İçeriğe atla

Remzi Yusuf

Remzi Yusuf
Remzi Yusuf
Doğum20 Mayıs 1967 (57 yaşında)
Kuveyt
Tutuklanma7 Şubat 1995
İslamabad, Pakistan
Servislerarası İstihbarat ve Diplomatik Güvenlik Servisi
VatandaşlıkPakistanlı
Tutulduğu yerADX Florence, Kolorado, Amerika Birleşik Devletleri
Suçlama(lar)Cinayet, komplo
CezaMüebbet hapis
DurumuADX Florence'ta tutulmakta
Çocukları2

Abdülbasit Mahmud Abdülkerim veya yaygın adıyla Remzi Yusuf (Arapçaرمزي يوسف‎; d. 20 Mayıs 1967), Pakistanlı el-Kaide üyesidir. 1993 Dünya Ticaret Merkezi saldırısı ile Philippine Airlines'ın 434 sefer sayılı uçuşu saldırısının ana sorumlusu, Bojinka Planı'nın ise baş sorumlularından biridir. Müebbet hapis cezasıyla cezalandırılmış ve günümüzde Amerika Birleşik Devletleri'nin Kolorado eyaletindeki ADX Florence'ta tutulmaktadır.

Kimya ve elektrik konusunda doktora sahibi olan Remzi Yusuf'un ev yapımı patlayıcılar konusunda profesyonelleştiği iddia edilir. Bu nedenle birçok insanın ölümüne yol açan eylemlerde bulunmuştur.

Yusuf'un dayısı, Bojinka Planı'nı birlikte planladığı iddia edilen Halid Şeyh Muhammed'dir. Muhammed, 2001'deki 11 Eylül saldırılarının baş mimarı olmakla suçlanan üst düzey bir El Kaide üyesidir.

İlk yılları ve eğitimi

Gerçek adı Abdülbasit Mahmud Abdülkerim olan Remzi Yusuf, Kuveyt'te doğup, büyüyen bir Pakistanlıdır.[1][2] Babası, Kuveyt Havayolları'nda çalışan bir mühendistir.[] Galler'deki Swansea Enstitüsü'nde iki yıllık elektronik mühendisliği eğitimi görmüştür.[2] 1989'da mezun olmasının ardından Kuveyt'e dönmüş ve Planlama Bakanlığında işe başlamıştır.[2]

1993 Dünya Ticaret Merkezi saldırısı

26 Şubat 1993'te, New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'ne saldırı düzenlemiş ve 6 kişinin ölmesine sebep olmuştur. Saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ne Irak pasaportu ile giriş yapan Remzi Yusuf, kendisini yetkililere Saddam Hüseyin'in yönetiminden kaçan ve siyasi sığınma talep eden bir Iraklı olarak tanıtmıştır ve bu talebi kabul edilmiştir.

Aynı gün çalışmalara başlayan Remzi Yusuf, Amerika Birleşik Devletleri içindeki işbirlikçileri ile bir Minivan kiralamış ve bu araca az miktarda bomba ile çok miktarda kimyasal gübre yükleyerek Dünya Ticaret Merkezi'nin otoparkına park etmiştir. Fakat, şans eseri aracın doğru yerde olmaması kulelerin yıkılmasını önlemiştir.

FBI'ın takibi ile şans eseri minivanın şasi numarasının parçalanmamış olması Yusuf'un işbirlikçilerinin tespit edilmesini sağlamıştır. Fakat ardından Yusuf'un saldırıların olduğu günün akşamı ABD'yi terk ettiği anlaşılmıştır.

Filipin Havayolları Boeing 747 Saldırısı

Filipin Havayollarına ait Boeing 747 tipi bir uçağa saldırı düzenlemiştir. Fakat bombanın yanlış yere konumlandırılması sonucu uçak zor koşullar altına yere inmiş ve düşmemiştir.

