İçeriğe atla

Reçeteli ilaç

Birleşik Krallık'ta ruhsatlı dört ilacın ambalajının, Ürün Ruhsat Numaralarını ve Sadece Reçeteyle Satılan İlaç (POM) veya Eczane İlacı (P) olduklarını gösteren sembolleri gösteren fotoğrafı

Reçeteli ilaç veya sadece reçeteli ilaç, sadece tıbbi reçetesi olanlara verilmesine izin verilen farmasötik bir ilaçtır. Buna karşılık, reçetesiz satılan ilaçlar reçetesiz olarak temin edilebilir. Madde kontrolündeki bu farklılığın nedeni, ilaç suistimalinden ruhsatsız ve yeterli eğitim almadan doktorluk yapmaya kadar kötüye kullanımın potansiyel kapsamıdır. Farklı yargı bölgelerinde reçeteli ilacın ne olduğuna dair farklı tanımlar vardır.

Kuzey Amerika'da, genellikle "Rx" olarak basılan ℞, "prescription (reçete)" kelimesinin kısaltması olarak kullanılır. Latince "almak" anlamına gelen "recipe" ("recipere"nin emir kipi) kelimesinin kısaltmasıdır.[1] Reçeteli ilaçlar genellikle ilaç hakkında ayrıntılı bilgi veren bir monograf (Avrupa'da Hasta Bilgilendirme Broşürü veya PIL) ile birlikte dağıtılır.

Reçeteli ilaçların kullanımı 1960'lardan bu yana artmaktadır.

Düzenleme

Avustralya

Avustralya'da, İlaçların ve Zehirlerin Tek Tip Çizelgelendirilmesi Standardı (SUSMP), çeşitli kategorilere sahip ilaçların üretimini ve tedarikini düzenler:[2]

  • Çizelge 1 - Kullanımdan Kaldırılmış İlaç.
  • Çizelge 2 - Eczane İlaçları
  • Çizelge 3 - Sadece Eczacılara Özel İlaçlar
  • Çizelge 4 - Sadece Reçeteyle Satılan İlaçlar/Reçeteyle Satılan Hayvan İlaçları
  • Çizelge 5 - Dikkat/Zehir.
  • Çizelge 6 - Zehir
  • Çizelge 7 - Tehlikeli Zehir
  • Çizelge 8 - Kontrollü İlaç (Yetkisiz bulundurma yasadışı)
  • Çizelge 9 - Yasaklı Madde (Ruhsat olmadan bulundurmak yasa dışıdır, yalnızca araştırma amacıyla yasaldır)
  • Çizelge 10 - Kontrollü Zehir.
  • Programlanmamış Maddeler.

Diğer gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, reçeteli bir ilaca ihtiyaç duyan kişi, gerekli ilaç için reçeteyi yazabilecek doktor gibi nitelikli bir sağlık uygulayıcısının kliniğine gider.

Avustralya'da sağlık pratisyenleri tarafından düzenlenen reçetelerin çoğu, tüm Avustralyalıların çok çeşitli gerekli ilaçlara uygun fiyatlı ve güvenilir bir şekilde erişebilmelerini sağlamak için Avustralya'da ikamet edenlere sübvansiyonlu reçeteli ilaçlar sağlayan bir program olan İlaç Yardım Programı kapsamındadır. PBS kapsamında bir ilaç satın alırken tüketici, 1 Ocak 2022 itibarıyla genel hastalar için 42,50 A$ olan hasta katkı payından fazlasını ödememektedir. Devlet yardımları (düşük gelirliler, sosyal yardım alanlar, Sağlık Bakım Kartı sahipleri, vb.) veya Geri Dönüş İlaç Yardımları Programı (RPBS) kapsamında olanlar, 2022 yılında 6,80 A$ olan indirimli bir katkı payına sahiptir.[3] Katkı payları zorunludur ve eczaneler tarafından eczaneye maliyeti en fazla 1,00 A$'a kadar indirilebilir.

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık'ta 1968 tarihli İlaç Yasası ve 1997 tarihli Sadece Reçeteyle Satılan İlaçlar (Beşeri Kullanım) Yönetmeliği ilaçların satışı, kullanımı, reçetelenmesi ve üretimini kapsayan düzenlemeler içermektedir. Üç ilaç kategorisi bulunmaktadır:[4]

  • Yalnızca reçeteyle satılan ilaçlar (POM), eczacı tarafından yalnızca reçete edilen kişilere verilebilir (özel reçete olması durumunda satılabilir)
  • Eczacı tarafından reçetesiz satılabilen eczane ilaçları (P)
  • Herhangi bir dükkanda reçetesiz satılabilen genel satış listesi (GSL) ilaçları

Sadece reçeteyle satılan bir ilacın reçetesiz olarak bulundurulması, 1971 tarihli İlaç Maddelerinin Kötüye Kullanımı Yasası kapsamında olmadığı sürece yasaldır.[5]

