Red Kit

Lucky Luke (Red Kit)
Sous le Ciel de l'Ouest (1952).
Yayım bilgileri
Yayımcı	Dupuis
İlk görünüm	1946
Yaratan	Morris
Hikâyedeki bilgileri
Tam adı	Lucky Luke (İngilizce)

Red Kit (Özgün adı: Lucky Luke), Belçikalı karikatürist Morris (1923-2001) tarafından çizilen çizgi romandır. Çizgi romanın maceralarından bazıları Fransız René Goscinny (1926-1977) tarafından yazılmıştır. Morris'in ölümünden sonra bazı maceralar Fransız Achdé tarafından çizilmiştir.

Gölgesinden hızlı silah çeken yalnız kovboy Red Kit, "dünyanın en zeki atı" olarak nitelendirilen sadık beyaz atı Düldül (Jolly Jumper) ve "evrendeki en aptal köpek" olarak nitelendirilen sevimli köpeği Rin Tin Tin (Rantanplan) ile beraber suçluların ve adaletsizliğin amansız düşmanıdır.^[1] Suçluları temsil eden Dalton kardeşler; Joe, William, Jack ve Averel birçok macerada yer alırlar. Diğer bazı karakterler Kalamiti Jane, Billy Kid, Yargıç Roy Bean, Jesse James, Akbaba, Posta arabası sürücüsü Hank ve Cenaze Levazımatçı'sıdır. Red Kit maceralarındaki kişiler ve olaylar kısmen gerçeklere dayanmaktadır.^[1]

Red Kit, yalnızca birkaç hikâyede adam öldürmüş olup genellikle üstün silah kullanma becerisini, insanların ellerine ateş ederek tuttukları silahı düşürmek içi kullanır.^[1] Red Kit'in önemli bir özelliği de, her macerasının, Düldül'ün sırtında "Ben zavallı, yalnız bir kovboyum ve evden çok uzaktayım…” şarkısını söyleyerek günbatımına doğru ilerleyişi ile bitmesidir.

Türkiye'de Red Kit isminin verilmesinin hikâyesi şöyle; Ferdi Sayışman'ın, daha sonra isim babası olacağı Red Kit ile tanışması 1954-56 arasında rastlıyor. "O zaman Lucky Luke'un maceraları Fransız Spirou dergisinde çıkıyordu. Burada da yayınlamaya karar verince, Türkçe ne isim koyalım, diye düşünmeye başladık. Bir arkadaşın çıkarmak istediği Red Rider (Kızıl Sürücü) diye bir dergi vardı. Ben de Bil Kit diye başka bir derginin kopyasını yapıyordum. Red kısmını Red Rider'dan Kit kısmını da Bil Kit'ten aldık, Red Kit oldu."^[2]