Lens solüsyonu kutusunda sıvı nitrogliserin, elektronik kol saati ve birkaç pili havalimanı güvenliğinden geçirmeyi başaran Yusuf, uçağın lavabosunda portatif bombayı bir araya getirmiş ve koltuğunun altındaki can kurtaran yeleği bölümüne yerleştirmiştir.

4 saate ayarlı olan bomba, Yusuf'un planlarına göre uçak Pasifik üzerindeyken patlayacak ve tam altında bulunan benzin deposunu patlatacaktır. Fakat Boeing 747 S modelinde benzin deposunun biraz daha arkada olması yine şans eseri uçak ve yolcularını kurtarmıştır. Ama, Bu saldırıda konudan hiç haberdar olmayan Filipinli bir iş adamı hayatını kaybetmiştir.

Remzi Yusuf ise patlamadan önce yapılan aktarma sırasında uçağı terk etmiştir.

Soruşturma sonucunda bombada bulunan pillerin sadece Filipinler’de satılan bir marka olması araştırmayı Filipinler'de yoğunlaştırmıştır. Hücre evinde çıkan bir yangın sonucunda, Filipin polisinin profesyonelliği sayesinde ev fark edilmiş ve basılmıştır. Burada Remzi Yusuf ile çalışan başka bir militan yakalanmıştır. Yine çok şanslı olan Hücrenin Lideri Remzi Yusuf Pakistan'a kaçarak yetkililerin elinden kurtulmuştur.

Yakalanması

FBI başına 2 milyon dolar (2.000.000 $) ödül koyduğu Remzi Yusuf, bir başka militanın para ödülüne karşılık ihbarı sonucunda 1995 yılında Pakistan'ın İslamabad şehrinde yakalanarak Birleşik Devletlere götürülmüştür.

12 Kasım 1997'de Yusuf, 1993 bombalama olayını planlamaktan suçlu bulundu[3][4] ve 8 Ocak 1998'de Yargıç Kevin Duffy, Yusuf'u Dünya Ticaret Merkezini bombalamak için "kışkırtıcı bir komplo" planlamaktan suçlu buldu ve Yusuf'u ömür boyu hapis cezasına çarptırdı (artı her iki bombalama için 240 yıl hapis). Ayrıca Yusuf'un tüm cezasının hücre hapsinde çekilmesini tavsiye etti.[5]

1998'deki duruşması sırasında Yusuf şunları söyledi:

Hükümetlerin politikalarını değiştirmeye zorlamaktan, toplu cezalardan ve masum insanları öldürmekten söz edip duruyorsunuz; Hükümetin politikalarını değiştirmeye zorlayınca, birisi masum insanları veya sivilleri öldürünce buna terörizm diyorsunuz. Bu terörizmi ilk icat edenler sizlersiniz.

Japonya'da onbinlerce kadın ve çocuğu katleden atom bombasını atarak ve 1.000'den fazla insanı öldürerek masum insanları ilk katleden, bu tür terörizmi insanlık tarihine ilk sokan sizsiniz. Tokyo'da çoğu sivil yüz bin kişi yangın bombalarınızla öldü. Onları yakarak öldürdünüz. Ve sözde asetik asit gibi kimyasallar kullanarak Vietnam'da sivilleri öldürdünüz. Gittiğiniz her savaşta askerleri değil, sivilleri ve masum insanları öldürdünüz. Bu yüzyıldaki herhangi bir ülkeden daha fazla savaşa girdiniz ve sonra da beni masum insanları öldürmekten bahsetme cüretinde bulunuyorsunuz.

