitabı.

<span class="mw-page-title-main">Edmondo De Amicis</span>

Edmondo De Amicis İtalyan romancı, öykü yazarı ve şair.

<span class="mw-page-title-main">James Matthew Barrie</span> İskoç romancı ve oyun yazarı

James Matthew Barrie İskoç romancı ve tiyatrocu yazardır. Daha 6 yaşındayken, ölen ağabeyinden sonra annesinin bunalımdan çıkamayıp onu 13 yaşında ölen ağabeyinin yerine koyması ağabeyinden sonra bir ömür 13 yaşında kalmasına sebep olmuştur. Barrie pskojenik cücelik denen hastalık nedenıyle erişkin boyu 140 cm civarlarındaydı.

<span class="mw-page-title-main">Mark Twain</span>

Samuel Langhorne Clemens, daha çok takma adı Mark Twain olarak bilinir, Amerikalı mizahçı, satirist, roman yazarı, yazar ve öğretmen.

<i>Define Adası</i> İskoçyalı yazar Robert Louis Stevensonun romanı

Define Adası, İskoç yazar Robert Louis Stevenson'un bir macera romanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Alexandre Dumas</span> Fransız yazar (1802 – 1870)

Alexandre Dumas, Fransız yazardır. Adaş oğluyla karıştırılmaması için Alexandre Dumas père adıyla da bilinir. Macera türündeki tarihi romanlarıyla ünlüdür. Eserlerinin 100 dile çevrilmesi sayesinde en çok okunan Fransız yazarlardan biri olmayı başardı. Monte Kristo Kontu, Üç Silahşorlar, Yirmi Yıl Sonra ve Demir Maskeli Adam gibi romanlarından bazıları dizi şeklinde yayınlanmıştı. Yirminci yüzyılın başlarından beri romanları yaklaşık 200 kadar filme uyarlandı. Dumas'ın öldüğü için bitiremediği son romanı Le Chevalier de Sainte-Hermine bir uzman tarafından tamamlandı ve 2005'te okuyuculara sunulduğunda en çok satanlara girdi. Roman Türkiye'de 2010'da Son Şövalye adıyla basıldı.

<span class="mw-page-title-main">Paul Gauguin</span> Fransız ressam (1848 – 1903)

Eugène Henri Paul Gauguin, Fransız ressam.

<span class="mw-page-title-main">Luigi Pirandello</span>

Luigi Pirandello, İtalyan yazardır. Özellikle oyun yazarı olarak tanınmıştır. Roman ve kısa hikâyeleri de vardır. 1934 Nobel Edebiyat Ödülü sahibidir.

Damien Hirst, İngiliz sanatçı; Young British Artists olarak anılan grubun en önemli sanatçısıdır. Çalışmalarında ölüm teması sık görülür ve önemli bir yere sahiptir. Formaldehitte muhafaza edilen ölü hayvan figürleriyle tanınmıştır. Bunlardan olan ikonik çalışması The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living bir vitrin içinde, formaldehitte muhafaza edilen ölü bir kaplan köpekbalığından oluşur ki eser 2004 yılında 8 milyon ABD dolarına satılmıştır. 2007 yılında sergilenmeye başlanan For the Love of God isimli üstü binlerce elmasla kaplı bir kafatasından oluşan eseri ise 51 milyon £ değerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Aka Gündüz</span> Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi (1886 - 1958)

Aka Gündüz,, Türk yazar, gazeteci ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">August Strindberg</span>

Johan August Strindberg, İsveçli oyun yazarı ve romancıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elizabeth Gaskell</span> Victoria devri İngiliz roman yazarı

Elizabeth Cleghorn Gaskell, Victoria devri İngiliz roman yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Robert Michael Ballantyne</span>

Robert Michael Ballantyne, İskoç yazar. Yaşamı boyunca 100'den fazla kitap yazan Ballantyne, Türkiye'de özellikle Mercan Adası (1857) adlı romanıyla tanınmaktadır.

<i>Dr. Jekyll ile Bay Hyde</i>

Dr. Jekyll ve Mr. Hyde, İskoç yazar Robert Louis Stevenson'ın 1886 yılında yayımladığı Gotik uzun hikâye. Özgün adı Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde olan bu uzun hikâye Türkiye'de ilk defa 1942 yılında Hamdi Varoğlu'nun Türkçe çevirisiyle İki Yüzlü Adam adıyla Ahmet Halit Kitabevi tarafından yayımlanmıştı. Daha sonra 1944 yılında Maarif Vekaleti Basımevi tarafından Dr. Jekyll ile Mr. Hyde adıyla basılan roman 1963'te Varlık Yayınları'ndan tekrar İki Yüzlü Adam adıyla çıktı. Bundan sonra 2000'li yıllara kadar birçok yayınevi tarafından yapılan yeni baskılarında özgün adının çevirisine yakın isimler kullanıldı.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Carlyle</span>

Thomas Carlyle İskoç asıllı, deneme ve hiciv yazarı, tarihçi ve eğitmendir. Carlyle "Edinburgh Ansiklopedisi"ne de makaleler yazmakla; çok tartışmalara yol açan sosyal yorumlamalarıyla ve iktisat bilimini "kasvetli bilim" olarak tanımlanması ile hatırlanmaktadır. Yapıtlarında İngiltere'nin tarihini, toplumsal yaşamını ve işçi sorunlarını ele almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kaptan Flint</span>