Bir hasta, ilaçları ve şeker hastaları için kan şekeri test cihazları gibi diğer bazı tıbbi malzemeleri reçete edebilecek bir tıp doktorunu veya diş hekimini ziyaret eder. Ayrıca, nitelikli ve deneyimli hemşireler, sağlık görevlileri ve eczacılar bağımsız reçete yazabilirler. Her ikisi de tüm POM'ları (kontrollü ilaçlar dahil) reçete edebilir, ancak bağımlılık tedavisi için Çizelge 1 kontrollü ilaçları ve 3 listeli kontrollü ilaçları reçete edemezler; bu, Çizelge 1 ilaçlarını reçete etmek için İçişleri Bakanlığından özel bir lisans gerektiren doktorlara benzer. Çizelge 1 ilaçlarının çok az tıbbi yararı vardır ya da hiç yoktur, dolayısıyla reçeteleme konusunda sınırlamaları vardır. Bölge hemşireleri ve sağlık ziyaretçileri 1990'ların ortalarından beri sınırlı reçete yazma hakkına sahiptir; o zamana kadar pansuman ve basit ilaçlar için reçetelerin bir doktor tarafından imzalanması gerekiyordu. Reçete düzenlendikten sonra hasta tarafından eczaneye götürülür ve eczane de ilacı dağıtır.

Reçetelerin çoğu NHS reçetesi olup, dağıtılan ürünle ilgisi olmayan standart bir ücrete tabidir. NHS reçete ücreti Mayıs 2024'te İngiltere'de her bir kalem için 9,90 sterline yükseltilmiştir;[6] İskoçya,[7] Galler ve Kuzey İrlanda'da[8] ve İngiltere'de yatan hastalar, çocuklar, 60 yaş üstü veya belirli tıbbi rahatsızlıkları olanlar ve belirli yardımlardan yararlananlar gibi bazı hastalar için reçeteler ücretsizdir.[9] Eczane, NHS'den ilacın gerçek maliyetini alır; bu maliyet birkaç peni ile yüzlerce pound arasında değişebilir.[10][11] Bir hasta, reçete ödeme sertifikası (gayriresmi olarak "sezonluk bilet") kullanarak reçete ücretlerini birleştirebilir, bu da maliyetleri üç ayda bir 31,25 £ veya bir yıl için 111,60 £ ile sınırlandırır.[9]

NHS dışında, özel reçeteler özel tıp doktoru tarafından ve bazen NHS kapsamında olmayan ilaçlar için NHS kapsamında düzenlenir.[10][11] Hasta, NHS dışında reçete edilen ilaç için eczaneye normal fiyatı öder.

Ipsos MORI tarafından 2008 yılında yayınlanan anket sonuçlarına göre İngiltere'de yaklaşık 800.000 kişi, 2001 yılında olduğu gibi, maliyet nedeniyle reçete almamakta veya reçete yazdırmamaktadır.[12]

Amerika Birleşik Devletleri

Amerika Birleşik Devletleri'nde Federal Gıda, İlaç ve Kozmetik Yasası, efsanevi ilaçlar olarak bilinen ve bir eczane tarafından dağıtılmaları için reçete gerektiren maddeleri tanımlar. Federal hükûmet doktorlara (herhangi bir uzmanlık alanından), doktor asistanlarına, hemşire pratisyenlerine ve diğer ileri uygulama hemşirelerine, veterinerlere, diş hekimlerine ve optometristlere herhangi bir kontrollü maddeyi reçete etme yetkisi vermektedir. Bu kişilere benzersiz DEA numaraları verilir.[13] Temel düzeyde kayıtlı hemşireler, tıbbi asistanlar, acil tıp teknisyenleri, çoğu psikolog ve sosyal hizmet uzmanları dahil olmak üzere diğer birçok ruh ve beden sağlığı teknisyeninin efsanevi ilaçları reçete etme yetkisi yoktur.[14]

Federal Kontrollü Maddeler Yasası (CSA) 1970 yılında yürürlüğe girmiştir. Kötüye kullanım veya bağımlılık potansiyeli olan ilaçlar olan kontrollü maddelerin üretimini, ithalatını, bulundurulmasını, kullanımını ve dağıtımını düzenler. Mevzuat, bu ilaçları her bir program için farklı nitelikler taşıyan beş programa ayırmaktadır. Programlar program I, program II, program III, program IV ve program V olarak belirlenmiştir. Kontrollü maddeler dışındaki birçok ilaç reçete gerektirir.

ABD'de reçeteli ilaçların güvenliği ve etkinliği 1987 tarihli Reçeteli İlaç Pazarlama Yasası (PDMA) ile düzenlenmektedir. Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) bu yasayı uygulamakla görevlidir.

