İçeriğe atla

Refah Partisi

Yeniden Refah Partisi ile karıştırılmamalıdır.
Refah Partisi
KısaltmaRP
Genel başkanNecmettin Erbakan
KurucuAhmet Tekdal
Kuruluş tarihi19 Temmuz 1983
Kapanış tarihi16 Ocak 1998
ÖnceliMillî Selamet Partisi
ArdılıFazilet Partisi
İdeolojiMillî Görüş
Sosyal muhafazakârlık
İslamcılık
Ümmetçilik
Siyasi pozisyonAşırı sağ
Resmî renkler   Kırmızı
 Türkiye

Refah Partisi (kısaca RP), Millî Görüş hareketinin 12 Eylül Darbesi'nden sonra kurulan siyasi partisi. 1987'de genel başkanlığa Necmettin Erbakan getirildi. 1991 seçimlerinde meclise girdi. 1995 seçimlerinden birinci parti olarak çıktı. 1997'de Refahyol Hükûmetini kurdu. "Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri" gerekçesiyle, 16 Ocak 1998'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı.

Tarihçe

Kuruluşu ve 1980'ler

Millî Selamet Partisi, 12 Eylül 1980 askeri harekatından sonra kapatılmıştı. Millî Güvenlik Konseyince (MGK) siyasi partilerin yeniden kurulup faaliyet göstermesine izin verilmesi üzerine 19 Temmuz 1983'te avukat Ali Türkmen başkanlığında Millî Selamet Partisi'nin görüşlerini benimseyen Refah Partisi (RP) kuruldu. Kurucularının Millî Güvenlik Konseyi tarafından birkaç defa veto edilmesi sebebiyle, kadrosu kanunların öngördüğü zamanda tamamlanamadığından 1983 seçimlerine katılamadı. Daha sonra kurucu üyeler arasından veto edilmeyen Ahmet Tekdal parti başkanlığına getirildi.

Refah Partisi ülke çapında çok kısa zamanda bütün teşkilatını kurdu. Programında manevi kalkınmaya ve sanayileşmeye ağırlık vereceğini belirterek, Millî Selamet Partisi'nin muhafazakâr-dini oy tabanına yerleşti. İlk olarak 25 Mart 1984'te Ahmet Tekdal başkanlığında yerel seçimlere katıldı. Oyların %4,44'ünü alarak Şanlıurfa ve Van belediye başkanlıklarını kazandı. 28 Eylül 1986'da 11 ilde yapılan milletvekili ara seçimlerine katıldı. Bu seçimlerde %4,76 oy alabildi. 6 Eylül 1987'de yapılan referandum ile bazı eski siyasi parti liderlerine siyaset yapma yasağı kaldırılınca, Millî Selamet Partisi eski başkanı Necmettin Erbakan Refah Partisi genel başkanlığına seçildi.

Refah Partisi, Kasım 1987'de yapılan milletvekili erken genel seçimlerine Necmettin Erbakan başkanlığında girdi. Oylarının oranını %7,16 oranına çıkardı. Ülke genelinde %10 barajını aşamadığı için milletvekili çıkaramadı. Mart 1989'da yapılan Belediye Başkanlığı Yerel Seçimlerinde Türkiye genelinde toplam oy oranını %9,8'e çıkardı. Kahramanmaraş, Sivas, Şanlıurfa, Van ve Konya illerinin belediye başkanlıklarını kazandı.

Kurucu üyeler

Refah Partisi, 30 kişilik Kurucular Kurulu ile kuruluşunu gerçekleştirmiştir.[1]

  • Ömer Denli
  • Emin Akman
  • Şahin Çayır
  • Şeref Uysal
  • Ahmet Kına
  • Muammer Gürkan
  • Murat Okur
  • İbrahim Çetiner
  • Nedim Çetin
  • Metin Eser
  • Nuri Çalık
  • Mustafa Güleç
  • İhsan Aslan
  • Seyfi Kavalcıoğlu
  • Özdemir Başer
  • Seyfettin Eroğlu
  • Bekir İçyer
  • Osman Erkaya
  • Hüseyin Okumuş
  • Hasan Gültekin

20 Ekim 1991 Milletvekili Erken Genel Seçimine Refah Partisi, Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), Islahatçı Demokrasi Partisi (IDP) üçlü ittifak olarak katıldılar. Anayasaya göre iki ve daha fazla partinin birleşerek seçime katılmalarının yasak olması sebebiyle bu üç partinin ittifakları kâğıt üzerinde resmi bir belgeye dayanmamaktadır. Bunun için IDP ve MÇP partilerinin milletvekili adayları seçime katıldıkları bölgelerden bağımsız aday olarak katılmışlar, fakat her üç parti de birbirinin adaylarına oy vermişlerdir.

