Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı
| Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı | |
|---|---|
 | |
 | |
| Kuruluş | 27 Mayıs 1928) |
| Kuruluş yeri | Çankaya, Ankara, Türkiye |
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı veya Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü Türkiye’de yaşayan halkın sağlığının korunması amacıyla temel laboratuvar hizmetleri yürütmek için kurulmuş Ankara’da bulunan bir ulusal referans laboratuvarı idi.[1] Hıfzıssıhha-Türkiye Aşı ve Biyoteknolojik Ürün Araştırma ve Üretim Merkezi olarak tekrardan açılacağı açıklandı.[2][3]
Tarihçe
Refik Saydam Hıfzıssıhha Müessesesi 27 Mayıs 1928 tarihinde kurulmuştur. Kurulduğu tarihte geçerli olan 1267 sayılı yasa tasarısı uyarınca Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı idi. Kurumun yetki ve sorumlulukları, gelişen ihtiyaçlar karşısında değiştirilerek 4 Ocak 1941'de yeniden belirlenmiştir. Müessesenin ismi 14 Aralık 1983'te "Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı" olarak değiştirilmiş ve Sağlık Bakanlığı'na bağlı kuruluş haline getirilmiştir.[1]
663 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 2/11/2011 tarihinde yürürlüğe girmesi ile Türkiye Halk Sağlığı Kurumuna devir olunmuştur.[4][5] Türkiye Halk Sağlığı Kurumu da, daha sonra T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü olarak isimlendirilmiştir. Bu müdürlük altında Refik Saydam isimli herhangi bir birim artık bulunmamaktadır.[6]
Görevde bulunduğu süre zarfında kurumda gerçekleştirilen çeşitli ilklerden bazıları şunlardır:[7]
- 1931: Ağız yoluyla uygulanan BCG Aşısı üretimi.
- 1932: Serum üretiminin ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye gelmesi sonucu, dışarıdan serum ithali durduruldu.
- 1933: Simple Metodu ile kuduz aşısı üretimi.
- 1934: İstanbul Aşıhanesi'nin enstitü bünyesine nakli ve çiçek aşısı üretimi ülke ihtiyacını karşılayacak düzeye gelmesi.
- 1942: Tifüs aşısı ve akrep serumu üretimi.
- 1948: Boğmaca aşısı üretimi. İnfluenza virüsü, New-Castle virüsü ve tavuk vebası üzerine araştırmaların başlaması.
- 1950: İnfluenza Laboratuvarı'nın Dünya Sağlık Örgütü tarafından Uluslararası Bölgesel İnfluenza Merkezi olarak tanınması, influenza aşısı üretimi.
- 1958: Frenginin modern yöntemlerle teşhisi.
- 1965: Kuru çiçek aşısı üretimi.
- 1970: Fibrinojen, albumin ve gamma globulin üretimi.
- 1983: Kuru BCG aşısı üretimi.
- 1987: AIDS Araştırma ve Doğrulama Merkezi'nin açılması.
- 1992: Kan ürünlerinin viral inaktivasyonu.
Bina
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığının ikamet ettiği bina Türkiye Cumhuriyeti’nin mimarlık tarihinde büyük öneme sahiptir. Binanın inşa edildiği dönemde yeterince kalifiye yerli mimar bulunmadığı için Ankara'daki birçok resmi kuruluş binası gibi, bu yapı da yabancı mimarlara yaptırılmıştı.
Theodor Jost tarafından tasarlanmış olan Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü'nün ise Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerindeki sağlık hizmetleri konusunda ilk kayda değer girişimlerden birisi olması bağlamında önemlidir. Theodor Jost'un tasarladığı bakteriyoloji-kimyahane yani aşı üretim bölümü ve Robert Oerley'in tasarladığı Hıfzıssıhha Okulu ve merkez binası Rockefeller Vakfı'nın da yardımıyla inşa edilmiştir.[8] Yapının girişinde bulunan demir ızgara ve giriş üzerindeki kadın sporcu rölyefi, 1930'lu yılların modernizm stiline iyi bir örnektir.[9]
Kaynakça
- ^ a b "Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü, Kuruluş ve Tarihçe". Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü resmi web sitesi. 2 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2011.
- ^ Aydınlık (24 Kasım 2022). "Bakan Koca açıkladı: Aşı ve biyoteknolojik ürünlerin üretimi büyük oranda artacak". www.aydinlik.com.tr/haber/asilarin-yuzde-86si-hifzissihhada-uretilecek-352444. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2023.
- ^ "Türkiye'nin 'aşı ve biyoteknoloji üssü' 2022 yılı sonunda hizmete alınacak". Anadolu Ajansı. 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2023.
- ^ "Hıfzısıhha tarih oluyor". 19 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2013.
- ^ "T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Birimler". 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2007.
- ^ "Refik Saydam Hıfzıssıhha Enstitüsü". Goethe Institut. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2011.
- ^ "Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Bakteriyoloji ve Kimya Labaratuarı". Arkitera.com. 8 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2010.