Günümüzde masum insanları öldürmenin yeni yollarını buldunuz. Çocuklardan ve yaşlılardan başka kimseyi öldürmeyen sözde ekonomik ambargonuz var ve 35 yılı aşkın süredir Irak'tan başka Küba'ya ve diğer ülkelere ekonomik ambargo uyguluyorsunuz. ... Hükümet, özetlerinde ve açılış konuşmasında benim terörist olduğumu söyledi. Evet, ben bir teröristim ve bununla gurur duyuyorum. Ve terörizmi, Birleşik Devletler Hükümetine ve İsrail'e karşı olduğu sürece destekliyorum, çünkü siz teröristlerden daha fazlasısınız; terörü icat eden ve her gün kullanan sizsiniz. Sizler yalancı, kasap ve ikiyüzlüsünüz.[6]

Yargıç Duffy şu şekilde cevap verdi:

Remzi Yusuf, İslamcı bir militan olduğunu iddia ediyorsun. Dünya Ticaret Merkezi bombası yüzünden öldürülen veya zarar gören tüm insanlardan size veya davanıza karşı olan birini adlandıramazsınız. Ölü bedenler bıraktığını ve insanların incindiğini umursamadın.

Remzi Yusuf, sen İslam'ı korumaya uygun değilsin. Tanrınız ölümdür. senin tanrın Allah değil...

Değişmek istemedin. Yapmak istediğin tek şey ölüme neden olmaktı. Senin Tanrın Allah değil. Ölüme ve yıkıma tapıyorsun. Yaptığın şeyi Allah için yapmıyorsun; bunu sadece kendi çarpık ego duygunuzu tatmin etmek için yaparsınız.

Başkalarını bir asker olduğuna inandırırdın, ama burada mahkum olduğun medeniyete yönelik saldırılar, tamamen masum insanları öldürmeye ve sakat bırakmaya yönelik sinsi saldırılardı...

Sen, Remzi Yusuf, bu ülkeye İslami bir köktendinci gibi davranarak geldin, ama İslam'ı veya Müslümanların inancını çok az önemsiyordun ya da hiç umursamadın. Bilakis siz Allah'a değil, kendi dönüştüğünüz şerre tapıyordunuz. Ve söylemeliyim ki, bir şer elçisi olarak, çok etkili oldun.[6]

Yousef, Colorado, Florence'daki yüksek güvenlikli Supermax hapishanesi ADX Florence'da tutulmaktadır.[7] Remzi Yusuf'un Pakistan'da yakalandığında takıldığı kelepçeler Washington D.C.'deki FBI Müzesi'nde sergileniyor.[8] Federal Mahkûm numarası: 03911–000.[7]

Yusuf, Şartlı tahliye hakkı olmaksızın ömür boyu Hücre hapsine mahkûm edilmiştir. Cezasını ömrünün sonuna kadar yaşayacağı hücresinde çekmektedir. Yakalanması gerek Amerika Birleşik Devletleri gerekse yüzlerce mağdur ve Yusuf'un düzenlediği eylemlerde ölen masum sivillerin aileleri tarafından büyük sevinçle karşılanmıştır.

Remzi Yusuf'un almış olduğu ağır ceza birçok silahlı gruba Amerika Birleşik Devletlerince verilen "Sizi nerede olursa olsun yakalar ve cezalandırırız." mesajı çok etkili olmuştur.

Bojinka Planı

Remzi Yusuf tarafından tasarlanmış aynı anda farklı noktalardan farklı militanların bineceği 10 uçağın aynı zamanda patlatılmasını tasarlayan bir plandır. Ama, hem Yusuf'un yakalanması hem de istihbarat kaynaklarının çok iyi çalışmaları sonucunda plan asla uygulanamamıştır.

