İçeriğe atla

Reino Häyhänen

Reino Häyhänen (14 Mayıs 1920 - 1961) köken olarak Ingeria Finlandiyalısı olan Sovyetler Birliği doğumlu Birleşik Devletlere iltica eden albay rütbesinde KGB ajanı.[1]

Doğumu ve Eğitimi

Saint Petersburg yakınlarında köylü bir ailede doğmuştur. Mütevazı geçmişinin üzerine saygın bir öğrenci ve 1939 yılında lisede öğretmenlik belgesine eşdeğer belge elde etmiştir. Eylül 1939'da Häyhänen Lipitzi Köyünde bulunan ilk okula atanmıştır. Ancak Komünistlerin gizli polisi NKVD tarafından askere alınmıştır. Fincesi öğrenmeye başladıktan sonra bu dili iyice öğrenmiş bu yüzden NKVD ile çevirmenlik yapmak ve Kış Savaşı devam ederken ele geçen dokümanları tercüme etmek ve tutsak edilen Finlandiya askerlerinin sorgulamak için anlaştı. Häyhänen savaşın bitmesinden sonra, Finlandiya'da bulunan Sovyet emekçileriyle muhbirlerini ve haber kaynaklarını geliştirmek için güvelinirlik ve bağlılık anlaşması imzaladı. Häyhänen'in ilk görevi aydınlar üzerinde sovyet karşıtı olan unsurları belirlemekti.[1]

Häyhänen Finlandiya üzerindeki istihbarat konularında hatırı sayılır bir uzmanlığa geldi ve bu onun Sovyet Komünist Partisine üye olmasına vesile oldu. 2. Dünya Savaşını takiben, NKGB'nin Segozerski bölge temsilciliğinden sorumlu kıdemli dedektif rütbesine yükseldi ve Padani köyünde bulunan merkez ile birlikte yerel halk üzerinde muhalif unsurların tespit edilmesi görevini üstlendi.[1]

1948 yazında Häyhänen karısı Akilina Pavolva ile tanışacağı yer olan Moskova'ya KGB tarafından çağrıldı. Sovyet istihbaratı Häyhänen ile ailesiyle tüm ilişkisini keseceği, ingilizce öğreneceği, dokümanların fotoğraflandırılması ve mesajların kodlanması ile kodların çözülmesi alanlarında özel eğitimler alacağı yeni bir anlaşma yaptı.[1]

KGB eğitimleri devam ederken, Häyhänen Estonya'nın Valga kentinde tamirci olarak çalışıyordu. Sonra 1949 yazında Finlandiya Porkkala'da Amerika doğumlu bir işçi olan Nicolai Mäki olarak sovyet deniz üssüne girdi.[1] Daha sonraları Amerika'da konuşlandırılacaktır.

İltica etmesi

Häyhänen Moskova’ya temelli olarak dönmesi için emir aldı ve geri dönüş yolunda Paris’te Amerikan elçiliğine ilticada bulundu. Häyhänen Paris’teyken Amerikan Elçiliğine telefon etti ve görüşme yapmak amacıyla elçiliğe gitti. Onlara Sovyet İstihbarat elemanı olduğunu, beş yıldan beri Amerika’da operasyonel faaliyetlerde bulunduğunu ve şu an yardıma ihtiyacı olduğunu söyledi. Beş yıl Amerika’da görev yaptıktan sonra Moskova’ya dönme emri verilince Amerika’ya iltica etmek istedi.[1]

Häyhänen’in iltica etmesi FBI tarafından Haziran 1953 yılında başlatılan Oyuk 50 cent vakasını (Hallow Nickel Case) çözülmesini sağlamıştır. FBI, oyuk 50 cent vakasında paranın içinde bulunan numaraların sırrı çözülememiş ve paranın nereden geldiği hakkında hiçbir bilgi bulamamıştır. Häyhänen’in yardımı sayesinde, FBI para ile KGB ajanları Mikhail Nikolaevich Svirin (resmi Birleşmiş Milletler çalışanı) ve Vilyam Genrikhovich Fisher (Rudolf Ivanovich Abel) arasındaki bağlantıyı çözmüştür.

