İçeriğe atla

Rif Savaşı

Rif Savaşı

Savaş esnasında çekilmiş çeşitli fotoğraflar
Tarih1920 - 1926
Bölge
Kuzey Fas (Rif bölgesi)
SonuçFransa ve İspanya'nın zaferi, Rif Cumhuriyeti'nin sona erişi
Taraflar
İspanya
Fransa		 Rif Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Francisco Franco
Manuel Silvestre
Dámaso Berenguer
José Millán Astray
Miguel Primo de Rivera
Philippe Pétain
Hubert Lyautey		Abdülkerim Hattabi
Güçler
: 125.000 asker
: 325.000 asker
Toplam:
450.000 asker[1]		 15.000 gerilla[2]
Kayıplar
31.000 ölü ve yaralı 15.400 ölü ve yaralı


Rif Savaşı (Melilla Savaşı), İspanya (ve sonradan Fransa) ile Fas'ın Rif ve Cibela kabileleri arasında yapılan savaştır.

Rif Savaşı

İspanya Fez Antlaşması (30 Mart 1912) ve İspanyol-Fransız Antlaşması'yla (27 Kasım 1912) Fas'ın Melilla ve Septe kentleri çevresindeki dağlık bölgeleri elde etmişti. Elde ettiği İspanya-Fas Protektora'sında hakimiyetini pekiştirmek ve himaye ettiği bölgeyi büyütmek istedi. Alhucemas Körfezi'yle birbirinden ayrılan iki bölgenin ulaşım bağlantısı zayıftı. İspanyol vali General Dámaso Berenguer 1920'de doğudaki Cibela topraklarını ele geçirmeye çalışırken, Manuel Fernández Silvestre'ye, batıdaki Rif kabilesine ve bu kabilenin önderi Abdülkerim Hattabi'ye saldırma emrini verdi. Aralıklarla beş yıl süren çarpışmalarda İspanyollar ağır kayıplar verdi. 22 Temmuz 1921 ile 9 Ağustos 1921 arası Annual'da 25.700 kişilik İspanyol ordusu ile 4.000 kadar Rif gerillası çarpıştı.[3] Annual muharebesi sonunda İspanyol zayiatı 13.000 üzerindeydi (bunun 8.000'i ölü)[4] başka kaynaklara göre 20.000 zayiat vardı İspanyol tarafında. Ayrıca 20.000 tüfek, 400 Makineli tüfek ve 129 savaş topu Rif gerillalarının eline geçti.[4] Rif gerillaları tarafında ise bu muharebede 1,000 kadar ölü vardı. Annual Muharebesi İspanya'da Annual felâketi olarak anılır. Annual Muharebesinde Avrupalı sömürgeci bir devletin yenilgiye uğraması Afrika'daki diğer milletlere Avrupalı bir devletin yenilmez olmadığını gösterdi. Abdülkerim'in kuvvetleri, İspanyol ordusunu ağır bir bozguna uğratarak Melilla'ya çekilmek zorunda bıraktı. İspanyolların Melilla'da 14.000 askeri bulunuyordu.[5] Bundan sonra Rif kuvvetleri doğuya yönelerek 130 üzerinde askeri karakol ele geçirdi ve İspanyolların savaşın başından beri ele geçirdikleri toprakları geri aldı.[5] Abdülkerim, İspanyol ordusunun en büyük üssü ve ayrıca Rif bölgesinde son kalesi olan Melilla'ya saldırmamaya karar verdi. Bunun nedeni Melilla'da diğer Avrupalı devletlerin vatandaşları bulunuyordu ve Abdülkerim onlara zarar gelirse diğer Avrupalı devletlerin kendi vatandaşlarını koruma amacıyla savaşa müdahil olmasından endişe ediyordu. Abdülkerim'in bu kararı savaşın Rif kuvvetlerinin aleyhine dönmesine neden oldu ve İspanyollar Rif Bölgesine daha çok asker çıkarmaya devam ettiler. İleride Abdülkerim Melilla'ya saldırmamanın onun en büyük hatası olduğunu itiraf edecekti.[5] Abdülkerim karşısında oluşan sayısal ve teknolojik üstünlük giderek arttı. 1925'te İspanya'nın yanında savaşa 300.000 üzerinde askerle katılan Fransa'nın güneyden saldırıya geçmesi ve Alhucemas Körfezi'ne çıkan İspanyol kuvvetlerin kuzeyden yeni bir harekâta başlaması karşısında, Abdülkerim teslim olmak zorunda kaldı.