• İlk defa 1956 yılında Turhan Selçuk'un çıkarttığı Dolmuş adlı mizah dergisinde gözüktü. Orijinali renkli olan Red Kit (Lucky Luke) telif hakkı ödenmediği için ancak kopyalanarak ve siyah beyaz çizgilerle, aslına sadık olmayan bir biçimde yayımlanabiliyordu. Kopyalama orijinal baskının üzerine aydınger kağıdı koyularak yapılıyordu.
• 1959 yılı ortalarında Adnan Şakrak'ın Bilge Yayınları'ndan haftalık fasiküller olarak çıktı. otuz ikişer sayfa olan fasiküller küçük boy ve siyah beyaz basılıyordu. Dolgu malzemesi olarak kullanılan başka çizgi romanlarla birlikte 1961 yılına kadar çıkmaya devam etti. ilk zamanlar çevirmen Ali Öndeş'ti. Çizgileri ise Hayri Önder, Erol Kandiyar, Fuat Yılmaz, "Bora" ve Erdoğan Bozok kopyalayıp çiziyorlardı. Bunlar Şilliler'in de kopya çizerleriydiler.^[3]
• 1962'de Karaca Yayınları tarafından çıkarılan haftalık Arkadaş dergisinde ilk kez özgün haliyle tefrika edildi. Dergide çıkan üç macera ertesi yıl oldukça kaliteli olarak hazırlanmış albümler haline getirildi. Bunlar Avrupa'daki özgün albümlere tıpatıp benzeyen renkli ve büyük boy albümlerdi.
• 1962 ve 1963 yılları arasında Sait Yurdagül'ün sahibi olduğu Yurdagül Yayınları'ndan haftalık fasiküller halinde çıktı.
• 1965-1971 tarihleri arasında Red Kit Bilge Şakrak tarafından da yayımlanıyordu. Büyük ve küçük boy seriler halinde basıldı.
• 1965'ten itibaren kardeşi Asım Şakrak'ın sahibi olduğu Kardeş Yayınevi de başka bir Red Kit serisi çıkarmaya başladı. İki kardeş yayınevi birbirlerine rakip olmuşlardı. Arada özel albümler de bastılar. 1969 serisinde "Lucky Luke" ismi logoya eklendi.
• 1972'de Milliyet Çocuk Dergisi'nde özgün renk ve çizgileriyle yayımlanmaya başladı. Red Kit, Milliyet Yayınları'nca yayın hakları alındıktan sonra aslına sadık olarak yayınlanabildi.^[4]
• 1974'te Yaşar Şilliler'in sahibi olduğu Şilliler Yayınevi tarafından çıkartılmaya başlandı. Tekrar edilen baskılarla 1980'lerin sonuna kadar aralıklarla çıkmaya devam etti. Tekrar sürümler ciltler halinde de yapıldı.
• 1984, Milliyet Yayınları, Milliyet Çocuk Dergisi'nde çıkan maceraları ayrıca seri albümler halinde de yayımladı.
• 1980'lerin ortasında Nil Yayınları'ndan ciltli ve küçük boy olarak bol miktarda basılarak piyasaya verildi.
• 1994'te Milliyet Yayınları'ndan çıkan albümler, Milliyet Gazetesi'nin ekleri olarak da okuyucusuna verildi. Değişik zamanlarda bu ekler tekrar tekrar verildi.
• 1996, Milliyet'in yan kuruluşu AD Yayıncılık tarafından yayımlandı. Bunlar Avrupa'daki orijinallerini aratmayacak üstün kaliteli baskılardı. İlk beş macera sert mukavva kapaklıydı. Sonrakiler karton kapaklı çıktı.
• 1990'ların ortalarında Gelişim Yayınları'nca 'çocuk eğitim kitapları dizisi' olarak sunulan Red Kit fasikülleri ise okumayı öğrenme tekniğine göre alt yazılı olarak düzenlenmişlerdir.^[5]
• 1996 yılından itibaren İnkılâp Kitabevi tarafından büyük boy renkli albümleri orijinaline uygun formatta yayınlanmıştır. Bu serinin Türkçe adları da orijinal adlarına daha uygun seçilmişlerdir. Milliyet Yayınları da dahil önceki Red Kit'lerin adları, özgün adlarının anlamlarından farklılıklar gösteriyordu (tabloya bakınız)
• 2007'den itibaren de Yapı Kredi Yayınları'ndan Eray Canberk'in çevirisiyle büyük boy ve renkli olarak çıkmaya başladı. Yayınevi Nisan 2010 itibarıyla serinin 31. albümü olan "Joss Jamon’a Karşı" yı çıkartmıştır.^[6]
• Yapı Kredi Yayınları tarafından, Eray Canberk'in çevirisiyle büyük boy ve renkli olarak, Morris çizimli 70 sayılık serinin tamamı; çizerin ölümünün ardından "Morris'in İzinde" (D'aprés Morris) adıyla ve Achdé çizimiyle yayınlanan serinin 7 kitabı (Kasım 2018'de yayınlanan "Un Cow-boy á Paris" adlı 8. kitap ve Ekim 2020'de yayınlanan "Un Cow-boy Dans Le Coton" adlı 9. kitap henüz Türkçe yayınlanmadı - Mart 2022) ve "Çocuk Red Kit" (Kid Lucky) serisinin 5 sayısı yayınlandı (tabloya bakınız).

