İçeriğe atla

Rhea (uydu)

Rhea
Rhea'nın Cassini tarafından elde edilen mozaik görüntüsü (Kasım 2005)
Keşif
KeşfedenG. D. Cassini[1]
Keşif tarihi23 Aralık 1672[1]
Adlandırmalar
MPC belirtmesiSaturn V
Adın kaynağı
Ῥέᾱ Rheā
SıfatlarRhean[2]
Yörünge özellikleri [3]
Yarı büyük eksen
527.108 km
Dış merkezlik0,0012583
4,518212 g
8,48 km/s[a]
Eğiklik0,345° (Satürn'ün ekvatoruna)
Doğal uydusuSatürn
Fiziksel özellikler
10 [4]
Boyutlar1532,4 × 1525,6 × 1524,4 km [5]
Ortalama yarıçap
763,8 ± 1,0 km[5]
7.337.000 km2
Kütle(2,306518 ± 0,000353)×1021 kg[6] (~3,9×10-4 Dünya)
Ortalama yoğunluk
1,236 ± 0,005 g/cm3[5]
0,264 m/s2
Atalet momenti faktörü
0,3911 ± 0,0045[7] (tartışmalı/belirsiz[8])
0,635 km/s
4,518212 g
(Eş zamanlı)
Sıfır
Albedo0,949 ± 0,003 (geometrik) [9]
Yüzey sıcaklığımin.ort.maks.
Kelvin53 K 99 K
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Rhea, Satürn'ün ikinci en büyük ayı ve Güneş Sistemi'ndeki çapına göre dokuzuncu en büyük uydudur. Güneş Sistemindeki kesin ölçümlerin hidrostatik denge ile uyumlu bir şekli doğruladığı en küçük cisimdir.[10] 1672'de Giovanni Domenico Cassini tarafından keşfedildi.

Büyüklük açısından gezegenin Titan'dan sonraki en büyük uydusudur. Gezegenin tüm uyduları arasında 21. sırada yer alır.

Fiziksel özellikler

Boyut, kütle ve iç yapı

Dünya (sağda), Ay (sol üstte) ve Rhea (sol altta) boyut karşılaştırması

Rhea, yoğunluğu yaklaşık 1,236 g/cm3 olan buzlu bir gök cismidir. Bu az yoğunluk, ~%25 kayadan (yoğunluk ~3,25 g/cm3) ve ~%75 su buzundan (yoğunluk ~0,93 g/cm3) oluştuğunu gösterir.) Rhea en büyük dokuzuncu ay olmasına rağmen yalnızca en kütleli onuncu aydır. Gerçekten de, Uranüs'ün ikinci en büyük uydusu Oberon, hemen hemen aynı boyuttadır ama Rhea'dan çok daha yoğundur (1.63'e 1.24) ve dolayısıyla daha kütlelidir ancak Rhea hacim olarak biraz daha büyüktür.[b]

Cassini-Huygens görevinden önce Rhea'nın kayalık çekirdeği olduğu varsayılırdı.[11] Ancak, 2005 yılında Cassini uzay aracı tarafından yakın uçuşda alınan ölçümler bunu şüpheye düşürdü. 2007 yılında yayınlanan bir makalede eksenel boyutsuz eylemsizlik moment katsayısının 0,4 olduğu iddia edilmişti.[c][12] Böyle bir değer, Rhea'nın neredeyse homojen iç kısımlı olduğunu (merkezde bir miktar buz sıkışması ile) gösterirken, kayalık çekirdeğin varlığı yaklaşık 0,34'lük bir eylemsizlik momenti anlamına gelir.[11] Aynı yıl başka bir makale eylemsizlik momentinin yaklaşık 0,37 olduğunu iddia edildi.[d] Rhea 'nın kısmen veya tamamen farklılaşmış olması "Cassini" sondasının gözlemleriyle tutarlı olacaktır.[13] Bir yıl sonra başka bir makale, ayın hidrostatik dengede olmayabileceğini, yani eylemsizlik momentinin yalnızca yerçekimi verilerinden belirlenemeyeceğini iddia etti.[14] 2008'de ilk makalenin yazarı bu üç farklı sonucu uzlaştırmaya çalıştı. Analizde kullanılan "Cassini" radyo Doppler verilerinde sistematik bir hata olduğu sonucuna vardı ancak analizi aya en yakın elde edilen bir veri alt kümesiyle sınırladıktan sonra Rhea'nın hidrostatik denge durumunda olduğu eski sonuca vardı ve yaklaşık 0,4'lük eylemsizlik momenti vardı, bu ise yine homojen iç kısımlı demekti.[8]