Genel bir kural olarak, reçetesiz satılan ilaçlar (OTC), hastalar tarafından kendi kendine ilaç tedavisi için daha yüksek güvenlik standartlarını karşıladığı kanıtlanmışsa, bir sağlık uzmanının bakımına ihtiyaç duymayan bir durumu tedavi etmek için kullanılır. Genellikle, bir ilacın daha düşük bir gücü OTC kullanımı için onaylanır, ancak daha yüksek güçler için reçete alınması gerekir; 1980'lerin ortalarından beri OTC ağrı kesici olarak yaygın bir şekilde bulunan ibuprofen dikkate değer bir durumdur, ancak OTC gücü ile yeterince kontrol edilemeyen şiddetli ağrı için OTC dozunun dört katına kadar dozlarda reçete ile temin edilebilir.

Bitkisel preparatlar, amino asitler, vitaminler, mineraller ve diğer gıda takviyeleri FDA tarafından diyet takviyeleri olarak düzenlenmektedir. Belirli sağlık iddialarında bulunulamadığından, tüketici bu tür ürünleri satın alırken bilinçli kararlar vermelidir.[15]

Yasalara göre, Costco ve Sam's Club gibi "üyelik kulüpleri" tarafından işletilen Amerikan eczaneleri, üye olmayanların eczane hizmetlerini kullanmasına izin vermeli ve bu hizmetler için üyelerinden aldıklarından daha fazla ücret talep edememelidir.[]

Hekimler yasal olarak FDA onayında belirtilenler dışındaki kullanımlar için ilaç reçete edebilirler, bu da endikasyon dışı kullanım olarak bilinir.[] Ancak ilaç şirketlerinin ilaçlarını endikasyon dışı kullanımlar için pazarlamaları yasaktır.[]

Özellikle analjezik olarak pazarlanan fentanil (Duragesic), hidrokodon (Vicodin), oksikodon (OxyContin), oksimorfon (Opana), propoksifen (Darvon), hidromorfon (Dilaudid), meperidin (Demerol) ve difenoksilat (Lomotil) gibi bazı reçeteli ilaçlar yaygın olarak kötüye kullanılmaktadır.[16]

Ulusal Güvenlik Konseyine göre bazı reçeteli ağrı kesicilerin bağımlılık yaptığı tespit edilmiş ve 1990'lardan bu yana Amerika Birleşik Devletleri'nde kasıtsız zehirlenme ölümleri hızla artmıştır.[17] Reçete yazanlara yönelik eğitim kılavuzlarının yanı sıra hasta eğitimi, reçeteli ilaç izleme programları ve ağrı kliniklerinin düzenlenmesi, opioid kullanımını ve kötüye kullanımını azaltmak için kullanılan düzenleyici taktiklerdir.[18]

Son kullanma tarihi

Birçok ülkede zorunlu olan son kullanma tarihi, üreticinin bir ilacın tam etki ve güvenliğini garanti ettiği tarihi belirtir. Amerika Birleşik Devletleri'nde son kullanma tarihleri FDA tarafından oluşturulan yönetmeliklerle belirlenir.[19] FDA, tüketicilere ürünleri son kullanma tarihlerinden sonra kullanmamalarını tavsiye etmektedir.[20]

ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından yürütülen bir araştırma, reçeteli ve reçetesiz 100'den fazla ilacı kapsamaktadır. Sonuçlar, bunların yaklaşık %90'ının orijinal son kullanma tarihlerinin çok ötesinde güvenli ve etkili olduğunu göstermiştir. En az bir ilaç son kullanma tarihinden 15 yıl sonra bile işe yaramıştır.[21] Eski bir FDA son kullanma tarihi uyumluluk şefi olan Joel Davis, nitrogliserin, insülin ve bazı sıvı antibiyotikler (tarihi geçmiş tetrasiklinler Fanconi sendromuna neden olabilir) başta olmak üzere birkaç istisna dışında, son kullanma tarihi geçmiş ilaçların çoğunun muhtemelen etkili olduğunu söyledi.[22]

Amerikan Tıp Derneği, İlaçların Son Kullanma Tarihleri hakkında bir rapor ve bildiri yayınladı.[23] Harvard Tıp Fakültesi Aile Sağlığı Rehberi, nadir istisnalar dışında, "bir ilacın etkinliğinin zaman içinde azalabileceği doğrudur, ancak son kullanma tarihinden on yıl sonra bile orijinal gücünün büyük bir kısmı hala devam etmektedir" demektedir.[24]

Son kullanma tarihi, üreticinin bir ilacın tam etki gücünü ve güvenliğini garanti ettiği son gündür. İlaç son kullanma tarihleri reçeteli, reçetesiz ve diyet takviyeleri dahil olmak üzere çoğu ilaç etiketinde bulunmaktadır. ABD'li ilaç üreticilerinin yasalar gereği reçeteli ürünlere pazarlamadan önce son kullanma tarihi koymaları gerekmektedir. Yasal ve sorumluluk nedenleriyle, üreticiler orijinal son kullanma tarihinden sonra ilaçların stabilitesi hakkında önerilerde bulunmazlar.[25]

Maliyet

Reçeteli ilaçların fiyatları dünya çapında büyük farklılıklar göstermektedir. Biyobenzer ve jenerik ilaçların reçete maliyetleri genellikle markalı ilaçlardan daha düşüktür, ancak maliyet bir eczaneden diğerine farklılık gösterir.

