İçeriğe atla

Renk teorisi

RGB; Bilgisayarın renk dilidir. dijital fotoğraf makineleri ya da bilgisayarlar bu üç rengi (kırmızı, yeşil ve mavi) kullanarak ekranda görülen tüm renkleri ortaya çıkarırlar. yeşil renk olarak yeşili verir ayrıca kontrastlığı sağlamak için de kullanılmaktadır.
CMYK: Dört rengin İngilizcesinin baş harfleri alınarak meydana getirilmiş bir terim. bu renkler cyan (mavi), magenta (morumsu kırmızı renk), yellow (sarı) ve black (siyah) tır. mürekkep püskürtmeli ve lazerin de aralarında bulunduğu birçok türde renkli yazıcı bu dört renkten oluşan sistemi kullanılmaktadır.

Renk teorisi, hangi renklerin birlikte iyi göründüğünü belirlemek için kullanılan sanat ve bilimin pratik bir kombinasyonudur. Renk çarkı, 1666'da renk spektrumunu bir daireye eşleyen Isaac Newton tarafından icat edildi. Renk tekerleği renk teorisinin temelidir, çünkü renkler arasındaki ilişkiyi göstermektedir.

Goethe'nin 1810 Renk Teorisi'nden renk çarkı

Birlikte iyi görünen renklere renk uyumu denmektedir. Sanatçılar ve tasarımcılar bunları belirli bir görünüm veya his yaratmak için kullanmaktadır. Renk kombinasyonlarının kurallarını kullanarak renk uyumlarını bulmak için bir renk tekerleği kullanılmaktadır. Renk kombinasyonları, hoş bir etki yaratan renkleri bulmak için farklı renklerin göreceli konumlarını belirlemektedir.

İki tür renk tekerleği vardır. RYB veya kırmızı, sarı, mavi renk tekerleği, boya renklerini birleştirmeye yardımcı olduğu için genellikle sanatçılar tarafından kullanılmaktadır. Daha sonra RGB veya kırmızı, yeşil ve mavi renk tekerleği vardır. Çevrimiçi kullanım için tasarlanmıştır, çünkü bir bilgisayar veya TV ekranında olduğu gibi ışığı karıştırmak anlamına gelmektedir. Canva'nın renk tekerleği, çevrimiçi kullanım için tasarlandığı için bir RGB renk tekerleğidir.[1]

Renk teorisi, rengi kullanmanın hem bilimi hem de sanatıdır.[2]

Renk kombinasyonları

Farklı renk kombinasyonları, renk teorisini ve renk psikolojisini kullanarak farklı ruh hallerini veya tonları uyandırmaktadır.[3]

Tamamlayıcı renk

Tamamlayıcı renkler. Örneğin; kırmızı ile yeşil ya da turuncu ile mor

Renk tekerleğinin karşı taraflarında olan iki renktir. Bu kombinasyon yüksek kontrastlı ve yüksek etkili renk kombinasyonu sağlar ve birlikte bu renkler daha parlak ve daha belirgin görünecektir.[4]

Tek renkli

Üç ton, bir temel rengin tonları ve renk tonlarıdır. İnce ve muhafazakar bir renk birleşimi sağlamaktadır. Bu, uyumlu bir görünüm için tasarım projelerine uygulanması kolay çok yönlü bir renk kombinasyonudur.[5]

Benzer

Renk tekerleğinde yan yana olan üç renktir. Bu renk kombinasyonu çok yönlüdür, ancak ezici olabilmektedir. Benzer bir renk düzenini dengelemek için bir baskın renk seçilmekte ve diğerlerini aksan olarak kullanılmaktadır.[6]

Redshift-blueshift yoğunluğu

Triadik

Renk tekerleğinde eşit aralıklı üç renktir. Bu, yüksek kontrastlı bir renk düzeni sağlar, ancak tamamlayıcı renk kombinasyonundan daha azdır. Bu da onu daha çok yönlü hale getirmektedir. Bu kombinasyon cesur, canlı renk paletleri oluşturmaktadır.[7]

Tetradik

Renk tekerleğinde eşit aralıklı dört renktir. Tetradik renk şemaları kalındır ve bir rengin hakim olmasını ve diğerlerini aksan olarak kullanmasına izin verirseniz en iyi şekilde çalışmaktadır. Paletinizde ne kadar çok renk varsa, dengelemek o kadar zordur.[8]

Renk tekerleği, birincil, ikincil ve üçüncül renklere ayrılmaktadır.