Not 1: Türkiye'de başlarda birçok çizgi romanda yapılmış olduğu gibi Red Kit'te de kopya çizgilere yer verilmiş olmakla birlikte, hiçbir zaman yerli üretim bir Red Kit çizilmemiştir. Oysa aynı dönemlerde 9 adet yerli yapım Tenten macerası üretilmişti. Red Kit'in ilk birkaç macerasında çizer Morris'in farklı çizgi tekniğinden ötürü bu maceralar yanlış olarak 'yerli yapım Red Kitler' olarak tanımlanmıştır.

Not 2: Red Kit'in maceralarının tamamı henüz Türkiye'de eksiksiz olarak yayımlanamadı.

Bu seride Red Kit'in çocukluğunda geçen maceralara yer verilmiştir.

Red Kit'in köpeği Rintintin (Rantanplan)'ın çevresinde gelişen olayların işlendiği ayrı bir seri.

Paul Schuurmans'ın 1970'li yıllarda yazıp çizdiği bir de Red Kit parodisi vardır. Erotik olmaktan da öte, pornografik bir albüm olan "Les aventures sexuelles de Lucky Luke" (Red Kit'in Cinsel Serüvenleri) adlı bu kitapta Morris'in yarattığı birçok özgün karakter birebir kullanılmıştır. Bu Fransızca albümün formatının Red Kit'in özgün formatından bir farkı siyah beyaz oluşudur. Bu albümün "Sex-Avonturen Van Lucky Luke" adında Felemenkçe bir versiyonu da mevcuttur. Bu çizgi roman önce Rosie adlı bir erotik dergide aylık periodlarla tefrika edilmiş, sonra albüm haline getirilmiştir.^[7][8]

Red Kit 1970'li 1980'li yıllarda Milliyet Yayınları tarafından çıkartılırken kullanılan albüm isimleri sonraki yıllarda İnkılâp Kitabevi ve Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan albümlerin isimlerinden bazı farklılıklar gösterir. Her üç yayınevinin albümleri yayımlama sıraları da farklıdır. Üçünün de yayım sırası albümlerin özgün yayım sırasına uymaz. Bu listede Milliyet'in albümleri kendi yayım sırasıyla ve Milliyet'in verdiği adlarla sıralanmıştır.

Birçok Red Kit öyküsü albüm haline gelmeden önce Journal de Spirou adlı resimli roman dergisinde yayımlanmıştı. Bunlardan birçoğu da bir albümü dolduramayacak uzunlukta oldukları için ancak ikisi veya üçü birleştirilerek bir albüm oluşturulmuştur. Bu öykülerden oluştulan albümlere bazen birinci başat öykünün adı veriliyor ya da yeni bir ad bulunuyordu. Bazı öyküler yeterince uzun oldukları için tek bir albüme sığabiliyordu. Bazen de önceden doğrudan albüm olarak çıkmış bir öykü dergide yayımlanıyordu. Birçok albüm de dergide hiç yayımlanmamıştır.^[9][10]

Red Kit dünyada pek çok defa animasyon ve televizyon serisi olarak filme çekilmiştir. 1983'ten sonraki maceralarında sigarayı bırakmış ve ağzında bir saman parçası tutmaya başlamıştır. Dünyada ilk kez Türkiye'de sinemaya aktarılmıştır. 1967'de Öztürk Serengil'in başrolünü oynadığı filmde Öztürk Serengil gördüğü bir rüyada kendini Red Kit sanır ve vahşi batıda maceradan maceraya koşar. 1971 yılında ise İzzet Günay Red Kit olur ve Daltonlarla mücadele eder. 1974 yılında Aram Gülyüz'ün yönetiminde çevrilen Atını Seven Kovboy adlı filmde ise son Red Kit Sadri Alışık'tır.

• Canlı karakterlerle çekilenler

• Animasyon filmleri

Sadece sinema filmleri alınmıştır. Çizgi diziler bu listede yoktur.

• Red Kit resmi sitesi
• Kapsamlı bir Red Kit sitesi1 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.