Reçeteli ilaç maliyetlerini düşürmek için bazı ABD eyaletleri 2022'den itibaren Kanada'dan ilaç satın almak için federal onay istedi.[26]

Jenerik ilaçlar, markalı ilaçların eşit etkinlik, güvenlik, dozaj, güç, stabilite ve kalitesini karşılamak için sıkı bir incelemeye tabi tutulur.[27] Jenerik ilaçlar, markalı ilaç zaten oluşturulduktan sonra geliştirilir ve bu nedenle jenerik ilaç onayı, markalı ilacı kopyaladığı için birçok açıdan kısaltılmış bir onay sürecine sahiptir.[27]

Markalı ilaçlar, FDA'nın ilacın pazarlanması için gerekli gördüğü klinik deneyler de dahil olmak üzere, ilaç şirketlerinin geliştirme çalışmaları için harcadıkları zaman, para ve kaynaklar nedeniyle daha pahalıya mal olmaktadır.[28] İlaç şirketlerinin bunu yapmak için araştırma maliyetlerine daha fazla yatırım yapması gerektiğinden, markalı ilaç fiyatları tüketicilere satıldığında çok daha yüksektir.[28]

Markalı bir ilacın patent süresi dolduğunda, bu ilacın jenerik versiyonları başka şirketler tarafından üretilir ve daha düşük fiyata satılır. Reçeteli jenerik ilaçlara geçerek hastalar önemli miktarda para tasarrufu sağlayabilir: örneğin FDA tarafından yapılan bir çalışma, bir tüketicinin reçeteli ilaçlarının toplam maliyetinde %52'den fazla tasarruf sağlayan bir örnek göstermiştir.[29]

Amerika Birleşik Devletleri'nde ilaç fiyatlarını sınırlama stratejileri

Amerika Birleşik Devletleri'nde hastaların ilaç masraflarını azaltmak için kullanabilecekleri birçok kaynak bulunmaktadır. Bunlar arasında ek ödemeler, katkı payı ve muafiyetler yer almaktadır. Medicaid İlaç İade Programı da bir başka örnektir.[30]

Jenerik ilaç programları, hastaların eczaneden reçetelerini alırken ödemeleri gereken para miktarını azaltır. Adından da anlaşılacağı gibi, sadece jenerik ilaçları kapsarlar.[31]

Katkı payı yardım programları, hastaların özel ilaçların maliyetlerini düşürmelerine yardımcı olan programlardır; yani, kısıtlı formülerlerde yer alan, sınırlı dağıtımı olan ve/veya jenerik versiyonu bulunmayan ilaçlar. Bu ilaçlar HIV, hepatit C ve multipl skleroz ilaçlarını içerebilir. Hasta Yardım Programı Merkezi (RxAssist), katkı payı yardım programları sağlayan vakıfların bir listesine sahiptir. Katkı payı yardım programları sigortası olmayan hastalar içindir. Sigortası olmayan hastalar bu kaynak için uygun değildir; ancak hasta yardım programları için uygun olabilirler.

Hasta yardım programları ilacın üreticisi tarafından finanse edilir. Hastalar bu programlara genellikle üreticinin web sitesi üzerinden başvurabilirler. Bu tür bir yardım programı, sigortasız hastalar için mevcut olan birkaç seçenekten biridir.

Katkı payı yardımı veya hasta yardım programlarına kayıtlı hastalar için cepten ödeme maliyeti 0 $'dır. İlaç maliyetlerini düşürmeye yardımcı olmak için önemli bir kaynaktır - ancak birçok sağlayıcı ve hasta bu kaynakların farkında değildir.

Çevre

Antibiyotikler, antikonvülzanlar, ruh hali dengeleyiciler ve cinsiyet hormonları dahil olmak üzere reçeteli ilaçların izleri içme suyunda tespit edilmiştir.[32][33] İnsan tedavisinden atılan farmasötik olarak aktif bileşikler (PhAC'ler) ve bunların metabolitleri kanalizasyon arıtma tesisleri tarafından tamamen ortadan kaldırılamayabilir ve bu tesislerden aşağı akan yüzey sularında düşük konsantrasyonlarda tespit edilmiştir.[34] Tam olarak arıtılmamış suyun sürekli olarak atılması, diğer çevresel kimyasallarla etkileşime girebilir ve belirsiz ekolojik etkilere yol açabilir.[35] Çoğu farmasötik yüksek oranda çözünür olduğundan, balıklar ve diğer suda yaşayan organizmalar bunların etkilerine karşı hassastır.[34] İlaçların çevredeki uzun vadeli etkileri, bu tür organizmaların hayatta kalmasını ve üremesini etkileyebilir.[34] Bununla birlikte, sudaki tıbbi ilaç atığı seviyeleri, insan sağlığı için doğrudan bir endişe kaynağı olmayacak kadar düşük seviyededir. Bununla birlikte, biyomanyifikasyon gibi süreçler insan sağlığı açısından potansiyel endişe kaynağıdır.[36]

