İçeriğe atla

Richard Francis Burton

Richard Burton

Richard Burton, (d. 19 Mart 1821 - ö. 20 Ekim 1890) Britanyalı kâşif ve misyoner.

Afrika'yı gezmiş ve Nil Nehrinin kaynağını bulmak için keşifler yapmıştır.

Speke ile Afrika'ya yolculuk

1856 yılında "Londra Kraliyet Coğrafya Derneği" Burton'u, Nil Nehrinin kaynağını bulmak üzere görevlendirdi. John Hanning Speke'yi de, yardımcısı olarak atadı. Bu iki kaşif, önceden birçok gezide beraber bulunmuşlardı. Burton, 29 dil bilen ve birçok kitap yazmış bir bilim insanıydı. Speke, grup planlamacıydı. İkisi de, Nil Nehrinin kaynağını bulmaya kararlıydılar.

İkili, önce Afrika'nın doğu kıyıları açıklarında önemli bir köle pazarı olan Zenzibar'a giden bir ekibe katıldı. Kafile, 30 eşek ve iki yıl yetecek kadar erzakla (bugün Tanganika Gölü olarak bilinen) Ujiji Denizi'ne doğru yola koyuldu. Burton ve Speke'e göre, bu göl Ptolemaios'un haritasındaki göllerin ve Nil'in de kaynağıydı.

Henüz iki hafta geçmişti ki, Burton ve Speke sıtmaya yakalandılar. Bu nedenle yolculuk yavaşladı ve kafile, Zenzibar ile Ujiji Denizi arasındaki büyük köle pazarı olan Tabora'ya varması beş ay sürdü. İkisi de öyle bitkindiler ki, bir ay boyunca dinlendiler. Ne var ki, yola koyulduktan sonra ikisi de çok hastalandılar. Burton'un bacaklarına felç inmiş; Speke'in kulakları ise işitmez olmuştu. İyileşmeleri, çok uzun bir zaman aldı.

Keşif ve düş kırıklığı

Kafile, sonunda 13 Şubat 1858'de Ujiji Denizine vardı ve üç buçuk ay bölgeyi keşfettiler. Ancak, yerlilerden gölün kuzeyinde bir nehir olduğunu, ama bu nehrin kaynağının göl olmadığını, aksine gölün nehre döküldüğünü öğrendiklerinde düş kırıklığına uğradılar. Nil Nehrinin kaynağı, Ujiji Denizi olmadığını anladılar.

Gölün keşfinin önem taşımasına karşın Burton ve Speke, Nil'in kaynağını bulamadıkları için çok üzüldüler ve Tabora'ya geri döndüler. Burton, Arabistan'da bulunduğundan ve Arapça bildiğinden dolayı, Arap köle tacirlerinin arasında olmaktan memnundu. Speke ise çok az Arapça biliyor ve yalnızlık çekiyordu. Sonunda, ikilinin araları açıldı. Burton, orada kalırken Speke, adını duyduğu fakat hiçbir Avrupalı'nın görmediği kuzeydeki Nyanza Gölü'nü bulmak üzere yola koyuldu.

Arabistan keşfi

Burton'un yardımcısı Speke ile yolları ayrıldı. O sırada, bulunduğu Arabistan'da uzun bir zaman kaldı ve keşifler yaptı. 1853 yılında, bu coğrafyayı tanımıştı. Bölgede, doktor kılığına girdi ve kendini "Abdullah" adıyla tanıttı. Böylece, Arap bir tacir gibi görünüyordu. Medine kentini gördü. Oradaki önemli yerleri, tapınakları not etti. Sonra, hacı kafilesine girdi. Hacılar gibi giyindi ve Mekke'ye geldi. Burada bütün hacılar gibi ibadet etti.

Bunları yaparak epeyce bilgi topladı. Nihayet asıl amacı olan Arabistan'ı boydan boya geçmek için girişimde bulundu. Ancak çöllerin elverişsizliği ve bitkin düşüren sıcaklar nedeniyle vazgeçti. Mekke'ye döndü. Oradan da, Hindistan'a yol aldı.