20 Ekim 1991 Erken Genel Seçimlerine bu şekilde katılan Refah Partisi, Türkiye genelinde kullanılan seçmen oylarının %16,90'ını alarak TBMM'ye 62 milletvekiliyle girdi. TBMM'de grup kuran dört partiden birisi oldu. Daha sonra Milliyetçi Çalışma Partisi ve Islahatçı Demokrasi Partisi'ne mensup milletvekilleri gruptan ayrıldılar. Kapatılan partilerin açılmasına izin verilmesi üzerine açılan Millî Selamet Partisi, Refah Partisine katıldı.

1994 Yerel Seçimlerinde büyük bir sıçrama yaptı; yüzde 19.14 oranında oy alarak, başta İstanbul, Ankara, Erzurum, Konya, Kayseri ve Diyarbakır büyükşehir belediye başkanlıkları olmak üzere Adıyaman, Aksaray, Bayburt, Batman, Bingöl, Bitlis, Çorum, Elazığ, Kahramanmaraş, Kütahya, Malatya, Muş, Nevşehir, Rize, Sakarya, Siirt, Sivas, Tokat, Trabzon, Şanlıurfa, Van illerinin belediyelerini kazandı. 24 Aralık 1995 genel seçimlerinde yüzde 21.38 oy oranıyla 158 milletvekilliği kazandı ve birinci oldu. Seçimlerden hemen sonra Anavatan Partisi'yle yapılan koalisyon görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlandı.

Kapatılması

28 Şubat Süreci Doğru Yol Partisi'yle kurduğu koalisyon hükûmeti 28 Haziran 1996'da TBMM'de güvenoyu aldı, Erbakan da başbakan oldu. Daha sonra Erbakan'ın istifa etmesi üzerine Refahyol hükûmeti dağıldı (Haziran 1997).

21 Mayıs 1997'de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, iktidarda iken RP hakkında, "Lâik Cumhuriyet ilkesine aykırı eylemleri" gerekçesiyle dava açtı. Refah Partisi, 8 ay süren dava sonunda, 16 Ocak 1998'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatıldı. Necmettin Erbakan, Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan ve İbrahim Halil Çelik'e 5 yıl süreyle siyaset yasağı getirildi. Kapatılma gerekçesinde, parti görevlilerinin laiklik karşıtı eylemleri, devletin kurucusuna karşı suçlamaları ve türbanla ilgili siyaseti de kanıtlar arasında sayıldı.[2]

Partinin programları arasında; Türkiye'de manevi kalkınmayı sağlamak, adil düzeni kurmak, ağır sanayiyi gerçekleştirmek, İslam ülkeleriyle olan ilişkileri artırmak, faizi kaldırmak, Türkiye'nin AB'ye girmesinin faydasız olduğu gibi dini temelli görüşleri vardı.

Fazilet Partisi, Refah Partisinin siyasi mirasçısı olarak kuruldu.

Partinin kapatılma davası iddianamesinde temel alınan durumlar:[3]

  • 3511 Sayılı yasanın 2. maddesiyle 2547 sayılı yasaya ek m. 16. madde olarak eklenen hüküm: "Dini inanç sebebiyle boyun ve saçların örtü ve türbanla kapatılması serbesttir." biçiminde yapılan değişiklik. Bu değişikliğin iptalinin istenmesi üzerine Anayasa Mahkemesi "Bir yasal düzenlemenin din kurallarına, dinsel inançlara ve gereklere göre yapılamayacağı değerlendirmesiyle birlikte Tevhidi Tedrisat Kanunu gereğince dinsel eğitimin dahi laik devlet anlayışına göre yapılmasının gerekliliği"ni belirtti.
  • 23 Mart 1993 günü Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın yaptığı konuşma: "...Çok hukuklu bir sistem olmalı, vatandaş genel prensiplerin içerisinde kendi istediği hukuku kendi seçebilmeli..."
  • 13 Nisan 1994 günü Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın yaptığı konuşma: "...Refah Partisi iktidara gelecek, adil düzen kurulacak. Sorun ne? Geçiş dönemi sert mi olacak, yumuşak mı olacak?..."
  • 13 Ocak 1991 günü Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın yaptığı konuşma: "...Sen Refah Partisi'ne hizmet etmezsen hiçbir ibadetin kabul olmaz. Çünkü başka türlü Müslümanlık olmaz..."
  • Refah Partisi Genel Başkanı'nın Devrim Yasaları'na aykırı olarak bazı tarikat şeyhlerine Başbakanlık konutunda verdiği yemek.
  • Refah Partisi üyesi olup laiklik ilkesine aykırı söz ve davranışlarda bulunan kişilerin eylemleri: 21 Mart 1994 günü Şevki Yılmaz'ın İstanbul'da yaptığı konuşma; Hasan Hüseyin Ceylan'ın 14 Mart 1993 günü Kırıkkale'de yaptığı konuşma; 10 Kasım 1996 günü Şükrü Karatepe'nin Atatürk'ü anma toplantısındaki konuşması; 8 Mayıs 1997 günü İbrahim Halil Çelik'in Meclis kürsüsünde yaptığı konuşma; Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız'ın İran Humeyni Devrimi'nin lideri Humeyni'nin İran'a döndüğü 31 Ocak 1979 tarihinin yıl dönümü olan 31 Ocak 1997 günü yapılan, dönemin İran Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri'nin de bulunduğu Kudüs Gecesi'ne katılımı ve buradaki eylemler.

