Rezene
| Rezene | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Foeniculum vulgare Mill., Gard. Dict. ed. 8: n.° 1 (1768). | |||||||||||||||
Rezene (Foeniculum vulgare), maydanozgiller (Apiaceae) familyasından; iki metreye kadar boylanan, iki yıllık, kokulu, otsu bitki türüdür. Anavatanı, Akdeniz havzası ve Yakın Doğu'dur.
Morfolojik özellikleri
Yaprakları saplı ve tüysüzdür. Bitkinin gövdeleri dik, içleri boş silindir şeklinde ve tüysüzdür. Çiçekler uzun saplı ve bileşik şemsiye durumundadırlar. Meyveleri silindir şeklinde tüysüz ve yeşilimsi esmer renktedir. Tohumları protein ve yağ bakımından zengin bir besi dokuya sahiptir. Daha çok kayalık ve kurak yerlerde yetişir.
Yetiştirmesi
Rezene yenilebilir, kuvvetli aromalı yaprakları ve meyveleri nedeniyle hem kendi çeşitlerinde hem de başka yerlerde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Anason veya meyankökü tadı[1] anason 'dan gelir, anason ve yıldız anason da bulunan aromatik bir bileşiktir ve tadı ve aroması genellikle o kadar güçlü olmasa da onlarınkine benzerdir.[2]
Floransa rezenesi (Foeniculum vulgare Azoricum Group; eşanlamlı F. vulgare var. Azoricum ) bir kültür grubu ile soğan benzeri bir yapı oluşturan şişirilmiş yaprak tabanları vardır. Kültüre alınmış kökenlidir [3] ve hafif anason benzeri bir tada sahiptir ancak daha tatlı ve daha aromatiktir. Floransa rezene bitkisi yabani tipten daha küçüktür.[4] Floransa rezenesinin bazı kültür bitkileri birçok başka adla özellikle İtalyanca adı "finocchio" olarak da bilinir. Kuzey Amerika süpermarketlerinde, genellikle "anason" olarak yanlış etiketlenir.[5][6]
"Foeniculum vulgare" "Purpureum" veya "Nigra", "bronz yapraklı" rezene, dekoratif bir bahçe bitkisi olarak yaygın şekilde bulunur.[7]
Rezene, kuzey Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, güney Kanada,Asya ve Avustralya’nın çoğu dahil olmak üzere birçok bölgede yol kenarlarında, otlaklarda ve diğer açık alanlarda doğallaştırılmış hale gelmiştir. Tohum yoluyla iyi yayılır ve Avustralya'da ve Amerika Birleşik devletlerinde istilacı türlerden ve bir ot olarak kabul edilir.[8] Batı Kuzey Amerika'da rezene, çöl habitatları hariç kıyı ve iç kesimlerde vahşi-kentsel arabölgelerde doğuda tepe ve dağlık alanlarda bulunabilir.[9][10]
Beslenme
Rezene meyvelerinin 100 gramlık referans miktarı 345 kcal gıda enerjisi sağlar ve zengin bir kaynaktır. Günlük Değerin(GD) %20'si veya daha fazlası protein, diyet lifi, B vitaminleri ve birkaç diyet mineralleri, özellikle kalsiyum, demir, magnezyum ve manganez bunların tümü %100 günlük değeri aşar. Rezene meyveleri %52 karbonhidrat, (%40 diyet lifi dahil),%15 yağ,%16 protein ve %9‘u sudur.
