İçeriğe atla

Rishonim

Rishonim (İbranice telaffuz: [ʁiʃoˈnim]; İbraniceראשונים; tekil İbraniceראשון, Rishon, "ilkler"), Şulhan Aruh'un (İbraniceשׁוּלחָן עָרוּך, "Tablet Seti", ortak bir basılı Yahudi hukuku kodu, MS 1563) yazılmasından önceki ve Geonim'i takip eden çağda (MS 589-1038), yaklaşık olarak 11. ila 15. yüzyıllar arasında yaşayan önde gelen hahamlar ve poskim'di. Şulhan Aruh'tan sonraki haham bilginleri genellikle acharonim ("ikincisi") olarak bilinir.

Rishonim ve geonim arasındaki ayrım tarihsel olarak anlamlıdır; halaha'da (Yahudi Yasası) ayrım daha az önemlidir. Ortodoks Yahudilikte yaygın olarak kabul edilen bir görüşe göre, acharonimler, önceki dönemlerdeki diğer hahamlardan destek görmedikçe, önceki dönem hahamlarının kararlarına genellikle itiraz edemezler. Öte yandan, bu görüş resmen halaha'nın kendisinin bir parçası değildir ve bazı hahamlara göre halah sisteminin ihlalidir.[1]

AcharonimRishonimGeonimSavoraimAmoraimTannaimZugot

Kaynakça

  1. ^ See Kesef Mishna (Maamrim 2:2), Kovetz Igros Chazon Ish (2:26)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik</span> tek tanrılı etnik bir İbrahimî din

Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.

<span class="mw-page-title-main">Kitâb-ı Mukaddes</span> Yahudiliğin ve Hristiyanlığın kutsal metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonu

Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.

Talmud, Yahudi medeni kanunu, tören kuralları ve efsanelerini kapsayan dinî metinlerdir. İbranice lamad (öğrenmek) kökünden gelir. Mişna ve Gemara bölümlerinden müteşekkildir. Talmud'un iki versiyonu vardır: 3. ila 5. yüzyıla ait olduğu kabul edilen ancak daha eski dokümanları da içeren Babil Talmudu ve daha eski olan Filistin ve Yeruşalayim (Kudüs) Talmudu.

Mişnah/Mişna, Yahudilik'in medenî ve ceza hukuku olan Talmud'un ilk bölümüdür. Sözlü kanunlar ilk olarak Haham Yehuda HaNasi tarafından derlenmiş ve Mişna (משנה) adı verilmiştir. Mişna İbranice Şana kökünden gelir bu tekrarlayarak belleme anlamındadır. Mişnalar İbranice kaleme alınmıştır.

Şulhan Aruh, Musevi hukukunda uyulması gereken bir kural veya yazılı bir katalogdur.

Pidyon haben, ilk doğan erkek çocuğu Kudüs Tapınağı'ndaki görevlerinden azat etmek için çocuğu bir Kohen'den "kurtarmak" adına yapılan bir ayindir. Bugün Kudüs Tapınağı olmamasına rağmen bu ayin Tutucu ve Ortodoks Yahudiler tarafından hala icra edilir.

Rabbi Se`adiah ben Yosef Gaon Geonim döneminin ünlü hahamı, Yahudi filozofu ve Tanah yorumcusuydu. İbrani dilbilimi, Halaha ve Yahudi felsefesiyle ilgili çalışmalarıyla tanınır. "Yahudi Kelamı" olarak bilinen okulun en bilgili pratisyenlerindendi. Saadia Gaon'un felsefi bir çalışması olan Emunoth ve-Deoth Yahudi ilahiyatıyla Yunan felsefesini entegre etme girişiminde bulunulmuş ilk sistematik eserdir. Karaizm'e karşı aktif bir şekilde muhalefet etmiştir.

Nisan İbrani takvimine göre resmi yılın yedinci ayıdır ve dini yılın birinci ayıdır. 30 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Mart-Nisan aylarına düşer. Nisan ismi Babilceden girmişstir; Tora'da Babil Sürgününden önce bu ay için bahar anlamına gelen Aviv ismi kullanıldığı görülür.