Refah Partisi ve seçimler

Genel seçimler

Seçim Genel Başkan Oy Sandalye Meclis Sıra Kurulan Hükûmetler Harita
# % ± Y # ±
1987
Necmettin Erbakan		1.717.425
%7,16
—
0 / 450
——5. —
19914.121.355
%16,88
artış 9,67
62 / 450
artış 62Muhalefet4. —
19956.012.450
%21,38
artış 4,50
158 / 550
artış 96Koalisyon1.54. Türkiye Hükûmeti

Yerel seçimler

Seçim Genel Başkan İl Genel Meclisi Belediye Harita
Oy %
1984Ahmet Tekdal778.622
%4,40
16 / 1.700
1989
Necmettin Erbakan		2.170.431
%9,80
74 / 1.984
19945.388.195
%19,14
329 / 2.695

Kaynakça

  1. ^ "kurucular". web.archive.org. 27 Ocak 1998. 27 Ocak 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2024. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2010. 
  3. ^ Vural Savaş, Militan Demokrasi, Bilgi Yayınevi, Nisan 2001, S.263-271

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Necmettin Erbakan</span> 23. Türkiye başbakanı

Necmettin Erbakan, Türk yüksek makine mühendisi, akademisyen, siyasetçi ve Millî Görüş ideolojisinin kurucusudur. Başbakan yardımcılığı ve başbakanlık görevlerinde bulunmuştur. 1974 yılında Bülent Ecevit liderliğindeki Cumhuriyet Halk Partisi ile kurulan koalisyon hükûmetinde başbakan yardımcısı ve devlet bakanı olmuştur. 1974 Genel Affı ve Kıbrıs Harekâtı'na destek vermiştir. 1996'da başbakan olmuş, başbakanlık görevini 28 Haziran 1996 ile 30 Haziran 1997 tarihleri arasında sürdürmüştür. 28 Şubat sürecinde istifa etmeye zorlanmış, partisi kapatılmış ve kendisine 5 yıl süreliğine siyaset yasağı getirilmiştir. Kayıp Trilyon Davası'nda 2 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Nizam Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1970–1971)

Millî Nizam Partisi, Türkiye'de 1970'te kurulup 1971'de Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan kısa ömürlü bir İslamcı siyasi partiydi. 1950'lerde Demokrat Parti, 1960'larda da Adalet Partisi'nde örgütlenerek merkez sağ partiler içinde yer almayı tercih eden siyasal İslamcı akım, 26 Ocak 1970'te Millî Nizam Partisi (MNP) adıyla kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Millî Selamet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1972–1981)

Millî Selâmet Partisi, 1972 ile 1981 arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş İslâmcı bir siyasî parti. Millî Görüş Hareketi'nin ikinci partisidir.

<span class="mw-page-title-main">Saadet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Saadet Partisi, 20 Temmuz 2001'de Necmettin Erbakan ve Recai Kutan liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren bir siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "SAADET" şeklindedir. Simgesi hilal ve beş adet yıldızdır. TBMM'de 20 milletvekili ile grubu bulunmaktadır. Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu'dur.

<span class="mw-page-title-main">Fazilet Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1997–2001)

Fazilet Partisi, Millî Görüş'ü benimseyen Refah Partisinin Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılmasına az bir zaman kala İsmail Alptekin başkanlığında kurulan siyasi çatısı. Daha sonra Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş'ın iddiaları Anayasa Mahkemesince haklı bulundu ve parti kapatıldı.

<span class="mw-page-title-main">Recai Kutan</span> Türk siyasetçi (1930–2024)

Mehmet Recai Kutan, Necmettin Erbakan'ın en yakın çalışma arkadaşlarından ve Millî Görüş Hareketi'nin ileri gelenlerinden Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

Şevki Yılmaz, Türk siyasetçi, TBMM 20. dönem Rize milletvekili. 1990'larda provokatif ve hakaretamiz konuşmalarıyla ünlendi.