Kaptan J. Flint, Define Adası romanındaki imgesel korsan. Black Sails dizisi, onun maceraları hakkındadır. Bu dizide Kaptan Flint'i, aktör Toby Stephens canlandırmıştır. Başka filmlerde de onu, Donald Sutherland gibi oyuncular oynamıştır. 1971'de Japon animasyon (anime) yapımcısı Hayao Miyazaki, kendi çektiği Define Adası uyarlaması olan Doubutsu Takarajima 'da hikâyeye, yeni bir karakter olan Kaptan Flint'in torunu Kathy Flint adlı küçük bir kız korsan eklemiştir. Define Adası romanında hikâye başlamadan ölmüş olsa da başka karakterlerin onunla ilgili anlattıklarıyla okurun karşısına çıkar. Bazı Define Adası devam filmlerinde, aslında gerçekte ölmemiş olarak gösterilir. Bazı Define Adası filmlerindeyse hayalet olarak ortaya çıkar. Disney'in Define Gezegeni filminde de hazinenin bulunduğu mağarada cesedi bulunur. Başka korsan hikâyelerinde de gibi sık sık anılır. Walrus adındaki bir geminin kaptanıdır. Billy Bones yardımcısı, Long John Silver baş subayı, Israel Hands nişancısı ve topçusu, Kör Pew da dümenicisidir. Diğer tayfalarından bazıları George Merry, Job Anderson, Kara Köpek, Bill Jukes, Dirk Jones, Ben Gunn, Johnny, Tom Morgan, William O'Brien, Allardyce ve Darby M'Graw'dır. Bir gemiye yaptıkları bir saldırıda Silver sol bacağını, Pew ise gözlerini kaybetmiştir. Hazinesini, kendi keşfettiği ticaret yolları üzerinde bulunan, ileride Define Adası olarak bilinecek adaya gömmüştür. Altı adamıyla karaya çıkan Flint, hazinesini gömdükten sonra yardım eden altı adamını öldürmüş, bunlardan Allardyce'ın cesedini hazinenin yerini gösterecek bir işaret olarak bırakmıştır. Squire Trelawney, binmiş olduğu bir geminin Walrus tarafından takip edildiklerini, korkak kaptanlarının da ancak bir İspanyol limanına sığınarak kurtulabilmelerini sağladığını anlatır. Adamlarından vücudu dövmeyle kaplı Bill Jukes'ün elinden, ona vermediği bir kese Portekiz altınını, ona ancak altı düzine kırbaç attıktan sonra almıştır. Flint'in mürettebatındaki herkes kendisinden korksa da, kendisi Barbekü lakaplı baş subayı Long John Silver'dan korkmuştur. Adamlarından bazıları başka kaptanların mürettebatlarına katılır. Örneğin Kara Sakal'ın eskiden marinelbaşılığını yapmış olan Kaptan James Hook'un gemisi Jolly Roger'a katılan Bill Jukes gibi. Black Sails'ın önermesine göre Nassau'daki Korsan Cumhuriyeti'ni sık sık ziyaret etmiştir. Yaşlanan Flint Amerika'nın doğu sahilinde Georgia'nın Savannah Bölgesi'ne sığınır. Aşırı rom içmekten hastalanıp yüzü mosmor olmuştur.1754'te ölüm döşeğinde tayfası Darby M'Graw'dan son kez rom ister ve yardımcısı Billy Bones'u başucuna çağırır. Bones'a hazinesinin yerini gösteren haritayı bırakır ve ölür. Dobutsu Takarajima'ya göre ardında Kathy adlı bir kız torun bırakmıştır. Flint'in ölümünden sonra hazinenin paylaşımı hakkında korsan mürettebatı arasında anlaşmazlık çıkar ve bu Define Adası romanının ana konusunu oluşturur. Televizyon dizisi Define Adasına Dönüş gibi bazı devam hikâyelerinde aslında ölmemiş olduğu ortaya çıkar. Sinema, tiyatro ve televizyonda Donald Sutherland, David J.Nicholls, Toby Stephens, Valery Chiglyayev, Peter Cullen ve Yuri Nevgamonny gibi oyuncular tarafından canlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Davit Kldiaşvili</span>

Davit Kldiaşvili, Gürcü yazar. Romanları ve oyunlarında ülkenin yozlaşması ve köylülüğün sefaletini ele almıştır.

Mayer André Marcel Schwob, yahut Marcel Schwob, kısa öyküleri ve özellikle Jorge Luis Borges ve Roberto Bolaño'ya etkisiyle bilinen Fransız sembolist yazar. "Gerçeküstücülük'ün muştucusu" lakabıyla nâm salmış; yüzden fazla kısa öykü yazmanın yanı sıra gazete makalesi, deneme, biyografi, edebî inceleme, analiz, çeviri ve oyun gibi birçok yazınsal alanda eserler vermiş; hayatı boyunca sevilen ve hürmet edilen biri olmuş; dönemin edebiyat camiasında aktif rol almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Laura Kieler</span>

Laura Kieler, Danimarkalı yazar.