Paranın içinde bulunan şifreli mesaj, Häyhänen’e Moskova’dan gelen Amerika’ya hoşgeldin mesajı ve görevi için hazırlanma talimatı veren kişisel bir mesajdı. Ayrıca Häyhänen FBI’a şifreyi çözmeler, New York'ta bulunan iki ana bağlantısının tespit edilmesi (Svirin ve Fisher) ve çok gerçekçi yapılmış 50 Cent Fin parasının sırrını çözmeleri için gereken bilgiyi vermiştir.[1]

Svirin ve Fisher’a (Kod ismi “Mark”) ek olarak, Häyhänen FBI'a eskiden Ottawa’da bulunan Sovyet konsolosluğunda çalışan Vitali G. Pavlov ve Moskova’da bulunan Amerikan elçiliği garajda daha önceden çalışan Roy Rhodes (Kod ismi “Quebec”) hakkında bilgiler verdi. Häyhänen ve Fisher'ın Amerika'da bulunmasının ana amacı Amerika'nın atom ve denizaltı programları hakkında bilgi toplamaktı.[2][3]

Reino Häyhänen 1961 yılında Pensilvanya otoyolunda geçirdiği otomobil kazasında hayatını kaybetti. Phillip J. Bigger tarafından yazılan Negotiator: The Life And Career of James B. Donovan isimli kitapta onun gizemi anlatılmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "Rudolph Ivanovich Abel". FBI. 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2008. Häyhänen was born near Leningrad on May 14, 1920. His parents were peasants. Despite his modest background, Häyhänen was an honor student and, in 1939, obtained the equivalent of a certificate to teach high school. 
  2. ^ "Artist in Brooklyn" 18 Eylül 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi.
  3. ^ "Pudgy Finger Points" 10 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Richard Sorge</span> japon jet

Richard Sorge, II. Dünya Savaşı'ndan önce Japonya’da görev yapan, Sovyetler Birliği'nin casusu. Casuslar içerisinde en başarılıları arasında gösterilir. Casus kod adı Ramsay’dır. Almanya’da ve Japonya’da gazeteci olarak çalışmıştır. 1941'de Tokyo'da yakalanan Sorge, 1944'teki idamına kadar SSCB ile olan bağlantısını reddetse de SSCB ancak 1964 yılında Sorge'u kahraman olarak tanımıştır.

<span class="mw-page-title-main">Aleksandr Orlov</span> Sovyet casus (1895 – 1973)

Aleksandr Mihailoviç Orlov Sovyet istihbarat yöneticisiydi. 1938 yılında ABD'ye iltica etti. Leon Troçki'yi kendisine karşı yapılacak olan suikast girişiminden haberdar etti.

<span class="mw-page-title-main">George Koval</span> Sovyet-Amerikalı istihbaratçı (1913 – 2006)

George Abramovich Koval, Sovyet atom bombası projesi için Sovyetler Birliği adına istihbarat görevlisi olarak görev yapan Amerika Birleşik Devletleri vatandaşı casus, bilim insanı, kandidat. Sovyet kaynaklarına göre Koval'ın Sovyet İstihbarat İdaresi (GRU) ajanı olarak Manhattan Projesi'ne sızıp bilgi aktarması, Sovyetler Birliği'nin nükleer silah geliştirmesi için gereken süreyi büyük ölçüde azalttı.

<span class="mw-page-title-main">Moskova altını</span>

Moskova altını veya Cumhuriyet'in altını, İspanya Merkez Bankası'ndaki altın rezervlerinin %72,6'sını oluşturan 510 ton altının başkent Madrid'den Sovyetler Birliği'ne götürülmesini anlatır. İspanya İç Savaşı'nın başlamasının ilk aylarında Cumhuriyetçi Başbakan Francisco Largo Caballero hükûmeti Sovyetler Birliği'nden önceden alınmış olan krediler ve gelecekte alınacak yardım malzemeleri için bu şekilde bir uygulama yapmıştır. Rezervlerin kalan kısmı ise Fransa'ya gönderilmiş ve benzer şekilde Paris altını olarak adlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Diplomatik Güvenlik Servisi</span> DGS