Speke ile karşı karşıya

Speke, Burton'dan ayrı olarak yaptığı ikinci yolculukta başarılı olmuştu. Nil Nehrinin kaynağının, Nyanza Gölü olduğunu anlamıştı. Ancak, Londra'ya dönmek için sabırsızlandı ve yeterli kanıt toplamadı. Speke, Londra'ya döndü. Dernekte, çoğunlukta olarak kendisine inanılmadı. Çünkü; yeterli kanıt toplamamıştı. Bunun üzerine, "Londra Kraliyet Coğrafya Derneği" tarafından Burton çağrıldı. Çünkü; bir zamanlar yolculuk yapan bu ikili, birbirlerine düşman olmuştu. Burton'un sorularına doğru cevap vermesi halinde, kabul görecekti. Ancak Eylül 1864'te Speke, yüzleşmeden bir gün önce, kaza kurşunu sonucu öldü. Çoğu kişi, intihar ettiğini düşündü. Ancak bu ölüm, sır olarak kaldı.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uganda</span> Doğu Afrikada bulunan bir ülke

Uganda ya da resmî adıyla Uganda Cumhuriyeti, Afrika kıtasının doğu kesiminde yer alan ve denize kıyısı olmayan bir kara ülkesidir. Ülkenin sınır komşularını kuzeyde Güney Sudan, doğuda Kenya, güneyde çoğu sınırı Victoria Gölü ile oluşan Tanzanya, güneybatıda Ruanda ve batıda ise Kongo Demokratik Cumhuriyeti oluşturmaktadır. Ülkenin başkenti Kampala'dır.

<span class="mw-page-title-main">İbn Battuta</span> Arap Mağribî seyyah ve kâşif (1304–1369)

İbn-i Battuta, Orta Çağ'da yaşamış olan Berberî Mağrip bilgini, kaşifi ve seyyahıdır. Rıhletü İbn Battûta diye bilinen seyahatnâmenin yazarıdır. Maliki mezhebine mensuptur. İbn-i Battuta, büyük ölçüde modern öncesi tarihte diğer tüm ünlü kaşiflerden daha fazla seyahat etmiş, toplam 117.000 km ile Zheng He'yi yaklaşık 50.000 km ve Marco Polo'yu da 24.000 km ile geride bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alexander von Humboldt</span> Prusyalı doğabilimci ve kâşif

Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt, Prusyalı doğabilimci ve kâşif. Prusyalı bakan, filozof ve dilbilimci Wilhelm von Humboldt'un küçük kardeşi. Humboldt'un botanik coğrafya üzerine yaptığı çalışmalar biyocoğrafya dalının temelini oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Beşinci Haçlı Seferi</span>

Beşinci Haçlı Seferi, 1217–1221 yılları arasında Katolik kilisesine mensup Avrupalılar tarafından gerçekleştirilen haçlı seferidir. Avrupalılar, Mısır'daki Eyyubiler'i yenerek Kudüs ve diğer kutsal toprakları ele geçirmek istemişlerdir ancak amaçlarına ulaşamamışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Johann Ludwig Burckhardt</span> İsviçreli yazar (1784-1817)

Johann Ludwig Burckhardt. İsviçre asıllı gezgin ve şarkiyatçı. Önadı John Lewis ve Jean Louis olarak da bilinir. Soyu, Basel'in köklü ve ileri gelen ailelerinden birine dayanır. Bir tacir olan babası, 1789 Fransız İhtilali nedeniyle ailesiyle birlikte Almanya ve Avusturya'ya sürgüne gitmiştir. Leipzig ve Göttingen Üniversitelerinde öğrenim gördükten sonra 1805'te Basel'e geri döndü. Ancak Fransız karşıtı tutumu nedeniyle burada mesleki yönden pek şanslı olamadı. 1806 yılı yazında İngiltere'ye gitti. Doğabilimci Johann Friedrich Blumenbach'tan aldığı tavsiye mektubunu, Sir Joseph Banks'a sundu, o da Afrika Derneğinin diğer üyeleriyle birlikte Nijer nehrinin kaynağının keşfedilmesi amacıyla 1809 yılında bir inceleme gezisine çıkılması projesini kabul etti. Bu kabul üzerine, Burckhardt Arapça öğrenmek amacıyla yakın doğuya gitmeyi planladı. Kendisinin bir müslüman gibi kabul edilmesi halinde Afrika'daki gezisinde işlerinin kolaylaşacağını düşündü.

Kâşif ya da bulucu, var olan ancak bilinmeyen bir şeyi bulan, ortaya çıkaran, keşfeden kimsedir. Daha çok coğrafi keşifleri yapan kişiler için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">David Livingstone</span> Britanyalı misyoner ve kâşif

David Livingstone, İskoç misyoner ve kâşif. Livingstone, Afrika'nın güney, orta ve doğu kesimlerinde 30 yıl boyunca yürüttüğü misyonerlik ve keşif çalışmalarıyla Batı'nın Afrika'ya yönelik yaklaşımlarını büyük ölçüde biçimlendirmiştir.

