İçeriğe atla

Refat Appazov

Refat Appazov
Doğum8 Eylül 1920(1920-09-08)
Simferopol Ukrayna Sovyetler Birliği
Ölüm18 Nisan 2008 (87 yaşında)
Moskova Rusya
MilliyetKırım Tatarı
VatandaşlıkSovyetler Birliği, Ukrayna
Dinİslam
Kariyeri
DalıBilim insanı ve yazar
Çalıştığı kurumlarSovyet Bilimler Akademisi

Refat Appazov (d. 8 Eylül 1920, Akmescit Simferopol - ö. 18 Nisan 2008 Korolyov Moskova Rusya) Kırım Tatarı asıllı Ukraynalı bilim insanı, yazar.[1]

Hayatı

8 Eylül 1920 tarihinde (bugünkü adı Simferopol olan) Akmescit şehrinde doğdu. ilk öğretimine Yalta şehrindeki Kırımtatar mektebinde başladı, sekizinci sınıftan itibaren Rusça tedrisatlı bir okulda okumaya devam etti. 1939 yılında, eski Sovyetler Birliği'ndeki en önemli yüksek okullardan biri olan Moskova'daki Bauman Moskova Devlet Teknik Üniversitesi'ne devam etti.

Appazov öğrenimini tamamladıktan sonra Moskova yakınlarındaki adı sonradan Korolyov olarak değiştirilen şehirdeki Sovyet Bilimler Akademisi'nde çalışmaya başladı. O yılki uzun menzilli roketler ve Sovyetler Birliği uzay roket teknikleri genel proje mühendisi, ünlü Sergey Korolyov ile tanıştı ve onun özel rehberliği altında 20 yıl boyunca çalıştı. İki bilim insanının ilk tanışması Alman V-2 füzelerinin incelenmesi sırasında oldu ve birlikte çalışmaya başladılar. Kırım Tatarı olması nedeniyle maruz kaldığı baskılardan da yine Korolyov sayesinde kurtuluyordu.[1]

Refat Appazov sık sık projelerde mühendis olarak görevler alıyordu. Venüs ve Mars gezegenlerine yollanılan uzay aletlerinde, Sovyet-Amerikan "Apollo-Soyuz Test Projesi", "Energiya-Buran" uzay roketleri projelerine katıldı.[1]

Appazov, 1950'li yılların sonunda ilk uydu ve uzay araçları için füze taşıyıcıları üzerinde çalıştı. Appazov, uzaya ilk giden insan olan Yuri Gagarin'in uzaya gittiği uydunun füze taşıyıcıları üzerinde de çalışmıştı.[1]

Refat Appazov, 200'den fazla bilimsel çalışmanın yazarıdır. 1935'lerde Baumen Teknik Okulu ve Moskova Havacılık Enstitüsü bünyelerinde görev aldı.

Refat Appazov, hayatının büyük kısmında için ulusal aktevitelere katılamadı. 1987'de, Kırım Tatar halkının, Ulusal Devrimci Parti'nin saflarına yönelmesi, anavatana kitlesel dönüşün başlamasının ardından Appazov da politik çalışmalara katılmaya başladı. 1990 - 1991 senesi V. Dogujiyev rehberligindeki Kırımtatar halkının sorunlarıyla uğraşan devlet komisyonuna üye oldu. 1991 yılında Akmescit'te olup Kırım Tatar Millî Kurultayı'nda yer aldı ve Kırım Tatar Millî Meclisi'ne seçildi, meclisin kurucuları arasında yer almış oldu.[1]

18 Nisan 2008 tarihinde yaşamını yitirdi ve vasiyeti üzerine Kırım'da toprağa verildi.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f Seyithalilov, Yunus; Bayramaliyev, Osman (12 Nisan 2011). "Refat Appazov unutulmadı". Kırım Haber Ajansı. 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akmescit</span>