Rhea'nın üç eksenli şekli, hidrostatik denge içindeki Rhea'nın açısal hızıyla dönen homojen bir cisimle tutarlıdır.[15]

2006'da yapılan modellemede, Rhea'nın radyoaktif bozunmayla ısınarak bir iç sıvı-su okyanusunu sürdürebileceği iddia edildi; böyle bir okyanusun su-amonyak sistemi için olan yaklaşık 176 K ötektik sıcaklıkta olması gerekir.[16]

Daha yeni bulgular, Rhea'nın homojen iç kısımlı olduğu ve dolayısıyla bu okyanusun var olmadığı yönündedir.[8]

Gelişmiş renkli harita (28 MB), sağda önde gelen yarım küre.
Gelişmiş renkli haritalar
kuzey ve güney yarım küreler
Gelişmiş renkli haritalar
sondan ve önden gelen yarım küreler

Notlar

  1. ^ Diğer parametreler temelinde hesaplanır.
  2. ^ Rhea'dan daha büyük uydular şunlardır: Ay, dört Galile uydusu, Titan, Triton, Titania ve Oberon. Uranüs'ün ikinci en büyük doğal uydusu olan Oberon, Rhea'dan ~%0,4 daha küçük bir yarıçapa, ancak ~%26 daha büyük bir yoğunluğa sahiptir. JPLSSD 27 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'ye bakın.
  3. ^ Tam olarak, 0,3911 ± 0,0045 kg·m².[12]
  4. ^ Tam olarak, 0,3721 ± 0,0036 kg·m².[13]

Kaynakça

  1. ^ a b "Rhea: Saturn's dirty snowball moon". 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022. 
  2. ^ Moore vd. (1984) "The Geomorphology of Rhea", Proceedings of the fifteenth Lunar and Planetary Science, Part 2, p C-791–C-794
  3. ^ Natural Satellites Ephemeris Service 20 Mayıs 2011 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi Minor Planet Center
  4. ^ Observatorio ARVAL (15 Nisan 2007). "Classic Satellites of the Solar System". Observatorio ARVAL. 2 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2011. 
  5. ^ a b c Roatsch, T.; Jaumann, R.; Stephan, K.; Thomas, P. C. (2009). "Cartographic Mapping of the Icy Satellites Using ISS and VIMS Data". Saturn from Cassini-Huygens. ss. 763-781. doi:10.1007/978-1-4020-9217-6_24. ISBN 978-1-4020-9216-9. 
  6. ^ Jacobson, R. A.; Antreasian, P. G.; Bordi, J. J.; Criddle, K. E.; Ionasescu, R.; Jones, J. B.; Mackenzie, R. A.; Meek, M. C.; Parcher, D.; Pelletier, F. J.; Owen Jr., W. M.; Roth, D. C.; Roundhill, I. M.; Stauch, J. R. (Aralık 2006). "The Gravity Field of the Saturnian System from Satellite Observations and Spacecraft Tracking Data". The Astronomical Journal. 132 (6). ss. 2520-2526. Bibcode:2006AJ....132.2520J. doi:10.1086/508812. 
  7. ^ Anderson, J. D.; Schubert, G. (2007). "Saturn's satellite Rhea is a homogeneous mix of rock and ice". Geophysical Research Letters. 34 (2): L02202. Bibcode:2007GeoRL..34.2202A. doi:10.1029/2006GL028100. 
  8. ^ a b c Anderson, John D. (July 2008). Rhea's Gravitational Field and Internal Structure. 37. COSPAR Bilimsel Toplantısı. 13-20 Temmuz 2008 tarihlerinde Montréal, Kanada'da düzenlendi. s. 89. Bibcode:2008cosp...37...89A. 
  9. ^ Verbiscer, A.; French, R.; Showalter, M.; Helfenstein, P. (9 Şubat 2007). "Enceladus: Cosmic Graffiti Artist Caught in the Act". Science. 315 (5813). s. 815. Bibcode:2007Sci...315..815V. doi:10.1126/science.1134681. PMID 17289992.  (çevrimiçi materyali destekler, tablo S1)
  10. ^ http://www.ciclops.org/media/sp/2011/6794_16344_0.pdf 23 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ a b Anderson, J. D.; Rappaport, N. J.; Giampieri, G.; Schubert, Gerald; Moore, William B. (2003). "Gravity field and interior structure of Rhea". Physics of the Earth and Planetary Interiors. 136 (3-4). ss. 201-213. Bibcode:2003PEPI..136..201A. CiteSeerX 10.1.1.7.5250 $2. doi:10.1016/S0031-9201(03)00035-9. 
  12. ^ a b Anderson, J. D.; Schubert, J. (2007). "Saturn's satellite Rhea is a homogeneous mix of rock and ice". Geophysical Research Letters. 34 (2). ss. L02202. Bibcode:2007GeoRL..3402202A. doi:10.1029/2006GL028100. 
  13. ^ a b Iess, L.; Rappaport, N.; Tortora, P.; Lunine, Jonathan I.; Armstrong, J.; Asmar, S.; Somenzi, L.; Zingoni, F. (2007). "Gravity field and interior of Rhea from Cassini data analysis". Icarus. 190 (2). s. 585. Bibcode:2007Icar..190..585I. doi:10.1016/j.icarus.2007.03.027. 
  14. ^ MacKenzie, R. A.; Iess, L.; Tortora, P.; Rappaport, N. J. (2008). "A non-hydrostatic Rhea". Geophysical Research Letters. 35 (5). ss. L05204. Bibcode:2008GeoRL..3505204M. doi:10.1029/2007GL032898. 
  15. ^ Thomas, P. C.; Burns, J. A.; Helfenstein, P.; Squyres, S.; Veverka, J.; Porco, C.; Turtle, E. P.; McEwen, A.; Denk, T.; Giesef, B.; Roatschf, T.; Johnsong, T. V.; Jacobsong, R. A. (Ekim 2007). "Shapes of the saturnian icy satellites and their significance" (PDF). Icarus. 190 (2). ss. 573-584. Bibcode:2007Icar..190..573T. doi:10.1016/j.icarus.2007.03.012. 27 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2011. 
  16. ^ Hussmann, Hauke; Sohl, Frank; Spohn, Tilman (November 2006). "Subsurface oceans and deep interiors of medium-sized outer planet satellites and large trans-neptunian objects". Icarus. 185 (1): 258-273. Bibcode:2006Icar..185..258H. doi:10.1016/j.icarus.2006.06.005. 31 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Nisan 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Satürn</span> Güneş Sisteminin 6. gezegeni