Böylece 1926'da iki kent arasındaki bölge İspanyol denetimine girdi. Rif Savaşı'nda dikkat çeken İspanyol generallerinden biri de Francisco Franco idi. Savaşın İspanya'daki popüler olmaması ve savaşın ilk safhalarında İspanyol ordusunun Rif kuvvetlerine karşı aldığı aşağılayıcı mağlubiyetler, İspanya'daki hükûmetin istikrarsızlaşmasına ve 1923'teki darbeye katkıda buldu.

Kimyasal silah kullanımı

İspanya kimyasal silah kullanımını yasaklayan Cenevre Protokolü'nü imzaladığı halde İspanyol ordusu açmaza düşünce Rif gerillalarının direnişini kırmak için kimyasal silah kullandı.[6][7] Bunların arasında Hardal gazı, fosgen, chloropicrin ve difosgen vardı. İspanya kimyasal silahları Almanya'dan temin etti. Alman kimyacı Hugo Stoltzenberg'in İspanya için kimyasal silah üretiminde büyük katkıları oldu ve sonradan İspanyol vatandaşlığına geçti.[7] Kimyasal silahlar uçaklarla gerillalar dışında siviller, pazarlar ve nehirler üzerine atıldı. Tarihçi Sebastian Balfour araştırmalarında İspanyol ordusunun stratejisini yoğun nüfuslu bölgeleri kimyasal silahlarla bombalamak olduğunu belirtti.[8] İki sene içinde İspanyollar tarafından 10.000 kutu içinde 500 ton üzerinde zehirli gaz atıldı.[9] Zehirli gaz kullanımı İspanya ve Fransa'nın savaşı kazanmasında önemli rol oynadı. İspanya Kimyasal silaha sahip olduğunu ve kullandığını uzun yıllar boyunca gizli tuttu. Kimyasal silahların zehirli etkileri bugün halen Rif bölgesinde hissedilebiliyor.[10]

Rif Cumhuriyeti

18 Eylül 1921'de Fas'ın bağımsızlı için savaşan Rif Berberiler'i Rif Bölgesinin İspanya'dan bağımsızlığını ilan etti. Abdülkerim Hattabi Rif bölgesinin Emiri oldu. 1 Şubat 1923'te resmi olarak Rif Cumhuriyeti (Tamazight: Tagduda n Arif, Arapça: ‏جمهورية الريف‎) teşkil edildi. Abdülkerim Hattabi Devlet başkanı („Ra'is ad-Dawla“) ve Hajj Hatmi Başbakan oldu. Başkenti Ajdir (Axdir) idi. Rif Savaşı sonunda İspanya ve Fransa'nın galip gelmesi ile 27 Mayıs 1926'da sona erdi.

Galeri

  • Rif bölgesi (kırmızı).
    Rif bölgesi (kırmızı).
  • Beyaz renkli bölge İspanya-Fas Protektora'sı. Rif Cumhuriyeti kırmızı çizgi içinde.
    Beyaz renkli bölge İspanya-Fas Protektora'sı. Rif Cumhuriyeti kırmızı çizgi içinde.
  • Annual muharebesinden sonra İspanyol ordusunun Melilla'ya geri çekilişi.
    Annual muharebesinden sonra İspanyol ordusunun Melilla'ya geri çekilişi.
  • Rif Cumhuriyeti bayrağı
    Rif Cumhuriyeti bayrağı
  • Abdülkerim Hattabi
    Abdülkerim Hattabi
  • Annual muharebesinden aylar sonra cesetler halen savaş alanında.
    Annual muharebesinden aylar sonra cesetler halen savaş alanında.