Kullanımı
Baharatı, rezene bitkisinin yapraklarından, kurutulmuş tohumlarından ya da bu tohumların öğütülmesiyle elde edilir. Balık ve tavuk yemeklerinde, salatalarda güzel koku ve tat verme amaçlı kullanılır. Yöresel olarak bazı unlu ve şekerli yiyeceklerin yapımında da kullanılır. Toprak altındaki soğana benzeyen tatlı ve hoş kokulu meyvesinden Kuzey Afrika ve Avrupa ülkelerinde salata yapılır veya meyve olarak da yenebilir.[11]
Floransa rezenesi Avrupa'da tıbbi bir iksir olarak ortaya çıkan ve 19. yüzyılın sonlarına doğru Fransa ve diğer ülkelerde popüler bir alkollü içecek olan absint'in hazırlanmasında kullanılan üç ana bitkiden biridir. Rezene meyvesi ayrıca akvavit üretiminde de kullanılmaktadır.[12][13]
Mutfak
Rezene bitkisinin soğanı, yaprakları ve meyveleri dünyanın birçok mutfak geleneklerinde kullanılmaktadır. Küçük yabani rezen çiçekleri (rezene "polen" olarak bilinir) [14] rezenenin en güçlü formudur ancak aynı zamanda en pahalıdır.[15]
| Besin değeri | |
| Enerji 1440 kJ (350 kcal) | |
|---|---|
| Karbonhidrat | 52 g |
| - Lif | 40 g |
| Yağ | 14.9 g |
| - Doymuş yağ | 0.5 g |
| - Tekli doymamış yağ | 9.9 g |
| - Çoklu doymamış yağ | 1.7 g |
| Protein | 15.8 g |
| Su | 8.8 g |
| Tiyamin (Vit. B1) | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Riboflavin (Vit. B2) | 0.35 mg (%23) |
| Niyasin (Vit. B3) | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| B6 vitamini | 0.47 mg (%36) |
| C vitamini | 21 mg (%35) |
| Kalsiyum | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Demir | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Magnezyum | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Mangan | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Fosfor | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Potasyum | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Sodyum | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Çinko | mg (%İfade hatası: Tanınmayan "{" noktalama karakteri.) |
| Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. | |
Kurutulmuş rezene meyvesi aromatik, anason aromalı baharat, taze olduğunda kahverengi veya yeşil renktedir ve meyve yaşlandıkça yavaşça donuk bir griye dönüşür. Yemek pişirmek için yeşil meyveler idealdir.[2] Yaprakları özenle tatlandırılmıştır ve şekli dereotu ile benzerdir. Soğan, sotelenebilen, haşlanabilen, kızartılabilen, ızgara yapılabilen veya çiğ yenebilen gevrek bir sebzedir. Hassas genç yapraklar garnitür olarak, salata olarak, salatalara lezzet katmak, muhallebi ile servis edilecek sosları tatlandırmak için, çorba ve balık sosunda kullanılır.[16] Hem şişirilmiş yaprak tabanları hem de yumuşak genç sürgünler kereviz gibi yenebilir.[1] Rezene meyveleri bazen tadı ve görünümü daha küçük olsa da benzer olan anason ile karıştırılır. Rezene ayrıca bazı doğal diş macunu larında tatlandırıcı olarak kullanılır. Meyveler aşçılıkta ve tatlılarda kullanılır.[16] Hindistan, Afganistan, İran ve Orta Doğu daki birçok kültür yemek pişirmede rezene meyvelerini kullanır. Keşmir Pandit ve Gujarati mutfağı 'nın en önemli baharatlarından biridir.[17]Assam mutfağı / Bengal mutfağı / Oriya mutfağı baharat karışımı panch phoron [18] ve Çince beş baharat tozları, Hindistan'ın birçok yerinde kavrulmuş rezene meyveleri yemek sonrası sindirim ve nefes tazeleyici olarak "mukhwas" olarak tüketilir veya comfit olarak şekerlenir.
Rezene yaprakları Hindistan'ın bazı bölgelerinde yapraklı yeşil sebzeler olarak ya kendi başlarına ya da diğer sebzelerle karıştırılarak servis edilmek üzere pişirilerek yenir. Suriye ve Lübnan 'da genç yapraklar ijjeh adı verilen özel bir tür yumurtalı omlet (soğan ve unla birlikte) yapmak için kullanılır.
Yumurta, balık ve diğer yemeklerin çoğunda taze veya kurutulmuş rezene yaprakları kullanılır. Floransa rezenesi bazı İtalyan ve Alman salata 'larında genellikle hindiba ve avokado ile birlikte kullanılan önemli bir bileşendir veya kızarmış ve sıcak garnitür olarak servis edilir. Haşlama veya marine edilmiş olabilir veya risottoda pişirilebilir.
Rezene meyveleri İtalyan sosisi 'ndeki ana lezzet bileşenidir. İspanya'da rezene bitkisinin sapları patlıcan turşusu hazırlanmada kullanılmaktadır. Rezeneden bitki çayı veya ıhlamur yapılabilir.[19]
Aromatik özellikleri nedeniyle rezene meyvesi iyi bilinen bileşik meyan kökü tozunun bileşenlerinden biridir.. Hint yarımadasında rezene meyveleri de bazen tatlandırıcı ile çiğ olarak yenir.
