İçeriğe atla

Redoubt Dağı

Redoubt Dağı
Mount Redoubt
Redoubt Dağı'nın Mayıs 2009'da istim püskürtme faaliyeti
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik3,108 m
Çıkıntı2,789 m
Yalıtılma94 kilometre (58 mi)
Koordinatlar60 28' 07" K
152° 44' 35" B 
Coğrafya
KonumAlaska, Amerika Birleşik Devletleri
Jeoloji
Kayaç yaşı890.000 yıl
Dağ türüAktif stratovolkan
Tırmanma
İlk tırmanan1959 - C Deehr, J Gardey, F Kennell ve G Wescott
En kolay rotaKar/buz tırmanma
Redoubt Dağı ve Cook Koyu kenarında bulunan diğer Alaska yanardağları

Redoubt Dağı veya Redoubt Yanardağı (İngilizce:Mount Redoubt veya Redoubt Volcano, ABD'nin Alaska eyaletinde çoğunluğu volkanik olan Aleut Sıradağları arasında bulunan stratovolkan'dır.

Bu dağ Aleut Sıra Dağları'nın bir alt sıradağı olan Chigmit Dağları üzerinde bir zirvede olup "Cook Körfezi"'nin hemen batısında. Alaska Eyaleti yörel idare parçası olan Kenai Yarımadası Borough içinde ve Anchorage şehrinin 180 km güneybatısındadır. Rakımı 3.108 m olup etrafında bulunan arazilerdeki en yüksek doruklara nazaran yaklaşık 8 km içinde 2.700 m'lik bir çıkıntı yapmaktadır. Redoubt Dağı Aleut Sıra Dağları içinde en yüksek zirveli olanıdır.[1]

Bu dağ binlerce yıldır aktif bir yanardağdır. 1900'den itibaren 5 defa patlama faaliyeti göstermiştir: 1902, 1922, 1966, 1989 ve 2009. 1989'daki patlamada püskürtüğü volkanik kül dumanı 214.000 m yükyüzüne yükselmiş ve bu irtifada uçan Hollanda KLM şirketinin "KLM Uçuş 867" seferinin Boeing 747 uçağına yetişmiştir. Pilot maharet ve bilgisi ile uçağı kaybetmeden Anchorage Enternasyonal Havaalanı'na indirmeyi başarmıştır. Bu 2009 yanardağ kül püskürtüsü bu yanardağ küllerini 20,000 km<süp>2</süp>'lik bir alana yaymıştır. 1989'daki patlamasının bir ilgi çeker özellik de ilk defa başarı ile volkan=nik faaliyetin ne zaman başlayacağı İsviçreli/Amerikalı volkanoloji bilgini Bernard Chouer'nin geliştirdiği "uzun peryodlu sismik olaylar" metodu kullanılarak dakik olarak tahmin edilmesi idi.[2] Günümüzde "Alaska Volkan Gözlemevi" Reduobt Dağı faaliyeti için alarm seviyesini hem yeryüzünde yaşama hem de uçak uçuşları için tespit edip önceden bu faaliyet için alarm vermektedir. Günümüzde her iki ihbar seviyesi de "normal" veya "Yeşil"'dir.[3]

Etimoloji

İngilizce resmi ismi "Mount Redoubt (Redoubt Dağı)"'dır. Bu ismi Ruslar vermiştir ve Rusça isim "Sopka Redutskaya"'dır. "Redoubt" sözcüğünün Türkçe tam karşılğlığı askeri konuma siperi olan "tabya" veya "korunak" olur ve bu dağın adı Türkçe "Tabya Dağı" olarak ifade edilebilir. Yerli Amerikalilar bu dağa yine savunma mevkii sözcüğü anlamına gelen "Ujakushatsch" ismini vermişlerdir. Amerikan "Coğrafya İsimleri Heyeti" ise bu dağa 1901'de "Redoutbt Volcano (Redoubt Yanardağı)" adını vermiştir. Smithsonian Enstitüsü daği "Redoubt" olarak isimlendirmektedir ve şu diğer alternatif isimlerinin de bulunduğunu açıklamaktadır: "Burnt Mountain (Yanmış Dağ)", "Goreloi", "Mirando", "Ujakushatsch", "Viesokaia" ve "Yjakushatsch".

