İçeriğe atla

Registan

Registan, Orta Asya Türk mimarlığının nadir örneklerinden biridir. XV. asırda Emir Timur'un torunu Uluğ Bey tarafından kurulan, üzeri karolarla bezenmiş kapılara sahip üç ayrı medresenin bir arada bulunduğu, Semerkant'ın merkezindeki bir meydandır.^[1]

Uluğ Bey Medresesi, Registan meydanı.

Şir-Dor Medresesi

Tilla-Karı Medresesi

Etimoloji

Rēgistan (Farsça: ریگستان) adı Farsçada "Kumluk" ya da "Çöl" anlamına gelmektedir.

Tarihçe

Registan meydanı (Kum ülkesi) Semerkant'ın merkezi konumunda idi. Meydan Üç medreseden ibarettir:^[2] Uluğ Bey Medresesi (15. yüzyıl), Şir-Dor Medresesi (17. yüzyıl) ve Tilla-Karı Medresesi (17. yüzyıl).

Registan Meydanı yenileme çalışmaları

Registan Meydanı yenileme çalışmalarına ancak kubbelerin kuvvetlendirilmesinden sonra başlanılabilmiştir. Sadece Tilla-Karı Camii'nde 120.000 metre küp toprak temizlenmiş ve dışarıya atılmıştır. Tarihte meydana gelen depremler neticesinde bir hayli zayıflayan tuğlalar çimento ile güçlendirilmiş ve Registan Meydanı günümüzde olası bir depreme karşı daha dayanıklı bir hale getirilmiştir.^[3]

Registan

Semerkant'ın Registan Meydanı Üç büyük tarihi medresenin bulunduğu mahallenin adıdır.

Uluğ Bey Medresesi (1417-1420)

Emir Timurlenk'in torunu Uluğ Bey tarafından 1417-1420 yılları arasında inşa ettirilmiştir.^[4]

Uluğ Bey Medresesi'nin dış görünümü
Uluğ Bey Medresesi.
Uluğ Bey Medresesi'nden bir piştak..
Uluğ Bey Medresesi'nin yatay piştakları.
Uluğ Bey Medresesi'nin ön cephesi.
Uluğ Bey Medresesi'nin ön cephesindeki süslemeli kirişler.
Uluğ Bey Medresesi'nin ön cephesinden süslemeler.

Uluğ Bey Medresesi'nin iç görünümü
Uluğ Bey Medresesi'nin iç avlusu.
Uluğ Bey Medresesi'nin iç ayrıntıları.
Uluğ Bey Medresesi'nde ufak bir dershane.
Uluğ Bey Medresesi'nin duvarlarındaki İslam hat sanatı örnekleri.
Uluğ Bey Medresesi'nin ön cephesi.
Uluğ Bey Medresesi Camii'nin Mihrabı.

Şir-Dor Medresesi (1619-1635/36)

Uluğ Bey Medresesi'nin tam karşısında yer alan medresedir. 1619-1635 yıllarında inşa edilmiştir.^[5]

Şir-Dor Medresesi'nin dış görünümü
Şir-Dor Medresesi'nin dışarıdan manzarası.
Şir-Dor Medresesi'nin kiriş süslemelerinin ayrıntıları.
Şir-Dor Medresesi'nin kiriş süslemelerinin diğer ayrıntıları.
Şir-Dor Medresesi'nin kiriş süslemelerinin ayrıntıları.
Détail de la façade de la médersa Cher-Dor (inscriptions style "bannaî").
Şir-Dor Medresesi'nin kubbesi.

Şir-Dor Medresesi'nin iç görünümü
Şir-Dor Medresesi'nin iç avlusu.
Şir-Dor Medresesi'nin duvar iç avlusunun duvar süslemeleri.
Şir-Dor Medresesi'nin duvar süslemelerinin ayrıntıları.
Şir-Dor Medresesi'nin yazıtları.
Şir-Dor Medresesi'nin duvar süslemelerinin ayrıntıları.
Şir-Dor Medresesi'nin yazıtları.

