İçeriğe atla

Regülatör (baraj)

Çark Deresi'nin Sapanca Gölü'nden çıkışını kontrol eden regülatör yapısı

Regülatör, akarsuyun yönlendirilmesi veya kısmen yükseltilmesinde kullanılan, su akışını düzenleyici beton duvar. Nehir tipi barajlarda suyun yükselip yönlendirilmesinde kullanılır. Sel sularının kontrolünde, suların kanallara yönlendirilmesinde kullanılan kontrol yapısına da regülatör denilir. Dışa akışı olan göllerin, su miktarını kontrol amacıyla çıkışlarına yapılan beton duvara da regülatör denir.

Barajlar depolama durumlarına göre, biriktirmeli (rezervuar) ve biriktirmesiz (regülatör) olarak iki tipe ayrılırlar.[1] Nehir tipi HES'lerde regülatörler su alma yapısının ilk aşamasını oluşturur. Nehir tipi hesler suyun akış gücünü kullanarak elektrik üretir. Depolama yapılmadığından baraj gölü yoktur veya çok küçüktür, elektrik üretimi akarsunun akışına bağlı olduğundan düzenli değildir.[2]

Regülatörlerin küçük bir baraj gibi nehir ekosistemine zarar verdiği, nehrin bütünlüğünü bozduğu iddia edilmektedir. Regülatörler balık geçişine ve göçüne engel olmaktadır.[3]

Manyas Gölü'nün çıkışına yapılan regülatör ile göl suları 14-18,3 m işletme kotu arasında tutulmaktadır.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Hidroelektrik Enerjisi Nedir?". yegm.gov.tr. 18 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2019. 
  2. ^ "GENEL". kalehan.com.tr. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2019. 
  3. ^ ATMİŞ, Erdoğan ve diğ. (2014). "NEHİR TİPİ HİDROELEKTRİK SANTRALLERİN ÇEVRESEL VE SOSYAL ETKİLERİNİN ULUSAL HAVZA YÖNETİMİ STRATEJİSİ EKSENİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ". Çankırı: researchgate.net. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2019. 
  4. ^ "Bakan Eroğlu Dünya Sulak Alanlar Günü Merasimine Katıldı". dsi.gov.tr. 2018. 7 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Hirfanlı Barajı, Kırşehir ilinde, Kırşehir ile Şereflikoçhisar arasında, Kızılırmak üzerinde 1953-1959 yılları arasında inşa edilmiş olan, enerji üretimi ve taşkın kontrolü amaçlı bir barajdır. Kaya gövde dolgu tipi olan baraj 2.000.000 m³ gövde hacminde ve akarsu yatağından 78 metre yüksekliktedir. Normal su kotunda göl hacmi 5.980 hm³, normal su kotunda göl alanı 263,00 km²'dir. 128 MW güç kapasitesindeki HES yılda 400 GWh elektrik enerjisi üretimi sağlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sarıyar Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Ankarada baraj

Sarıyar Barajı Nallıhan'nın Sarıyar mahallesinde olup, Sakarya Nehri üzerinde 1951-1956 yılları arasında inşa edilmiş hidroelektrik enerji üretimi amaçlı bir barajdır. Beton ağırlık tipi olan barajın gövde hacmi 568.000 m3, akarsu yatağından yüksekliği 90 m'dir. Normal su kotunda göl hacmi 1.900 hm3, normal su kotunda göl 83,83 km2'dir. 4 alternetör ile çalışan santral 160 MW gücündeki hidro-elektrik santralinden ise yılda 378 GWh saat elektrik enerjisi elde edilir. Türkiye'nin ilk büyük HES barajıdır. Türkiye'deki tek santral atölyesi'ne sahiptir. Türkiye baraj gölü sıralamasında 6'cı sırayı yer almaktadır. Baraj havzası, yeşil kuşak ağaçlandırma eylem planı çerçevesinde ağaçlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kemer Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Aydın, Akçay üzerindeki sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretimi amacıyla 1958de açılmış baraj

Kemer Barajı, Aydın ili Bozdoğan ilçesi sınırları içinde, Akçay üzerinde sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretimi amacıyla 1954-1958 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır. 25 Eylül 1958'de hizmete girmiştir.

Gökçekaya Barajı, Eskişehir'de, Sakarya Nehri üzerinde, Sarıyar Barajı mansabında (çıkışı) hidroelektrik enerji üretimi amaçlı, 1967 - 1972 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

Ataköy Barajı, Tokat'ta, Yeşilırmak üzerinde, hidroelektrik enerji üretimi amacı ile 1975-1977 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Oymapınar Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Oymapınar Barajı, Antalya'da, Manavgat Nehri üzerinde, elektrik enerjisi üretimi amacı ile 1977-1984 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Adıyaman ve Şanlıurfada bir baraj