Jeoloji

Bu yanardağ yaklaşık bir koni şekilli olup eteklerinde çapı 5 km kadardır ve yaklaşık hacmi 30–35 km³'dur. Genel volkan şekline nisbetle, Redoubt Dağı'nın üst koni kısmı yamaçları daha diktir. Dağın konisi piroklast akışları ve lav akıntılarının birikip soğuyup kayalaşmasından oluşmuştur ve volkanik Aleut Sıra Dağlar'nin bazında bulunan mezozik dönem batolit kayaları üzerinde meydana çıkmıştır. Dağ, üzerinde bulunan buzullar tarafından biraz erozyana uğramıştır. Günümüzde ana yanardağ çıkış menfezi kraterin kuzey kısmında ve burada bulunan "kayan buzul"un hemen yanındadır. Bu dağ üzerinde Holosen lahar birikimları de bulunmakta ve bunlar "Cook Koyu" girişine kadar uzanamaktadırlar.[4] Bu dağ andezit, bazalt ve dakit tipi magmatik kayaçlar püskürtmüştür ve son faaliyetinde ortaya çıkan magmatik kayaçlar ise içinde zengin silikon dioksitler bulunan andezit kayaçlarıdır.[5]

Resimler

  • Redoubt Dağı kuzey yüzü 1980
    Redoubt Dağı kuzey yüzü 1980
  • Redoubt Dağı 2009 püskürmesinde kül ve duman bulutu
    Redoubt Dağı 2009 püskürmesinde kül ve duman bulutu
  • 2009 püskürmesine başlamadan bir iki gün önce püskürtülen istim dumanı
    2009 püskürmesine başlamadan bir iki gün önce püskürtülen istim dumanı
  • 2009 püskürmesinden dağın havaya fırlattığı andezit kayaç parçası
    2009 püskürmesinden dağın havaya fırlattığı andezit kayaç parçası

Ayrıca bakınız

  • Clark Gölü Ulusal Parkı
  • Aleut Sıra Dağları

Kaynakça

  1. ^ "Aleutian Ranges" (İngilizce). 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2012. 
  2. ^ Chouet, Bernard (28 Mart 1996). "Long-period volcano seismicity: its sources and use in eruption foreçasting". Nature. 380 (6572). s. 309–316. doi:10.1038/380309a0. 
  3. ^ "Alaska Volcano Observatory - Redoubt - Activity Page". 20 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2009. 
  4. ^ Miller ve diğerleri (1998). Çatalog of the Historically Active Volcanoes of Alaska. USGS. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Redoubt Dağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yanardağ</span> Magmanın yer içinden yüzeye çıktığı veya geçmişte çıkmış olduğu, genellikle koni biçiminde, tepesinde bir püskürme ağzı bulunan dağ

Yanardağ ya da volkanik dağ, magmanın yeryüzünden dışarı püskürerek çıktığı coğrafi yer şekilleridir. Güneş Sistemi'nde bulunan kayalık gezegen ve uydularda birçok yanardağ olmasına rağmen, bu olgu, en azından Dünya'da, genellikle tektonik plaka sınırlarında görülür. Ne var ki, sıcak nokta yanardağlarında önemli istisnalar vardır. Yanardağların araştırıldığı bilim dalına volkanoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Anchorage, Alaska</span>

Anchorage, ABD'de Alaska eyaleti'nin merkezî güneyinde bulunan bir kent ve yerel idare bakımından bir "birleştirilmiş belediye"dir.

<span class="mw-page-title-main">Tendürek Dağı</span> Türkiyede bir volkanik dağ

Tendürek Dağı (Ermenice:Թոնդրակ) Ağrı ve Van illerinin arasında İran sınırının yakınında bulunan bir stratovolkandır. Nuh'un Gemisi'nin muhtemel konumu yakınlarında olmasıyla bilinen bu yanardağ oldukça büyüktür; kurumuş lav akıntıları düz bir arazi üzerinde yaklaşık 650 km²'lik bir alanı kaplar. Dağın iki ana yapısı, zirve krateri olan Büyük Tendürek ve ana kraterin doğusunda bulunan Küçük Tendürek'tir. Yamaçları çok yumuşak olup, ismini aldığı kalkanı andırır. Tendürek Dağı'nın, Hawaii adasındaki volkanlar gibi akışkan lav püskürttüğü bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Stratovolkan</span> lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkan

