İçeriğe atla

Restorasyon (İspanya)

Reino de España
İspanya Krallığı
1874-1931
bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Millî marş
Kraliyet marşı (Marcha Real)
BaşkentMadrid
Yaygın dil(ler)İspanyolca
HükûmetAnayasal Monarşi
Kral 
• 1874-1885
XII. Alfonso
• 1885-1931
XIII. Alfonso
Tarihçe 
• Kuruluşu
1874
• Darbe
29 Aralık 1874
30 Haziran 1876
• Trajik Hafta (Katalonya)
25 Temmuz-2 Ağustos 1909
• San Sebastián Paktı
17 Ağustos 1930
14 Nisan 1931
• Dağılışı
1931
Para birimiİspanyol pesetası
Öncüller		Ardıllar
Birinci İspanya Cumhuriyeti
İkinci İspanya Cumhuriyeti

Restorasyon (İspanyolca: Restauración) ya da Bourbon Restorasyonu (İspanyolca: Restauración borbónica), Martínez-Campos'un 29 Aralık 1874 yılında yaptığı darbe ile lağvettiği Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin yerine kurulan yapı. Kurulan bu yapı XIII. Alfonso döneminde 14 Nisan 1931 yılında İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla yıkıldı.

Restorasyonun ilk amacı ülkede 50 yıldır devam eden siyasi istikrarsızlığı yok etmekti. Çünkü bu durumun sonucunda meydana gelen iç savaşlar ülkeye büyük zarar vermişti. Restorasyon hükûmeti bunun için turismo pratiğini uygulanmıştır. Bu pratiği uygulama amacıyla hükûmetin kontrolü düzenli bir biçimde muhafazakârlar ile liberaller ile değiştiriliyordu. Bunun için seçimlere hile karıştırılıyordu. Bununla birlikte diğer tüm partiler sistem dışında bırakıldı. Bu yüzden cumhuriyetçiler, sosyalistler, anarşistler, Carlistler, Bask ve Katalan milliyetçileri bu sisteme karşıydı. Ancak bu pratik başarıya ulaştı ve bir süre ülke istikrara kavuştu.

1874-1898 dönemi

Martinez Campos, Birinci İspanya Cumhuriyeti'ni yıktıktan sonra kurulan bu devlete XII. Alfonso geçirildi. Bundan sonra, 1876 Anayasası yazılmıştır. Bu anayasa ile İspanya anayasal monarşi sistemiyle yönetilecekti. Bu amaçla bir iki meclisli yasama oluşturuldu. Bunlar Cortes Generales ve Senatodan oluşuyordu. Bunların yanında bir de Temsilciler Kongresi adında alt meclis oluşturuldu.

Siyasal meselelerden dolayı ekonomik olarak diğer Avrupa ülkelerinin gerisinde düşmüş olan İspanya, siyasal istikrara kavuşması ile ekonomisi yükselişe geçmişti. Bu yıllarda ülkenin modernizasyonu büyük ölçüde gerçekleşti. Böylece sendikalar oluşmaya başladı.

1898-1923

1898 yılında, İspanya son büyük denizaşırı kolonileri olan Küba, Guam, Porto Riko ve Filipinler'i İspanya-Amerika Savaşı ile kaybetti. Bu açıkları kapatabilmek için XIII. Alfonso Fas'ta talepleri oldu. Bu amaçla Melilla Savaşı başlatıldı. Ancak savaşa karşı olan ezilen sınıflar anarşistler, komünistler ve cumhuriyetçiler öncülüğünde başta Barselona olmak üzere birçok yerde genel grev ilan edildi. Ancak grevler başarısız oldu. Bunun başka bir sonucu olarak Fas'taki savaş devam etmiş ve İspanyol zaferi ile sonuçlanmıştır. Bundan 11 sene sonra yapılan savaşta Rif kabileleri İspanyolları çok ağır kayıp verdirterek geri çekilmesini sağlamıştır.

Primo de Rivera diktatörlüğü (1923-1930)

Anarşistlerin ve sosyalistlerin öncülüğünde sertleşen sınıfsal mücadele ile Bask ve Katalan bölgesinde yükselen milliyetçi hareketlerden dolayı askerlerin arasında büyük çalkantıya sebep oldu. 13 Eylül 1923 yılında Miguel Primo de Rivera, İspanya'da meydana gelen olayların sorumlusu olarak parlamenter sistemi suçlayan bir manifesto yayımlamak bir darbe düzenledi. Alfonso'nun desteklediği darbe ile Primo de Rivera diktatör oldu. 1876 yılında ilan edilen anayasa askıya alındı. Rivera'nın kurduğu İspanyol Yurtseverler Birliği'nin dışındaki bütün partiler kapatılarak tek yasal parti hâline geldi. Ancak başarısız yönetim sonucunda Primo de Rivera istifa etmek zorunda kaldı.

