İçeriğe atla

Resmî yazı sistemi

Hindistan'ın resmi dilleri tarafından kullanılan Hint resmi yazı sistemlerinin harfleri - (üst satır: Telugu-Kannada, Tamil, Gücerat;
orta satır: Meitei, Devanagari, Bengal-Assam;
alt satır: Oriya, Malayalam, Gurmukhi)

Resmî yazı sistemi, ülkelerin, eyaletlerin ve diğer yetki alanlarının anayasalarında veya diğer geçerli yasalarında resmi olarak özel olarak belirlenmiş bir yazı sistemidir. Resmi bir dile benzer şekildedir ama resmi bir yazı sistemi çok daha nadirdir. Öncelikle resmi bir dilin pratikte iki veya daha fazla yazı sistemiyle yazıldığı durumlarda kullanılır. Bu dillerde yazı kullanımı genellikle kültürel veya siyasi çağrışımlara sahip olduğundan, resmi bir yazı sisteminin ilan edilmesi bazen kültürü veya siyaseti ya da her ikisini birden etkileme amacı taşıdığı gerekçesiyle eleştirilir. İstenen etkiler arasında eğitim, iletişim ve hayatın diğer bazı yönlerinin kolaylaştırılması da yer alabilir.

Resmî yazı sistemleri listesi

Aşağıda farklı ülkelerde kullanılan resmi yazı sistemlerinin kısmi bir listesi bulunmaktadır. İtalik olanlar sınırlı uluslararası tanınırlığa sahip devletlerdir.

Bu liste, hangi diyakratiğin kullanıldığı gibi uluslararası alfabelerin yerel varyasyonlarını kapsamamaktadır.

Tarihi

  • SSCB'de 1920'ler-1930'lar boyunca çok sayıda dil latinize edildi. 1930'ların sonlarında Latinceleştirme kampanyası iptal edildi ve yeni romanlaştırılan tüm diller Kiril alfabesine dönüştürüldü.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Alphabet Transitions: Chronology of the New Latin Script". www.azer.com. 1 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  2. ^ Staff (2 Ağustos 2001). "A-Z back in Azerbaijan". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  3. ^ Constitution of Republika Srpska 22 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Article 7.
  4. ^ Constitution of the Federation of Bosnia and Herzegovina 12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Part I, Article 6.
  5. ^ National People's Congress of China, "The law of national all-purpose language and character in the People's Republic of China". 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2017. 
  6. ^ Xinjiang Languages and characters, "Uyghur Language and characters". []
  7. ^ Hırvatistan Anayasası, Article 12: "Basic Provisions". Croatian Parliament. 9 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011. The Croatian language and the Latin script shall be in official use in the Republic of Croatia. 
  8. ^ "Official Language Act - Official Language: Ministry of Social Justice and Empowerment, Government of India". socialjustice.nic.in. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2016. 
  9. ^ Constitution of the Islamic Republic of Iran. The Official Language, Script, Calendar, and Flag of the Country "Arşivlenmiş kopya". 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. .
  10. ^ Alton, David; Chidley, Rob (2013). Building Bridges: Is There Hope for North Korea?. Oxford: Lion Books. s. 89. ISBN 978-0-7459-5598-8. 
  11. ^ Article 14 of the Framework Act on Korean Language 24 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. prefers hangul but also allows hanja in parentheses, in cases prescribed by South Korean Presidential Decree.
  12. ^ "National Language Acts 1963/67". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. The script of the national language shall be the Rumi script: provided that this shall not prohibit the use of the Malay script, more commonly known as the Jawi script, of the national language. 
  13. ^ Constitution of Moldova, Article 13: "Title I. General Principles". Official Website of the President of Moldavia. 29 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011. (1) The national language of the Republic of Moldova is Moldovan, and its writing is based on the Latin alphabet. 
  14. ^ "Official Documents to be in Mongolian Script". UB Post (Çince). 21 Haziran 2011. 1 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2010. 
  15. ^ "Влада Црне Горе". vlada.me. 16 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2016. 
  16. ^ Kuzey Makedonya Anayasası, Article 7: "Constitution of the Republic of Macedonia". Assembly of the Republic of Macedonia. 28 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011. The Macedonian language, written using its Cyrillic alphabet, is the official language in the Republic of Macedonia. 
  17. ^ In Russian, the designation of Cyrillic as an official script (2001) has the consequence that the official languages of national Republics of Russia have to be written in the Cyrillic script in all official institutions and education. The passing of the law was met with particular resistance and criticism in the Republic of Tatarstan, as it replaced the Turkish Latin alphabet which the local government tried to promote in education after the dissolution of USSR.see List of languages in Russia
  18. ^ Sırbistan Anayasası, Article 10: "I Constitution Principles". Government of Serbia. 2 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2011. Serbian language and Cyrillic script shall be in official use in the Republic of Serbia. 
  19. ^ Chapter I - Decree 5 - Section 3 of the current Constitution (2013) states that Vietnamese language is the National language of Vietnam, but nothing states the Vietnamese Latin Alphabet (called as chữ Quốc ngữ) is the official script de jure. "Arşivlenmiş kopya". 15 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024.  chữ Hán (Chinese characters) and chữ Nôm sometime can be used, most in activities about the traditional cultural in Vietnam (e.g. Vietnamese calligraphy).