Satürn veya Eski Türkçedeki adıyla Sekentir ya da Sekendiz, Güneş'e en yakın altıncı gezegen ve Jüpiter'den sonra Güneş Sistemi'ndeki en büyük ikinci gezegendir. Ortalama yarıçapı Dünya'nın yaklaşık dokuz buçuk katı olan bir gaz devidir. Dünya'nın ortalama yoğunluğunun yalnızca sekizde birine sahiptir, ancak Dünya'dan 95 kat daha büyüktür. Satürn, neredeyse Jüpiter büyüklüğünde olmasına rağmen, Jüpiter'in kütlesinin üçte birinden daha azına sahiptir. Satürn, Güneş'in etrafında 9,59 AU (1.434 milyon km) mesafede 29,45 yıllık bir yörünge periyoduyla dolanır.

<span class="mw-page-title-main">Satürn'ün doğal uyduları</span> Vikimedya liste maddesi

Satürn'ün doğal uyduları, sadece onlarca metre çapındaki minik uydulardan, Merkür gezegeninden daha büyük olan muazzam Titan'a kadar çok sayıda ve çeşitlidir. Satürn, halkalarında gömülü olmayan ve yörüngeleri doğrulanmış 146 uyduya sahiptir ve ayrıca milyonlarca gömülü küçük uydu ve daha küçük sayısız halka taneciklerini içeren yoğun halkaları vardır. Yedi Satürn uydusu, elips şekline sahip olabilecek kadar büyüktür, ancak bunlardan sadece Titan ve muhtemelen Rhea şu anda hidrostatik dengededir. Satürn'ün uyduları arasında özellikle dikkat çekici olanlar; azot bakımından zengin, Dünya benzeri bir atmosfere, kurumuş nehir ağları ve hidrokarbon göllerinden oluşan bir manzaraya sahip, Güneş Sistemi'ndeki ikinci en büyük uydu olan Titan, güney kutup bölgesinden gaz ve toz jetleri çıkan Enceladus ve tezat oluşturan siyah ve beyaz yarım küreleriyle İapetus'dur.