Birincil, ikincil ve üçüncül renkler

RYB modeli

Renk tekerleğinde 12 ana renk vardır. RGB renk tekerleğinde, bu tonlar kırmızı, turuncu, sarı, chartreuse yeşili, yeşil, bahar yeşili, Camgöbeği, masmavi, mavi, menekşe, Macenta ve gül renkleri bulunmaktadır.[9]

Birincil renkler

RGB renk tekerleğindeki birincil renkler, birlikte saf beyaz ışık oluşturan renklerdir. Bu renkler kırmızı, yeşil ve mavidir.

RYB renk tekerleğinde, birincil renkler diğer renklerden karıştırılamaz renklerdir. Üç ana renk vardır: kırmızı, sarı ve mavidir.[10]

İkincil renkler

İkincil renkler, iki birincil rengin karıştırılmasıyla sonuçlanan renklerdir. Üç ikincil renk vardır. RGB renk tekerleğinde bunlar siyan, macenta ve sarıdır. Işığı karıştırdığınızda, kırmızı ve yeşil sarı, yeşil ve mavi siyan, mavi ve kırmızı ise macenta yapmaktadır.

RYB renk tekerleğinde ikincil renkler mor (mavi ile karıştırılır kırmızı), turuncu (sarı ile karıştırılır kırmızı) ve yeşil (mavi ile karıştırılır) şeklindedir.[11]

Üçüncül renkler

Üçüncül renkler, ikincil bir rengin birincil renkle birleştirilmesiyle yapılan renklerdir. Altı tane üçüncül renk var. RGB renk tekerleğinde bunlar turuncu, chartreuse yeşil, bahar yeşili, masmavi, menekşe ve gül rengidir.

RYB renk tekerleğinde üçüncül renkler kırmızı-turuncu, sarı-turuncu, sarı-yeşil, mavi-yeşil, mavi-mor ve kırmızı-mor renktedir.[12]

Sıcak renkler

Sıcak renkler kırmızı, turuncu ve sarıyı ve bu üç rengin varyasyonlarını içermektedir. Bunlar ateşin, sonbahar yapraklarının, gün batımlarının ve gün doğumlarının renkleridir ve genellikle enerji verici, tutkulu ve pozitiftir.

Kırmızı ve sarı, her ikisi de ana renklerdir. Turuncu ortada düşer (onu ikincil bir renk yapar), bu da sıcak renklerin hepsinin gerçekten sıcak olduğu ve sıcak bir rengin soğuk bir renkle birleştirilmesiyle oluşturulmadığı anlamına gelmektedir. Tutku, mutluluk, coşku ve enerjiyi yansıtmak için tasarımlarınızda sıcak renkler kullanılmalıdır.[13]

Kırmızı

Kırmızı çok sıcak bir renktir. Ateş, şiddet ve savaşla ilişkilidir. Aynı zamanda aşk ve tutkuyla da ilişkilidir. Tarihte hem Şeytan hem de Aşk Tanrısı ile ilişkilendirilmiştir. Kırmızı insanlar üzerinde fiziksel bir etkiye sahip olabilmektedir. Kan basıncını ve solunum oranlarını daha da yükseltebilmektedir. İnsan metabolizmasını da geliştirdiği gösterilmiştir.[14]

Turuncu

Turuncu çok canlı ve enerjik bir renktir. Sessiz formlarında toprakla ve sonbaharla ilişkilendirilebilmektedir. Değişen mevsimlerle olan ilişkisi nedeniyle, portakal genel olarak değişimi ve hareketi temsil edebilmektedir. Turuncu da yaratıcılıkla güçlü bir şekilde ilişkilidir.[15]

Sarı

Sarı, genellikle sıcak renklerin en parlak ve en enerji vericisi olarak kabul edilmektedir. Mutluluk ve güneş ışığı ile ilişkilidir. Savaşta sevdikleri olan ailelerin sarı kurdeleler gösterdiği bazı ülkelerde görüldüğü gibi, sarı umutla da ilişkilidir. Sarı, kırmızı kadar güçlü olmasa da tehlikeyle de ilişkilidir.[16]

Renklerin sıcaklık göstergesi

Soğuk Renkler

Soğuk renkler yeşil, mavi ve moru içerir ve genellikle sıcak renklerden daha hafiftir. Gecenin, suyun, doğanın renkleridir ve genellikle sakinleştirici, rahatlatıcı ve biraz çekingenlerdir.