İsrail de rezene salatası tuz, karabiber, limon suyu, maydanoz, zeytinyağı ve bazen sumakla tatlandırılmış doğranmış rezene soğanlarından yapılır.
| Ülke | Üretim (ton) |
|---|---|
 Hindistan | 584,000 |
 Çin | 48,002 |
 Bulgaristan | 36,500 |
 İran | 32,771 |
 Meksika | 29,251 |
 Suriye | 27,668 |
| Dünya | 970,404 |
| İlgili baharatlarla birleştirilmiş veriler; anason, yıldız anason ve kişniş. Kaynak: FAOSTAT, Birleşmiş Milletler[20] | |
Üretim
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü tarafından gruplandırıldığı gibi rezene üretim verileri anason, yıldız anason ve kişniş benzer baharatlarla birleştirilir. 2014 yılında Hindistan dünya rezene üretiminin %60'ını üretirken, Çin ve Bulgaristan önde gelen ikincil üreticiler (tablo) oldu.
Faydaları
Rezene bitkisi anne sütünü arttırır. Gaz söktürücüdür. Bebeklerde iştahı açar ve annenin sütüne çok faydalıdır. Modern tıbbın gelişmesinden önce rezene çayı, mide rahatsızlıkların tedavi edilmesinde sıklıkla kullanılan bir bitkidir.[21][22][]
Resim galerisi
Rezene tohumları
Bitkinin soğanı
Rezene bitkisi
Kaynakça
- ^ a b Nyerges, Christopher (2016). Foraging Wild Edible Plants of North America: More than 150 Delicious Recipes Using Nature's Edibles. Rowman & Littlefield. s. 77. ISBN 978-1-4930-1499-6. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ a b Katzer's Spice Pages: Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) 15 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Foeniculum vulgare". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA).
- ^ "Green Fennel Seeds". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2014.
- ^ Rombauer, Irma (1997). Joy of Cooking. New York: Simon & Schuster Inc. s. 375. ISBN 978-0-684-81870-2.
- ^ Ziedrich, Linda (1998). The Joy of Pickling.
- ^ RHS Plant Finder 2008–2009, Dorling Kindersley, 2008, p280
- ^ "Atlas of Living Australia, Foeniculum vulgare Mill., Aniseed". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Biota of North America Program 2014 county distribution map". 16 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Calflora taxon report, University of California, Foeniculum vulgare Miller, Biscuit root, fennel, sweet fennel". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ Deepika Sahu (10 Mayıs 2012). "The power of five seeds". 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Aalborg Taffel Akvavit". www.diffordsguide.com. 8 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017.
- ^ The Thinking Drinkers (8 Kasım 2016). "Aquavit: this winter's hottest spirit". The Telegraph. 14 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2017.
- ^ "gourmet-organic-fennel-pollen". kandarian-organic-farms. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2015.
- ^ "Fennel Pollen: Culinary Fairy Dust". The Wall Street Journal. 23 Mart 2012. 1 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ a b M. G. Kains (1912). American Agriculturist (Ed.). Culinary Herbs: Their Cultivation Harvesting Curing and Uses (English). Orange Judd Company. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ Tarla Dalal. Fennel fruits, Indian recipes using. http://www.tarladalal.com/glossary-fennel-seeds-410i 6 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Accessed Oct 2012
- ^ Deepika Sahu (10 Mayıs 2012). "The power of five seeds". The Times of India. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2012.
- ^ "Fennel Tea Benefits". 9 Mart 2014. 9 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2020.
- ^ "Production in 2014, Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists)". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2017. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2017.
- ^ John K. Crellin, Jane Philpott, A. L. Tommie Bass (1989). A Reference Guide to Medicinal Plants: Herbal Medicine Past and Present. Duke University Press. ISBN 978-0-8223-1019-8. sayfalar 207-208
- ^ Anne P. Mark (2000). The Complete Idiot's Guide to Breastfeeding. Alpha Books. ISBN 0-02-863948-0. sayfa 142
Dış bağlantılar
Vikitür'de Foeniculum vulgare ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Wikimedia Commons'ta Rezene ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