Akmescit veya Simferopol, Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin de jure başkentidir. Kırım konusunda, Ukrayna ile Rusya arasında toprak anlaşmazlığı söz konusudur. Bu anlaşmazlık sonucunda Rusya, Kırım'ı ilhak etmiştir. İlhak edilişinden sonra Rusya Federasyonu'na bağlı Kırım Cumhuriyeti'nin, de facto başkenti olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatarcası</span> Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dil

Kırım Tatarcası ya da Kırımca, Türk dillerinin Kıpçak koluna ait bir dildir. Ancak bazı Oğuz grubuna ait özelliklere de sahiptir. Romanya'nın Dobruca yöresinde konuşulan şekline Dobruca Tatarcası adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Korolyov</span> Sovyet mühendis ve bilim insanı (1907–1966)

Sergey Pavloviç Korolyov, Sovyet roket mühendisi, ABD ile SSCB arasında 1950 ve 1960'larda yaşanan Uzay Yarışı sırasında Sovyet uzay araçlarının baş tasarımcısı.

<span class="mw-page-title-main">Konstantin Tsiolkovski</span> Rus ve Sovyet roket araştırmacısı

Konstantin Eduardoviç Tsiolkovskiy, Rus bilgin ve kâşiftir. Roket biliminin kurucusu kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sputnik 1</span> Uzaya gönderilen ilk yapay uydu (1957)

Sputnik 1, Dünya'nın ilk yapay uydusu. Sputnik serisinden ilk uzay aracı. SSCB tarafından 4 Ekim 1957'de yörüngeye oturtuldu. Sputnik 1'in uzaya gönderilmesi soğuk savaş yıllarında gerçekleşti ve süper güçler arasında yeni bir rekabet olan Uzay Yarışı'nı başlattı.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz programı</span>

Soyuz programı 1960'lı yılların başında Sovyetlerin Ay projesi kapsamında başlatılan insanlı uzay uçuşu projesi. Bu proje kapsamında Soyuz uzay aracı ve Soyuz roketi geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">N1 roketi</span>

N1 Sovyet kozmonotlarını Ay'a götürmek üzere 1960'larda geliştirilen dev uzay roketi. Dört fırlatma denemesinin de başarısız olması üzerine 1976 yılında proje resmen iptal edildi. Sovyetlerin insanlı Ay projeleri olduğunu inkâr etmeleri nedeniyle Perestroyka dönemine kadar varlığı gizli tutuldu.

<span class="mw-page-title-main">Sovyet insanlı Ay programı</span>

Sovyet insanlı Ay programı, Sovyetler Birliği tarafından Uzay Yarışı kapsamında Ay'a ABD'den önce bir insan göndermek için 1960'larda yürütülen proje. Sovyetler Birliği, uzun süre insanlı bir ay programı olduğunu inkâr etti. Batı ülkelerinde böyle bir programın varlığından uzun süre şüphelenilmekle birlikte gerçekliği ancak Perestroyka ve Glasnost hareketlerinden sonra kesin olarak ortaya çıktı.

Ahmet Özenbaşlı, Kırım Tatar Milli Fırka hareketi önderlerinden, siyaset ve fikir adamı. Bahçesaray'da, ünlü medeniyet erbabı, kültür adamı Seyit Abdullah Özenbaşlı'nın ailesinde doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Dmitri Ustinov</span>

Dmitri Fyodoroviç Ustinov, Kızıl Ordu komutanı ve Sovyetler Birliği Mareşali. 1976 yılından ölümüne kadar Sovyetler Birliği Savunma Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Cumhuriyeti</span> Ukrayna yasalarına göre Kırım Anayasası tarafından yönetilen özerk bir cumhuriyet

Kırım Özerk Cumhuriyeti,, Ukrayna'nın özerk cumhuriyeti. Sovyetler Birliği döneminde varlık gösteren Kırım Oblastı ile aynı sınırlara sahiptir. Kırım Oblastı 1954'te Rusya SFSC'den Ukrayna SSC'ye geçti. 20 Ocak 1991'deki referandumdan sonra Ukrayna SSC içerisinde bir özerk cumhuriyet hâlini aldı. Sovyetler Birliği dağıldığında ve Ukrayna bağımsızlığını elde ettiğinde, Kırım yeni kurulan Ukrayna'nın parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich Zander</span> Rus mühendis