<span class="mw-page-title-main">Callisto (uydu)</span> Jüpiterin uydusu

Callisto, Jüpiter'in doğal uydularından biridir. Büyüklükte Jüpiter'in uyduları arasında ikinci, Güneş Sistemi'ndeki tüm uydular arasında üçüncü sırayı alır. 7 Ocak 1610 tarihinde Galileo Galilei tarafından bulundu ve o dönemde tanımlanan 4 Galilei uydusu içinde gezegene en uzaktaki olması nedeniyle Jüpiter'in 'IV' numaralı uydusu olarak adlandırılmıştır. Diğer Galilei uyduları ile yörüngesel rezonansda olmayan tek Galilei uydusudur. Güneş Sistemi'nde, üzerinde en çok krater bulunan gök cismidir. Yüzeyi son 4 milyar yıldır hiç değişmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amalthea (uydu)</span>

Amalthea, Jüpiter'in doğal uydularından biridir. Düzenli iç yörünge grubunun üyesidir. Galilei uydularından sonra ilk bulunan Jüpiter uydusudur. Bu nedenle 'Jüpiter V' adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mimas (uydu)</span> Satürnün William Herschel tarafından 1789 yılında keşfedilen uydusu

Mimas, Satürn'ün William Herschel tarafından 1789 yılında keşfedilen doğal uydusudur. Diğer bir adı da Satürn I'dir. Güneş Sistemi'ndeki diğer uydularla kıyaslandığında çapının büyüklüğü açısından yirminci sırada yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Triton (uydu)</span>

Triton, Neptün gezegeninin en büyük doğal uydusudur. 10 Ekim 1846'da İngiliz gök bilimci William Lassell tarafından keşfedilen ilk Neptün uydusuydu. Güneş Sistemi'nde, gezegeninin tersi yönünde bir yörüngeye sahip tek büyük uydudur. Ters yön yörüngesi ve Plüton'a benzer kompozisyonu nedeniyle Kuiper kuşağından yakalanan bir cüce gezegen olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Titan (uydu)</span> Satürn uydusu

Titan, Satürn'ün en büyük uydusu ve yoğun bir atmosferi olduğu bilinen tek doğal uydudur. Dünya dışında, yüzeyinde kararlı sıvı bulundurduğu kanıtlanan 2. gök cismi olan Titan'daki büyük su kütleleri gibi görünen okyanusların, metan gazının sıvı hali olduğu görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İapetus (uydu)</span>

Iapetus, tahmini 1469 km çap ile Satürn'ün üçüncü, Güneş Sistemi'nin 11. büyük uydusudur. İsmini Yunan Mitolojisi'nde bir Titan olan Iapetos'tan alır. Giovanni Domenico Cassini tarafından 1671 yılında keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Uranüs'ün uyduları</span>

Uranüs, güneş sisteminin yedinci gezegenidir ve bilinen 28 doğal uydusu vardır. Bu uydulara William Shakespeare ve Alexander Pope'un eserlerindeki karakterlerin isimleri verilmiştir. Titania ve Oberon adı verilen ilk iki uydu 1787 yılında İngiliz astronom William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Bu keşifleri 1851 yılında William Lassell tarafından ve 1948 yılında Gerard Kuiper (Miranda) tarafından keşfedilen üç hidrostatik dengeye sahip uydu izlemiştir. Bu beş uydu gezegensel kütleye sahiptir ama güneşin etrafında dönmedikleri için cüce gezegen kategorisine alınmazlar. Kalan uydular 1985 sonrasında Voyager 2 uzay aracı ve dünya merkezli teleskoplar tarafından keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hyperion (uydu)</span> Satürnün uydusu

Hyperion, Satürn'ün doğal uydusudur. William Cranch Bond, George Phillips Bond ve William Lassell tarafından 1848 yılında keşfedildi. Düzensiz şekli, kaotik dönüşü ve açıklanamayan sünger benzeri görünümü ile dikkat çekicidir. Keşfedilen ilk yuvarlak olmayan uydudur.

<span class="mw-page-title-main">Phoebe (uydu)</span> Satürnün uydusu

Phoebe, ortalama çapı 213 km (132 mi) olan düzensiz bir Satürn uydusu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Despina (uydu)</span>

Despina, Neptün'ün üçüncü en yakın iç uydusudur. Adını Yunan mitolojisindeki Poseidon ve Demeter'in kızı olan nemf Despoina'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Epimetheus (uydu)</span> Satürn uydusu

Epimetheus, Satürn'ün düzensiz uydularından biridir ve çapı 119 km genişliğindedir. Satürn XI olarak da bilinir. Satürn'ün en büyük 11'inci uydusudur. Adını bir mitolojik karakter olan Prometheus'un kardeşi Epimetheus'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Helene (uydu)</span> Satürnün bir uydusu

Helene, Satürn'ün doğal uydusudur. 1980 yılında Pierre Laques ve Jean Lecacheux tarafından Pic du Midi Gözlemevi'nde yer tabanlı gözlemlerle keşfedildi ve S/1980 S 6 olarak adlandırıldı. 1988 yılında resmi olarak Yunan mitolojisinde Kronos'un (Satürn) torunu olan Truvalı Helen'in adını aldı. Helene ayrıca, 1982'de verilen Saturn XII (12) veya Dione B olarak da adlandırılır, çünkü Dione ile birlikte eş-yörüngededir ve önde olan Lagrange noktasında (L4) bulunur. Bilinen dört truva uydusundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Telesto (uydu)</span>