Öte yandan, suda yaşayan hayvanlara ve faunaya zarar verdiğine dair açık kanıtlar bulunmaktadır. Teknolojideki son gelişmeler, bilim insanlarının ng/ml aralığında daha küçük, eser miktarda farmasötik tespit etmelerine olanak sağlamıştır.[37] Düşük konsantrasyonlarda bulunmalarına rağmen, dişi hormonal kontraseptifler balık, kurbağa ve timsah gibi erkek omurgalı türler üzerinde dişileştirici etkilere neden olabilir.[37]

FDA, 2007 yılında tüketicileri reçeteli ilaçları atmaları konusunda bilgilendirmek için kılavuzlar oluşturmuştur.[38] İlaçlar özel imha talimatları içermediğinde, hastalar ilaçları tuvalete atmamalı, bunun yerine kanalizasyon ve çöp sahalarındaki farmasötik atık miktarını azaltmak için ilaç geri alma programlarını kullanmalıdır.[39] Eğer geri alma programları mevcut değilse reçeteli ilaçlar ezildikten ya da çözüldükten sonra ayrı bir kapta ya da sızdırmaz bir torbada kedi kumu gibi istenmeyen maddelerle ya da (tüketimi caydırmak için) diğer çekici olmayan malzemelerle karıştırılarak ev çöpüne atılabilir.[39]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Rx". Merriam Webster Dictionary. 22 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2021. 
  2. ^ "The Poisons Standard (the SUSMP)". Therapeutic Goods Administration. 5 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2011. 
  3. ^ "About the PBS". Pharmaceutical Benefits Scheme. 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022. 
  4. ^ "About Registration: Medicines and Prescribing". Health and Care Professions Council. 13 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2015. 
  5. ^ "Other drug laws". Home Office. 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "How Much is the NHS Prescription Charge?". NHS Choices. 2 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020. 
  7. ^ "Staged end to prescription charge". BBC News. 5 Aralık 2007. 23 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2008. 
  8. ^ "[NI] Prescription charges". NI Direct. 29 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2011. 
  9. ^ a b "NHS in England - help with health costs". nhs.uk. NHS. NHS Choices. 27 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2017. 
  10. ^ a b "Patients and prescribing: rights and responsibilities". British Medical Association. 23 Mart 2006. 9 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2010. 
  11. ^ a b "Information and guidance on prescribing in general practice" (PDF). British Medical Association. September 2004. 7 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  12. ^ "Ipsos MORI:Prescription Costs A Barrier To Healthcare, 27 February 2008". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2014. 
  13. ^ "Registration". DEA Diversion Control Division. 14 Temmuz 2017. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2021. 
  14. ^ "US Nurse Practitioner Prescribing Law: A State-by-State Summary". Medscape Nurses. 2 Kasım 2010. 18 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2010. 
  15. ^ Alexander, GC; O'Connor, AB; Stafford, RS (2011). "Enhancing prescription drug innovation and adoption". Annals of Internal Medicine. 154 (12): 833-837. doi:10.7326/0003-4819-154-12-201106210-00012. PMC 4049188 $2. PMID 21690598. 
  16. ^ "Prescription Drugs & Cold Medicines". www.drugabuse.gov. National Institute of Health. 30 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. 
  17. ^ Injury Facts. National Safety Council. 2017. ss. 161. ISBN 978-0-87912-357-4. 
  18. ^ National Safety Council (2017). The State of Safety - A State-by-State Report. Itasca, IL. Pg. 30-31. accessed at: http://www.nsc.org/NSCDocuments_Advocacy/State-of-Safety/State-Report.pdf 28 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  19. ^ "Questions and Answers on Current Good Manufacturing Practices, Good Guidance Practices, Level 2 Guidance - Records and Reports". United States Food and Drug Administration. 8 Şubat 2019. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2019. 
  20. ^ "Expiration Dates Matter". United States Food and Drug Administration. 14 Temmuz 2015. 29 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. 
  21. ^ "Proceedings". Baylor Univ. Medical CTR. 13: 309. 
  22. ^ Cohen, Laurie P. (28 Mart 2000). "Many Medicines Prove Potent for Years Past Their Expiration Dates". The Wall Street Journal. 235 (62). ss. A1. 
  23. ^ "Report 1 of the Council on Scientific Affairs (A-01) Full text: Pharmaceutical Expiration Dates". American Medical Association. June 2001. 1 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010. 
  24. ^ "Drug Expiration Dates — Do They Mean Anything?". Harvard Health (İngilizce). 1 Kasım 2003. 27 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2024. 
  25. ^ "Drug Expiration Dates - Are Expired Drugs Still Safe to Take?". Drugs.com. 20 Temmuz 2020. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023. 
  26. ^ Phil Galewitz (14 Aralık 2022). "States challenge Biden to lower drug prices by allowing imports from Canada". CBS News. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023. 
  27. ^ a b Research, Center for Drug Evaluation and. "Questions & Answers - Generic Drugs: Questions & Answers". www.fda.gov. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2017. 
  28. ^ a b "Generic Drugs". US Food and Drug Administration. 1 Kasım 2021. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023. 
  29. ^ "Savings From Generic Drugs Purchased at Retail Pharmacies". US Food and Drug Administration. 6 Mayıs 2016. 26 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023. 
  30. ^ "Cost Sharing Out of Pocket Costs". Medicaid.gov. 25 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018. 
  31. ^ "Generic Drug Facts". FDA. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2018. 
  32. ^ Jeff Donn; Martha Mendoza; Justin Pritchard (10 Mart 2008). "Drugs found in drinking water". USA Today. Associated Press. 13 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2011. 
  33. ^ Gray, Richard (13 Ocak 2008). "Cancer drugs found in tap water". The Sunday Telegraph. 17 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2010. 
  34. ^ a b c Li, W. C. (1 Nisan 2014). "Occurrence, sources, and fate of pharmaceuticals in aquatic environment and soil". Environmental Pollution. 187 (Supplement C): 193-201. Bibcode:2014EPoll.187..193L. doi:10.1016/j.envpol.2014.01.015. PMID 24521932. 
  35. ^ Heberer, Thomas (10 Mayıs 2002). "Occurrence, fate, and removal of pharmaceutical residues in the aquatic environment: a review of recent research data". Toxicology Letters. 131 (1): 5-17. doi:10.1016/S0378-4274(02)00041-3. PMID 11988354. 
  36. ^ Boxall, Alistair B.A. (December 2004). "The environmental side effects of medication". EMBO Reports. 5 (12): 1110-1116. doi:10.1038/sj.embor.7400307. ISSN 1469-221X. PMC 1299201 $2. PMID 15577922. 
  37. ^ a b Fabbri, Elena (March 2015). "Pharmaceuticals in the environment: expected and unexpected effects on aquatic fauna". Annals of the New York Academy of Sciences. 1340 (1): 20-28. Bibcode:2015NYASA1340...20F. doi:10.1111/nyas.12605. hdl:11585/556827. ISSN 1749-6632. PMID 25557669. 
  38. ^ "External Medicine: Discarded Drugs May Contaminate 40 Million Americans' Drinking Water". Scientific American. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2017. 
  39. ^ a b Lubick, Naomi (May 2010). "Drugs in the Environment: Do Pharmaceutical Take-Back Programs Make a Difference?". Environmental Health Perspectives. 118 (5): A210-A214. doi:10.1289/ehp.118-a210. ISSN 0091-6765. PMC 2866706 $2. PMID 20435558. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eczane</span>