Kaynakça

  1. ^ Timeline for the Third Rif War (1920-25) 20 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. balagan.org.uk
  2. ^ Riff War 1919-26 28 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. onwar.com
  3. ^ The Betrothed of Death: the Spanish Foreign Legion during the Rif Rebellion, 1920-1927[], José E. Álvarez, Greenwood Publishing Group, 2001, ISBN 0313306974, sayfa 42-45.
  4. ^ a b Long, David E.; Bernard Reich (2002). The Government and Politics of the Middle East and North Africa. sayfa 393
  5. ^ a b c Franzosen, Briten und Deutsche im Rifkrieg 1921-1926 25 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dirk Sasse, Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2006, ISBN 3486579835, sayfa 41
  6. ^ Rudibert, Kunz; Rolf-Dieter Müller (1990). Giftgas Gegen Abd El Krim: Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-marokko, 1922-1927. ISBN 3-7930-0196-2.
  7. ^ a b Balfour, Sebastian (2002). Deadly Embrace: Morocco and the road to the Spanish Civil War. Oxford University Press. sayfa 130-132. ISBN 0-1992-5296-3
  8. ^ Paco Soto (March 2004). "Marruecos. El Ejército colonial español empleó armas químicas en la guerra del Rif" 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca). Andalucía Libre. son erişme tarihi 2007-04-11
  9. ^ Rudibert Kunz, Rolf-Dieter Müller, Giftgas gegen Abd el Krim: Deutschland, Spanien und der Gaskrieg in Spanisch-Marokko 1922–1927, Rombach, 1990
  10. ^ "Morocco bans historical conference" 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). BBC News. Ocak 19, 2002

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya</span> Afrikada toprakları bulunan güneybatı Avrupada bir ülke

İspanya (İspanyolca:

<span class="mw-page-title-main">Fas</span> Kuzey Afrikada yer alan bir ülke

Fas, resmî adıyla Fas Krallığı, yaklaşık 37 milyon nüfusa ve 720.000 km² yüzölçümüne sahip bir Kuzey Afrika ülkesidir. Başkenti Rabat ve en büyük şehri de Kazablanka'dır. Mağrip ülkelerinden biri olan Fas'ın, Atlantik Okyanusu'dan Cebelitarık Boğazı'nı çevreleyip Akdeniz'de son bulan uzun bir sahil şeridi vardır. Doğuda Cezayir, kuzeyde İspanya, güneyde ise Moritanya ile komşudur. Aynı zamanda ülke, Batı Sahra adı verilen bölgede, 1975'te koloni ülkesi İspanya tarafından terk edildikten sonra hak iddia etmiş ve günümüzde de bölgenin dörtte üçünü fiilen yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Bağımsızlık Savaşı</span>

Amerikan Bağımsızlık Savaşı, 1775–1783 yılları arasında Büyük Britanya ve Kuzey Amerika'daki On Üç Koloni arasında geçen ve Amerika Birleşik Devletleri'nin kurulmasıyla sonuçlanan savaştır. Amerikan Devrimi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alberto Bayo</span> İspanya iç savaşındaki sol-kanat loyalistlerin askeri lideri, şair.