Mavi, soğuk spektrumdaki tek ana renktir; bu, diğer renklerin mavi ile sıcak bir renk (yeşil için sarı ve mor için kırmızı) birleştirilerek oluşturulduğu anlamına gelmektedir. Bu nedenle yeşil, sarının bazı özelliklerini, mor ise kırmızının bazı özelliklerini almaktadır.[17]

Yeşil

Yeşil çok gerçekçi bir renktir. Yeni başlangıçları ve büyümeyi temsil etmektedir. Aynı zamanda yenilenme ve bolluğu ifade etmektedir. Alternatif olarak yeşil, kıskançlığı ve deneyim eksikliğini de temsil edebilmektedir.[18]

Mavi

Mavi, genellikle İngilizce dilinde hüzünle ilişkilendirilmektedir. Mavi ayrıca sakinliği ve sorumluluğu temsil etmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Açık maviler canlandırıcı ve arkadaş canlısı olabilmektedir. Koyu maviler daha güçlü ve güvenilirdir. Mavi aynı zamanda barışla da ilişkilidir.[19]

Mor

Antik çağda, mor tonlar oluşturmak için kullanılan boyalar salyangozlardan elde edilirdi ve çok pahalıydı, bu yüzden sadece kraliyet ailesi ve çok zenginler mor rengini kullanmıştır. Mor, kırmızı ve mavinin birleşimidir ve her ikisinin de bazı özelliklerini almaktadır. Yaratıcılık ve hayal gücü ile de ilişkilidir.[20]

Soğuktan sıcağa

Gölge, renk tonları ve tonlar

Temel renk tonuna siyah, gri ve beyaz ekleyerek bir rengin gölgelendirme, renk tonlarını ve tonları oluşmaktadır.[21]

Gölge

Bir gölge, temel tona siyah eklenerek rengi koyulaştırarak oluşturulmaktadır. Bu daha derin, daha zengin bir renk yaratır. Tonlar oldukça dramatik ve baskın olabilmektedir.[22]

Renk

Temel renk tonuna beyaz ekleyerek, rengi aydınlatarak bir renk tonu oluşturulmaktadır. Bu, bir rengi daha az yoğun hale getirebilmektedir. Daha canlı renk kombinasyonlarını dengelerken kullanışlıdır.[23]

Ton

Siyah ve beyazın veya grinin temel renk tonuyla birleştirilmesiyle bir ton oluşturulmaktadır. Renk tonları gibi, tonlar da orijinal rengin daha ince versiyonlarıdır. Tonların pastel görünme olasılığı daha düşüktür ve temel renkte belirgin olmayan karmaşıklıkları ortaya çıkarabilmektedir.[24]

Ton, Doygunluk ve Parlaklık

Munsell'in renk sistemi, üç renk yapma özelliğini de gösteren üç boyutlu bir katı olarak temsil edilir: açıklık, doygunluk ve ton.

Bir renk tonu temel olarak renk tekerleğindeki herhangi bir renktir. Bir renk tekerleği veya renk seçici kullanırken, bir renk tonunun doygunluğunu ve parlaklığı ayarlanabilmektedir[25]

Doygunluk, rengin yoğunluğu veya saflığıdır.

Parlaklık, bir renkteki parlaklık veya ışık miktarıdır.

Renk anlamları

  • Kırmızı: Tutku, Aşk, Öfke
  • Turuncu: Enerji, Mutluluk, Canlılık
  • Sarı: Mutluluk, Umut, Aldatma
  • Yeşil: Yeni Başlangıçlar, Bolluk, Doğa
  • Mavi: Sakin, Sorumlu, Hüzün
  • Mor: Yaratıcılık, Kraliyet, Zenginlik
  • Siyah: Gizem, Zarafet, Kötülük
  • Gri: Moody, Muhafazakar, Formalite
  • Beyaz: Saflık, Temizlik, Erdem
  • Kahverengi: Doğa, Sağlıklılık, Güvenilirlik
  • Tan veya Bej: Muhafazakar, Dindar, Donuk
  • Krem veya Fildişi: Sakin, Zarif, Saflık[26]

Kaynakça

  1. ^ "Renk çarkı". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Renk Teorisi". 15 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Renk kombinasyonu". 19 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Tamamlayıcı renk". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Tek renkli". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Benzer". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Triadik". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Tetradik". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "1.2.3". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  10. ^ "1". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ "2". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  12. ^ "3". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  13. ^ "Sıcak renkler". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  14. ^ "Kırmızı". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Turuncu". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Sarı". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  17. ^ "Soğuk renkler". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "Yeşil". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  19. ^ "Mavi". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Mor". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Gölge, renk tonları ve tonlar". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  22. ^ "Gölge". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  23. ^ "Renk". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  24. ^ "Ton". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "Ton, doygunluk ve parlaklık". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "renk anlamları". 24 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Safir</span>

