İçeriğe atla

Reşit Rahmeti Arat

Reşit Rahmeti Arat
DoğumAbdürreşid Rahmeti Arat
15 Mayıs 1900(1900-05-15)
Eski Ücüm, Kazan Guberniyası, Rus İmparatorluğu
Ölüm29 Kasım 1964 (64 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Defin yeriZincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
MilliyetTürk
Kariyeri
DalıTürkçe · dil bilimi
Çalıştığı kurumlarBerlin Üniversitesi, Prusya İlimler Akademisi, İstanbul Üniversitesi

Reşit Rahmeti Arat, (tam adı, Abdürreşid Rahmeti Arat, (15 Mayıs 1900 - 29 Kasım 1964), ordinaryüs profesör unvanına sahip Türk dil bilimci ve bilim insanı.

Arat, Kazan Türklerinden olup, karşılaştırmalı Türk dili araştırmalarının Türkiye'deki kurucusu ve uygulayıcısı olan dil bilginidir.

Hayatı

Bugünkü Tataristan’ın başkenti olan Kazan yakınlarındaki Eski Ücüm’de, 15 Mayıs 1900'de dünyaya geldi. Babası İsmetullah Bey, annesi Mahbeder Hanım'dır. Çocukluğu ve gençliği Eski Ücüm'de ve Kazan'da geçen Arat, ilköğrenimini doğduğu köyde tamamladı. Daha sonra, amcası tarafından şimdiki Kazakistan’ın Kızılyar (Peterpavel) şehrine götürülerek, yenilikçi anlayışla öğrenim veren Türk-Tatar mektebine verildi. Burada Rusça da öğrendi. İçsavaş üzerine askere alındı, yaralı bir hâlde Mançurya’nın Harbin şehrine gitti.Harbin’deki Türk-Tatar cemaati arasında yaşamaya ve çalışmaya başladı.

1921’de yarım kalan lise eğitimini tamamladı. 1922’de yüksek eğitim için Almanya’ya gitti. Berlin Felsefe (Edebiyat) Fakültesi'nde, Prof. Willi Bang-Kaup'ın öğrencisi oldu. Buradan doktora derecesi ile mezun oldu. Mezuniyetinden sonra bir süre hocası Bang ve arkadaşı Annemarie von Gabain ile birlikte Berlin'de çalışan Arat, bu süre zarfında Turfan'da bulunan Uygur metinlerinin tasnifi ve neşri ile meşgul oldu.

Berlin Üniversitesi’nde ve Prusya İlimler Akademisi’nde öğretim üyesi iken, 1933 yılında Türkiye'ye İstanbul Üniversitesi’ne davet edildi ve burada Eski Türk Dili Kürsüsü profesörü oldu. 26 Nisan 1958'de ordinaryüs profesör unvanı aldı. Ölüm tarihi olan 29 Kasım 1964'e kadar da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ndeki vazifesine devam etti.[1]

Çalışmaları

Arat'ın önemli çalışmalarından biri, Kutadgu Bilig gibi Türk edebiyatı açısından önemli birçok eseri günümüz Türkçesine çevirmiş olmasıdır. Günümüzde kullanılmakta ve satılmakta olan en kapsamlı Kutadgu Bilig çalışması, hâlen onun imzasını taşımaktadır.

Öğrencisi Muharrem Ergin hocasi için “ölümü yalnız memleketimiz için değil, Türkiyat ilmi için de dünya çapında büyük bir kayıptır.” demiştir.[]

Kaynakça

  1. ^ Osman Fikri Sertkaya, “Ord. Prof. Dr. Reşid Rahmeti Arat (15 Mayıs 1900-19 Kasım 1964) ve Eserleri -Ölümünün 20. yıl dönümü dolayısı ile-, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1984, Ankara 1987, s. 305-313.[]

İlgili Araştırma Makaleleri

Melahat Özgü (1906-2001), tiyatro araştırmacısı, çevirmen, öğretim üyesi.