Alberto Bayo y Giroud. İspanya iç savaşında yenilen sol-kanat loyalistlerin askeri lideri, şair.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol İmparatorluğu</span> Beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğu

İspanyol İmparatorluğu, beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğudur. İspanyol İmparatorluğu, İspanya veya İspanya hükümdarları tarafından fethedilen, miras kalan veya el konan arazileri kapsar. Bu arazilere Kuzey ve Güney Amerika'nın geniş kesimleri de dahildir. Hak iddia edilen ancak hiç ele geçirilemeyen topraklar da mevcuttur. Toplam arazilerin yüzölçümü 18. yüzyılın sonunda 18 milyon kilometre kare civarındadır. 16. ve 17. yüzyıllardaki kıtalararası yapısına rağmen koloni imparatorluğu deyimi 1768 yılı itibarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılda ise devlet yapısı tamamen kolonisel bir yapıya dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Yarımada Savaşı</span>

Yarımada Savaşı veya İspanyol Bağımsızlık Savaşı, Napolyon Savaşları'nın İber Yarımadası'nda geçen bölümüdür. Fransız ordusu dağlık İber Yarımadası'nda modern savaş taktiklerinden mahrum savaşmış, düzenli ordular yerine gerillalara karşı savaşıldığı için yoğun kayıplar vermişlerdir. Bu sebeple Fransızlara karşı İngiliz, İspanyol ve Portekiz kuvvetleri arasında geçen savaş, Napolyon'un ordusunu yavaş yavaş tüketmiş ve devrilmesinde etkili olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Felipe</span> İspanya Kralı

II. Felipe, 2. İspanya Kralı. Ayrıca Hollanda, Belçika, Napoli Kralı, Sicilya Kralı, İspanyol Amerikası ve sömürgeleri kralı, Portekiz Kralı, Malta ve Güney İtalya Dükü unvanlarını taşıdı. 1554-1558 yılları arasında İngiltere ve İrlanda Kraliçesi I. Mary'nin kocası olarak İngiltere Kralı oldu. Bu dönemde İspanya gücünün zirvesine ulaştı. Filipinler, Orta ve Güney Amerika İspanyolların eline geçti.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Franco</span> İspanya diktatörü (1939–1975)

Francisco Franco Bahamonde,, 1936'da İkinci Cumhuriyet'in demokratik hükûmetine karşı gerçekleştirilen askerî darbenin liderlerinden biri olan İspanyol asker ve diktatördü. 1 Ekim 1936'da isyancı tarafın başkomutanı olarak atandı, taraftarları tarafından el caudillo (önder) ilan edildi ve çatışmanın sona ermesinden ölümüne kadar 1975'e kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1938'den 1973'e kadar hükûmet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim Hattabi</span>

Abdülkerim Hattabi, tam adı Muhammed bin Abdülkerim el-Hattabi (d. 1882, Ajdir, Fas - ö. 6 Şubat 1963, Kahire, Mısır) Kuzey Afrika'daki İspanyol ve Fransız egemenliğine karşı direniş hareketinin önderi ve kısa ömürlü Rif Cumhuriyeti'nin (1921-26) kurucusu. Usta bir taktikçi ve yetenekli bir örgütçü olan Abdülkerim kendini Magrip kahramanı yapan bir bağımsızlık hareketini yönetti. Ho Chi Minh'in silahlı bağımsızlık mücadelesinin ve modern gerilla tekniklerinin öncüsü olarak adlandırdığı Abdülkerim ancak sömürgeci güçlerin askeri ve teknolojik üstünlüğü ile yenilebildi.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Lejyonu</span> İspanya Ordusunda birlik

İspanyol Lejyonu, İspanya Kara Kuvvetleri 'nin seçkin birliklerinden biri.

<span class="mw-page-title-main">Rif Cumhuriyeti</span>

Rif Cumhuriyeti; Afrika kıtasının kuzeyinde 18 Eylül 1921'den 27 Mayıs 1926 yılında kadar bağımsız kalan bir devlet.