Usame bin Ladin ile bağlantısı

1997'de Usame bin Ladin bir röportajda Yusuf'u tanımadığını söyledi, ancak 11 Eylül 2001 saldırılarının arkasındaki beyin ve Yusuf'un amcası Halid Şeyh Muhammed'i tanıdığını iddia etti. 11 Eylül Komisyonu'na göre Halid Şeyh Muhammed sorgu sırasında "Yusuf'un El Kaide üyesi olmadığını ve Yusuf'un bin Ladin ile hiç tanışmadığını" söyledi.[9] Ancak bazı yazarlar, Yusuf ile bin Ladin arasında daha güçlü bir bağ olduğuna dikkat çektiler.[10]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Law Enforcement, Counterterrorism, and Intelligence Collection in the United States Prior to 9/11". 9/11 Komisyonu Raporu (PDF) (İngilizce). 30 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  2. ^ a b c Mylroie, Laurie (Kış 1995-1996). "The Worl Trade Center Bomb: Who is Ramzi Yousef? And Why It Matters". The National Interest (İngilizce). 25 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015. 
  3. ^ "Trade Center bombing mastermind gets life sentence, possibly in". The Dallas Morning News. 9 Ocak 1998. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2009. 
  4. ^ Zuckerman, M.J. (26 Ağustos 1998). "Bin Laden indicted for bid to kill Clinton". USA Today. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2009. 
  5. ^ "Judge recommends life in solitary for World Trade Center plotter". Associated Press. 9 Ocak 1998. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2007. 
  6. ^ a b New York Times, January 9, 1998. "Excerpts From Statements in Court". The New York Times. 9 Ocak 1998. 14 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2009. 
  7. ^ a b Federal Bureau of Prisons (2007). "Locate a Federal Inmate". Federal Bureau of Prisons. 23 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2007. 1. RAMZI AHMED YOUSEF 03911-000 39 White M LIFE FLORENCE ADMAX USP 
  8. ^ "On this day, Jan. 8, 1998". The Washington Examiner. January 8, 2009. 16 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2009. 
  9. ^ 9/11 Commission Report, Notes 30 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 489.
  10. ^ Anthony Summers and Robbyn Swann. The Eleventh Day: the full story of 9/11 and Osama bin Laden. New York City: Ballantine Books. 2011. (Pgs. 226–227.) (978-1-4000-6659-9)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">11 Eylül saldırıları</span> 2001de Amerika Birleşik Devletlerine yapılan terör saldırıları

11 Eylül saldırıları, radikal İslamcı silahlı grup El-Kaide'nin 11 Eylül 2001 Salı günü sabah saatlerinde Amerika Birleşik Devletleri'ne karşı düzenlediği dört koordineli bir terör saldırısı dizisidir. O sabah 19 terörist, ABD'nin kuzeydoğu eyaletlerinden Kaliforniya'ya seyahat etmesi planlanan dört yolcu uçağını kaçırdı. Hava korsanları, ilk iki uçağı New York'taki Dünya Ticaret Merkezi'nin "İkiz Kuleler" olarak anılan 110 katlı 2 ofis binalarına, üçüncü uçağı ise Pentagon'a çarptırdılar. Dördüncü uçağın Washington, DC'deki bir federal hükûmet binasını vurması planlanmıştı; ancak uçak, bir yolcu isyanının ardından Pensilvanya'da bir tarlaya düştü. Saldırılarda, hava korsanlarıyla birlikte 2.996 kişi öldü ve terörizme karşı savaş başladı.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu Fraksiyonu</span> aşırı solcu örgüt

Kızıl Ordu Fraksiyonu, Baader-Meinhof Grubu ya da Alman basınında Baader-Meinhof Çetesi olarak da bilinen radikal sol görüşlü bir örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin</span> El-Kaidenin Suudi Arabistanlı kurucusu (1957–2011)

Usame bin Muhammed bin Avad bin Ladin, İslamcı silahlı örgüt el-Kaide'nin kurucu lideriydi. 1994 yılında vatandaşlıktan çıkarılıp vatansız kalıncaya kadar Suudi Arabistan vatandaşı olan bin Ladin, bin Ladin ailesine mensuptu.