Eczane, Türk Dil Kurumunun sözlüğünde ilaçların yapıldığı ve satıldığı yer olarak tanımlanmaktadır. Eczane kelimesi Arapça 'Ecza' ve Farsça 'hane' kelimelerinin birleşiminden oluşmuş ve zamanla evrimleşerek eczane olarak kısalmıştır. Eczanede bir eczacı, tıbbi reçetelerin yerine getirilmesini denetler, hastalara reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, sağlık sorunları ve sağlıklı yaşam sorunları hakkında danışmanlık verer. Eczane tıbbın farmakoloji ve eczacılık bölümüne dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Eczacı</span> ilaçların bileşenleri, etkileri, etki mekanizmaları, uygun ve etkili kullanımları konusunda uzmanlaşmış sağlık profesyonelleridir

Eczacı, ilaçların bileşenleri, etkileri, etki mekanizmaları, uygun ve etkili kullanımları konusunda uzmanlaşmış sağlık profesyonelidir. Eczacı, ilaçların etki mekanizması hakkındaki bilgilerini kullanarak ilaçlardan maksimum fayda, minimum yan etki elde etmek ve ilaç etkileşimlerinden kaçınmak için nasıl kullanılmaları gerektiğine hakimdir. Eczacılar, ilaçların biyokimyasal mekanizmalarını ve etkilerini, ilaç kullanımlarını, tedavi edici rollerini, yan etkilerini, olası ilaç etkileşimlerini ve izleme parametrelerini öğrenmek için üniversite veya yüksek lisans düzeyinde eğitim alırlar. Eczacılar bu uzmanlık bilgisini yorumlar ve hastalara, doktorlara ve diğer sağlık hizmeti sağlayıcılarına iletir.