<span class="mw-page-title-main">Restorasyon (İspanya)</span> 1874 yılında darbe ile lağvedilen Birinci İspanya Cumhuriyetinin yerine kurulan yapı

Restorasyon ya da Bourbon Restorasyonu, Martínez-Campos'un 29 Aralık 1874 yılında yaptığı darbe ile lağvettiği Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin yerine kurulan yapı. Kurulan bu yapı XIII. Alfonso döneminde 14 Nisan 1931 yılında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">Fas Fransız Protektorası</span>

Fas Fransız Protektorası, 1912 Fes Antlaşması ile kurulan ve 2 Mart 1956 tarihinde Fas'ın bağımsızlığını ilan etmesine kadar süren Fransa'nın bir himaye yönetimidir. Himaye bugünkü Fas topraklarının büyük çoğunluğu olan Taza Koridoru ile Draa Nehri arasındaki kısmından oluşmaktaydı.

Orman Gerillaları, 1920 yılında Tartu Antlaşması'nın imzalanması sonrası bu antlaşmaya karşı çıkan bazı Beyaz Ordu mensupları ile antlaşma sonrası Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'e bırakılan Repola ve Porosozero şehirlerindeki Fin halkının geliştirdiği antikomünist direniş hareketi. Çatışmalar Doğu Karelya ayaklanması ve 1921-22 Sovyet-Fin çatışması kapsamında gerçekleşmiştir. Yaklaşık 2.000 kişilik Metsäsissit kuvvetleri 1921'de Sovyet yöneticilerine karşı başlattıkları isyan sırasında Doğu Karelya'nın büyük bölümünü ele geçirmeyi başarmıştır. Ele geçirilen bölgeler yeni kurulan Finlandiya ile birleştirmeyi amaçlanmışsa da, yiyecek ve cephane sıkıntısı çekmeleri ve Sovyet güçlerine göre sayıca az olmaları nedeniyle Metsäsissit birlikleri yenilerek 1922'de Finlandiya'dan çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Peñón de Alhucemas</span>

Peñón de Alhucemas, Batı Akdeniz'de İspanya'ya ait bir adacıktır ve aynı adı taşıyan koyda bulunmaktadır. Fas sahiline 700 metre ve en yakın İspanyol bölgesi Melilla'ya 84 kilometre uzaklıktadır. Kıyıya sadece 50 metre ve kayadan 800 ve 900 metre uzaklıkta bulunan ıssız iki adacıkla birlikte Alhucemas Adaları'nı oluşturmaktadır.

Mostaganem Savaşı veya Mostaganem Muharebesi, 1558 yılında Osmanlı Devleti ile İspanyol İmparatorluğu - Fas Sultanlığı arasında yapılan, Osmanlı zaferiyle sonuçlanan savaş. Osmanlı güçlerinin başında Hasan Paşa, İspanyol güçlerinin başında ise Kont Alkodete vardı. İspanyol güçlerini Fas Sultanlığı'nın askerleri de desteklemiştir. Savaş sonucunda İspanyollar, Mostaganem Kalesi'nin kuşatmasını kaldırdı ve Fas topraklarından çekilme kararı aldı. Böylece Fas topraklarında Osmanlı hakimiyeti başladı.

<span class="mw-page-title-main">Fas İspanyol Protektorası</span>

Fas İspanyol Protektorası, 1912 Fes Antlaşması ile kurulan ve 7 Nisan 1956 tarihinde Fas ile birleşmesine kadar süren İspanya'nın bir himaye yönetimidir.

<span class="mw-page-title-main">Taza Muharebesi</span>

Taza Muharebesi, Osmanlı-Saadi mücadelesinde evre.

Melilla Kuşatması, 1774-1775 yılları arasında İngiltere ve Fas Sultanlığının İspanya'nın Kuzey Afrika'daki yegane toprağı olan Melilla'yı kuşattıkları savaştır. Dönemin Fas Sultanı III.Muhammed ben Abdullah Fas Kraliyet Ordusu ve küçük bir paramiliter Cezayir ordusunu Melilla surlarına gönderdi. İngiltere savaşa birlik katmamış, sadece sözlü bir destekte bulunmuştur. İngiliz-Fas ittifakına karşılık İspanyollar Melilla'yı savunmak için Tuğgeneral Juan Sherlocke ve yardımcı olarak Florencio Monero'yu kaleye gönderdi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.