<span class="mw-page-title-main">El-Kaide</span> 1988de kurulmuş radikal İslamcı ve Selefî cihatçı terör örgütü

El-Kaide, dünya çapında faaliyet gösteren radikal İslamcı ve Selefî silahlı örgüt. Kökenleri Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a müdahalede bulunduğu döneme dayanan örgüt, 1988 yılında kuruldu. BMGK, NATO, Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar ile birçok ülke tarafından terör örgütü olarak tanımlanmaktadır. Aralarında 11 Eylül ve 2002 Bali saldırılarının da bulunduğu, bir kısmı sivilleri hedef alan çeşitli saldırıların sorumluluğunu üstlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Loose Change</span> Dylan Averynin 2005 yapımı bir filmi

Loose Change, Dylan Avery tarafından yazıp yönetilmiş olan ve 11 Eylül 2001 saldırıları sırasındaki olaylara alternatif açıklamalar getiren bir belgeseldir.

Orly Havalimanı Saldırısı veya Orly Katliamı, Ermeni ASALA örgütü tarafından 15 Temmuz 1983'te Türk Hava Yolları'nın Paris Orly Havalimanındaki sivillerin bulunduğu bürosuna karşı gerçekleştirilen bombalı saldırı. Olayda patlatılan bomba ile ikisi Türk, dördü Fransız, biri Amerikalı ve biri İsveçli olmak üzere sekiz kişi ölmüştür, 28'i Türk, 55 kişi de yaralanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">John P. O'Neill</span>

John P. O'Neill, FBI ajanı, terörle mücadele uzmanı, güvenlik şefi.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (2001-2021)</span> ABDnin Afganistana girmesiyle başlayan süreç

Afganistan Savaşı, 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı George W. Bush'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât Usame bin Ladin'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda Taliban ve diğer Taliban yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle Afganistan'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Atta</span> Mısırlı el-Kaide üyesi

Muhammed Muhammed el-Emir Avvad el-Seyid Atta, El-Kaide'den Mısırlı bir terörist korsandı. İdeolojik olarak bir ümmetçi olan kendisi, 11 Eylül saldırılarının elebaşıydı ve koordineli intihar saldırılarının bir parçası olarak Dünya Ticaret Merkezi'nin Kuzey Kulesi'ne çarptığı American Airlines'ın 11 sefer sayılı uçuşunun korsan pilotu olarak görev yapmıştı. 33 yaşındaki Atta, saldırıya katılan 19 hava korsanının en yaşlısıydı.

<i>Luftwaffe</i> II.Dünya Savaşında Alman Hava Kuvvetleri

Luftwaffe, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimiydi. Almanya'nın I. Dünya Savaşı sırasındaki askeri hava kuvvetleri, İmparatorluk Ordusu'nun Luftstreitkräfte'si ve İmparatorluk Donanması'nın Marine-Fliegerabteilung'u, Mayıs 1920'de Versay Antlaşması'nın şartları uyarınca dağıtıldı ve Almanya'nın herhangi bir hava kuvvetlerine sahip olması yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Mervan eş-Şehhi</span> İslamcı terörist

Mervan eş-Şehhi, 2001'deki 11 Eylül Saldırılarının bir parçası olarak United Airlines'a ait bir Boeing 767'yi Dünya Ticaret Merkezi'nin Güney Kulesi'ne düşüren United Airlines'ın 175 sefer sayılı uçuşunun korsan pilotu olarak görev yapan, El-Kaide'den memleketi Birleşik Arap Emirlikleri olan bir terörist korsandı. Uçaktaki 5 korsandan biriydi, uçağı kaçıran kişiler ve saldırılara katılan iki Birleşik Arap Emirlikleri vatandaşından biri, diğeri ise aynı uçağı kaçırmasına yardım eden Fayez Banihammad'dı.