Telesto, Satürn'ün bilinen 146 uydusundan on altıncısı ve en küçüklerinden biridir. Smith, Reitsema, Larson ve Fountain tarafından 1980 yılında yer tabanlı gözlemlerle keşfedilmiş ve geçici olarak S/1980 S 13 belirtmesiyle adlandırılmıştır. Takip eden aylarda birkaç başka tezahürü daha gözlemlenmiştir: S/1980 S 24, S/1980 S 33, ve S/1981 S 1.

<span class="mw-page-title-main">Tarvos (uydu)</span>

Tarvos veya Saturn XXI, Satürn'ün doğrusal yönlü bir düzensiz uydusudur. B. J. Gladman ve arkadaşları tarafından 23 Eylül 2000 tarihinde keşfedildi ve geçici olarak S/2000 S 4 adı verildi. Ağustos 2003'te verilen ad, Galya mitolojisinde sırtında üç turna kuşu taşıyan bir boğa tanrısı olarak tasvir edilen Tarvos'tan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Düzensiz uydu</span> Uzak, eğimli ve genellikle eksantrik ve retrograd yörüngeyi takip eden doğal uydu

Astronomide düzensiz uydu veya düzensiz doğal uydu, uzak, eğik ve genellikle dış merkezli, ters yön yörünge izleyen bir doğal uydudur. Bunlar, oluşumunu yörüngelerinde gerçekleştiren düzenli uydulardan farklı olarak ana gezegenleri tarafından yakalanmışlardır. Düzensiz uydular, genellikle benzer şekilde düzensiz yörüngelere sahip olan fakat sonunda uzaklaşarak ayrılacak olan geçici uyduların aksine sabit bir yörüngeye sahiptir. Terim, şekle atıfta bulunmaz; örneğin Triton yuvarlak bir uydudur, fakat yörüngesi nedeniyle düzensiz olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Enceladus</span> Satürnün doğal uydularından biri

Enceladus Satürn'ün en büyük altıncı uydusudur. Yaklaşık 500 kilometre çapında olan Enceladus Satürn'ün en büyük uydusu olan Titan'ın onda biri büyüklüğündedir. Yüzeyinin büyük oranda temiz buzla kaplı olması sonucunda Enceladus güneş sisteminde ışığı en fazla yansıtan gök cisimlerinden biri konumundadır. Doğal olarak ışığı tutan tüm gök cisimlerinden daha soğuk olan Enceladus'un yüzeyi öğle vakitlerinde en yüksek -198 °C dereceye ulaşmaktadır. Enceladus'un yüzeyi yoğun yaşlı kraterlerle kaplı bölgeleri ve 100 milyon yıla kadar yakın geçmişte oluşmuş genç tektonik deformasyon alanları gibi pek çok farklı yüzey özelliğini barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tarqeq</span>

Tarqeq, Satürn'ün doğal uydusudur. Scott S. Sheppard, David C. Jewitt, Jan Kleyna ve Brian G. Marsden tarafından 5 Ocak 2006 ve 22 Mart 2007 tarihleri arasında yapılan gözlemler sonucunda keşfedildi ve 13 Nisan 2007 tarihinde duyuruldu. Adını İnuit ay tanrısı Tarqeq'ten almıştır ve İnuit grubunun bir üyesidir. Çapı yaklaşık yedi kilometredir. Cassini uzay aracı Tarqeq'i 15-16 Ocak 2014 tarihlerinde 1,5 gün boyunca gözlemlemişti.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen kütleli uydu</span>

Gezegen kütleli uydular, gezegen kütlesine sahip olan ancak aynı zamanda birincil başka bir gezegenin doğal bir uydusu olan gök cisimleridir. Şekilsel olarak oldukça büyük,elipsoit ya da küreseldirler. Uydular, kimi durumlarda bir yüzey altı okyanus oluşumu meydana getirebilecek gelgit veya radyojenik ısıma sebebiyle hidrostatik denge noktasında olabilirler. Güneş sisteminde yer alan iki doğal uydu olan Ganymede ve Titan, Merkür gezegeninden daha az kütleli olmakla birlikte daha büyüktür. Aynı zamanda cüce gezegenler Plüton ve Eris'ten daha büyük ve kütleli olan yedi adet doğal uydu bulunmaktadır.