Friedrich Zander, Baltık Alman kökenli olan Zander, Rus İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği'nde roket biliminin ve uzay uçuşlarının öncüsüdür. Sovyetler Birliği'nde havalanması için ilk sıvı yakıtlı roket olan GIRD-X'i tasarlamıştır ve uzay yolculuğuyla ilgili teoriler üretmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Millî Kurultayı</span>

Kırım Tatar Millî Kurultayı, Kırım Tatar halkının Kurultayı, ulusal bir kongresi ve Kırım Tatar halkını en yüksek derecede temsil eden tam yetkili organıdır. Kırım Tatar halkı tarafından seçilen delegeler tarafından, Ukrayna topraklarında daimi olarak ikâmet eden vatandaşlıklarından bağımsız olarak temsil görevi yerine getirilir.

Rüstem Abdullayeviç Kazakov,, Kırım Tatarı asıllı Sovyet eski grekoromen stil güreşçisi. 1972 Yaz Olimpiyatları'nda Grekoromen güreş 57 kg'da altın madalya kazandı. Sovyetler Birliği'nde defalarca 57 kg şampiyonluğunu kazandı.

Yeni Dünya, Kırım Tatarca yayınlanan gazete. 1918 yılında kurulup aralıklarla yayın hayatına devam eden gazete, yaklaşık 3.700 adet tiraja sahiptir ve Cuma günleri Simferopol'de yayınlanan haftalık bir gazetesidir.

Tohtar Afuzov - Kırım Tatarı ressam, Kırım Tatar güzel sanatlarının ilk uzmanlarından biri.

<span class="mw-page-title-main">Kerim Kerimov (general)</span>

Korgeneral Kerim Kerimov, Sovyetler Birliği'nin uzay programında yer alan kilit bilim insanlarından ve uzay programının kurucularından biri olarak kabul edilen ve uzun yıllar boyunca Sovyet uzay programında önemli bir karakter olarak görülen bir Sovyet Azerbaycanlı mühendisti. Önde gelen rolüne rağmen kimliği, kariyerinin çoğu boyunca halktan gizli tutuldu. İlk uydunun, 1957'de Sputnik 1'in ve Yuri Gagarin'in 108 dakikalık ilk insanlı uzay uçuşundan itibaren 1950'lerin sonlarından itibaren dünyayı şaşkına çeviren Sovyet başarılarının arkasındaki baş mimarlardan biriydi, çalışmaları arasında 1961'deki Vostok 1, 1967'de Cosmos 186 ve Cosmos 188'in ilk tam otomatik uzay limanlaması ve 1971'den 1991'e kadar ilk uzay istasyonları olan Salyut ve Mir görevlerine kadar birçok göreve katkıda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Haber Ajansı</span>

Kırım Haber Ajansı, Kırım Tatar halkının millî haber ajansıdır. QHA, başta Kırım ve Ukrayna'daki Kırım Tatarları ile dünyadaki Kırım Tatar diasporalarıyla ilgili olayları yerel ve yabancı basın kuruluşlarına haberlerini Ukraynaca, Rusça, Türkçe ve İngilizce servis etmektedir. Kırım Tatarlarından Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'nun talimatıyla iş adamı İsmet Yüksel ve Kırım Tatar Millî Meclisi üyesi Dr. Gayana Yüksel tarafından kurulmuştur. Ajans, yayın hayatına 1944 Kırım Tatar Sürgününün 62. yıl dönümü olan 18 Mayıs 2006 tarihinde Akmescit'te başlamıştır. Kırım'ın 2014 yılında Rusya tarafından işgal edilmesinin ardından burada faaliyetleri engellenmesi ile karşılaşan ajans, Haziran 2015'te merkezini Kiev'e taşıyarak ve 2016'da Ankara'da irtibat bürosunu açarak tekrar yapılandı.