Tilla-Karı Medresesi (1647-1659/60)

Uluğ Bey Medresesi ile Şir-Dor Medresesi arasında konuçlandırılmış olan Tilla-Karı Medresesi 1647-1659 yılları arasında inşa edilmiştir.^[6]

Tilla-Karı Medresesi'nin dış görünümü
Tilla-Karı Medresesi'nin dışarıdan manzarası.
Tilla-Karı Medresesi'nin kiriş kısmı.
Tilla-Karı Medresesi'nin kubbesi.
Tilla-Karı Medresesi'nin duvar süslemelerinin ayrıntıları.
Tilla-Karı Medresesi'nin bir sütünunun ayrıntıları.
Tilla-Karı Medresesi'nin duvarlarındaki süslü yazılar.

Tilla-Karı Medresesi'nin iç görünümü
Tilla-Karı Medresesi'nin iç avlusu.
Tilla-Karı Medresesi'nin mihrabı.
Tilla-Karı Medresesi Camii'nin tavanı.
Tilla-Karı Medresesi'nin mihrabındaki süslemelerin ayrıntıları.
Tilla-Karı Medresesi'nin mihrabı.
Tilla-Karı Medresesi'nin Minberi.

Wikimedia Commons'ta Registan ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

^ Mukminova, RG (2007). "The role of Islam in education in Central Asia in the 15th -- 17th centuries". STUDIES ON CENTRAL ASIA Nuova serie. 1. Cilt 87. ss. 155-161. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015.
^ "Bu medreselerden en eskisi alim hükümdar Uluğ Bey tarafından 15'inci yüzyılda yaptırılmış olan ve Uluğ Bey'in bizzat astronomi dersleri verdiği medrese". 14 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015.
^ "Registan-Semerkant-Uzbekistan". 16 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2015.
^ ArcNet Web (İng) 17 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ ArcNet Web (İng) 17 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ ArcNet Web (İng) 17 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Semerkant</span> Özbekistan şehri

Semerkant, Özbekistan'ın 12 ilinden biri olan Semerkant ilinin yönetim merkezi olan şehir. Zerefşan Nehri vadisinde, başkent Taşkent'in 275 km güneybatısında yer alır. Nüfus açısından Özbekistan'ın en büyük ikinci şehri, tarihi ve sosyo-kültürel açıdan en önemli şehridir. 2500 sene öncesine dayanan tarihiyle dünyanın en eski şehirleri arasında yer alan Semerkant, İpek Yolu'nun önemli bir kavşağında yer almasından dolayı tarih boyunca siyasi, ekonomik ve kültürel açıdan önemli bir yerleşim yeri oldu.

<span class="mw-page-title-main">İskenderpaşa Camii (Beykoz)</span>

İskender Paşa Camii, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir külliyedir. Kanlıca İskelesi'nin önündeki küçük meydanda bulunmaktadır. I. Süleyman (Kanuni) ve II. Selim dönemlerinin devletin ileri gelenlerinden "Mağusa Fatihi" olarak tanınan Gazi İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kanlıca Camii olarak da bilinir. İskender Paşa'nın 967/ 1559 tarihli vakfiyesi ile belirtilen bu mescidi, Mimar Sinan'ın tezkirelerinde "Kanlıca'da merhum İskender Paşa" ve "Camii İskender Paşa der Kanlıca" şeklinde kayıtlıdır. Caminin harim kapısı üzerindeki kitabede görülen 967/ 1559-60 tarihi külliyenin tamamlanma tarihi olarak kabul edilebilir. Yapıların tasarımı Mimar Sinan'a aittir.

<span class="mw-page-title-main">Süleymaniye Camii</span> İstanbulda bulunan bir cami

Süleymaniye Camii, Kanuni Sultan Süleyman adına 1551-1557 yılları arasında İstanbul'da Mimar Sinan tarafından inşa edilen camidir.

<span class="mw-page-title-main">Gök Medrese (Sivas)</span> Sivas, Türkiyede bir medrese

Gök Medrese ya da diğer adıyla Sahibiye Medresesi, Sivas'ta yer alan medresedir.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbakır Ulu Camii</span> Diyarbakırda yer alan bir cami

Diyarbakır Ulu Cami, Diyarbakır Kalesi'nin surları üzerinde Harput Kapısı ile Mardin Kapısı'nı birleştiren eksenin batısında yer alan cami.