J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreniyle ilgili yazmış olduğu hikâyelerde birçok yer ismi geçmektedir. Bu hayalî mekanlardan bazıları, olayların merkezinde yer alırken, yine bazı mekanlar vardır ki bunlara ayrıntılı olarak değinilmemiştir. Orta Dünya kıtasında yer alan, görece ikinci planda kalan bu yerlerden bazıları aşağıda listelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mungo Park</span> İskoç doktor ve kâşif

Mungo Park İskoç doktor ve kâşif. Afrika kıtası ve Nijer Nehri ile ilgi önemli keşiflerde bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Rene Auguste Caillie</span> Fransız kaşif (1799 – 1838)

Rene Auguste Caillie Fransız kâşif. Afrika kıtası ve Timbuktu ile ilgili önemli keşiflerde bulundu.

John Hanning Speke İngiliz kâşif Afrika ve Nil Nehrinin kaynağını araştırdı. Nehrin kaynağını bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Henry Morton Stanley</span> Britanya kökenli Amerikalı gazeteci ve kâşif

Henry Morton Stanley Afrika'da keşif yapan ve David Livingstone'u aramakla görevlendirilmiş Galler kökenli Amerikalı gazeteci ve kâşif.

<span class="mw-page-title-main">Robert O'Hara Burke</span> Avustralyalı kaşif (1821 – 1861)

Robert Burke, İrlandalı polis, asker, kâşif ve bilim insanı. "Avustralya Kıtası"nın iç kesimlerini keşfetmiştir.

Vasık veya Hârûn el-Vâsık Billâh, dokuzuncu Abbasi halifesi olarak 842 ile 847 döneminde hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Clements Markham</span>

Sir Clements Robert Markham, İngiliz coğrafyacı, kâşif ve yazar.

Muazzam bin Adil, 1218-1227 döneminde dördüncü Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Kongo Bağımsız Devleti</span> Eski Bir Afrika Devleti

Kongo Bağımsız Devleti, Bugün Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nin bulunduğu topraklarda yer alan ve Kongo Nehri havzasının tamamına yakın bölümünü kapsayan eski Afrika devleti. 1 Temmuz 1885'te Belçika Kralı II. Léopold önderliğindeki bir grup Avrupalı yatırımcının özel mülkü olarak kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Verney Lovett Cameron</span>

Verney Lovett Cameron, Orta Afrika'da keşifler yapmış İngiliz kâşif. 1875'te Ekvatoral Afrika'yı okyanustan okyanusa gezen ilk Avrupalı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Florence Baker</span>

Florence, Lady Baker veya Florica Maria Sas; Barbara Szasz; Maria Freiin von Sass; Barbara Szasz; Barbara Maria Szasz; Barbara Maria Szasz Macaristan doğumlu İngiliz kaşiftir. Transilvanya'da doğdu. Ailesi ve erkek kardeşi, 8-9 Ocak 1849'da Nagyenyed'de yaklaşık 1000 Macar sivili öldüren Ioan Axente Sever ve Simion Prodan liderliğindeki Rumen yağmacılar tarafından öldürüldüğünde yetim kaldı. Macar ordusundan kalanlarla birlikte Osmanlı İmparatorluğu'na, Vidin'e kaçtı. Burada 1859'da Samuel Baker tarafından kurtarılana dek ortadan kayboldu..

<span class="mw-page-title-main">Luigi D'Albertis</span>

Luigi Maria D'Albertis, 1875'te şu anda Papua Yeni Gine olarak adlandırılan yerde Fly Nehri'nin haritasını çıkaran ilk İtalyan olan İtalyan bir doğa bilimci ve kaşif. 1875'ten 1877'ye kadar bu nehire üç sefer düzenledi. İlki, SS Ellengowan vapurunda, diğer ikisi ise Yeni Güney Galler Hükûmeti'nden kiralanan "Neva" adlı daha küçük bir gemiyle gerçekleştirildi. Üç yolculuk boyunca D'Albertis, nehir boyunca yaşayan çeşitli yerli halklarla, bu yerel halkı korkutmak ve bazen de öldürmek için tüfek ateşi, roketler ve dinamit kullanarak sürekli olarak çatışmalara karıştı. Ayrıca koleksiyonu için su örnekleri elde etme tekniği olarak sıklıkla yıkıcı dinamit balıkçılığını kullandı. Keşif gezisindekiler, yerel halkın evlerinden birçok ata kalıntısı, alet ve silah çaldı. Ayrıca kuş, bitki, böcek ve yakın zamanda öldürülen yerli halkın kafalarından örnekler topladı. D'Albertis'in çağdaş kaşifleri ve sömürge yöneticileri, D'Albertis'in Fly'a yaptığı keşif gezilerinde kullandığı yöntemleri neredeyse evrensel olarak eleştirdiler ve Goode'un "Sinek Tecavüzü" gibi daha modern açıklamalar da aynı derecede kınayıcıdır.