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakça</span> Kazakistanın resmî dili olan Türk dili

Kazakça veya Kazak Türkçesi, Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.

Alfabe veya abece, her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir. "Abece" kelimesi, Türkçedeki ilk üç harfin okunuşundan oluşur. Benzer biçimde Fransızca kökenli “Alphabet” kelimesinden Türkçeye geçen "alfabe" sözcüğü, eski Yunancadaki ilk iki harf olan "alfa" ile "beta"nın okunuşundan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Çince</span> Çin ve çevresinde konuşulan bir dil

Çince, Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya, Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırpça</span> Sırbistanın resmi dili

Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hangıl</span> Korecenin yerel alfabesi

Hangıl ya da Hangul, Kore alfabesidir. Hangıl, Korecede "h-a-n-g-ı-l" [한글] harflerine tekabül eden Kore harfleriyle yazılır. 1443 yılında Çosôn Hanedanlığı'ndan (*) Kral Sejong tarafından oluşturulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kazak alfabesi</span>

Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fenike alfabesi</span> tahminen MÖ 1200 yılında ortaya çıkmış, Fenike dilini yazmak için kullanılmış alfabe

Fenike alfabesi, tahminen MÖ 1200 yılında ortaya çıkmış, Fenike dilini yazmak için kullanılmıştır. Günümüzde kullanılan birçok çağdaş alfabe Fenike alfabesinden türemiştir. Paleo-İbrani alfabesi, doğrudan Fenike yazı sisteminden gelmektedir. Modern Arap alfabesinin kökeni olan Arami alfabesi; Avrupa'da Yunan alfabesi, Yunan alfabesi üzerinden Kiril alfabesi ve Latin alfabesi, Fenike alfabesinden türemiş alfabelerdir. Fenikelilerden önce yazı, resimlerden oluşmaktaydı ve her kelimeye karşılık bir resim çizilirdi. Fenikeliler, her ses için bir sembol kullanarak bu sesleri birleştirip kelimeler oluşturdular. Bu sayede cümleler, artık resimlerin birleştirilmesiyle değil; seslerin birlikteliğini içerir kelimelerin birleştirilmesiyle kuruluyordu.

<span class="mw-page-title-main">Tacikçe</span> Tacikistanın resmi dili

Tacikçe, çoğunluğu Tacikistan'da yaşayan Taciklerin konuştuğu dil. Farsçanın bir lehçesidir. Tacikçe, Tacikistan dışında, Afganistan, Türkmenistan, İran gibi ülkelerde yaşayan Taciklerin de dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kırgız alfabesi</span>

Kırgız alfabesi, Kırgızcanın yazımı için kullanılan alfabedir. Günümüzdeki Kırgızca 2 alfabe ile yazılır, bunlar;

Kiril alfabesi: Kırgızistan'da,
Arap alfabesi: Çin'da yaşayan Kırgızlar tarafından kullanılır.
<span class="mw-page-title-main">Tacik alfabesi</span> Tacik dilinde yazmak için kullanılan alfabe

Tacikçe, tarih boyunca Arap, Latin ve Kiril alfabelerinin farklı sürümleri ile toplam üç ayrı yazı sistemi ile yazılmıştır. Tacikçeye ait kullanılan herhangi bir sürüm, Tacik alfabesi olarak tanımlandırılabilir; bunlar Tacikçede اﻟﻔﺒﺎﯼ تاجيكی, , olarak gösterilmektedir.