Safir (Gökyakut), demir, titanyum, kobalt, kurşun, krom, vanadyum, magnezyum, bor ve silisyum gibi eser miktarda element içeren alüminyum oksitten (α-Al2O3) oluşan, çeşitli mineral korindonlardan oluşan bir değerli taştır. Safir adı Latince sapphirus kelimesinden türetilmiştir ve kendisi de lapis lazuli'ye atıfta bulunan Yunanca sappheiros σάπφειρος kelimesinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Renk</span> görsel algının bir özelliği

Renk ya da tüs, ışığın gözün ağ katmanına değişik biçimde ulaşması ile ortaya çıkan bir algılamadır. Bu algılama, ışığın maddeler üzerine çarpması ve kısmen soğurulup kısmen yansıması nedeniyle çeşitlilik gösterir ki bunlar renk tonu veya renk olarak adlandırılır. Tüm dalgaboyları birden aynı anda göze ulaşırsa bu ak, hiç ışık ulaşmazsa kara olarak algılanır. İnsan gözü 380 nm ile 780 nm arasındaki dalga boylarını algılayabilir. Bu sebepten elektromanyetik spektrumun bu bölümüne görünür ışık denir. Renkler için genelde kulak ile duyulan ince ve kalın ses analojisi yapılsa da, ses algısının aksine aynı anda gelen ışık frekansları değişik kanallardan algılanamaz, dolayısıyla aynı anda ince ve kalın sesleri birbirine karıştırmadan duyulmasına karşın göz için bu "çok seslilik" söz konusu olmadığından, değişik ışık frekanslarının sadece kombinasyonları algılanabilir. Bu prensibi açıklamak veya pratik uygulamalarda kullanmak için çeşitli renk modelleri geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil</span> mavi ve sarı arasında görülebilen katkı ana rengi

Yeşil renk elektromanyetik tayf'ın insan gözüyle görülebilen renklerinden biridir. Turuncu ve mor ile birlikte ara renklerden birini oluşturur. Dalgaboyu 550 nanometre kadardır. Karşıt rengi kırmızı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Kahverengi</span> bir renk

Kahverengi veya Boz kırmızı ve yeşil, turuncu ve mavi veya sarı ve mor pigmentlerin karıştırılması ile elde edilebilen bir renktir.

CMYK, Matbaacılıkta kullanılan bir çıkarmalı renk modelidir. CMYK modeli, beyaz bir yüzeyi (kağıt) maskeleme prensibi ile çalışır. Işık mürekkep tarafından emilir bu sebeple model çıkarmalı olarak adlandırılır, çünkü mürekkepler beyaz ışıktan kırmızı, yeşil ve mavi renkleri "çıkarır".

<span class="mw-page-title-main">Lacivert</span>

Lacivert renk, elektromanyetik tayf'ın insan gözüyle görülebilen renklerinden biridir. Mavinin koyu tonlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">RGB renk modeli</span> Bir eklemeli renk modeli

RGB renk modeli bir eklemeli renk modelidir ki burada kırmızı, yeşil ve mavi ışık geniş renk yelpazesi üretmek için çeşitli şekillerde birbirine eklenir. Modelin adı, üç ek ana rengin baş harflerinden gelir.

Göze renk veren anatomik yapı iristir.

<span class="mw-page-title-main">RYB renk modeli</span>

RYB renk sistemi, kırmızı, mavi ve sarı renklerinin ana renk olarak kullanıldığı sistemdir. Bu sistemde turuncu, menekşe ve yeşil renkleri ara renktir. Sistemin adı, İngilizcedeki Red, Yellow, Blue kelimelerinin baş harflerinden oluşur. Karışımlar şu şekildedir:

<span class="mw-page-title-main">Turuncu</span> bir renk

Turuncu rengi additif renk sintezine göre kırmızı ve sarı arasında, dalgaboyuya göre 585-620 nanometre civarında olan bir renktir. Karşıt rengi mavidir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı</span> renk

Sarı, elektromanyetik tayfın yeşil ile turuncu arasında yer alan ve insan gözüyle görülebilen renklerinden biridir. Dalgaboyu 565-590 nanometre kadardır. Karşıt rengi mor'dur.