Son yıl (1930-1931)

XIII. Alfonso, boşalan başbakanlık koltuğuna Dámaso Berenguer getirildi. Berenguer'de kralcı politikalar uygulayınca istifa etmek zorunda kaldı. Berenguer'in ardından Juan Bautista Aznar başbakan oldu. Aznar, demokrat ve cumhuriyetçilerin isteğini karşılamak için 12 Nisan 1931 tarihinde yerel seçimler için çağrıda bulundu. Ancak cumhuriyetçi ve sosyalist partilerin öncülüğünde halk büyük şehirlerde bazı önemli zaferler kazandı. Sokaktan gelen sesler monarşinin kaldırılmasını istiyordu. Kral 14 Nisan'da kaçtı. Kral kaçtıktan sonra Niceto Alcalá-Zamora öncülüğünde geçici hükûmet kurularak İkinci İspanya Cumhuriyeti ilan edildi.

Kaynakça

[1]

[2]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Katalonya</span> İspanyaya bağlı İber Yarımadası’nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge

Katalonya, İspanya'ya bağlı İber Yarımadası'nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge. Katalonya 4 ilden oluşmaktadır: Barselona, Girona, Lleida ve Tarragona. Barselona, en büyük şehir ve başkenttir; İspanya'nın 2. en nüfuslu belediyesi ve Avrupa Birliği içerisindeki en yoğun nüfuslu 17. kentsel alandır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya İç Savaşı</span> Cumhuriyetçiler ve Milliyetçiler arasında yaşanan ve 1936-1939 arası İspanyada olan savaş

İspanya İç Savaşı, 17 Temmuz 1936–1 Nisan 1939 tarihleri arasında, demokratik seçimle başa gelmiş İkinci İspanyol Cumhuriyeti’ne sadık Cumhuriyetçiler ile General Francisco Franco liderliğinde isyancı bir grup olan Milliyetçiler arasında yaşanmıştır. Savaşı Milliyetçiler kazanmıştır ve Franco, 1939’dan öldüğü yıl olan 1975’e kadar İspanya’yı yönetmiştir.

<span class="mw-page-title-main">I. Juan Carlos</span> İspanya kralı (1975–2014)

I. Juan Carlos, Kasım 1975'ten Haziran 2014'teki feragâtına kadar İspanya kralı olarak hüküm sürmüş olan İspanya kraliyet ailesinin bir üyesi.

<span class="mw-page-title-main">Manuel Azaña</span>

Manuel Azaña Díaz, İspanyol siyaset ve devlet adamı. İkinci Cumhuriyet döneminde devlet başkanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Niceto Alcalá-Zamora</span>

Niceto Alcalá-Zamora, İspanyol devlet adamı, başbakan ve İkinci Cumhuriyet'in devlet başkanı (1931-1936). Değişik kesimleri uzlaştırma çabaları, sonunda görevden alınmasına ve ülkesinden sürülmesine yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">XIII. Alfonso</span>

XIII. Alfonso, 1886-1931 yılları arasında İspanya kralı.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi ya da İspanyol Komünist Partisi, İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Francisco Franco</span> İspanya diktatörü (1939–1975)

Francisco Franco Bahamonde,, 1936'da İkinci Cumhuriyet'in demokratik hükûmetine karşı gerçekleştirilen askerî darbenin liderlerinden biri olan İspanyol asker ve diktatördü. 1 Ekim 1936'da isyancı tarafın başkomutanı olarak atandı, taraftarları tarafından el caudillo (önder) ilan edildi ve çatışmanın sona ermesinden ölümüne kadar 1975'e kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Ayrıca 1938'den 1973'e kadar hükûmet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Falanjizm</span> ideoloji

Falanjizm, 1933 yılında José Antonio Primo de Rivera tarafından İspanya'yı ele geçirmeye çalışan İspanyol komünistlere karşı geliştirilen, en çok Francisco Franco tarafından uygulanmış otoriter-kralcı faşist ideolojidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanya Komünist Partisi</span>

İspanya Komünist Partisi İspanya'daki üçüncü büyük ulusal partidir. Izquierda Unida koalisyonunun en büyük partisidir ve İspanya'nın en büyük işçi sendikası olan İşçi Komisyonları (CC.OO) üzerinde etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Franco İspanyası</span> İspanyanın 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşından 1975 yılında Francisco Franconun ölümüne kadar geçen dönemi

Franco İspanyası, İspanya'da kullanılan adıyla Franco Diktatörlüğü, resmî adıyla ise İspanyol Devleti 1939 yılında sona eren İspanya İç Savaşı'ndan 1975 yılında Francisco Franco'nun ölümüne kadar geçen dönemde İspanya'nın yönetildiği diktatörlük rejimidir.