Atatürk Barajı, Adıyaman ve Şanlıurfa illeri arasında, enerji ve sulama amaçlı bir barajdır. GAP Projesi içinde, Karakaya Barajının 180 km mansabında, Adıyaman iline 51 km uzaklıkta, Şanlıurfa ilinin Bozova ilçesine ise 24 km uzaklıkta olup, Fırat Nehri üzerinde kurulmuştur. Barajın tamamlanmasıyla Türkiye'nin en büyük üçüncü gölü olan Atatürk Baraj Gölü oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Adıgüzel Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Adıgüzel Barajı, Denizli'de, Büyük Menderes Nehri üzerinde, sulama, enerji ve taşkın kontrolü amacıyla 1976-1989 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Manavgat Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Manavgat Barajı, Antalya'nın Manavgat ilçesinde, Manavgat Çayı üzerinde, elektrik enerjisi üretimi amacıyla 1986-1987 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

Zernek Barajı, Van'ın Gürpınar ilçesinde Hoşap Çayı üzerinde, sulama ve elektrik enerjisi üretimi amacıyla 1980-1988 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Karacaören-1 Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Burdurda baraj

Karacaören-1 Barajı, Burdur'da Aksu Çayı üzerinde, sulama, taşkın kontrolü ve elektrik enerjisi üretimi amacıyla 1977-1990 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Baraj</span> sulama ve elektrik üretimi amacıyla su biriktirmek için akarsu üzerine yapılan set

Baraj, eski zamanlardan beri insanlığın su ihtiyacını karşılamak ve tarımsal alanların sulanması amacıyla inşa edilen su yapılarıdır. Günümüzün modern barajları stratejik öneme sahiplerdir. Çünkü;

<span class="mw-page-title-main">Deriner Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Artvinde baraj

Deriner Barajı, Artvin'de, Çoruh Nehri üzerinde, enerji üretmek amacıyla 1998 yılında inşasına başlanmış bir barajdır. Sahip olduğu 249 metre gövde yüksekliği ile Türkiye'nin en yüksek 2., Dünya'nın 12. yüksek barajıdır. Deriner Barajı ve HES, Doğu Karadeniz Bölgesinde Çoruh Nehri üzerinde ve Artvin İl Merkezini Erzurum İl Merkezine bağlayan Devlet Karayolu üzerindeki köprünün 5 km membasındadır. 12 Aralık 2012 tarihinde, dönemin Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan barajın açılışını gerçekleştirmiştir.

Sır Barajı, Kahramanmaraş'ta, Ceyhan Nehri üzerinde enerji üretmek amacıyla 1987-1991 yılları arasında inşa edilmiş bir barajdır. Beton kemer gövde dolgu tipi olan barajın gövde hacmi 494.000 m³, akarsu yatağından yüksekliği 116,00 m, normal su kotunda göl hacmi 1.120,00 hm³, normal su kotunda göl alanı 47,50 km²'dir. Baraj 284 MW'lık güçle yılda 725 GWh'lık elektrik enerjisi üretilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karkamış Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Karkamış Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Fırat üzerinde, Suriye-Türkiye sınırına 4,5 km mesafede yer alan, beton ağırlık ve toprak dolgu tipinde bir barajdır. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin bir bölümünü teşkil eden baraj, sınır Fırat Projesi'nin ikinci ünitesidir. Türkiye'de nehir santrali tanımıyla gerçekleştirilen ilk uygulamadır.

<span class="mw-page-title-main">Kralkızı Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span> Diyarbakırda bir barajı

Kralkızı Barajı ve HES, Diyarbakır ili sınırları içerisinde Diyarbakır'a 81 km, Dicle ilçesine 6 km mesafede Dicle Nehri'nin ana kolu olan Maden Çayı üzerinde yer almaktadır. Enerji üretmek amacıyla 1985-1997 yılları arasında inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dicle Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Dicle Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Diyarbakır ili sınırları içerisinde Diyarbakır'a 50 km mesafede, Maden Çayı ve Dibni Çayı'nın birleşerek Dicle Nehri'ni meydana getirdiği mevkiiden 800 m mesafede ve Kralkızı Barajı aksının 22 km mansabında yer almaktadır. Proje çalışmalarına 1986 yılında başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gökçebel Barajı</span>

Gökçebel Barajı, ön yüzü RCC beton kaplamalı 144 metre yüksekliğinde Akköy II HES Projesi kapsamında olan kaya dolgu bir barajdır.

<span class="mw-page-title-main">Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali</span>

Yaşmaklı Barajı ve Hidroelektrik Santrali, Akköy II HES projesinin önemli bir parçasıdır. Bu gibi HES projeleri, özellikle 2005 yılında yürürlüğe giren 5346 sayılı, “Yenilenebilir Enerji kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun”un devreye girmesinden sonra ivme kazanmıştır. Proje, Akköy I HES projesinin devamı olup Türkiye genelinde yenilenebilir enerjide yapılan en önemli adımlarından biridir.

Baraj akarsuyun akışını durdurmak veya kısıtlamak amacıyla çoğu kez nehir yatağında inşa edilen bir bariyerdir.