İçeriğe atla

Refik Halit Karay

Refik Halit Karay
DoğumRefik Halid Karakayış
15 Mart 1888
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm18 Temmuz 1965 (77 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MeslekTürk hikayeci ve romancısı
MilliyetTürk
DönemCumhuriyet
1909 Şubat tarihli Musavver Hale dergisinde Refik Halit Karay

Refik Halid Karay (15 Mart 1888, İstanbul - 18 Temmuz 1965, İstanbul), Türk yazar.[1][2]

Hayatı

Bolu Mudurnu'dan İstanbul'a göçen Karakayış ailesinden Maliye Başveznedarı Mehmed Halid Bey'in oğlu olarak 15 Mart 1888'de İstanbul Beylerbeyi'nde doğdu. Galatasaray Sultanisi'nde ve Hukuk Mektebi'nde okudu. Maliye Nezareti'nde (Hazine ve Maliye Bakanlığı) memur olarak çalıştı.

II. Meşrutiyet'in ilanından sonra gazetecilik ile uğraşmaya başladı. 1909 yılında girdiği Tercüman-ı Hakikat gazetesinde mütercimlik ve muhabirlik yaptı. Tercüman-ı Hakikat gazetesinde çalışırken, Son Havadis gazetesini kurdu.[3]

Fecriâtî topluluğuna katıldı ve "Kirpi" imzasıyla mizah dergisi Kalem'e yazılar yazmaya başladı.[4] Eşref dergisine zamanın edebiyatçıları üstüne portreler, tanıtma yazıları yazdı. Cem dergisinde hem başyazarlık, hem de yine "Kirpi" imzası ile mizah yazarlığı yaptı.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na üye oldu. Aydede adlı siyasi mizah dergisini çıkarmaya başladı. Hürriyet ve İtilaf Fırkası iktidara gelince, 1912'de Beyoğlu Belediye Başkatibi oldu. İttihatçılar yeniden iktidarı alınca yazıları yüzünden 1913'te önce Sinop'a sürüldü, daha sonra Çorum, Ankara ve Bilecik'e gönderildi.

İstanbul'a dönünce bir süre Robert Kolej'de Türkçe öğretmenliği,Yeni Mecmua'da yazarlık yaptı. Hürriyet ve İtilaf Fırkası Genel Merkezi'nde görev aldı. 1919'da Posta Telgraf Umum Müdürlüğü'ne atandı.

Alemdar, Peyam-ı Sabah gazetelerinde ve Aydede dergisinde İstiklal Savaşı aleyhine yazdığı yazılardan ötürü vatan hainliğiyle suçlandı, Yüzellilikler listesine alındı ve 1922'de Yüzelliliklerle birlikte yurt dışına çıkarıldı. Uzun süre Beyrut ve Halep'te sürgün yaşadı. Mustafa Kemal Atatürk'e yazdığı şiir ve mektuplarla, Yüzellilikler listesindekilerin affedilmesinde önemli rol oynadı. 16 senelik sürgün hayatının ardından 1938'de çıkarılan af kanunundan yararlandı ve aynı yılın Temmuz ayında yurda döndü. Başta Tan olmak üzere, gazetelerde hikâye, roman ve fıkralar yayımladı. 1948-1949 yıllarında, Aydede dergisini tekrar çıkardı.

18 Temmuz 1965'te İstanbul'da vefat eden Karay, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

8 Nisan 1934 tarihli Milliyet'te Refik Halit Karay

Türk Edebiyatındaki Yeri

Refik Halid, Türk edebiyatında ilk defa Anadolu'yu tanıtan eserleri ile ismini duyurmuş, yergi ve mizah türündeki yazıları ile de üne kavuşmuştur. Gözleme dayanan eserlerinde tasvirler, portreler ve benzetmeler kullanarak güçlü tekniği, sade ve akıcı dili ile 20. yüzyıl romancıları arasında seçkin bir yere sahip olmuştur. İstanbul'u bütün renk ve çizgileriyle yansıtan ve Türkçeyi ustalıkla kullanan Refik Halid, Türk edebiyatına birçok eser kazandırmıştır.

Fecriâtî topluluğunda dönemde ve sonrasında özentiden uzak, açık, terkipsiz (tamlamasız) bir dille yazmayı benimsemiştir. Memleket Hikâyeleri gerçekçi edebiyat akımının başlıca örneklerinden sayılmıştır.

Seyit Kemal Karaalioğlu onu şöyle tarif eder: Refik Halit Karay; «Yeni Lisan» akımının tutunmasında önemli payı bulu­nan, konuşma dilini yazılarında büyük bir ustalıkla uygulayan bir yazardır. Hikâyelerinde ve romanlarında renkli bir görgü ve gözlem zenginliği göze çarpar. Ro­manlarında, çoğunlukla aile üstünde durur. Hiçbir belli teze bağlanmaksızın, sağlam bir teknikle, başarılı çevre tasvirleri içerisinde nefis bir üslupla olayları anlatır. Ağır fikre, derin çözümlemelere, tezli saplantılara girmeden, «ak rea­lizm» diyebileceğimiz bir görüşle yazardır.[5]