<span class="mw-page-title-main">İlaç</span> bir sayrılığı iyi etmek ya da önlemek için türlü yollarla kullanılan madde

İlaç ya da em, canlı hücre üzerinde oluşturduğu etki ile bir hastalığın tanısını, iyileştirilmesi veya semptomlarının azaltılması amacıyla tedavisini veya bu hastalıktan korunmayı mümkün kılan, canlılara değişik uygulama yöntemleri ile verilen doğal, yarı sentetik veya sentetik kimyasal preparatlardır. İlaçların tüketimi inhalasyon, enjeksiyon, sigara içme, yutma, derideki bir yama yoluyla emilim, fitil veya dil altında çözünme yoluyla olabilir. Ticari ilaçlar ilaç firmaları tarafından üretilir ve genellikle patentlidir. Etken maddesinin patent süresi dolmuş ve birden çok firmanın üretebildiği ilaçlara ise jenerik ilaçlar denir. İlaçlar uygulama yoluna, kimyasal özelliklerine ve etkilediği biyolojik sistemlere göre sınırlandırılabilir. Daha güvenilir ve geniş kullanım alanına sahip sınıflandırma sistemi ise Anatomical Therapeutic Chemical Classification Systemdir.

<span class="mw-page-title-main">Eczacılık</span>

Eczacılık; hastalık teşhisi, önlenmesi, tedavi edilmesi ve semptomların azaltılmasında kullanılan her türlü madde ve ilacın; keşfi, üretimi, geliştirilmesi, imha edilmesi, güvenli ve etkin kullanımı ve kontrolü ile ilgilenen, tıp bilimini kimya ile ilişkilendiren klinik sağlık bilimidir. Eczacılığın uygulanması; ilaçlar ve ilaçların etki mekanizmaları, yan etkileri, etkileşimleri, vücuttaki hareketleri ve toksisitesi konularında üst düzey bilgi sahibi olmayı gerektirir. Aynı zamanda tedavi süreçlerinin ve patolojik süreçlerin anlaşılması konularında da yetkinlik gerektirir. Klinik eczacılık gibi eczacılığın bazı uzmanlık dalları da, tıbbi verilerin ve laboratuvar verilerinin değerlendirilmesi hakkında bilgi sahibi olmak gibi başka nitelikler gerektirir.

Bir ilacın gebelik kategorisi, gebelik sırasında anne tarafından belirtildiği şekilde kullanılması durumunda, ilaca bağlı fetal hasar riskinin bir değerlendirmesidir. Anne sütünde farmasötik ajanlar veya metabolitleri tarafından verilen herhangi bir riski içermez.

<span class="mw-page-title-main">Tedavi maddelerinin yasal düzenlemesi</span> tedavi edici ürünlerin güvenliğini, kalitesini ve etkinliğini sağlamayı amaçlayan, esas olarak nüfusun sağlığını ve güvenliğini korumak için tasarlanmış düzenleme

İlaçlar ve terapötik cihazlar olarak tanımlanan terapötik ürünlerin düzenlenmesi yargı yetkisine göre değişir. Amerika Birleşik Devletleri gibi bazı ülkelerde bu ürünler ulusal düzeyde tek bir kurum tarafından düzenlenmektedir. Diğer ülkelerde ise eyalet düzeyinde veya Avustralya'da olduğu gibi çeşitli kurumlar tarafından hem eyalet hem de ulusal düzeyde düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Reçete</span> Hekimden eczacıya sağlık hizmetleri iletişimi

Reçete, doktor, diş hekimi veya veteriner hekim tarafından tedavi amaçlı yazılan ve üzerinde hastaya tavsiye edilen ya da uygun görülen ilaç isimleri yazılı olduğu belgedir. El yazısı, bilgisayar çıktısı ve günümüzde elektronik olarak düzenlenebilir. Eczacı tarafından işleme alınır.

Insulin detemir, Levemir markası adı altında satılan insülin türü olup diabetes mellitus tip 1 ve tip 2'yi tedavi etmek için kullanılan uzun etkili bir insülindir. Derinin altına enjeksiyonla kullanılır. 24 saate kadar etkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Hidroksiklorokin</span> kimyasal bileşik

Plaquenil adı altında satılan hidroksiklorokin (HCQ), belirli sıtma türlerinin önlenmesi ve tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Madde özellikle klorokine cevap veren sıtma için kullanılır. Diğer kullanımlar arasında romatoid artrit, lupus ve porfiri kutanea tarda tedavisi bulunur. Ağız yoluyla alınır. Ayrıca COVID-19 enfeksiyonları için deneysel bir tedavi olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jenerik ilaç</span> Markalı bir ürüne eşdeğer farmasötik

Jenerik ilaç başlangıçta kimyasal patentlerle korunan bir ilaçla aynı kimyasal maddeyi içeren farmasötik bir ilaçtır. Orijinal ilaçların patentleri sona erdikten sonra jenerik ilaçların satışına izin verilir. İçerdikleri etkin kimyasal madde aynı olduğundan jenerik ilaçların tıbbi profili, patentli ilaçların performanslarıyla eşdeğerdir. Jenerik ilaç, orijinal ilaçla aynı etkin maddeye sahiptir ancak üretim süreci, yardımcı maddeler, renk, tat ve ambalajlama gibi bazı özellikler bakımından farklılık gösterebilir.

