Revan'ın Zaptı
| Revan'ın Zaptı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1578-1590 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||||
 İran cephesi seraskerliğine atanan Serdar Ferhat Paşa Padişah III. Murad'ın huzurunda | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı Devleti |  Safevî Devleti | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Serdar Ferhat Paşa | Tokmak Han | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 60.000 | |||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Yok | Yok | ||||||||
Revan'ın Zaptı, 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda evre.
Serdar Ferhat Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 1583 yılında direnemeyeceğini anlayarak çekilen Safevî komutanı Tokmak Han'ın tahliye ettiği Revan'a çatışmasız girdi.
Harekât
Doğu Seraskerliğine atanan Serdar Ferhat Paşa ordusunun başında 1583 Mayıs'ında Üsküdar'dan hareketle, Sivas ve Erzurum üzerinden Ağustos'ta Kars'a ulaştı.[1] Burada sınır eyaletlerinden askerlerin de katılımıyla yaklaşık 55-60.000 kişiye ulaşan Osmanlı ordusu 11 Ağustos'ta Kars'tan ayrılarak Revan üzerine yürüdü.[2] Nitekim, Osmanlıların savaş planı (1579-1582 arasındaki duraklamadan sonra) Gürcistan'da hakimiyetin pekiştirilip, Revan'ın ele geçirilmesi, böylece Tebriz yolu da açıldıktan sonra müteakip sefer mevsiminde Tebriz'in zaptedilmesiydi.[3]
Osmanlı ordusu Revan yolu üzerindeki Şuregel ve Talin kalelerini tahkim etti ve buraları sancağa dönüştürdü. Eşzamanlı olarak Safevîlerin Revan Valisi Tokmak Han üzerine büyük bir Osmanlı ordusunun geldiğini haber alması üzerine Şah Muhammed Hüdabende'den destek talep etti. Ancak, bu esnada İran sarayında kaydadeğer gelişmeler yaşanıyor ve Şehzade Abbas Mirza geçici olarak tahta çıkarılıyordu. Dolayısıyla Şah Revan'a takviye kuvvet gönderebilecek durumda değildi. Tokmak Han da beklediği takviyeyi alamayınca kenti tahliye etti.[4]
Safevîlerin kenti tahliye etmesi üzerine Serdar Ferhat Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Eylül ortalarında kente savaşsız girdi. Şehri ele geçiren Ferhad Paşa, burada hemen Zengi çayının doğu kıyısında Şahbağı’ndaki Tokmak Han köşkünü merkeze alarak bir kale yapımını başlattı. Sekiz kuleli iç kale ve kırk üç kuleli dış kale, 400 arşın tutan surların yanı sıra bir kervansaray, bir cami ve bir hamam inşa edilerek 45 günde tamamlandı. Ayrıca kaleye 50 şâhî topu konuldu,[5] kurulan Revan Beylerbeyliğine Kars Beylerbeyi Deli Hızır Paşa, kalenin muhafızlığına ise Yusuf Sinan Paşa atandı.[6]
Serdar Ferhat Paşa yeni Beylerbeyliğin idarî düzenlemelerini tamamladıktan sonra Tiflis kalesini de Hasan Paşa komutasında 1.500 kişilik bir muhafız kuvvetiyle takviye etti ve Rıdvan Paşa'yı 6.000 askerle (Osmanlılara bağlılığını terketmiş) Gürcü Prensi II. Manuçar'ın üzerine gönderdi. Ana Osmanlı ordusu ise kışlamak için Erzurum'a döndü.
Kaynakça
- ^ "Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri (1578-1612)", Bekir Kütükoğlu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul (1962), s.133-134
- ^ "Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi", M. Fahrettin Kırzıoğlu, Türk Tarih Kurumu, Ankara (1998), s.344-345
- ^ "The War Between Turks and The Persians: Conflict and Religion in the Safavid and Ottoman Worlds", Giovanni-Tomasso Minadoi, I.B. Tauris, Londra (2019), çev. Abraham Hartwell, s.148
- ^ "Serdar Ferhad Paşa’nın Hayatı, Askeri ve Sosyal Faaliyetleri (1566-1595)", Doğukan Bozkurt, Bahçeşehir Üniversitesi (2022), s.51
- ^ "Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi", M. Fahrettin Kırzıoğlu, Türk Tarih Kurumu, Ankara (1998), s.345-346
- ^ "Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, c.7, s.70