<span class="mw-page-title-main">Islahatçı Demokrasi Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1984–1992)

Islahatçı Demokrasi Partisi, genel başkanlığını Aykut Edibali'nin yaptığı, bugünkü Millet Partisi'nin geçmişteki adı.

<span class="mw-page-title-main">Milliyetçi Çalışma Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1985–1993)

Milliyetçi Çalışma Partisi (MÇP), Türkiye'de 12 Eylül 1980 Askeri Darbesinden sonra kapatılan Milliyetçi Hareket Partisi'nin oylarını bünyesinde toparlamak maksadıyla kurulmuş olan siyasi partidir. Muhafazakâr Parti'nin 30 Kasım 1985 tarihinde adının değiştirmesiyle kurulmuştur. Partinin amblemi kırmızı bir zemin üzerinde beyaz bir hilal ve etrafında 9 yıldız olarak benimsenmiştir. Milliyetçi Çalışma Partisi, ismini 24 Ocak 1993'te MHP olarak değiştirmiş böylece partinin hukuki varlığı sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">1973 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 15. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1973 Türkiye genel seçimleri, 14 Ekim 1973 tarihinde TBMM 15. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1987 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 18. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1987 Türkiye genel seçimleri ile TBMM 18. dönem milletvekilleri seçildi. Seçimler 29 Kasım 1987 tarihinde, 67 ildeki 104 seçim çevresinde düzenlendi.

<span class="mw-page-title-main">1991 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 19. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1991 Türkiye genel seçimleri, 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan ve TBMM 19. dönem milletvekillerinin belirlendiği seçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">1995 Türkiye genel seçimleri</span> TBMM 20. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1995 Türkiye genel seçimleri, 24 Aralık 1995 tarihinde yapılan ve TBMM 20. dönem üyelerinin belirlendiği seçimdir. 79 ilde, 83 seçim çevresinde %10'luk ülke barajlı D'Hondt sistemi uygulanarak yapılan seçimlerde 29.189.146 seçmen toplam 138.608 sandıkta oy kullandı.

<span class="mw-page-title-main">Demokrat Türkiye Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1997–2005)

Demokrat Türkiye Partisi (DTP), 1997 ile 2005 yılları arasında Türkiye'de faaliyet göstermiş siyasi parti. Doğru Yol Partisi içindeki fikir ayrılıkları sonucunda bu partiden istifa eden Hüsamettin Cindoruk, İsmet Sezgin ve Gökberk Ergenekon gibi isimler tarafından 7 Ocak 1997'de kurulan DTP, 55. hükûmetin parçası oldu. 3 Kasım 2002 seçimlerine DYP listelerinden katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Şevket Kazan</span> Türk avukat ve siyasetçi

Şevket Kazan Türk avukat ve siyasetçi. Eski Adalet Bakanı.

<span class="mw-page-title-main">54. Türkiye Hükûmeti</span> Erbakan Hükûmeti (1996–1997)

54. Türkiye Hükûmeti, Erbakan Hükûmeti veya REFAHYOL Hükûmeti, 28 Haziran 1996-30 Haziran 1997 tarihleri arasında görev yapan, Refah Partisi ve Doğru Yol Partisi koalisyonunun oluşturduğu Türkiye hükûmetidir.

Ahmet Tekdal, Türk siyasetçi, bürokrat.

<span class="mw-page-title-main">Millî Görüş</span> İslamcı ve muhafazakâr ideoloji

Millî Görüş veya Erbakancılık, Necmettin Erbakan tarafından kurulan, 1969 yılında "Bağımsızlar Hareketi" ile başlayan ve ilk olarak Millî Nizam Partisi ile partileşerek günümüze kadar gelen İslamcı ideoloji ve siyasi akım. Günümüzde Türkiye'de Yeniden Refah Partisi ile Saadet Partisi resmî olarak Millî Görüş ideolojisini benimsemektedir. Ancak her iki parti de Millî Görüş'ün tek temsilcileri olduklarını iddia edip birbirlerini Millî Görüş'e karşı ihanetle suçlamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Yeniden Refah Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti

Yeniden Refah Partisi, 23 Kasım 2018 tarihinde Fatih Erbakan liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren Millî Görüş ideolojisine bağlı siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "Yeniden Refah" şeklindedir. Simgesi hilal içerisinde başaktır. TBMM'de 4 milletvekili ile temsil edilmektedir. Genel başkanı Fatih Erbakan'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.