<span class="mw-page-title-main">Mavi</span> bir renk

Mavi, çakır veya gök, resim boyamada ve geleneksel renk teorisi ve RGB renk modelindeki üç ana renkler pigmentlerinden biridir. Görünür ışığın tayfı üzerinde menekşe ve yeşil arasında uzanır. Göz yaklaşık 450 ile 495 nanometre arasında baskın dalga boyu olan ışığı gözlemlerken maviyi algılar. Çoğu mavi, diğer renklerin hafif bir karışımını içerir; gök mavisi biraz yeşil içerirken lacivert biraz menekşe içerir. Açık gündüz gökyüzü ve derin deniz Rayleigh saçılması olarak bilinen optik bir etki nedeniyle mavi görünür. Tyndall etkisi adı verilen bir optik etki, mavi gözler 'i açıklar. Havadan perspektif adı verilen başka bir optik etki nedeniyle uzaktaki nesneler daha mavi görünür. Karşıt rengi turuncu'dur.

LGBT sembolleri, Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Transgender birliğini göstermek ve cinsel kimlik ve cinsel yönelimleri tanımlamak için semboller kabul edilir, semboller gey gurur, değerler ve tanımlamaları temsil eder. II. Dünya Savaşı'nda Naziler tarafından kullanılan pembe üçgen de bir eşcinsellik sembolüdür ancak Nazi Soykırımı'ndaki çağrışımları yinelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Froot Loops</span>

Froot Loops, Kellogg's tarafından üretilen ve satılan bir tatlandırılmış, meyve aromalı şişmiş mısır ve kahvaltılık gevrek markasıdır. Tahıl parçaları halka şeklindedir ve çeşitli parlak renklere ve meyve aromaları karışımına sahiptir. Ancak, Froot Loopslarda gerçek bir meyve yoktur ve hepsi aynı tada sahiptir. Kellogg, 1963'te Froot Loops'ı tanıttı. Başlangıçta, sadece kırmızı, turuncu ve sarı halkalar vardı, ancak 1990'larda yeşil, mavi ve mor renkler eklendi. Sarı, kırmızı ve mavi renklerinde doğal renklenme olmamasından dolayı Froot Loopsların mor, yeşil ve turuncu renkte olduğu ve ilmeklerin de daha büyük olduğu İngiltere'de farklı üretim yöntemleri kullanılmaktadır. Kellogg'un pazarlama tarafı, her bir döngü renginin farklı bir lezzet olduğu fikrini satmasına rağmen, Kellogg's, hepsinin aynı meyve karışımı lezzetini paylaştığını kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Renk düzeltici</span>

Konselaer, kapatıcı veya renk düzeltici, koyu halkaları, yaşlılık lekelerini, büyük gözenekleri ve cilt üzerinde görünen diğer küçük lekeleri maskelemek için kullanılan bir kozmetik türüdür. Makyaj altı kreme benzer, ancak daha kalındır ve kusurları çevresindeki cilt rengine karıştırarak farklı pigmentleri gizlemek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Çıkarmalı renk</span>

Çıkarmalı renk veya "çıkarmalı renk karışımı", belirli dalga boylarının emilmesi ve diğerlerinin yansıtılması yoluyla renkler oluşturmak için doğal boyaları ve mürekkepleri karıştırma teorisini açıklar. Belirli bir nesneye sahip gibi görünen renk, elektromanyetik spektrumun hangi bölümlerinin onun tarafından yansıtıldığına veya aksine spektrumun hangi bölümlerinin emilmediğine bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Vektörskop</span>

Vektörskop, televizyon yayıncılığında renk türü ayarında kullanılan bir ölçü aletidir.

<span class="mw-page-title-main">Renk tonları ve gölgeler</span>

Renk teorisinde renk tonu (İngilizce:tint), açıklığı artıran beyazla bir renk karışımı iken, gölge siyahla bir karışımdır, bu da koyuluğu artırır. Her iki işlem de ortaya çıkan renk karışımının göreli doygunluğunu etkiler. Ton bir rengi gri ile karıştırarak veya hem tonlama hem de gölgeleme yoluyla yapılır. Bir rengi herhangi bir nötr renkle karıştırmak kromayı veya renkliliği azaltırken renk tonu değişmeden kalır.

Mavi renk çeşitleri renk tonu, kroma veya açıklık veya bu niteliklerden iki veya üçünde farklılık gösterebilir. Değerdeki değişimlere renk tonları ve gölgeler de denir; renk tonu (tint) mavi veya beyazla karıştırılmış başka bir ton(İngilizce:hue), siyahla karıştırılmışına gölgedir. Bu çeşitli renklerin geniş bir seçimi aşağıda gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Renk terimi</span>

Renk terimi, belirli bir rengi ifade eden bir kelime veya kelime öbeğidir. Renk terimi, genellikle Munsell renk sistemine göre tanımlanan rengin insan algısına veya altta yatan bir fiziksel özelliğe atıfta bulunabilir. Ayrıca renk uzayları olarak adlandırılan sayısal renk belirleme sistemleri de vardır.