Uygur Arap Yazısı, 1982 yılında Uygurcanın yazımında kullanılmaya başlanmış Arap alfabesi temelli yazı sistemidir. Arap alfabesiyle yazılan diğer dillerin aksine, Uygur alfabesinde Uygurcadaki tüm sesli harfler vardır ve bunlar her zaman yazılır.

Ukrayna alfabesi Ukrayna'nın resmî dili olan Ukraynacayı yazmak için kullanılan alfabedir. Kiril alfabesi'nin ulusal varyasyonlarından biridir.

Moğol alfabesi, Moğolca'nın yazımı için Eski Uygur alfabesi türetilen bir alfabedir. Alfabe 13. yüzyılda oluşturulmuş olup Oyrat ve Mançu dillerine de uyarlanmıştır. Moğol alfabesi yukarıdan aşağı doğru yazılır.

Vietnam alfabesi Vietnamca dilinin yazılmasında kullanılan modern yazı sistemidir. Latin dillerinin alfabeleri, özellikle Portekiz alfabesinden alınmış bazı digraflar ve dokuz aksan işareti veya aksan kullanır. Bu diyakritik işaretler aynı sesli harfte iki tane görülebildiği için yazılı Vietnamcayı Latin alfabelerinin yerelleştirilmiş varyantları arasında kolayca tanınabilir kılar.

<span class="mw-page-title-main">Moğol Kiril alfabesi</span>

Moğol Kiril alfabesi, modern Moğolistan devletinde Moğolcanın standart lehçesi için kullanılan yazı sistemidir. Büyük ölçüde fonemik bir yazıma sahiptir, yani bireysel seslerin temsilinde makul bir tutarlılık vardır. Geleneksel Moğol alfabesini kullanmaya devam eden Çin'in İç Moğolistan bölgesinde yazı sistemi olarak Kiril alfabesi benimsenmemiştir.

Singapur'da birçok dil konuşulmaktadır. Singapur Anayasası'na göre ülkenin resmi ana dili Malaycadır. Anayasada etnik olarak Malaylar Singapur'un yerli halkı olarak tanındığı için Malaycanın resmi ana dil olması sembolik bir önem de taşımaktadır. Yerli halkın dilini ve mirasını korumak devletin görevi olarak görülmektedir. Singapur Cumhuriyeti'nin Anayasasının on üçüncü bölümünde "Ulusal dil Malay dili olmalıdır ve Romen alfabesi olmalıdır..." yazmaktadır. Ayrıca anayasaya göre Singapur'da konuşulan dört ana dil İngilizce, Çince, Malayca ve Tamilcedir. İngilizce dili de farklı etnik gruplardan Singapurluların geçer dilidir, yani pratikte ana dil İngilizcedir.

Özbekistan'da konuşulan dillerin büyük kısmı Türk dilleridir. Bununla birlikte, hükûmetin iki dili bulunmaktadır; birinci ve devlet dili olarak Özbekçe ve etnik gruplar ve kamu kurumlarının dili olarak ise Rusça.

<span class="mw-page-title-main">Rusçanın romanizasyonu</span>

Rusça'nın romanizasyonu, rus ses sisteminin Latin alfabesine çevrilmesidir. Bir Latin alfabesiyle yazılmış metinde Rusça adları ve kelimeleri dahil etmek için birincil kullanımının yanı sıra, bilgisayar kullanıcılarının Rusça girmesi için de gereklidir. Kiril alfabesini girmek için ayarlanmış bir klavyesi veya kelime işlemcisi olmayan veya yerel bir Rusça klavye düzenini (JCUKEN) kullanarak hızlı bir şekilde yazamayan metinler. İkinci durumda, İngilizce QWERTY klavyeler gibi klavye düzenlerine uygun bir harf çevirisi sistemi kullanarak yazarlar ve ardından metni Kiril alfabesine dönüştürmek için otomatik bir araç kullanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Sırpçanın romanizasyonu</span>

Sırpçanın romanizasyonu veya Sırpçanın latinleştirilmesi, Sırpçanın Latin harfleri kullanılarak temsil edilmesidir. Sırpça, Kiril alfabesinin bir varyasyonu olan Sırp Kiril ve Latin alfabesinin bir varyasyonu olan Gaj Latin alfabesi (latinica) olmak üzere iki alfabe kullanır. Sırpça, birden fazla alfabe kullanan dillerden biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.