Diplomatik Güvenlik Servisi,

<span class="mw-page-title-main">Kim Philby</span> İngiliz istihbarat subayı ve Sovyet çifte ajanı (1912-1988)

Harold Adrian Russell "Kim" Philby İngiliz istihbaratçı ve Sovyet ajanı. MI6 içinde üst düzey yönetici olan Philby bu dönemde KGB için çalışmıştır. 1963 yılında Cambridge Five adı verilen casus grubuna bağlı olduğu ortaya çıkartılmıştır. Kim Philby haricinde Donald Maclean, Guy Burgess, Anthony Blunt ve John Cairncross'dan oluşan grubun 2. Dünya Savaşı sırasında ve Soğuk Savaş döneminin başlarında Sovyetler Birliğine önemli bilgiler aktardığı bilinmektedir. İstihbaratçı ve gezgin John Philby'nin oğludur.

Sovyetler Birliği kurulduktan kısa bir süre sonra, Batı ülkelerine göçü ve kaçışı engellemek amacıyla kimi yasal düzenlemeler ve kısıtlamalar getirdi. Buna rağmen iltica ve kaçış eylemleri son bulmadı. II. Dünya Savaşı'nı takip eden dönemde, Doğu Bloku'nda bulunan diğer Komünist Avrupa ülkelerinde de benzer yasal düzenlemelere ve kısıtlamalara gidildi.

<span class="mw-page-title-main">Tahran Konferansı</span>

Tahran Konferansı, 28 Kasım - 1 Aralık 1943 tarihleri arasında, Müttefik liderler, Joseph Stalin, Franklin D. Roosevelt ve Winston Churchill katılımıyla, SSCB'nin Tahran Büyükelçiliği'nde gerçekleşen ve o ana dek ilk kez tüm Müttefik liderlerin katıldığı bir strateji toplantısı idi. 22-26 Kasım 1943 tarihlerinde yapılan Kahire Konferansı'ndan hemen sonra yapılan bu liderler zirvesini, 1945 yılında yapılan Yalta Konferansı ve Potsdam Konferansları takip etti. Üç lider, toplantıya ajandalarındaki farklı gündemlerle başlamış olmakla birlikte, Nazi Almanyası'na karşı yeni bir cephe açılması konusunda oy birliği ile aldıkları bir kararla toplantıyı sonlandırdılar. Müttefiklerin Türkiye ve İran'la olan ilişkileri, Yugoslavya'daki operasyon, Japonya'nın durumu ve savaştan sonra yapılacaklar, Konferans'ta ele alınan diğer konulardı. İran'ın bağımsızlığının, müttefiklerin üç büyük üyesince tanındığına dair ayrı bir protokol de imza altına alındı.

<span class="mw-page-title-main">Rudolf Abel</span>

Rodolf Ivanovich Abel, gerçek adı Vilyam "Willie" Genrikhovich Fisher olan Sovyet istihbarat subayıdır. 1957 yılında Amerikan Federal Soruşturma Bürosu tarafından ajanlık gerekçesiyle tutuklandığı zaman kullandığı takma adını daha sonraları benimsemiştir.

Frederic Pryor, Amerikalı ekonomisttir. Soğuk Savaş sırasında 1960 U-2 Krizi ile yapılan casus değişimindeki rolüyle bilinir.

<span class="mw-page-title-main">TASS</span>

TASS (Rusça: Телеграфное агентство Советского Союза ТАСС-Telegrafne Agentsva Sovyetskova Soyuza-Sovyetler Birliği Haber Ajansı kısaca TASS, şimdiki ismi Rus Haber Ajansı 1902 yılında kurulan, Rusya'da en büyük, dünyada ise Reuters, Associated Press ve Agence France-Presse ile birlikte, en büyük dört haber ajansından birisidir. 1925-1991 yılları arasında SSCB'nin resmî haber ajansı olmuştur.

Anthony Frederick Blunt veya Sir Anthony Blunt, 1956'dan 1979'a kadar Victoria Kraliyet Nişanı sahibi, 1964'te savcılığa dokunulmazlık teklif edildikten sonra itiraf eden önde gelen bir Sovyet casusu ve İngiliz sanat tarihçisi.