Stratovolkan, pek çok sertleşmiş lav, tüf ve kül tabakasından oluşmuş, yüksek, konik biçimli bir volkandır. Bu volkanlar dik yamaçlarıyla ve periyodik patlamalarıyla tanınırlar. Bunlardan fışkıran lavın akışkanlığı azdır ve çok uzağa yayılmadan önce soğur ve sertleşir. Magmaları asidik ya da yüksek-orta düzeyde silika içeriklidir. Buna karşın bazik içerikli magmanın akışkanlığı yüksektir ve Hawaii'deki kalkan biçimli Mauna Loa dağı gibi yayvan dağları oluşturur. Pek çok stratovolkanın yüksekliği 2500 metreden fazladır. Türkiye'den Ağrı Dağı ve Nemrut Dağı birer stratovolkan tipindeki volkanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik ateş çemberi</span>

Pasifik ateş çemberi veya Pasifik deprem kuşağı, birçok volkanik patlamanın ve depremin meydana geldiği Pasifik Okyanusu kıyısının büyük bir kısmını ve etrafını içine alan bir bölgedir. Ateş Çemberi, yaklaşık 40.000 km (25.000 mi) uzunluğunda ve yaklaşık 500 km (310 mi) genişliğinde ve at nalına benzer şekilde bir kemerdir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'deki yanardağlar</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, Türkiye'deki uykuda ve sönmüş yanardağların listesidir.

<span class="mw-page-title-main">Clark Gölü Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi</span>

Clark Gölü Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi, güneybatı Alaska'da bulunan bir ABD millî parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi</span>

Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi, Alaska'nın güneyinde yer alan, boz ayılarıyla ve Ten Thousand Smokes Vadisi 'yle ünlü bir ABD ulusal parkı.

<span class="mw-page-title-main">Katmai Dağı</span> Amerikada bir dağ

Katmai Dağı, ABD'nin Alaska eyaletinin güneyinde Alaska Yarımadası üzerinde tümüyle Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi içinde bulunan masif bir aktif stratovolkan dağıdır..

<span class="mw-page-title-main">Kilauea Dağı</span>

Kilauea Dağı,, Amerika Birleşik Devletleri'nde Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaletindeki Big Island 'ın güneyindeki Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 1247 metre yüksekliğe sahip bir kalkan volkandır. Kilauea Dağı aynı zamanda Hawaii Adaları'nı oluşturan beş volkandan en aktifidir. Bu yanardağın 300.000 ile 600.000 yaş aralığında olduğu tahmin edilmektedir. 1983 yılından bu yana ara ara faaliyete geçen ve dünyanın en aktif yanardağları arasında gösterilen Kilauea, yakınında bulunan birçok yerleşim birimine zarar vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lassen Peak</span>

Lassen Peak vaya Lassen Zirvesi veya Lassen Dağı ABD'de Kaliforniya eyaleti kuzeyinde Shasta İlçesi (county)'de bulunan bir stratovolkan dağıdır. Lassen Zirvesi Kanada'nın güneybatısında bulunan Britanya Kolombiyası eyaletinin güneybatısından ABD'de Kaliforniya'nın kuzeyine kadar yay gibi uzanan 18 büyük yanardağ zirvesi zincirinden oluşan Cascade Sıradağları'nın üstünde en güneyde olan yanardağdır. Kuzey Kaliforniya'da mensup olduğu sıra dağlara Shasta Cascade Dağları adı da verilmektedir. Lassen Zirvesi'nin denizden rakımı 3.189 m'dir; fakat Lassen Zirvesi etrafında bulunan dağ doruklarının çok daha üstünde bulunmaktadır ve zirveden sonra en yüksek doruklara nisbetle yaptığı "çıkıntı" 1.594 m olmaktadır. Bu çıkıntının karakteri "lav kubbesi" olmasıdır ve bu lav kubbesinin hacminin 2 km³ olduğu tahmin edilmektedir. Böylece Lassen Zirvesi dünyada en büyük lava kubbeli yanardağlar arasında yüksek bir sırada bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Loa Dağı</span> Hawaiide bulunan aktif yanardağ

Mauna Loa Dağı, Amerika Birleşik Devletleri'de Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaleti'nin Big Island 'nın güneyinde yer alan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 4.169 metre rakımlı bir aktif kalkan volkan. Hawaii dili ile bu dağın "Mauna Loa" olan ismi "Uzun Dağ" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Novarupta</span>

Novarupta, ABD'nin Alaska eyaletinin güneybatısında ve Alaska Yarımadası üzerinde bulunan bir aktif yanardağdır.