18 Eylül 1919 tarihli Servet-i Fünun mecmuasında Refik Halit Karay

Eserleri

Ayrıca bakınız

  • MEB 100 Türk Edebiyatçısı

Kaynakça

  1. ^ Nurdan Tüzüner. Türk ve Dünya Edebiyatında Şairler - Yazarlar Hayatı-Eserleri (1991 bas.). Nurdan Yayınları. ISBN 975-527-025-6. 
  2. ^ Ali Birinci. Refik Halid'in Hayat Hikâyesi ve Hâtıraları (2010 bas.). Dergâh Yayınları. ss. 413-443. 
  3. ^ Meydan Larousse Cilt: 6 Sayfa: 951
  4. ^ Behçet Necatigil. Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (9. Basım bas.). Yapı Kredi Yayınları. ss. 222-224. 
  5. ^ Seyit Kemal Karaalioğlu (1985). Resimli Motifli Türk Edebiyatı Tarihi (2. Basım bas.). İnkılâp Yayınevi. s. 365. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Oktay Akbal</span> Türk gazeteci yazar

Mehmet Oktay Akbal, Türk gazeteci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Çetin Altan</span> Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, siyasetçi

Çetin Altan, Türk yazar, gazeteci, köşe yazarı, oyun yazarı, siyasetçidir.

<i>Tercümân-ı Ahvâl</i> İstanbulda 1860-1866 arasında yayımlanan ilk özel gazete

Tercüman-ı Ahvâl, İstanbul'da 1860-1866 arasında yayımlanan ilk özel gazetedir.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Seyfi Orhon</span> Türk şair, gazeteci, yazar, yayımcı, siyaset adamı

Orhan Seyfettin Orhon, Türk şair, gazeteci, yazar, yayımcı, siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Ferit Tek</span> Türk politikacı

Ahmet Ferit Tek, Türk siyasetçi, diplomat, fikir adamı.

<span class="mw-page-title-main">Yüzellilikler</span> Türkiyeden sürgün edilen İtilaf işbirlikçileri

Yüzellilikler, Türk Kurtuluş Savaşı sonrası düşman iş birlikçisi olarak görülen ve Türkiye'den sürgün edilen, hepsi üst düzey makamlarda yer alan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına verilen isimdir.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası, İkinci Meşrutiyet döneminde iktidardaki İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne (İTC) karşı kurulmuş olan en önemli muhalefet partisidir. 1911-1913 arasındaki ilk etkinlik dönemi, 23 Ocak 1913'te İttihat ve Terakki'nin Bâb-ı Âli Baskını ile hükûmeti ele geçirmesiyle sona erdi. Mondros Mütarekesi'nden sonra Ocak 1919'da yeniden kurulan parti, ertesi yıl başlarında etkinliğini kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Halid Ziya Uşaklıgil</span> Türk romancı ve yazar (1866–1945)

Halid Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn ve cumhuriyet dönemi Türk romancı ve yazar. Bâzı edebî yazılarını Hazine-i Evrak dergisinde Mehmet Halid Ziyaeddin adıyla yayımlamıştır.

<i>Akbaba</i> (dergi) haftalık siyasi mizah dergisi

Akbaba, 1922-1977 yılları arasında yayımlanmış haftalık siyasi mizah dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Turhan Selçuk</span> Türk karikatürist

Turhan Selçuk, Türk karikatürist.

Osman Cemal Kaygılı, Türk yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Seyit Kemal Karaalioğlu</span>

Seyit Kemal Karaalioğlu, eğitimci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Sabri Efendi</span> Osmanlı müderris, şeyhülislam

Mustafa Sabri Efendi, Osmanlı müderris, Meclis-i Mebusan mebusu, şeyhülislam.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de yayımlanmış mizah dergileri</span>

Türkiye'de yayımlanmış mizah dergileri

Halim Yağcıoğlu, Türk şair ve yazar.

<i>Aydede</i> (dergi) Siyasi mizah dergisi

Aydede, Refik Halit Karay tarafından 1922 yılında İstanbul'da haftada iki gün yayımlanmış daha sonra 1948-1949'da yeniden çıkarılmış siyasi mizah dergisi.

Gurbet Hikâyeleri, Refik Halit Karay'ın 1940 yılında yayımlanmış hikâye kitabıdır. Gurbet Hikâyeleri, biri Sibirya'da olmak üzere, geri kalanı Orta Doğu'nun farklı bölgelerinde geçen 17 hikâyeden oluşmaktadır. Yazarlığa küçük nesir parçalarıyla başlayan yazar asıl ününü Memleket ve Gurbet Hikâyeleri ile yakalamıştır. Gurbet Hikâyeleri'nden sonra hikâye türünde hiç eser vermemiştir. Bu durumu hikâye yazmanın zorluğuyla açıklamıştır.

<i>Memleket Hikâyeleri</i> Refik Halit Karaya ait hikâye kitabı

Memleket Hikâyeleri, Refik Halit Karay'ın 1919'da yayımlanmış hikâye kitabıdır. Kitabın 1947 yılında, Karay'ın gözden geçirerek eklemeler ve bazı değişiklikler yaptığı yeni baskısı yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mahir Said Pekmen</span> Osmanlı mebusu

Mahir Said Bey (Pekmen), asker ve siyasetçisi.

Diyorlar ki, Ruşen Eşref Ünaydın'ın 1918'de yayımladığı, röportaj ve mülakat türündeki yazılarından oluşan eseridir. Röportaj türünün Türk edebiyatındaki ilk ve en önemli eserlerinden biridir. Kitaptaki röportajlar ilk olarak Türk Yurdu dergisi ile Vakit gazetesinde yayımlanmıştır.