John Cairncross, İskoç asıllı Britanyalı, II. Dünya Savaşı yıllarında ajanlık ve istihbarat memuru.

<span class="mw-page-title-main">Leonid Kvasnikov</span>

Leonid Romanoviç Kvasnikov bir Rus kimya mühendisi ve casustu, önce NKVD'de ve daha sonra KGB'de görev yaptı. 1934'te Moskova Kimyasal Makine Yapım Enstitüsü'nden onur derecesiyle mezun oldu ve Tula bölgesindeki bir kimya fabrikasında birkaç yıl mühendis olarak çalıştı. Kvasnikov, lisansüstü mühendislik çalışmalarına devam etti ve 1938'de bilimsel-teknik zeka uzmanı olarak KGB'ye katıldı. 1939'dan itibaren bilimsel ve teknik istihbarat bölüm başkanıydı. Kvasnikov, Almanya ve Polonya'da birkaç kısa dönemli görevde hizmet verdi ve hızla yükselerek KGB bilimsel istihbarat bölümünün başkan yardımcısı ve ardından şefi oldu.

<span class="mw-page-title-main">1958 Amerika Birleşik Devletleri Lockheed C-130 uçağının düşürülmesi</span> 1958 Amerikan C-130 uçağının Sovyetler tarafından düşürülmesi olayı

2 Eylül 1958'de, Soğuk Savaş döneminde, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne ait bir Lockheed C-130 Hercules, Ermenistan SSC-Türkiye sınırı boyunca gerçekleştirilen bir keşif uçuşu sırasında Erivan'ın 50 kilometre kuzeybatısında, Sovyetler Birliği hava sahasında Sovyet Hava Kuvvetleri'ne ait MiG-17 avcı uçakları tarafından düşürüldü. Sovyetler Birliği tarafından uçakta bulunan 17 kişiden 6'sının öldüğü açıklandı ve ölenlerin naaşları Amerika Birleşik Devletleri'ne iade edildi, ancak diğer 11 kişinin varlığı reddedildi.

<span class="mw-page-title-main">Guy Burgess</span>

Guy Burgess, İngiliz diplomat ve Sovyet ajanıydı. 1930'ların ortalarından Soğuk Savaş döneminin ilk yıllarına kadar faaliyet gösteren Cambridge Beşlisi'nin bir üyesiydi. 1951 yılında Donald Maclean ile Sovyetler Birliği'ne iltica edene kadar bu görevini yerine getirmiştir. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri ile olan casusluk uyumunu bozmuş ve İngiltere'nin dış bağlantıları arasındaki diplomatik sorunların artmasının en büyük sebebi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Oleg Gordievsky</span>

Oleg Gordievsky, eski KGB albayı ve Londra yerleşik büro şefi. Komünizme olan inancını yitirdiği için İngiliz istihbaratı MI6’e gizli bilgi sağlayarak çifte ajanlık yaptı. Moskova’da yürütülen operasyon sırasında kimliğinin ortaya çıkması adına önce Finlandiya’ya, sonra da İngiltere’ye sığındı. Çifte ajan olduğunun ortaya çıkması sonucu Sovyetler Birliği’nce idama mahkûm edildi.

<span class="mw-page-title-main">Aktif önlemler</span>

Aktif önlemler (Rusça: активные мероприятия) Sovyetler Birliği ve Rusya Federasyonu tarafından yürütülen siyasi savaşı tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Kökeni 1920'li yıllara dayanan terim, Sovyet ve Rus hükûmetlerinin dış politika hedeflerine dayalı casusluk, propaganda, sabotaj ve suikast gibi operasyonları kapsamaktadır. Vladimir Putin yönetimi aktif tedbirleri uygulamaya devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Marcelė Kubiliūtė</span>

Marcelė Kubiliūtė Litvanyalı casus ve aktivistti. Kendisi, tüm büyük Litvanya nişanlarını alan tek Litvanyalı kadındır. Anıları 1999'da yayınlanana kadar neredeyse hiç tanınmayan bu kişi, artık Litvanya istihbarat servislerinde "efsanevi" bir figür olarak kabul ediliyor.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.