<span class="mw-page-title-main">Tüf</span>

Tüf, bir volkanik patlama sonucu ortaya çıkan volkanik küllerden oluşan kaya türüdür. Tüf kimi zamanlarda inşaat malzemesi olarak kullanılan farklı bir kaya anlamına da gelir. %50’den daha fazla tüf içeren kayalar tüflü olarak kabul edilir. Tüf tortul veya magmatik kayaçlar olarak sınıflandırılabilir. Sedimantolojik terimler ile açıklanmasına rağmen magmatik petroloji bağlamında incelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Karaca Dağ</span> Türkiyede sönmüş bir volkan

Karaca Dağ, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin yaklaşık olarak ortasında, Diyarbakır havzası ile Şanlıurfa Platosunu kuzey-güney doğrultusunda ayıran sönmüş yanardağ. En yüksek yeri 1952 m'dir. Karacadağ volkanı akışkan lavların oluşturduğu kalkan yanardağ yapısındadır.120 km çapa, 8000 km²'lik alana sahiptir. %2 gibi oldukça düşük yamaç eğimine sahiptir. Bazaltik lavlardan oluşur. Püskürmeler üç farklı dönemde olmuştur. Karacadağ; Diyarbakır, Şanlıurfa ve Mardin illerinin topraklarına yayılır.

<span class="mw-page-title-main">Hekla</span> İzlanda’nın güneyinde bir stratovolkan

Hekla 1.491 metre yüksekliğinde İzlanda'nın güneyinde bulunan bir stratovolkandır. Hekla İzlanda'nın en aktif volkanlarından biridir. 874 yılından bu yana 20 patlama meydana gelmiştir. Avrupalılar bu yanardağı "Geçiş" olarak nitelendirirlerdi. Hekla uzun bir volkanik sırt parçasıdır. Bu sırtın en aktif kısmı yaklaşık 5,5 kilometre uzunluğunda Heklugja adında bir fissür olarak kabul edilir.

Volkanik yay. Adalar dizisi (yayı); çoğunlukla birbirine yaklaşan iki tektonik plaka arasında bulunan sınıra, paralel ve yakın olarak konumlanan, yay şeklinde hizalanmış, volkan zincirlerinden oluşan takımada, yani içinde çok ada olan bir deniz türüdür. Volkanik yay ada yayının alt başlığı altında incelenmektedir. Kısmen deniz seviyesinin altında olan ada yayları, tektonik olarak yay şeklindeki dağ kuşağını oluşturur. Aslında ada yayları, okyanusun altında kısmi olarak kalan bir dağ bendinde bulunan özel bir coğrafik-topoğrafik durumu simgeler. Bunların çoğu volkanlardan oluştuğu için volkanik ada yayları olarak da sınıflandırılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Karacadağ (Konya)</span>

Karacadağ, Konya ili, Karapınar ilçesi sınırlarında yer alan yanardağ. 2025 m yüksekliğinde, KD-GB uzanışlı basık bir sırt görünümündedir. KD kısmı Kalkan volkan oluşumludur.

Kapadokya Volkanik Kompleksi Doğuda Erciyes Volkanı'ndan, batıda Karacadağ-Karadağ volkanlarına ve kuzeybatıda Aksaray ili ve Tuz Gölüne kadar uzanan, kuzey-kuzeydoğu Sivas havzası ile güneyde ise Niğde Masifi, Ulukışla baseni ve Toros karbonat platformuyla sınırlanan Niğde-Nevşehir-Aksaray arasındaki volkanik bölgeyi karakterize eder. Kapadokya Volkanik Kompleksinde Neo-Kuvaterner döneminde polijenetik ve monojenetik yapılı volkanlar püskürmüş ve daha sonra Erciyes ve Hasan Dağı stratovolkanları ile çok sayıda monojenetik püskürme merkezleri KVK içinde geniş alanlara sahip olmuştur. Kompleks içindeki volkanik aktivite günümüzde de canlı yaşamını ve çevreyi büyük oranda etkilemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ol Doinyo Lengai</span>

Ol Doinyo Lengai, Maasai dilinde "Tanrı'nın Dağı" anlamına gelen adıyla, Tanzanya'nın Arusha Bölgesi'ndeki Natron Gölü'nün güneyinde, Gregory Rift'te bulunan aktif bir yanardağdır. Doğu Afrika rift'i volkanik sisteminin bir parçası olarak, natrokarbonatit lav üretir. Ol Doinyo Lengai'nin 1960 patlamasıyla, karbonatit kayaçlarının magmadan türetildiği görüşünü doğrulayan jeolojik araştırmalara yol açtı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.