<i>Kutadgu Bilig</i> Yusuf Has Hacibin Tabgaç Uluğ Buğra Kara Hana takdim ettiği Orta Türkçe eser

Kutadgu Bilig, 11. yüzyıl Karahanlı Türklerinden Yusuf Has Hacib'in Doğu Karahanlı hükümdarı ve Kaşgar Prensi Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han'a atfen yazdığı ve takdim ettiği Orta Türkçe eserdir. Eser, Karahanlıca olarak da isimlendirilen Hakaniye lehçesi ile yazılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf Has Hacib</span> Kutadgu Biligin yazarı devlet adamı

Yusuf Has Hacib, Türk tarihi ve kültürü açısından son derece önemli olan Kutadgu Bilig siyasetnamesini yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zeki Velidi Togan</span> Başkurt tarihçi, Türkolog ve Başkurt devrimci ve kurtuluş hareketinin lideri

Ahmet Zeki Velidi Togan, Başkurt, Türk tarihçi, Türkolog, Başkurt devrimi ve bağımsızlık hareketi önderi. Asıl adı Ahmet Zeki'dir. Rusya'da iken Validov soyadını kullanmış, Türkiye'ye geldikten sonra Togan soyadını almıştır. "Togan" sözcüğü "doğan" sözcüğünün Başkurtça şeklidir.

<span class="mw-page-title-main">Oğuz Kağan Destanı</span> Türk destanı

Oğuz Kağan Destanı Türk destanlarından, Hun-Oğuz destanları grubundandır. Oğuz Kağan Destanı'nın dört ayrı yazması vardır. Çağatayca, Farsça ve Uygurca yazmalardaki Oğuz Kağan Destanı; Oğuz boyları, Türk dili, edebiyatı, folkloru, târihi ve kültürü hakkında bilgi verir. Destan Türklerin atası olduğu varsayılan Oğuz Kağan'ın hayatını anlatır.

Muharrem Ergin, Türk Türkologdur.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi</span> İstanbul’da kurulan, benzerleri arasında Türkiye’nin ilk ve en büyük fakültesi

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi (İÜEF), 1933 yılında İstanbul Üniversitesi bünyesinde Edebiyat Fakültesi adı ile kurulan fakülte. Türkiye'nin ilk edebiyat yüksek okuludur.

<span class="mw-page-title-main">Kıpçak grubu</span> Türk dillerinin bir kolu

Kıpçak dilleri, Ukrayna'dan Çin'e kadar uzanan Orta Asya ve Doğu Avrupa'nın çoğunda yaklaşık 28 milyon kişi tarafından konuşulan Türk dil ailesinin bir alt koludur. Bu grupta en çok konuşulan dillerden bazıları Kazakça, Kırgızca ve Tatarcadır.

Ernst Von Aster, Alman filozof.

Ahmet Bican Ercilasun, Türk dil bilimci, Türkolog ve yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Arif Müfid Mansel</span> Arkeolog

Arif Müfid Mansel Türk arkeolog ve akademisyen.

Robert Dankoff, Chicago Üniversitesinde Türkçe ve İslâm ile ilgili araştırmalar yapan bir profesördür.

Prof.Dr.Muharrem Şen Türk Akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Kafesoğlu</span>

İbrahim Kafesoğlu, Türk tarihçi, Türkolog ve akademisyen. Türk-İslam sentezinin ideologlarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi</span> Ankarada bulunan bir devlet üniversitesi

Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi (ASBÜ), Ankara'nın altıncı devlet üniversitesi olarak 5 fakülte ve 5 enstitü ile kurulan bir devlet üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Saadet İshaki Çağatay</span>

Saadet İshaki Çağatay, Tatar asıllı Türkolog.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hakkı Akyol</span>

İbrahim Hakkı Akyol, Cumhuriyet döneminin ilk coğrafyacılarından biri.

Erkan Göksu, Türk Orta Çağ tarihçisi ve yazar. 2011 Türk Tarih Kurumu 80. Yıl Bilim ve Teşvik Ödülü ve 2012 Türk Ocağı 100. Yıl Ziya Gökalp İlim Teşvik Armağanı sahibidir. Dokuz Eylül Üniversitesi'nde öğretim üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikolay Katanov</span>

Nikolay Fyodroviç Katanov,, Hakas, filolog, Türkolog.

Mecdut Mansuroğlu, (1910-1960) Türk dili biliminsanı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.