<span class="mw-page-title-main">Eşrefoğlu Camii</span> Konyada tarihî yapı

Eşrefoğlu Camii, Anadolu'daki ahşap direkli camilerin en büyüğü ve orijinalidir. Konya'nın Beyşehir ilçesinin kuzeyinde, İçerişehir Mahallesi'nde yer alır. UNESCO tarafından 2012 yılında Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınan Eşrefoğlu Camii, bir türbe, kervansaray ve hamam ile birlikte külliye şeklinde 1296-1299 yılları arasında Eşrefoğulları Beyliği döneminde Eşrefoğlu Seyfettin Süleyman Bey tarafından yaptırılmıştır. 2023'te UNESCO Dünya Mirası listesine girmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Zengîler</span>

Zengîler, 12. ve 13. yüzyıllarda Mezopotamya ve Suriye'de hüküm sürmüş Türk devletidir. İlk hükümdarı İmâdüddin Zengî'dir.

<span class="mw-page-title-main">Uluğ Bey</span> Türk hükümdar, gökbilimci ve matematikçi (1394–1449)

Uluğ Bey, Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı Türk matematikçi ve astronomi bilgini.

<span class="mw-page-title-main">Kılıç Ali Paşa Camii</span> İstanbulun Tophane semtinde bulunan cami

Kılıç Ali Paşa Camii, Kaptan-ı Derya Kılıç Ali'nin Mimar Sinan'a yaptırdığı İstanbul'un Tophane semtinde bulunan camidir. Camideki iki kitabeye göre, Hicri 988 yılında yapılmıştır. Türbe, medrese ve hamamdan oluşan bir de külliyesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Camii (Sinop)</span>

Sinop Alaeddin Camii, Sinop ilinde, şehir merkezinde yer alan Selçuklu devri yapısı.

<span class="mw-page-title-main">Zal Mahmud Paşa Camii</span> Mimar Sinanın yaptığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliye

Zal Mahmud Paşa Camii İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Zal Mahmut'un Mimar Sinan'a yaptırdığı cami, medrese, türbe, çeşmeden meydana gelen bir külliyedir.

<span class="mw-page-title-main">Uluğ Bey Medresesi</span>

Uluğ Bey Medresesi, Timur İmparatorluğu'nun 4. sultanı Uluğ Bey tarafından Semerkant'ta Registan Meydanı'nın karşısında duran 1417 - 1420 yılları arasında yaptırılmış olan medresedir. Uluğ Bey Medresesi'nin yanında bir de Rasathane yaptırmıştır. Uluğ Bey Medresesi 15. yüzyılda Ana Asya'nın en iyi ve en önemli üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tilla-Kari Medresesi</span>

Tillâ-Kârî Medresesi Semerkand'ın Registan Meydanı'nda Şir-Dor Medresesi'nin inşaatının tamamlanmasından on yıl sonra binâ edilen "Altın-Kaplamalı Medrese".

<span class="mw-page-title-main">Şir-Dor Medresesi</span>

Şir-Dor Medresesi, XVII. asır Semerkand Hakimi Yalangtuş Bahadır'ın emriyle Tilla-Karı Medresesi ile beraber bina ettirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aziziye Camii</span> Konya, Türkiyede bir cami

Aziziye Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi camidir.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Camii (Niğde)</span>

Alâeddin Camii 1223 yılında Niğde'de yaptırılmış Selçuklu yapısıdır.

Kemeraltı Camii, İzmir'in Konak ilçesinde bulunan, adını içinde bulunduğu Kemeraltı Çarşısı'ndan alan, çarşının ana güzergahlarından olan Anafartalar Caddesi üzerindeki camidir. Yusuf Çavuşzade Ahmet Ağa Camii ve Mûsâ Bâlî Camii olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Özbek Han Camii</span>

Özbek Han Camii, Eski Kırım'da yer alan tarihi cami. Özbek Han Camii, 1314 yılında Özbek Han döneminde inşa edilen Kırım'ın en eski camisidir.

<span class="mw-page-title-main">Abulkasım Medresesi</span>

Abulkasım Medresesi, Taşkent, Özbekistan'da yer alan bir mimari anıttır. Bir medrese, bir cami ve bir tekkeden oluşur. Bina, 1865'te Rusya'nın Taşkent'i ele geçirmesinin ardından barış anlaşmasının imzalandığı yerdi.

<span class="mw-page-title-main">Özbekistan mimarisi</span>

Özbekistan mimarisi özgün bir tarza sahiptir. Ülkenin yaşadığı değişken ekonomik koşullara, teknolojik gelişmelere, demografik dalgalanmalara ve kültürel değişimlere rağmen Özbekistan'ın mimarisi dikkate değer yapısını korumaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.