<span class="mw-page-title-main">Usame bin Ladin'in röportajları</span>

1990'lerin başından beri çeşitli basın organlarında, Usame bin Ladin ile yapılan röportajlar yer almaya başladı. Aşağıda, yayımlandığı tarihe göre bin Ladin ile yapılan röportajlar verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halid Şeyh Muhammed</span> Pakistanlı tutuklu

Halid Şeyh Muhammed, arasında sivillere yönelik saldırıların da bulunduğu çeşitli eylemler sebebiyle terörizm suçlamasıyla Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Guantanamo Kampı'nda tutulan Pakistanlı tutukludur. El-Kaide'nin üst düzey yöneticilerinden biri olup, 1999 ile 2001 yılları arasında örgütün propaganda faaliyetlerinin başındaki isimdi. 9/11 Komisyonu Raporu'nda "11 Eylül saldırılarının baş mimarı" olarak tanımlanmış, kendisi de ifadesinde saldırıların tüm sorumluluğunu üstlenmiştir. Şu anda saldırılarla bağlantısı olduğu öne sürülen beş kişiyle birlikte, ölüm cezası istemiyle yargılanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bojinka Planı</span>

Bojinka Planı, diğer kullanımlarıyla Bojinka Komplosu veya Bojinka Operasyonu, Remzi Yusuf ve Halid Şeyh Muhammed tarafından planlanan üç aşamalı bir saldırı planıydı. Papa II. Ioannes Paulus'a suikast, Asya ile Amerika Birleşik Devletleri arasında sefer yapan on bir yolcu uçağına bombalı saldırı ve Fairfax County, Virginia'daki CIA merkezine uçakla intihar saldırısı gerçekleştirilmesinden oluşmaktaydı. Plan için hazırlıkların gerçekleştirdiği binada yangın çıkması üzerine olay yerine polislerin gelmesi ile gün yüzüne çıktı ve tasarı gerçekleştirilemedi. Ardından tasarı ile ilgi olduğu tespit edilen bazı isimler tutuklandı.

<span class="mw-page-title-main">1993 Dünya Ticaret Merkezi saldırısı</span>

1993 Dünya Ticaret Merkezi saldırısı, 26 Şubat 1993 tarihinde, Amerika Birleşik Devletleri'nin New York şehrindeki Dünya Ticaret Merkezi'nin Kuzey Binası'na bomba yüklü kamyonetle gerçekleştirilen saldırı. Esas amacı, taşıdığı 606 kg üre nitrat-hidrojen bileşimi gaz hâlindeki patlayıcıyla Kuzey Kulesi'nden geçip Güney Kulesi'ne ulaşarak patlayıcıların infilak ettirilmesi ve kulelerin yıkılmasını sağlayarak on binlerce kişinin hayatını kaybetmesi olan saldırı amacına ulaşamayarak 6 kişinin ölümüne ve 1.042 kişinin yaralanmasına sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">2016 Beşiktaş saldırıları</span> 10 Aralık 2016da İstanbulun Beşiktaş ilçesinde gerçekleştirilen iki ayrı bombalı saldırı

2016 Beşiktaş saldırıları, 10 Aralık 2016'da yerel saatte 22.29 sıralarında İstanbul'un Beşiktaş ilçesindeki Vodafone Park yakınında ve Maçka Demokrasi Parkı içinde gerçekleştirilen iki ayrı bombalı intihar saldırısı.

<span class="mw-page-title-main">El-Kaide'nin Türkiye yapılanması</span>

El-Kaide'nin Türkiye yapılanması, Türk el-Kaidesi ya da Türkiye el-Kaidesi, el-Kaide'ye bağlı olarak Türkiye'de faaliyet gösteren yasa dışı silahlı cihatçı Selefi yapılanmadır.

<span class="mw-page-title-main">Ziyad Cerrah</span> United Airlinesın 93 sefer sayılı uçuşunu kaçıran dört korsandan biri

Ziyad Samir Cerrah, Lübnanlı bir terörist ve 11 Eylül saldırılarının faillerinden biridir. United Airlines'ın 93 sefer sayılı uçuşunun korsan pilotuydu ve koordineli saldırıların bir parçası olarak bir yolcu ayaklanmasının ardından uçağı Shanksville, Pensilvanya yakınlarındaki kırsal bir alana düşürdü.