<span class="mw-page-title-main">İlaç son kullanma tarihi</span>

İlaç son kullanma tarihi, bir ilaçın üretildiği gibi kullanıma uygun olmayabileceği tarihtir. Tüketiciler, son kullanma tarihi için ilaç ambalajını kontrol ederek bir ilacın raf ömrünü görebilir.

Bisoprolol, kalp hastalıkları için en yaygın olarak kullanılan bir beta bloker ilaçtır. Buna özellikle yüksek tansiyon, kalbe yeterli kan akışı olmamasından kaynaklanan göğüs ağrısı ve kalp yetmezliği dahildir. Ağızdan alınır.

<span class="mw-page-title-main">Perrigo</span>

Perrigo Company plc, İrlanda ve Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir ilaç şirketidir. Şirket, 1887 yılında Luther ve Charles Perrigo tarafından kurulmuş olup özel markalı reçetesiz ilaç üretimim yapmaktadır. Şirketin merkezi Dublin ve Michigan eyaletine bağlı Allegan kasabasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Reçetesiz ilaç</span> Reçetesiz temin edilebilen ilaçlar

Reçetesiz ilaç, yalnızca geçerli bir reçeteye sahip tüketicilere sağlanabilen reçeteli ilaçların aksine, bir sağlık uzmanından reçete gerekmeksizin doğrudan tüketiciye satılan ilaçlardır. Pek çok ülkede, reçetesiz ilaçlar, doktor gözetimi olmadan kullanıldığında güvenli ve etkili bileşenler içerdiklerinden emin olmak için bir düzenleyici kurum tarafından seçilir. Reçetesiz ilaçlar genellikle nihai ürünlerden ziyade aktif farmasötik bileşenlerine göre düzenlenir. Hükûmetler, spesifik ilaç formülasyonları yerine aktif farmasötik bileşenler düzenleyerek, üreticilere içerikleri veya bileşen kombinasyonlarını tescilli karışımlar halinde formüle etme özgürlüğü vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Opioid salgını</span>

Opioid krizi olarak da adlandırılan opioid salgını, 1990'lardan bu yana kısmen veya tamamen opiyatlar/ opioidler sınıfındaki ilaçlara atfedilen aşırı kullanım, yanlış kullanım/kötüye kullanım ve aşırı doz ölümlerindeki hızlı artıştır. Opioid salgını; bu ilaçların tıbbi, tıbbi olmayan ve eğlence amaçlı kötüye kullanımının göz ardı edilemeyecek tıbbi, toplumsal, psikolojik ve ekonomik sonuçlarını içerir.

<span class="mw-page-title-main">Devlet İlaç Kontrol Enstitüsü</span> Devlet kurumu

Devlet İlaç Kontrol Enstitüsü ülkede güvenli ilaç üretiminin düzenlenmesinden, ilaçların klinik değerlendirilmesinden ve hem ilaçların hem de tıbbi cihazların reklam ve pazarlamasının izlenmesinden sorumlu bir Çek devlet kurumudur. Yetkileri Kamu Sağlık Sigortası Kanununda belirtilmiştir.

Lakozamid, parsiyel nöbetlerin ve birincil jeneralize tonik-klonik nöbetlerin tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Ağız yoluyla veya damar yoluyla kullanılır.

Tıpta endikasyon, belirli bir testin, ilacın, prosedürün veya ameliyatın kullanılması için geçerli bir nedendir. Bir prosedürü veya ilacı kullanmak için birden fazla endikasyon olabilir. Endikasyon genellikle tanı terimi ile karıştırılabilir. Tanı, belirli bir [tıbbi] durumun mevcut olduğunun değerlendirilmesidir; endikasyon ise kullanım için bir nedendir. Endikasyonun zıttı kontrendikasyondur, tedavinin risklerinin faydalarından açıkça daha ağır basması nedeniyle belirli bir tıbbi tedaviden kaçınma nedenidir.

Diğerlerinin yanı sıra Soma markası altında satılan Carisoprodol, kas-iskelet sistemi ağrılarında kullanılan bir ilaçtır. Kullanım yalnızca üç haftaya kadar onaylanmıştır. Etkiler genellikle yarım saat içinde başlar ve altı saate kadar sürmektedir ve ilaç ağız yoluyla alınır.

Tolvaptan, konjestif kalp yetmezliği, siroz ve konjestif kalp yetmezliği ile ilişkili hiponatremiyi (düşük kan sodyum seviyeleri) tedavi etmek için kullanılan seçici bir vazopressin reseptörü 2 (V2) antagonisti olarak işlev gören bir akuaretik ilacıdır. Tolvaptan, 19 Mayıs 2009 tarihinde ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanmıştır ve Otsuka Pharmaceutical Co. tarafından Samsca ticari adı altında satılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.