Elul veya İlul, İbrani takvimine göre resmî yılın on ikinci ayıdır ve dini yılın altıncı ayıdır. 29 gün süren bu ay Gregoryen takviminde Ağustos-Eylül aylarına düşer. İsmini Babil Akadcasından alır ve Akadca "hasat" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Asara BaTevet</span>

Asara BeTevet, İbrani takviminin Tevet ayının onuncu günüdür; Yahudiliğin küçük fakat önemli bir orucudur. Yahudiliğin diğer oruçlarından farklı olarak gün doğumundan gün batımına kadar tutulan kısa bir oruçtur. Hanuka bayramıyla bir ilgisi olmamasına rağmen bu bayramdan bir hafta sonrasına denk gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kim bir Yahudi'dir?</span> Yahudi kimliği ile ilgili temel soru

"Kim bir Yahudi'dir?", Yahudi kimliğinin temel sorusudur. Yahudi şahsın kültürel, dini, soyağacı ve kişisel boyutlarını irdeler. Bu soru, Almanya'da Nazi Partisi tarafından hazırlanan Nürnberg Yasaları'nda da ele alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Anusim</span>

Anusim Halaha'da Yahudilerin zorla din değiştirdiğini veya istekleri dışında Yahudilikten çıkarılmalarını belirten yasal kategoridir. Bu terimin birebir tercümesi "zorlananlar"dır.

Yahudiliğe geçiş, Yahudi cemaatinin üyesi olmayı arzulayan Yahudi olmayan birinin yaptığı dini işlemdir. Yahudiliği tercih etmek, Yahudilik ilkelerine uymayı istemektir. Yahudi milletinin bir parçası olunamaz, çünkü Yahudiler bir etnisitedir. Bu dini geçiş bazen Yahudilikleri şaibeli olanların Yahudiliğini tasdiklemek için de yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudilikte cinsellik</span>

Yahudilikte cinsellik, geleneksel olarak üzerinde durulan bir konudur. Tanah ve rabinik kaynaklarda cinsellik ile ilgili birçok öykü ve kural bulunmaktadır. Ve ayrıca İsrail Yahudileri başka meshebdeki insanların cinsel konularına saygı duymazken, sadece kendilerinin cinsellik anlamına yükümlülük gösterirler.

<span class="mw-page-title-main">Kaparot</span>

Kaparot bazı Yahudilerce Yom Kippur arifesinde uygulanan bir Yahudi ayinidir. Kişi, tavuğu veya bir tutam demir parayı bir başkasının kafasının üzerinde üç kere çevirerek o kişinin günahlarını sembolik olarak tavuğa veya paraya geçirir. Ardından tavuk kesilir ve oruç öncesi öğün olarak fakirlere verilir. Eğer kapara için kullanılan nesne paraysa, bu para fakire, oruç tutmaya başlamadan önceki öğününü alması için verilir.

Kiduş,, Şabat ve Yahudi bayramlarını bereketlendirmek için şarap veya üzüm suyu üzerinde okunan bir duadır. Ayrıca, ayinden sonra ve yemekten önce Şabat veya bayram sabahları yapılan küçük bir tövbe olarak atfedilir.

<span class="mw-page-title-main">Eliyahu Bakshi-Doron</span> İsrail Başhahamı (1993 - 2003)

Eliyahu Bakshi-Doron 1993'ten 2003'e kadar Rishon LeZion olarak görev yapan İsrail hahamı.

<span class="mw-page-title-main">Gamaliel</span> Önde gelen Yahudi bir kişilik

Gamaliel, MS birinci yüzyılın başlarında Sanhedrin'de önde gelen bir otoriteydi.

Bir Savora, Yahudi hukukunda ve tarihinde Amoraim döneminin sonundan Geonim'in başlangıcına kadar yaşayan önde gelen hahamlardan her birini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Bir grup olarak, Rabeinu Sevorai veya Rabanan Saborai olarak da anılırlar ve Talmud'a mevcut yapısını vermede büyük rol oynamış olabilirler. Modern bilim insanları aynı zamanda Gemara'daki atfedilmemiş ifadelerin yazarları için çoğul Stammaim terimini kullanırlar.

Acharonim, Yahudi kukukunda ve tarihinde kabaca 16. yüzyıldan günümüze ve daha spesifik olarak Şulhan Aruh'un yazılmasından bu yana yaşayan önde gelen hahamlar ve poskim'dir.