<span class="mw-page-title-main">Antonio Cánovas del Castillo</span>

Antonio Cánovas del Castillo, İspanyol devlet adamı, başbakan ve 1876 Anayasası'nın hazırlayıcısı. Bourbon Hanedanı'nın yeniden İspanya tahtına geçmesini sağlamıştı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci İspanya Cumhuriyeti</span>

Birinci İspanya Cumhuriyeti, kısa ömürlü cumhuriyet olmuştur. Cumhuriyet, İsabella'nın iktidardan düşmesinden ardından devam eden kaos ortamı I. Amadeo'nun kral olmasının ardından da devam etmesi üzerine ilan edildi. Martínez-Campos y Antón cumhuriyete darbe yaparak eski sistemi tekrar tesis ederek restorasyon hükûmeti kuruldu.

1876 İspanya Anayasası, Birinci İspanya Cumhuriyeti'nin bir darbe ile yıkılmasının ardından kurulan restorasyon devletinin ilk anayasası olmuştur. Anayasa 30 Haziran 1876 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Primo de Rivera'nın diktatörlüğünü kurduktan sonra bu anayasayı askıya almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sürgündeki İspanyol Cumhuriyeti</span> İspanya İç Savaşının yenilgisi sonrasında kurulan sürgün hükümeti

Sürgündeki İspanyol Cumhuriyeti, İspanya İç Savaşı'nın Francisco Franco'nun güçlerinin zaferi ile sonuçlanmasının ardından oluşturulmuş sürgün devletidir. İkinci İspanya Cumhuriyeti'nin bir devamı niteliğindeydi. 1977 yılında parlamenter demokrasiye geçilene kadar varlığını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">İkinci İspanya Cumhuriyeti</span> 1931-1939 yılları arasında İspanyada var olan demokratik cumhuriyetçi rejim

İkinci İspanya Cumhuriyeti, 1931-1939 yılları arasında İspanya'da var olan demokratik cumhuriyetçi rejim.

<span class="mw-page-title-main">José Antonio Primo de Rivera</span>

José Antonio Primo de Rivera y Sáenz de Heredia, 1. Primo de Rivera Dükü, 3. Estella Markisi, genellikle basitçe José Antonio olarak anılır. İspanyol politikacı Jose Antonio İspanyol Falanj hareketinin kurucusudur. İspanyayı 1923'ten 1930' kadar diktatör olarak yöneten general Miguel Primo de Rivera'nın en büyük oğludur. Siyasete atılmadan önce Jose Antonio avukattı, siyasete atılmasının sebebi ölmüş babasının ülkedeki mirasını korumaktır. İspanyol Falanj partisi olan Falange Española'yı İspanya 1933 genel seçimlerinden kısa bir zaman öncesinde 1933 Ekim'de kurdu. Seçimde İspanya Senatosundan 1 koltuk kazandı.

Franco İspanyası'nda devlet terörü İspanya İç Savaşı sonrasında iktidara gelmiş olan Francisco Franco önderliğindeki milliyetçilerin toplumsal hayata dair giriştiği katliam, yargısız infaz, tasfiye, tecavüz, sürgün gibi yasadışı uygulamaları anlatır. Rejim, iç savaştan mağlup çıkan İkinci Cumhuriyetçiler, aydınlar, komünistler, Protestanlar, eşcinseller, azınlıklar, Bask-Katalan milliyetçilerini hedef almıştır. Uygulamalar Katolik Kilisesi tarafından onaylanmış, Guardia Civil adlı yasal kolluk kuvvetleri ve Falanjist milisler tarafından uygulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Halk Cephesi (İspanya)</span>

Halk Cephesi, İkinci İspanya Cumhuriyeti döneminde çeşitli sol siyasi örgütler tarafından o yılki genel seçimlere katılmak üzere Ocak 1936'da kurulan bir seçim ittifakı ve paktıydı. İttifak Manuel Azaña tarafından yönetiliyordu. Katalonya'da ve Valensiya'da koalisyon Solcular Cephesi olarak bilinmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Miguel Primo de Rivera</span>

Miguel Primo de Rivera y Orbaneja, Bourbon Restorasyonu'nun son yıllarında 1923'ten 1930'a kadar İspanya başbakanı olarak hüküm süren bir İspanyol diktatör ve askeri subaydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.